خشکی
خشکی
تنش خشکی خشکی یکی از بلایای طبیعی است که وقتی میزان بارش درطول یک فصل یا یک دوره زمانی کمترازحد معینی باشد، رخ می‌دهد، به طوری که میزان آب برای برطرف کردن نیازهای فعالیتهای بشری کافی نخواهد بود۰ خشکی از دیدگاه‌های مختلفی همچون هواشناسی، هیدرولوژیکی، کشاورزی، اجتماعی واقتصادی تعریف‌های گوناگونی دارد۰ گیبس(۱۹۷۹) خشکی را به مفهوم عدم توازن بین عرضه وتقاضای آب برای گیاه می‌داند۰رایج ترین تعریف خشکی در کشاورزی توسط ادمیدس و همکاران (۱۹۸۹) مطرح شده‌است، آنها معتقدند که اصولا تنش آبی زمانی به وقوع می‌پیوندد که تقاضای تبخیری اتمسفر بالای برگها (تبخیروتعرق پتانسیل = ETP) از ظرفیت وتوانایی ریشه‌ها برای استخراج آب از خاک (تبخیر و تعرق حقیقی= ETA) تجاوزنموده و فراتر رود۰ خشکی، خطری بزرگ برای تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی درسرتاسرجهان است۰ خشکی زمانی اتفاق می‌افتد که ترکیبی از عوامل فیزیکی ومحیطی سبب تنش در داخل گیاه شده وتولید را کاهش می‌دهد۰ این کاهش در نتیجه تاخیر ویا عدم استقرار گیاه، تضعیف ویا از بین رفتن گیاهان استقراریافته، مستعد شدن گیاه نسبت به حمله آفت‌ها و بیماریهای گیاهی، تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در سوخت وساز گیاه، تغییرات در کیفیت دانه، علوفه، الیاف، روغن ودیگر محصولات اقتصادی گیاه به وجود می‌آید۰ خشکی بیشتر یک عامل کاهش دهنده عملکرد است و این حالت حتی در مواردی که آسیب وارده مشهود نباشد نیزوجود دارد۰ پیشرفت‌های به نژادی از نظر افزایش مقاومت به خشکی بدون این که با کاهش تولید یا کیفیت روبرو شود بسیار کند است۰ مقاومت به خشکی به وسیله عوامل زیادی مانند : تعداد ریشه وگسترش آن، مقاومت نسبت به جریان آب، اندازه روزنه وتعداد آن، ظرفیت آب برگ، تجمع ABAو پرولین، مقاومت کوتیکولی و مومی بودن آن کنترل می‌شود و تولید محصول تحت تاثیر عواملی چون تعداد پنجه‌ها، یا سنبله‌ها در هرگیاه، تعداد سنبلچه‌ها، تعداد دانه در هرسنبلچه، وزن هزاردانه، موقعیت گیاه از نظر رشد (محدود یا نامحدود بودن)، حساسیت به نور و درجه زودرسی تعیین می‌شود۰ دانه در هرسنبلچه، وزن هزاردانه، موقعیت گیاه ازنظر رشد(محدود یا نامحدود بودن)، موفقیت‌هایی که تاکنون از نظر اصلاح واریته‌های مقاوم به خشکی وپر محصول کسب شده‌است، مرهون نوعی به نژادی هدایت شده نبوده وبیشتر اتفاقی است۰ روند فعلی به این صورت است که واریته‌ها یا لاین‌هایی را که ازنظر هریک ازصفتها برتر هستند، اصلاح می‌کنند و سپس شکل‌های مطلوبی را که ازراه ترکیب کردن چند واریته یا لاین در یک لاین برتر که بیشتر صفات بالا را داشته باشد، به وجود می‌آورند۰ این نوع تحقیقات هدایت شده، گرچه با صرف وقت و هزینه بیشتر همراه است، در دراز مدت در مقایسه با روش رایج به نژادی که متکی به تصادف است وحتی امروزه نیز اکثرمتخصصین بهنژادی به آن متکی هستند ساده ترو با درجه اطمینان بیشتری همراه است۰
