مقاله کشاورزی رایگان








































































نام علمی : Rosa hybrida
نام انگلیسی : Rose
گل رز بعنوان ملکه گلها از زمان عهد باستان مورد توجه بشر بوده است. در آن موقع استفاده های داروئی آن بیشتر مورد توجه بوده ولی بتدریج کشت و کار آن در باغها گسترش یافت. علاقه و اشتیاق انسان به داشتن این گل در تمام فصول سال باعث گردید تا تولید آن در گلخانه انجام گیرد. در حال حاضر گل رز یکی از محبوبترین گلهای جهان است و از لحاظ میزان تولید در صدر قرار دارد.
توت فرنگی طبیعتا از میوههای نوبرانه و از اولین میوههایی است که در بهار به بازار عرضه میشود. در حالت معمولی و در مناطق معتدل زمان برداشت میوه در اواخر اردیبهشت ماه تا اوایل تیر است ولی امروزه با فن آوریهای خاصی میتوان زمان رسیدن میوه را به جلو انداخت. به عبارت دیگر میتوان با استفاده از وسائل و امکانات امروزی، اقدام به پیش رس کردن و تولید توت فرنگی خارج از فصل کرد و عرضه توت فرنگی را تا مدت طولانی تری ادامه داد . البته هزینههای اضافی که برای پیش رس کردن ایجاد میشود، به علت قیمت بیشتری که محصول نوبرانه دارد، جبران خواهد شد.
پیش رس کردن توت فرنگی در گلخانه
مطمئن ترین وسیله برای پیش رس کردن، استفاده از گلخانه است. مشکل استفاده از گلخانه در درجه اول هزینه سنگین احداث گلخانه و نیاز به تخصص و تجربه کافی برای کشت توت فرنگی در گلخانه است. برای این منظور میتوان نشای توت فرنگی را ابتدا اواسط تیرماه تا اوایل شهریور در خزانه کشت کرد و ۵تا۷کیلوگرم در هر صدمتر مربع از کودهای کامل ازت ـ فسفر ـ پتاس به نسبت ۱۷ ـ۱۲ـ ۱۲به عنوان کود پایه به زمین خزانه داد. پس از تولید ریشههای قوی در نشا، بوتهها شروع به ایجاد ساقههای رونده میکنند. با سرد شدن هوا، بوتهها تحت تاثیر نور و درجه حرارت پائین قرار گرفته و گل در آنها تشکیل میشود.
در آبان و آذر بوتهها را به گلخانه حمل کرده و در بستر کاشت به فاصله ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر کشت میکنند.
در گلخانه نیز مقدار۳تا۵ کیلوگرم کود کامل شیمیایی در ۱۰۰ متر مربع به بستر داده میشود.
درجه حرارت گلخانه را ابتدا روی۸تا۱۲ درجه سانتی گراد تنظیم کرده و با افزایش شدت نور درجه حرارت را نیز زیاد میکنند و به ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد میرسانند. البته میتوان درجه حرارت را به ۸درجه سانتی گراد کاهش داد. بلافاصله پس از کاشت باید به اندازه کافی آبیاری کرد.
در آبیاری توت فرنگی گلخانهای باید دقت شود که زمین به طور یکنواخت مرطوب شود. به منظور جلوگیری از خطر پوسیدگی میوه در اثر رطوبت زیاد، باید گلخانه را به موقع تهویه کرد و به وسیله حرارت خشک رطوبت زیادی را کاهش داد. برای انجام عمل گرده افشانی و تلقیح بهتر گلهای توتفرنگی در گلخانه، میتوان برای هر ۱۰۰۰ متر مربع سطح زیر کشت، یک کندوی زنبور عسل در گلخانه قرار داد
خیار گلخانه ای
انتخاب زمان کشت :
قبل از هر اقدامی در
مورد کشت خيار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبيل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربيات
مهندسين کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترين مورد قيمت اين محصول در
بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نماييد زيرا زمان کشت در
بهره برداری محصول تاثير مستقيم داشته و باعث بالا رفتن روحيه کار و تلاش می
گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و
در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پايان می يابد. و در مناطق شمالی و
مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند
زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که اين زمان يا آخر فصل برداشت و يا
آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هايی که شرايط جوی نامساعد است بايد از دوره
کشت حذف گردد و اگر چنين کاری صورت نگيرد و زمانهای نامساعد در ميان
زمان برداشت قرار گيرد کشت با مشکلات عديده ای روبرو می شود.
انتخاب بذر: بعد از
انتخاب زمان کشت بايد بذر مناسب و خوبی انتخاب کنيم که بر اساس تقسيم بندی اقليم های مناسب
صورت می گيرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع
می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و يا مناطق شمالی
و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پيشنهاد
می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی
مناسب می باشد ولی در اقليم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واريته
های پرگل که محصول زيادي در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد. شايان ذکر است
که بسياری از کشاورزان بدون توجه به نوع واريته و زمان کشت آن و تنها به علت
پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمايند که مناسب حال آن بذر نيست
در نتيجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غريب می
نمايد.کشاورزانی که آشنايی با خواص واريته های مختلف ندارند اشتباه
عمده ای را مرتکب می شوند و آن اين است که واريته های پر گلی را که برای فصول
بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زيادی برداشت کرده اند مجددا برای
کشت پائيزه انتخاب می کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد
زيادی ميوه
های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ريز ماندن ميوه ها
بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به
گياه
تحميل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن ميوه کمتری
مشاهده می کنند اما محصول بيشتری برداشت می شود.
نحوه کشت : پس از
انتخاب بذر بايد فکر نحوه کشت باشيم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد.
يکی کشت مستقيم و کشت به صورت خزانه که از اين دو راه به خاطر صرفه جويی در
استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بيشتر و بهتر تا جوانه زدن٬
بهتر است از کشت در خزانه بهره گيری کرد. برای کشت مستقيم زمين بايد
رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زير و روی بذر به مقدار
مورد نياز بيته موس ريخته شود.
بهترين خاک
برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبيعی به نام بيته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ايرانی
آن يافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سينی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد
حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر
جوانه می زند و چنانچه شرايط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما
و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخير ايجاد می شود و ثانيا در
جريان رشد گياه نيز اختلالاتی پديدار خواهد شد.
توصيه می شود اين نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در
زمين و يا گلدان در يک پارچه نخی و يا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد
نگهداری کرد. بايد دقت کرد قبل از اين کار بذرها ابتدا در آب ولرم خيسانده
شوند از طرفی بايد مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گياه جوان بدون
آفت و بيماری به زمين منتقل شود.
انتقال نشاء به زمين
اصلی :وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند بايد آنها را به زمين گلخانه
منتقل کنيم.بدين منظور حفره هايی که با فاصله معين و بر اساس تراکم بوته در متر مربع
محاسبه شده است بر روی بسترها تعبيه می کنيم که دقيقا به اندازه حجم خاک
گلدانهای سينی نشاءمی باشد. آنگاه با احتياط کامل نشاء را همراه با خاک
گلدان
از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهيم.در اينجا بايد مراقب
باشيم تا به ريشه ها آسيبی وارد نيايد. بعد از انتقال نشاء به زمين آبياری
را شروع می کنيم . به ياد داشته باشيم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نبايد
از حد معمول تجاوز کند زيرا در اين صورت است که ريشه به علت حجم کم خاک
دچار مشکل شده و از رشد طبيعی باز می ماند و در نتيجه گياه از
ابتدا ضعيف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.
تراکم بوته ها : به
منظور دستيابی به بيشترين برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهميت است.بعضی
از کشاورزان و گلخانه داران بر اين باورند که اگر تعداد بوته در واحد
سطح بيشتر باشد محصول بيشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست
آمده در گلخانه های خاکی برای واريته های موجود
تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و
نوع واريته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گيرند که در
اين مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان
مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که اين کار دلايل فنی و مهمی دارد که از
جمله می توان ميزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک
در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اينکه بوته ها از نور کافی برخوردار
بوده و رشد مناسبی داشته باشند بايد به گونه ای کاشت شوند که به روی
يک ديگر کمتر سايه بياندازند و به عبارتی ديگر موجب جلوگيری از تابش نور
کافی به گياه نشوند از طرفی در فصول سرد ميزان غذا رسانی خاک
به ريشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنين وضعيتی زياد باشد طبيعی است که
به ريشه مواد کافی نخواهد رسيد
آبياری اوليه : برای
آبياری گلخانه بهتر است از سيستم تحت فشار به صورت قطره
ای استفاده کنيم.در اين روش که بهترين نوع آن استفاده از نوارهای آبياری
است که از حدر رفتن آب جلوگيری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبياری
گياه
خواهيم پرداخت زيرا آبياری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و
همچنين رطوبت گلخانه مواد غذايی در خاک
را شسته و دسترسی ريشه را به اين مواد کم کرده.شايان ذکر است که
آبياری گياه بر اساس سن گياه بافت خاک و
زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری
نيازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت بايد به طور يکنواخت و
دوره های منظم آبياری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبياری
کمتر و فاصله زمانی بين آن نيز کمتر خواهد بود. توصيه می شود در هنگام
آبياری زمين را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهيم و حتما رطوبت ۲۵
درصدی را در فاصله دو آبياری رعايت نماييد به عبارت ديگر برای تناوب
آبياری٬ زمانی اقدام به آبياری نماييد که رطوبت خاک
به ۲۵٪ رسيده باشد ضمنا اين را هم بدانيد که گياه خيار
در زمانی که به گلدهی می رسد نياز بيشتری به آب دارد.
برخی از کشاورزان
معتقدند بعد از اينکه گياه جوان ۴ برگ حقيقی خود را کامل کرد
بايد يک دوره تشنگی به گياه داد.چون اعتقاد دارند ريشه گياه در
حالت تشنگی به طور طبيعی به دنبال يافتن آب به عمق خاک
نفوذ می کند و اين حرکت ريشه باعث افزايش حجم ريشه می شود.
به هر حال گياه پس از دوره تشنگی و آبياری پس از آن رشد سريعی خواهد
داشت. در زمان رشد بوته بايد نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها
به سيم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سريع
بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور
نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائين نخ ها را به سيم مهار در
پائين گياه
بست و يا اينکه نخ اضافه را به دور قرقره های سيمی پيچانده و
بر روی سيم مهار قرار داد و يا اينکه به وسيله کلیپس های مخصوص که به
اندازه قطر ساقه گياه است و به انتهای نخ ها
بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گياه برقرار
نمود شايان ذکر است که نبايد در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زيرا غفلت در
اين کار باعث شکستن ساقه گياه می شود و سبب آسيب جدی
به گياه
خواهد شد.
آبیاری : آبياری گلخانه
برای خاک
های سبک می تواند به روش نشتی باشد يعنی با ايجاد جوی و پشته آبياری صورت می
گيرد. در صورت استفاده از سيستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت
می گيرد نيازمند يک محاسبه دقيق هستيم زيرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری
برخوردار است و به اين علت آبياری به صورت يکنواخت انجام نمی
شود.آبياری قطره ای بايد به صورتی باشد که پيازرطوبتی بين دو قطره چکان به
يکديگر متصل شود . همانطور که می دانيد روزانه مقدار معينی اب زمين تبخير
می شود که بايد در موقع مناسب تامين گردد.در صورتی که نسبت به آب يک
منطقه مشکوک باشيم با آزمايش آب تصميم نهايی را اتخاذ می کنيم مقادير مجاز ec در آب براساس
ميلی موس تامين می شود ec کمتر از ۱ بسيار خوب ec بين
۱ تا۲ مناسب و ec ۲ تا ۳
کمی زياد ec ۳ تا ۴
زياد و ec بالاتر از ۴ بسيار زياد غير قابل قبول می باشد.
هرس اولیه : در بته
خيار تا زمانی که ارتفاع گياه به ۳۰ سانتی متر نرسيده هيچگونه هرسی را انجام نمی دهيم .
اما پس از اينکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسيد شاخه های
فرعی و ميوه و گلهای آن را به تدريج حذف می کنيم. با اين کار به گياه اجازه
می دهيم که تمام انرژی توليدی توسط گياه صرف رشد ساقه و
برگهای اوليه شود و بدين وسيله گياه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های
فرعی را حذف کنيم ولی با توجه به فصل کاشت
و نظر برخی
کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه
می دهند رشد نمايند و بر اساس واريته و فصل کاشت طول شاخه های
فرعی را تنظيم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهايی شاخه
یك گروه از پژوهشگران آمريكايي پيش بيني ميكنند بتوانند
گياهاني توليد كنند كه در شرايط گلخانه اي
و با آب دريا رشد ميكنند.
براي اين هدف, شركتي به نام فيوچراژن (http://www.purdueresearchpark.com/pdf/FuturaDW.pdf) با كمك متخصصان سه موسسه پژوهشهاي كشاورزي ايالات متحده تشكيل
شده كه در حال گردآوري اكتشآفات ثبت شده مربوط به هدف
ياد شده است.
اين پژوهشگران مدعي هستند كه هدفشان توسعه ژنتيك "دوستدار محيط زيست"
است كه تا كنون منجر به توليد ارقام گوجه فرنگي و
برنجي شده كه در خاكهاي خيلي شور رشد كرده و
در دما و رطوبت پايين به خواب ميروند.