انواع خشکی : - خشکی اتمسفری : این خشکی ناشی ازرطوبت اندک هواست و اغلب در نتیجه وقوع بادهای خشک وبسیارگرم مشاهده می‌شود۰ - خشکی خاک : این خشکی وقتی به وجود می‌آید که عرضه رطوبت خاک نسبت به تبخیروتعرق دارای تاخیر زمانی باشد۰ گفتنی است که درمناطق خشک، خشکی را برحسب زمان وقوع به سه دسته تقسیم می‌کنند : الف) خشکی فصلی – در خشکی فصلی، گیاه در تمام دوران رشد با کمبود آب مواجه‌است وشانس موفقیت در ایجاد واریته‌هایی که بتوانند دراین شرایط عملکرد اقتصادی مطلوبی داشته باشند بسیار اندک است۰ بنابراین سرمایه گذاری در برنامه‌های به نژادی دراین مورد اقتصادی نیست۰ ب) خشکی انتهایی - در شرایطی که خشکی از نوع انتهایی است ووقوع آن منظم است، لازم است بیشتر کارهای به نژادی برای ایجاد واریته‌های زودرس باشد تا ازتنش انتهایی بگریزند۰ ج) خشکی موقتی - حتی درمکانها یا فصل‌هایی که بارندگی کافی وجود دارد، ممکن است در مراحل مختلف رشد، دوره‌های تنش آبی رخ دهد۰ درچنین وضعیتی که خشکی ازنوع موقتی است، باید بهنژادی برای ایجاد ارقام پرتولید که درشرایط خشکی موقت، نسبتا کمتر تحت تاثیرقرارگرفته و بعد از رفع تنش به سرعت بهبود می‌یابند، صورت گیرد۰ طبق گفته راجارام و همکاران (۱۹۹۵) تقریبا ۳۲٪ از نواحی زیر کشت گندم در کشورهای در حال توسعه یکی از انواع خشکی (فصلی، انتهایی وممتد) را در مدت فصل رشد ونمو محصول تجربه می‌کنند، که این امر اهمیت مقابله با تنش خشکی در این مناطق را به خوبی نشان می‌دهد۰ اثرات تنش خشکی بر گیاهان مختلف گیاهانی که درمعرض تنش خشکی قرار دارند، نه تنها از لحاظ اندازه کاهش خواهند یافت، بلکه ضخامت لایه‌های پارانشیمی برگها افزایش می‌یابد۰ نتیجه این وضعیت ضخامت به نسبت زیاد، چرمی شدن و کوتینی شدن شاخ وبرگها است که ازخصایص گیاهان مقاوم به خشکی می‌باشد۰ ازدیگر اثرات کمبود آب می‌توان به اثر مهم کمبود آب دربافتهای مریستمی اشاره کردکه بر روی فعالیتهای سازندگی از قبیل ساختن DNAو RNAو مواد جداره سلول موثر است۰ کاهش آماس باعث تقلیل نمو سلول می‌شود که به نوبه خود موجب کاهش نمو برگ، شاخه وریشه‌ها می‌شود۰ از طرفی کاهش آماس بر فرایندهای وابسته به آن نظیر باز شدن روزنه‌ها موثر است۰ اما می‌توان گفت که اغلب اثرات تنش آب به جز آنهایی که مستقیما از طریق کاهش آماس وارد عمل می‌شوند، بستگی به از دست دادن آب پروتوپلاسم دارد۰ کاهش لزوجت پروتوپلاسم، افزایش نفوذ پذیری نسبت به آب، اوره وگلیسیرین، تجزیه پروتئین‌ها وافزایش تنفس در مراحل اولیه برخورد گیاه با تنش رطوبتی رخ می‌دهد۰ کاهش سطح برگ، بسته شدن روزنه‌ها وکاهش فعالیتهای پروتوپلاسمی نیز موجب تقلیل فتوسنتز می‌شود۰ کمبود آب همچنین موجب تغییراتی در انواع ومقادیر کربوهیدراتهای گیاه می‌شود۰ اثرات تنش خشکی در گیاهان مختلف یکسان نیست ونوع،رقم و مرحله رشد گیاه در میزان صدمات وارده به گیاه، نقش تعیین کننده‌ای دارد۰ از طرفی در بعضی گیاهان تنش در برخی مراحل رشد با اثرات مفیدی همراه است۰ در این شرایط، تنش جزیی رطوبت هرچند که میزان رشد وعملکرد را کاهش می‌دهد، اما ممکن است در بهبود خصوصیات کیفی محصولات زراعی وباغی موثر باشد۰ به طور مثال تنش جزیی آب کیفیت میوه‌های سیب، گلابی، هلو وآلو را افزایش داده است۰ تنش آب مقدار روغن نعناع وچربی میوه‌های زیتون، درصد روغن سویا و درصد پروتیین دانه‌های گندم را افزایش می‌دهد۰ دوره خشکی دو ماه قبل از گلدهی درخت انبه، سبب کاهش رشد سبزینه‌ای وافزایش گلدهی و در نتیجه عملکرد بیشترمی شود۰ به عنوان مثال در مطالعه‌ای در آفریقای جنوبی تنش آبی در طول زمستان، عملکرد سالانه انبه را حدود ۹درصد افزایش داد ۰ تحقیقات انجام شده درجهت شناسایی صفات فیزیولوژیک ومورفولوژیک مرتبط با تحمل به خشکی مقاومت گیاهان به خشکی توانایی گیاه زراعی برای رشد رضایت بخش در نواحی که در معرض کمبود آب قرار دارند را مقاومت به خشکی نامند۰ دربهترین وکامل ترین تعریف مقاومت به خشکی که توسط بلام(۱۹۸۰) پیشنهاد شده‌است، مقاومت به خشکی شامل هر نوع واکنش گیاه به کمبود آب است که ممکن است در شرایطی که تبخیر وتعرق حقیقی کمتر از تبخیر وتعرق بالقوه‌است (حتی در وضعیت آبیاری تکمیلی) در گیاه دیده شود ۰ مکانیسمهای مقاومت به خشکی طبق روش ارائه شده توسط لویت (۱۹۷۲) گیاهان به سه طریق نسبت به خشکی سازگاری می‌یابند : الف- گریز از دوره خشکی (فرار از خشکی)۰ ب- حفظ یک موازنه آب مناسب در داخل گیاه که درنتیجه اثرهای منفی خشکی به تعویق می‌افتد (اجتناب از خشکی)۰ ج- بقا در شرایط به نسبت طولانی خشک (تحمل نسبت به آب کشیدگی)۰
مکانیسم ژنی در بروز خشکی ثابت شده‌است که بسیاری از ژنها به واسطه تنش‌های محیطی مانند: خشکی، شوری ویخبندان تحریک به ایفای نقش می‌شوند۰ مناطق پروموتوری متاثرازخشکی گیاه Arabidopsis یعنی ژن rd29A، در گیاهان تراریخته مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و یک عنصر فعال کننده سیس به طول bp۹با توالی TACCGACAT(DRE، عنصر مسئول دهیدراته شدن)شناسایی گردید۰ DREنقش مهمی دردهیدراته شدن وپیدایش ژن متاثر از شوری زیاد و درجه حرارت پائین ایفا می‌کند۰کلون هایCDNA که پروتئین‌های وابسته بهDRE یعنی پروتئین‌های DREB1AوDREB2A را رمز می‌کنند با استفاده از تکنیک