اين گروه در حال حاضر مشغول جلب سرمايه براي ايجاد مزارع آزمايشي, و نيز كسب
موافقت وزارت كشاورزي (http://www.usda.gov/) و شوراي غذا و دارو (http://www.fda.gov/)ي ايالات متحده براي استفاده تجاري محصولات خود است.
اما روي آوري اخير آن ها به سرمايه گذاران بريتانيايي به جاي آمريكايي, عليرغم
تمايل كمتر انگليسيها به اين فناوري, احتمالا منجر به بالا گرفتن دوباره بحث در
مورد بي خطر بودن اين نوع كشت خواهد شد.
گروه پژوهشگران كه از سه دانشگاه پوردو (http://www.purdue.edu/), آريزونا (http://www.arizona.edu/), و ايلينوي (http://www.uic.edu/) هستند معتقدند كه روشهاي آنان به دليل اينكه ژن جديدي به ريخته
ارثي گياه اضافه نميكند نگراني
هايي را كه قبلا در مورد دستكاري ژنتيكي گياهان وجود داشت ايجاد نميكند.
روش آنان بر پايه مطالعه و افزايش فراواني ژن هايي است كه گياه به كمك آن خود را در برابر شرايط نامساعد
محيطي حفظ ميكند. به طور خاص ژني موسوم به SOS1 شناسايي شده كه به گياه كمك
ميكند نمك اضافي را قبل از آسيب زدن به گياه دفع
كند و به اين ترتيب بقاي گياه را در خاكهاي شور آسان ميكند.
"برونو روجيه رو" مدير اجرايي فيوچراژن اميدوار است بتواند گياهاني را
توليد كند كه بتوان آن ها را به جاي آب شيرين با آب دريا آبياري كرد.
با وجود اين هنوز اين برنامه ترديدهايي را بر مي انگيزد. "كارلو ليفرت"
استاد كشاورزي ارگانيك دانشگاه نيوكاسل (http://www.ncl.ac.uk/) ميگويد: "در حال حاضر مردم نسبت به پديده دستكاري ژنتيكي
به ديده شك نگاه ميكنند و به اين شركتها اعتماد ندارند."
تا زماني كه آزمايشها كامل نشده, نميتوان از مشكلات عملي اين برنامه سخن گفت. يكي
از مشكلات عمده, عملكرد گياه در خاكهاي شور خواهد بود. در چنين خاكهايي, دفع نمك از ريشه به داخل خاك همراه با صرف مقدار زيادي انرژي خواهد بود.
دكتر "ري بره سان" استاد دانشگاه پوردو از مخالفت مستمر بريتانيا و
اروپا با دستكاري ژنتيكي گله مند است: "طرفداران محيط زيست نيت مثبتي دارند,
اما دانش آنها محدود است. سطح علمي استدلال اين گروه بسيار پايين است. هدف ما
افزايش توليد در واحد سطح است, و اين به معني كاهش سطح زمين زير كشت خواهد بود. همه متخصصان محيط زيست ميدانند
كه اثر منفي كشاورزي سنتي بر زيست بومها از هر
عامل ديگري بيشتر بوده."
يك سوم زمينهاي زراعي آبي جهان به دليل شوري بالا غير قابل استفاده اند. بعد از هر
آبياري, به ويژه در مناطق گرمسير, آب تبخير شده و نمك را در خاك بر جاي ميگذارد. يك راه حل اين مشكل آبشويي
اين اراضي است, اما در جايي كه منابع آب محدود است اين كار عملي نيست.
تخمين زده ميشود در ايالات متحده سالانه 6ميليارد دلار/4ميليارد پوند محصول زراعي
به دليل غير قابل استفاده شدن زمينهاي زراعي از دست ميرود. انتظار ميرود اين گونه
محصولات علاوه بر ايالات متحده در چين, استراليا و آمريكاي جنوبي هم طرفداراني
پيدا كند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
حفاظت و پيشگيري ازآفات در گلخانه
حفاظت و
پيشگيري از آفات را ميتوان در سه مرحله اجرا كرد:
الف - مرحله توليد نشاء و كاشت.
در اين مرحله مي توانيد از تله هاي زرد چسبنده به ابعاد 13×8 سانتيمتر ( يك تله
براي هر50 تا100 متر مربع) براي رديابي اوليه مگس هاي سفيد ، تريپس ها و
شته ها استفاده كنيد اين تله ها مي بايست درطول راهروهاي داخل گلخانه
، نزديك در و پنجره ها و محلهاي ورودي هوا نصب شود و حداقل
هفته اي يكبار مورد بازديد قرا گيرد . علاوه بر بازديد تله ها بهتر است بوته هاي
نشاء يا گياهچه ها را نيز بصورت هفتگي از نظر وجود كنه يا شته بررسي كنيد . وجود
كنه هاي تارعنكبوتي را مي توانيد از طريق مشاهده مستقيم كنه بر روي گياه
يا مشاهده آثار خسارت آن مشخص نماييد. بر اثر تغذيه كنه هاي دو نقطه اي
( كنه هاي تار عنكبوتي ) نقاط زرد رنگي در سطح برگ بوجود مي آيد . از آنجائيكه تله
هاي زرد تنها براي رديابي حشرات بالدار قابل استفاده است رديابي آفات
بي بالي مانند كنه ها و يا شته هاي بي بال بصورت مشاهده مستقيم در نشاء
( يا گياهچه) بسيار مهم است . شته ها بيشتر در زير برگها يا اطراف جوانه
هاي رويشي و زايشي گياه مستقر مي شوند و از
طريق وجود پوسته هاي سفيد رنگ آنها و يا ترشحات چسبنده براق آنها به نام عسلك بر
روي اندامهاي مختلف گياه قابل رديابي هستند.
علفــــهاي هرز مي توانند منبع مهمـــي براي استقرار حشرات
و كنه ها در طول سال باشند . بنـــابر اين مي بايست كليه علفهاي هرز داخل و اطراف گلخانه
را نابود كنيد . از قرار دادن هر گونه گياه
زينتي در
اطراف نشاء ها يا گياهچه هاي جوان خودداري كنيد زيرا اين نوع گياهان نيز مي توانند
به صورت منبعي براي استقرار آفات عمل كنند.
ب - مرحله توليد محصول
در اين مرحله عمليات توصيه شده در طي مرحله قبل مي بايست ادامه يابد.
توصيه هاي بيشتر عبارتند از :
1- كليه بقاياي گياهي را از مسير راهروها و مسير آبياري به سرعت جمع آوري كنيد و
هيچگونه توده زباله را داخل و يا نزديك گلخانه به حال خود رها نكنيد
2- به منظور جلوگيري از گل آلوده شدن و مرطوب شدن سطح خاك
كه محل مناسبي براي تكثير مگس هاي پوسيده خوار ايجاد مي كند . خاك
را بخوبي زهكشي كنيد.
3- هرگز گياهان متفرقه مانند انواع گياهان زينتي و درختچه هارا داخل گلخانه
قرار ندهيد چرا كه اينها بعنوان پناهگاههاي جايگزين براي حشرات،
كنه ها و ساير آفات عمل مي كنند.
4- در جاهائيكه امكان پذير است از توريهاي محافط استفاده كنيد تا از ورود حشرات
جلوگيري شود استفاده از توري يك راه موثر و ساده براي جلوگيري از ورود آفات
درشت مانند انواع پروانه هاي آفت، سوسكها ، زنبورها و سن
ها به داخل گلخانه است.
5- حداقل يك محوطه به پهناي 10 متر فضاي عاري از هر گونه گياه
يا چمن زني شده در اطراف گلخانه ايجاد كنيد ( در صورتيكه
از علف كشها براي پاكسازي استفاده ميكنيد از عدم پاشش آنها در اطراف پنجره ها و
هواكشهاي گلخانه اطمينان حاصل كنيد ). گياهان زنيتي و
سبزيجات خانگي محلهاي استقرار خوبي براي حشرات و كنه ها هستند و به
همين خاطر در نزديك گلخانه اين گياهان به عنوان علف هرز در نظر گرفته
مي شود.
ج) مرحله پايان برداشت محصول
در صورتيكه بوته به حشرات و كنه هاي آفت آلوده
شده با شد بلافاصله پس از آخرين برداشت محصول و قبل از حذف بوته ها اقدام به
مبارزه با آفت نماييد تا جمعيت انتقالي آفت از
يك دوره كشت به دوره ديگر نابوده شده يا به حداقل برسد. اين
كار فرصت باقي ماندن و پخش يا پنهان شدن آفت را در درزها و شكاف گلخانه
و ديگر جاهاي امن آن به حداقل ميرساند. روشهاي مبارزه با آفات
در اين مرحله مي تواند شيميايي و يا غير شيميايي باشد . استفاده از يك آفت كش
مناسب قبل و پس از حذف بوته ها از داخل گلخانه معمولا" منجر به
از بين رفتن بخش عظيمي از جمعيت حشرات و كنه ها مي شود. از
توصيه هاي كارشناســان در اين مورد استفاده كنيد . پس از مصرف آفت كشها
و قبل از ورود به داخل گلخانه از انجام تهويه مناسب و كافي در داخل گلخانه
اطمينان حاصل كنيد.
درجه حرارتهاي بالا بصورت يكنواخت و سراسري حداقل به ميزان 40 درجه سانتيگراد و
رطوبت نسبي كمتر از 50 درصد به مدت حداقل 3 تا4 روز بطور موثري حشرات
و كنه ها را كنترل خواهد كرد . پس از حذف بوته ها اين روش مي تواند تكرار شود .
اين روش در ماههاي گرم تابستان به آساني و با هزينه كمتري قابل اجرا است.
پس از اجراي روشهاي فوق الذكر و حذف بوته ها مي بايست با استفاده از تله هاي زرد
چسبنده آفات بالدار احتمالي از قبيل تريپس ها ، مگس
هاي سفيد و شته ها رديابي شوند . بطور منظم اين تـله ها را بازديد كنيد و اگر آفتي
مشاهده كرديد با استفاده از يك روش مناسب ضربه ديگري به آن وارد كنيد
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
علل بیماری
در گلخانه ها :
رطوبت بالا ، نهویه نامناسب ، رطوبت برگ ، تنشهای خاکی ، ( شور ، قلیاییو اسیدی
بودن ) بعلت ضعیف
شدن گیاه
کود دهی زیاد بویژه نیتروژن بعلت رشد رویشی بالا ،
کاشت پر تراکم بعلت افزایش تنش و رقابت بر سر نور باعث بروز بیماریهای مختلف در گلخانه
میشود.
آفات
و بیماریهای گلخانه ای
شته، گوش خیزک ، برگخوارها ، کنه قرمز دو نقطه ای ، لیسک ، مگس
تریپس ، آنتراکنوز ( لکه سیاه )،
لکه برگی ها ، بوته میری ، نماتد مولد گره ریشه ، سس ، سفیدک سطحی ، سفیدک
داخلی ، چوب جالیز (
زگیل سیاه )و موزاییک خیار از مهمترین آفات و بیماریهای گیاهی در گلخانه
ها میباشند .
ضد عفونی خاک با
استفاده از انرژی خورشیدی
با استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان یک منبع انرژی ارزان میتوان تا حد بسیار
زیادی آفات و عوامل بیماریزای خاکزی و همچنین بذر علفهای
هرز را نابود کرد. بهترین زمان برای اینکار ماههای گرم تابستان است.
مانند دو روش قبل بهتر است زمین قبل از اجرای روش به خوبی زیرورو شده و رطوبت آن
در حد مناسبی باشد.
سپس سطح خاک توسط یک لایه بدون درز و روزنه از جنس پلاستیک
شفاف که از آن نور عبور کند پوشانده میشود. برای بررسی بهتر تغییرات درجه حرارت در
عمقهای مختلف میتوان از دماسنجهای خاک استفاده کرد. توصیه میشود
قبل از کشیدن پلاستیک روی خاک مقداری کود دامی تازه با خاک مخلوط
شود تا اثر آفتکشی این روش افزایش یابد.
قارچ
کش ها:
استفاده از قارچ کشها در گلخانه معمولاً توصیه نمیشود
و به جای آن تغییر شرایط محیطی (کاهش
آبیاری ،تغییر زمان کاشت ، تغییر واریته ، تهویه و آبشویی )و مبارزات بیولوژیک
پیشنهاد
میشود.تنها در شرایط اضطراری و تحت نظر کارشناس از قارچ
کشها و با غلظت استاندارد استفاده
میشود .
بهتر است قارچ کشها ابتدا روی یک گیاه امتحان گردد و اگر
موجب سوختگی گیاه نشد ،در مورد
گلخانه
مورد استفاده قرار گیرد.
ضد عفونی خاک با
استفاده از گازهای شیمیایی
گاز متیل بروماید به عنوان مرسومترین مــاده شیمیایی جهت ضد عفونی خاک بکـــار
میرود. گازدهی میبایست در خاکی که حداقل تا عمق 15 سانتیمتر به خوبی زیرورو شده
است و حرارت آن حداقل 15 درجه سانتیگراد بوده و از رطوبت مناسبی برخوردار است
انجام شود. پس از گازدهی خاک میبایست به خوبی به مدت 3 تا 7 روز هوادهی شود
چرا که این گاز برای گیاهان و *****داران بسیار سمی است.
متیل بروماید نباید قبل از کشت محصولاتی که برگهای آن مورد استفاده قرار میگیرد
مانند کلم استفاده شود. زیرا بروماید بیشتر در برگها و ساقههای گیاه تجمع پیدا میکند.