غربال کردن تک هیبریدی مخمر جدا گردیدند۰ هردوپروتئینDREB ، به طور اختصاصی به توالی DRE وابسته هستند و عمل رونوشت برداری از ژنهای مشتق شده از توالی DREدر گیاه Arabidopsis را فعال می‌کنند۰ ظهور ژنDREB1A ودو همولوگ آن به وسیله تنش درجه حرارت وپیدایش ژن DREB2A وهمولوگ منفرد آن به وسیله دهیدراته شدن القا شد۰ این نتایج نشان می‌دهد که دو گروه مستقل از پروتئین‌های DREB (یعنیDREB۱وDREB2) در دو مسیر ترجمه پیام رمز جداگانه به ترتیب تحت شرایط تنش درجه حرارت پائین وتنش دهیدراته شدن نقش دارند۰ایجاد فوق العاده CDNA، DREB1A که به وسیله پروموتور ساختمانی CaMV۳۵۵ در گیاهان ترایخته به دست آمده‌است، سبب ایجاد ژنهای متاثر از تنش مورد نظر، تحت شرایط بدون تنش می‌شود که این حالت خود در برگشت، تحمل یخبندان وخشکی را افزایش داده است۰ ولی ظهور فوق العاده ژنهای متاثر از تنش که به وسیله پروتئین DREB1A تحت کنترل هستند، سبب به تاخیرافتادن شدید رشد نسبت به رشد طبیعی می‌گردند۰ پروموتور rd29Aمتاثراز تنش، اثرات منفی تنش بررشد گیاه را به حداقل می‌رساند.
(منبع:www.breeder.blogfa.com)
Ake.blogfa.com 1 مقاله تخصصي كشاورزي زراعت زراعت گالری عکس ماشین زراعت غلات زراعت حبوبات زراعت گیاهان علوفه ای زراعت گیاهان صنعتی ماشین آلاتماشین آلات ماشین آلات تهیه زمین ماشین آلات کاشت ماشین آلات داشت ماشین آلات برداشت باغبانی باغبانی درختکاری گل کاری سبزی کاری قضای سبز دامپروری دامپروری عمومی گاوداری مرغداری گوسفند و بز شتر مرغ آبیاری آبیاری انواع آبیاری ترویج و آموزش ترویج آموزش اصول ترویج کشاورزی اصول آموزش کشاورزی روانشناسی پرورشی تکنولوژی آموزشی اصول مدیریت برنامه ریزی مقاله نویسی اصول آموزش بزرگسالان ارتباطات و نوآوری زبان تخصصی توسعه و ترویج گیاهپزشکی گیاهپزشکی بیماریهای گیاهی حشره شناسی علف های هرز گیاهان دارویی گیاهان دارویی بحران اقتصادی آخرین ترین هااقتصاد ایران آفت كش حشره كش هورمون بيل كلنك تراكتور علف هرز گیاه دارویی سپستان گیاه دارویی گرمك گیاه دارویی خرزهره گیاه دارویی سنا هندوانه ابوجهل گیاه دارویی آشنان خواص زعفران اسپندآويشن كوهي سنجد اویشناسفرزه كرچك عناب منداب پوسیدگی خشک لکه شکلاتی غربالی درختان میوه زنگ نواری یا زنگ زرد گندم بيماريهاي سفیدک کرکی (دروغین) پوسیدگی فیتوفتورایی طوقه و ریشه ی سن گندم بیماری پیچیدگی برگ لكه چشمي پوسیدگی طوقه ی زنگ سیاه ساقه ویروس پژمردگی برق زدگی نخود سفیدک سطحی پوسیدگی ذغالی سویا زنگ سياه سوختگی غلاف کپک خاکستری پیاز زنگ سياه لکه قهوه ای سیاهک جزیی پا خوره سیاهک پاکوتاه هيپرپارازيت زنگ زنگ تاجي يولاف مومی یا وژیک آنتراکنوز بلاست سفيدك پودري
ake.blogfa.com 2