برای ضد عفونی خاک بخار دادن مزیت بیشتری نسبت به گاز دهی دارد
زیرا علاوه بر نابودی اکثر آفات با این روش هیچ گونه اثر سمی پس از مصرف از
خود بجای نمیگذارد. علاوه بر این کشت محصول میتواند بلافاصله پس از سرد شدن خاک و
آبیاری انجام شود.
کاهش محصول
در گلخانه :
بعلت تجمع نمکهای موجود در آب ابیاری و شور شدن خاک سطحی
گلخانه
ها در فصل کشت ، در
سال زراعی بعد EC خاک افزایش
یافته و باعث آفت شدید محصول میشود بنابراین کنترل EC خاک
قبل و بعد از کشت و در صورت امکان آبشویی ضروری می باشد
نازي_مو
راه هاي پيشگيري از آفات در گلخانه
شرایط
ایجاد شده در گلخانه بهتــــرین وضعیت را برای استقرار انواع حشرات
و کنههای آفت بوجود میآورد. افزایش سریع جمعیت آفات
در گاهی اوقات آنچنان غاقلگیر کننده است که تنها یک مدیریت کارآمد میتواند
از خسارت آنها به محصول جلوگیری کند. برای کنترل آفات
در گلخانه استفاده بیرویه از سموم دفع آفات
راه حل مناسبی نیست و به هیچ وجه توصیه نمیشود. مدیریت صحیح آفات
گلخانه بیشتر بر استفاده از روشهای پیشگیری استوار
است. زیرا این روشها به مراتب آسان تر و کمهزینهتر از روشهای مبارزه با آفات
پس از ظهور آنها در گلخانه است.
پیشگیری از وقوع آفات عمدتا بر رعایت اصول بهداشت زراعی متکی است که
شامل نابودی یا حذف نه تنها مواد آلوده به آفت بلکه کلیه منابع بالقوه
آلودگی میباشد. عملیات پاکسازی میبایست هم در داخل گلخانه
و هم در اطراف آن انجام گیرد و در هر مرحله از تولید محصول میبایست
انجامپذیر باشد. رعایت اصول بهداشتی در گلخانه فرآیندی مداوم و در
تمام طول سال است.
مراحل
حفاظت و پیشگیری از آفات
مرحله تولید نشاء و کاشت:
در این مرحله میتوانید از تلههای زرد چسبنده به ابعاد 13×8 سانتیمتر ( یک تله
برای هر50 تا 100 متر مربع) برای ردیابی اولیه مگسهای
سفید ، تریپسها و شتهها استفاده کنید. این تلهها میبایست درطول
راهروهای داخل گلخانه ، نزدیک در و پنجرهها و محلهای ورودی هوا
نصب شود و حداقل هفتهای یکبار مورد بازدید قرا گیرد. علاوه بر بازدید تلهها بهتر
است بوتههای نشاء یا گیاهچهها را نیز به صورت هفتگی از نظر وجود کنه یا
شته بررسی کنید.
وجود کنههای تار عنکبوتی را میتوانید از طریق مشاهده مستقیم کنه بر
روی گیاه یا مشاهده آثار خسارت آن مشخص نمایید. بر اثر تغذیه کنههای دو نقطهای
(کنههای تار عنکبوتی) نقاط زرد رنگی در سطح برگ بوجود میآید. از آنجایی که تلههای
زرد تنها برای ردیابی حشرات بالدار قابل استفاده است ردیابی آفات
بیبالی مانند کنهها و یا شتههای بیبال به صورت
مشاهده مستقیم در نشاء یا گیاهچه بسیار مهم است.
شتهها
بیشتر در زیر برگها یا اطراف جوانههای رویشی و زایشی گیاه مستقر میشوند و از
طریق وجود پوستههای سفید رنگ آنها و یا ترشحات چسبنده براق آنها به نام عسلک بر
روی اندامهای مختلف گیاه قابل ردیابی هستند. علفهای هرز میتوانند منبع
مهمـــی برای استقرار حشرات و کنهها در طول سال باشند. بنـــابراین میبایست
کلیه علفهای هرز داخل و اطراف گلخانه
را نابود کنید. از قرار دادن هر گونه گیاه زینتی در اطراف نشاءها یا
گیاهچههای جوان خودداری کنید زیرا این نوع گیاهان نیز میتوانند به
صورت منبعی برای استقرار آفات عمل کنند
مرحله
تولید محصول
در این مرحله عملیات توصیه شده در طی مرحله قبل میبایست ادامه یابد.
* کلیه بقایای گیاهی را از مسیر راهروها و مسیر آبیاری به سرعت جمع آوری کنید و
هیچگونه توده زباله را داخل و یا نزدیک گلخانه به حال خود رها
نکنید.
* به منظور جلوگیری از گل آلوده شدن و مرطوب شدن سطح خاک که
محل مناسبی برای تکثیر مگسهای پوسیدهخوار ایجاد میکند. خاک را
به خوبی زهکشی کنید.
* هرگز گیاهان متفرقه مانند انواع گیاهان
زینتی و درختچهها را داخل گلخانه قرار ندهید چرا که
اینها به عنوان پناهگاههای جایگزین برای حشرات ، کنهها و سایر آفات
عمل میکنند.
* در جاهایی که امکانپذیر است از توریهای محافظ استفاده کنید تا از ورود حشرات
جلوگیری شود استفاده از توری یک راه موثر و ساده برای جلوگیری از ورود آفات
درشت مانند انواع پروانههای آفت ، سوسکها
، زنبورها و سنها به داخل گلخانه است.
* حداقل یک محوطه به پهنای 10 متر فضای عاری از هر گونه گیاه یا چمنزنی شده در
اطراف گلخانه ایجاد کنید.
مرحله
پایان برداشت محصول
در صورتی که بوته به حشرات و کنههای آفت آلوده
شده باشد بلافاصله پس از آخرین برداشت محصول و قبل از حذف بوتهها اقدام به مبارزه
با آفت نمایید تا جمعیت انتقالی آفت از
یک دوره کشت به دوره دیگر نابوده شده یا به حداقل برسد. این کار فرصت باقی ماندن و
پخش یا پنهان شدن آفت را در درزها و شکاف گلخانه
و دیگر جاهای امن آن به حداقل میرساند. روشهای مبارزه با آفات
در این مرحله میتواند شیمیایی و یا غیر شیمیایی باشد.
استفاده از یک آفتکش مناسب قبل و پس از حذف بوتهها از داخل گلخانه
معمولا منجر به از بین رفتن بخش عظیمی از جمعیت حشرات
و کنهها میشود. از توصیههای کارشناســان در این مورد استفاده کنید. پس از مصرف
آفتکشها و قبل از ورود به داخل گلخانه از انجام تهویه مناسب
و کافی در داخل گلخانه اطمینان حاصل کنید. درجه حرار
تاسیسات گلكاری
تعریف گلخانه: گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق میشود كه قابلیت كنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یك سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملكرد گلخانه، فراهم كردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.
گلخانه ها بر حسب اینكه چه نوع مصالح ساختمانی در آنها بكار برده شده است به نوع ثابت و متحرك تقسیمبندی میشوند. گلخانه های ثابت و متحرك بنا بر نیاز در موقعیت معین، در جایی كه مدنظر ما است احداث میشوند.
گلخانه های ثابت، به گلخانههایی گفته میشود كه مصالح ساختمانی بكار رفته در آنها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آنها استفاده كرد. بنابراین نكاتی در ساخت گلخانههای ثابت باید در نظر گرفته شود.
نكات مهم در احداث گلخانه های ثابت
1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
2. كیفیت آب از نظر سختی؛
3. وجود بازارهای فروش محلی؛
4. دسترسی به كارگران متخصص.
انواع گلخانه های ثابت
گلخانه یكطرفه: از یك جهت از نور كامل آفتاب بر خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گلخانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی كه سرمای شدید یا یخبندانهای طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانهها به صرفه میباشد.
گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور كامل از نور آفتاب بهرهمند است. این گلخانه برای كشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایدهآل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجهی حرارت بطور كامل از نور خورشید بهره میبرد.
گلخانه نیمه دو طرفه: از یك جهت بطور كامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.
گلخانه های سه گانه هر كدام برای یك اقلیم معین مناسب میباشند. اما بطور كلی برای مناطق مختلف ایران گلخانههای دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا كه در كشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان میتوان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ارزشی داشت.
عوامل قابل كنترل در گلخانهها
1.درجه حرارت؛
2.نور؛
3.رطوبت؛
4. مقدار گاز كربنیك(Co2).
هر كدام از عوامل قابل كنترل در گلخانهها جداگانه توضیح داده میشوند.
درجه حرارت در گل خانه ها
تنظیم درجه حرارت در گلخانهها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنههای مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای كمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میكنند، مانند گیاهانی كه از مناطق سردسیری منقل شدهاند نظیر پامچال كه در جنگلهای شمال دیده میشود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانهها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاریها یا سیستمهای گازی و ... میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. اما دو شرط اولیه موجود در عامل گرم كننده عبارتند از:
1- توان توزیع یكنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
2- فاقد اثرات مخرب زیست محیطی باشد.
نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یك اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور كمتری نیاز دارند. بنابراین گیاهان را از نظر نیاز نوری به سه گروه بزرگ تقسیم میكنیم:
گیاهان روز بلندLDP : Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز كوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری كمتر از 12 ساعت دارند. كه در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار میگیرند، مثل گل داودی.
گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا كه حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گیاهان روز كوتاه در طی ساعات روشنایی، طولانی به موضوع كنترل نور بر میگردد. در كشور ما با توجه به اینكه روزهای آفتابی خیلی زیاد است باید نیاز نوری گیاه شناخته شود تا گیاه در طی روزهای بلند بخوبی از رشد رویشی برخوردار باشد. لذا گیاهان روز كوتاه را به وسیلهی پایین آوردن ساعات روشنایی، بوسیله یك پرده تیره رنگ، و اصطلاحاً ایجاد شبهای طولانی به گل میبریم.
نور در گلخانه ها
در گلخانهها مقدار نور را به وسیلهی پوشاندن شیشهها با حصیر، پاشیدن گل و یا رنگهای قابل شست و شو و یا با استفاده از چادرهای الكترونیكی، كنترل میكنیم.
تأمین رطوبت یكی از پارامترهای مهم در گلخانهها است. برای رشد و نمو گیاهان، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعضی از گیاهان به رطوبتهای خیلی بالا نیاز دارند و بعضی دیگر به رطوبت كمتری نیاز دارند، مثل گل كاغذی. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آنها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میكنیم یعنی همه گیاهان در یك نوع گلخانه نگهداری نمیشوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یك محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یكسان در نظر گرفته میشود.
راهها و روشهای مختلفی برای تأمین رطوبت گلخانهها وجود دارد كه عبارتست از:
1. آبیاری؛
2. پاشیدن آب به سقف و كف و جدار گلخانه؛
3.كاربرد دستگاههای بخار ساز.
گاز كربنیك در گلخانهها
كاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، كاربرد پیدا كرده است. در كشور ما كه گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند میتوان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.
وجود Co2برای انجام عمل فتوسنت
ايران به دليل شرايط خاص آب و هوايي و محدوديت هاي منابع آبي از جمله كشور هاي است كه نياز به تجديد نظر اساسي در ساختار نظام كشت بوده و در اين راستا توسعه كشت گلخانه اي مي تواند به عنوان يك راهكار مناسب مطرح باشد كه هم اكنون مورد توجه قرار گرفته است .
آنچه در اين ارتباط مي توناد مهم باشد تغيير نگرشي است كه نسبت به اين نوع سيستم كاشت مطرح بوده و بايد اين باور ايجاد شود كه سيستم كشت گلخانه اي تفاوت اساسي با سيستم كشت سنتي داشته و علاوه بر تجربه نيازمند داشتن دانش گلخانه داري مي باشد كه در اين راستا . توجه به سبزيجات گلخانه اي از اهميت خاصي بر خوردار است .
شرايط اقليمي ايران از نظر محدوديت منابع آب شيرين , فراواني آب شيرين , موقعيت آب و هوايي گوناگون و ... بهره گيري از اين منابع را در برنامه ريزي كشور ايران قرار ميدهد . كشت گياهان در گلخانه به آب و زمين كمتري احتياج دارد . اما كار بيشتري مي طلبد . د حال با آموزش دادن نيرويي كار مي توان از فضاي كم گلخانه چندين برابر فضاي آزاد را برداشت كرد . زيرا در محيط گلخانه كاشت و برداشت در تمام طول سال امكان پذير بوده و در فصولي از سال كه محصولات در فضاي آزاد غير قابل كشت نيستند اين امكان را فضاي گلخانه به وجود مي اورد كه گياهان در غير فصل خود پرورش يافته و محصولات گلخانه با كيفيت بهتر نسبت به كشت در زمين باز توليد و به بازار عرضه مي شود .
بر اساس آمار وزارت جهاد كشاورزي سبزي هاي گلخانه اي مساحتي حدود 1500هكتار را تشكيل مي دهند . البته اين مساحت هم اكنون دو برابر شده است . اگر در هر هكتار از اين گلخانه ها حدود 200 تن محصول توليد شود تقريبا كل توليد 300 هزار تن خواهد بود كه اگر قيكت هر كيلو گرم آن حدود 200 فرض شود رقمي حدود 60 ميليلرد تومان مي شود كه مي تواند اهميت زيادي در اقتصاد كشور داشته باشد . البته با افزايش رو به افزون زير كشت محصولات گلخانه اي رقم بدست آمده بيشتر و رو به افزايش است .
اگر كليه عمليات كاشت تا برداشت طبق اصول و برنامه ريزي صحيح صورت گيرد سود قابل توجهي عايد كشاورزان خواهد شد كه به عنوان مثال اگر گلخانه اي به مساحت 1000 متر مربع داشته باشيم و بخواهيم خيار كشت كنيم و اگر 3000 بوته خيار كشت شده باشد و هر بوته بطور متوسط پنج كيلو گرم خيار توليد كند در مجموع 15000گيلو گرم خيار توليد مي شود كه اگر سه بار كشت در سال داشته باشيم و با احتساب قيمت 200 براي هر كيلويي آن در آمد كل فرو
آيا مي دانيد گياهي وجود دارد که از خودش گرما توليد مي کند؟
کلم مرداب بانام علمي Symplocarpus foetidus از خانواده ي Araceae داراي گل آذيني با خاصيت گرما زايي عجيب است ، در فصل زمستان که دماي هوا بسيار پايين است و همهچيز يخ زده اين گياه مي تواند گرمايي برابر با 70 درجه فارنهايت ايجاد کند ، که اينامرباعث ذوب شدن برف هاي اطراف گياه مي شود .کلم مرداب در نواحي مرطوب ، نزديک بهآب و در اطراف مرداب ها رشد مي کند.
ارتفاع اين گياه به 30 تا 60سانتي متر ميرسد.
http://www.ct-botanical-society.org/galleries/pics_s/symplocarpusfoet.jpg
گياه داراي برگهاي بزرگ و گل آذين غير عادي است که در اواخر زمستان از ميانبرف ها به نمايش در مي آيد.برگهاي کلم مرداب هميشه بعد از تشکيل گل آذين ظاهر ميشود. گياه به صورت متراکم رشد مي کند ،البته اين موضوع از رشد ديگر گياهان در ميانانبوهي از کلم مرداب جلوگيري نمي کند .تکثير و گرده افشاني گياه به خاطر بوي تعفنيکه گياه از خود منتشر مي کند به دست حشراتي مثل مگس ها و پروانه ها و سوسک ها انجاممي شود.کلم مرداب گياهي چند ساله است ، بعضي منابع اظهار مي کنند که اين گياه ميتواند حتي تا 100سال هم زندگي مي كند
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
شوكران چيه؟
گياه شوكران از تيره چتريان بر خلاف بيشتر گونه هاي اين خانواده كه
ارزش دارويي و غذايي زياد دارند ( مثل . جعفري , شويد , كما . گلپر , زيره و .....)
بسيار سمي و مهلك است. شوكران گياه علفي و دوساله است ,
برگ و گل گياه بسيار شبيه گياه گشنيز يا شويد است
ويژگي بارز شناسايي گياه وجود لكه هاي قرمز رنگ بروي
ساقه گياه است تمام قسمت هاي گياه سمي و سميت ميوه هاي نارس
آن بيشتر است . سميت گياه در اثر جوشيدن كم مي شود .
در شهر مشهد گياه به صورت خودرو حتي در باغچه منازل رشد مي كند
و به علت اينكه برگ گياه در موقع پاك كردن سبزي جات بيشتر مورد توجه
قرار مي گيرد ممكن است متوجه لكه هاي قرمز ساقه نشويم ,
البته مزه گياه نا متعارف بوده و ميزان مصرف آنرا كم تر مي كند .
مصرف زياد مسموميت شديد و مرگ به همراه دارد.
اينم چندتا عكس از گياه شوكران
http://i5.tinypic.com/1264snc.jpg
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
تکثیر گیاه گل نرگس
گل نرگس (بخش اول)
http://www.parsbiology.com/picture/299snarcissus.jpg (http://www.parsbiology.com/picture/299narcissus.jpg) تصوير بزرگ
http://www.parsbiology.com/blog/images/TN_IMG01450_300X300Y.jpg
گیاه نرگس از خانواده نرگسیان (Amaryllidaceae ) و تیره Narcissus می باشد» نرگس گیاهی دائمی و پیازدار می باشد . پیازهای آن درشت و دارای ورقه های فلسی یا مطبق است . به عبارت دیگر پیاز آن می تواند چندین سال متوالی گل دهد و گل آن همه ساله درشت تر گردد. گلهای نرگس به رنگ سفید ، زرد ، نارنجی ، کم پر و پُر پر هستند . برگهای این گیاه از بن ریشه بصورت صاف یا شیاردار بیرون می آیند و در طول ساقه قرار میگیرند.نرگسها به اندازههای مختلف یافت میشوند از گلهای 5 اینچی روی ساقههای 2 فوتی گرفته تا گلهای 5/0 اینچی روی ساقه 2 اینچی.
نرگسها شاید آسانترین و مطمئنترین پرورش از میان خانواده تمام گلها هستند و برای افراد مبتدی در باغبانی ایده آل است. پیاز و برگها حاوی کریستالهای سمی هستند که فقط حشرات اصلی میتوانند بدون آسیب رساندن به آن از آن مصرف کنند هر چند ممکن است جانوران آنها را از زیر خاک بیرون بیاورند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
گل میمون
گل میمون (نام علمی: Antirrhinum majus) یک گونه گل است. گل میمون یکی از گلهای زینتی است که در باغبانی بسیار معمول است و در فصل تابستان با گلهای رنگارنگ و مخملی خود جلوه خاصی به باغچه ها می دهد.
این گیاه از جنس Antirrhinum و متعلق به خانواده scrophulariaceae میباشد. از گلهای زینتی دیگری که از این خانواده در باغبانی معمول است گل انگشتانه Digitalis و گوشی calceolaria را می توان نام برد
از جنس Antirrhinum حدود 40 گونه مختلف علفی یکساله و دو ساله و چند ساله و نیمه درختچه ای شناسایی شده که یکی از این گونه ها Antirrhinum majus میباشد که نام علمی گل میمون است که از گیاهان علفی چند ساله این جنس میباشد ولی معمولا" از آن بهعنوان گل یکساله استفاده می شود و دارای تعداد زیادی واریته و فرم مختلف میباشد . طول گیاه و رنگ و اندازه گل در واریته های مختلف متفاوت بوده و همین تنوع این گونه را جزء یکی ازپر استفاده ترین گیاهان در گلکاری قرار میدهد.
ارتفاع این گیاه در واریته های مختلف بین ده سانتیمتر تا یک متر متغییر است . از فرم های بلند آن برای گل بریده و از فرم های کوتاه آن برای کاشت در حاشیه باغچه ها میتوان استفاده کرد.
طرز نگهداری و کاشت گل میمون
گل میمون برای رشد و گلدهی به نور کافی احتیاج دارد . بنابراین بایستی آن را در محل آفتابگیر در باغچه بکارید . خاک باغچه باید بایستی قوی و دارای زهکشی خوبی باشد .
فاصله کاشت نسبت به طول گیاه فرق می کند معمولا" فرم های کوتاه را با فاصله 25 سانتیمتری و فرم های بلند را با فاصله 50-40 سانتیمتری میکارند .
برای طولانی شدن طول گلدهی میتوانید گلها را ببرید و از آن به عنوان گل بریده استفاده کنید و یا بعد از پژمرده شدن و قبل از تشکیل بذر آنها را قیچی کنید
وقتیکه گیاه بعد از مدتی گل دادن فرم شاداب و جوان خود را از دست داد آنرا از محل نزدیک به زمین قیچی کرده و سپس با یک کود مایع آنرا کودپاشی کنید در این صورت گیاه ازنو شروع به رشد و فعالیت کرده و
بزرگترين و بدبوترين گل دنيا
شکفتن بزرگ ترين گل جهان به بلندای 3 متر در بوستان مرکزی جاوه اندونزی چشمان صدها نفر را به خد خيره کرده است.
اين گياه که لوفا (Luffa ) ( Fam. Curcubbitaceae ) نام دارد به نوعی بدبوترين گل دنيا نيز به شمار می رود.
اين گياه هر چهل سال يکبار برای کمتر از 2 شبانه روز باز می شود .
اين گياه بسيار زيبا هم اکنون در بوستان مرکزی جاوه اندونزی در حال شکفتن است و صدها نفر از مردم اين شهر را برای تماشای لحظه به لحظه ی باز شدن به آنجا کشانده است.
http://www.tainongseeds.com/pictures/LuffaAngleTypeHybrid.jpg
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
گل آلاله
آلاله (Ranunculus) :
http://www.nabegheha.ir/aspx/images/1nature/ranunculus-asiaticus-2.jpg
آلاله گیاهی علفی و گلدار، یک ساله یا چند ساله است که نزدیک به۶۰۰ گونه آن در جهان شناخته شده است. در ایران در حدود۶۰ گونه از این گیاه می روید و برخی از این گونه ها در بعضی از مناطق ایران به صورت خودرو و بومی دیده می شود.
آلاله های خودرو در جنگل ها، مرداب ها، کنار نهرها، چشمه ها، حاشیه کشتزارها و جاده ها، در آبهای کم عمق باتلاق ها و نیز در کوهستان ها می رویند.
جالب است بدانید در جهان زیباترین انواع آلاله های زینتی به نام آلاله ایرانی شهرت دارند.
این گیاه در اوایل فصل پاییز با کاهش بذر، زیاد می شود. برای این کار بذر گیاه را در گلدان می کارند و در گلخانه نگهداری می کنند. راه دیگر زیاد کردن آلاله تقسیم بوته یا تقسیم ریشه های آن در ماه های اسفند و فروردین است. آلاله برای رشد بهتر، نیاز به جایی آفتابگیر و جریان هوا دارد. خاکی که بوته آلاله در آن کاشته می شود، باید دارای مواد آلی و کود فراوان باشد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
مرتفع ترین درختان جهان
تیلر آمریکایی و همکارش چندی است که این تلاش بی سابقه را آغاز کرده اند و اخیرا نیز سه درخت مرتفعی را شناسایی کرده اند که گفته می شود سه درخت مرتفع جهان هستند. این درختان بیش از 112 متر ارتفاع و عمری بالغ بر 2 هزار و 200 سال دارند.
آنها در برنامه اندازه گیری خود درختان غول پیکر موسوم به redwood ها را نشانه رفته اند که معمولا سر به فلک کشیده اند.
این گونه درختان در آمریکا معمولا در نواری به طول 470 مایل و از ارگان جنوبی تا Big Sur پخش شده اند و معمولا با ارتفاعی بالغ بر بیش از 100 متر در حکم ساختمانی 30 طبقه ارتفاع دارند.
بر اساس گزارش لایور ساینس، این جستجوی تحقیقاتی در حالی آغاز شده است که تاکنون تنها 36 اصله درخت غول پیکر این نوع در جهان شناخته شده اند که بیش از 109 متر ارتفاع دارند
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
آنتوریوم
آنتوریوم :گیاهی گلخانه ای است با ریشه های ضخیم وگوشتی وبرگها ی متنوع.گلهای آن خوشه ای است ودر یک براکته ی قلبی است. این گیاه به خاطر گلهای با دوام وزیبایش،که دارای دمگل بلند است،در گلخانه ها کشت و کار میشود.تکثیر آنتوریوم از طریق کاشت بذرو تقسیم بوته امکان پذیر است وبسیاری از گونه های آنتوریوم در پاییز وزمستان نیز گل می دهدو در بازار گل بهای آنها بسیار بالاست.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
میوه و رشد آن متوقف گردیده. گیاه (سمت چپ) را با گیاه سالم (مرکز) مقایسه نمایید. برگهای مسن تر به طور یکنواخت به رنگ سبز کمرنگ مایل به زرد در می آیند. این حالت به برگهای جوانتر بالایی نیز منتقل می گردد (سمت راست).
http://www.parsbiology.com/blog/images/ka25_1.jpg
کمبود ازت:
میوه ها کوتاه، لاغر و با نوک باریک و به رنگ سبز روشن در می آیند.
http://www.parsbiology.com/blog/images/ka25_2.jpg
کمبود فسفر:
در این گیاه که از رشد باز مانده است برگ مسن تر به رنگ زرد درآمده اما برگ بالایی آن سبز تیره باقی مانده.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kp25.jpg
کمبود فسفر:
گیاه دچار کمبود فسفر(نمونه سمت چپ) با توقف رشد مواجه بوده و برگها کوچک و به رنگ سبز تیره در می آید. نمونه گیاه سالم در سمت راست دیده می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kp26.jpg
کمبود فسفر:
این برگ مسن، نقاط سوخته و قهوه ای بین رگبرگها را نشان می دهد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kp26_2.jpg
کمبود پتاسیم:
گیاه دچار کمبود پتاسیم در سمت چپ دیده می شود. برگهای مسن تر (پایینی) به رنگ زرد در آمده و سپس خشک و کاغذی می شود. گیاه سالم در سمت راست ملاحضه می گردد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kk26.jpg
کمبود پتاسیم:
زردی و سوختگی در برگهای قدیی تر از لبه برگ شروع می شود(چپ و مرکز) و احتمالا در بین رگبرگهای اصلی به سمت مرکز برگ گسترش می یابد(راست).
http://www.parsbiology.com/blog/images/kk27.jpg
کمبود پتاسیم:
عدم توسعه میوه در ناحیه انتهای ساقه ملاحضه می گردد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kk27_2.jpg
کمبود منیزیم:
کمبود در گیاه سمت چپ به صورت زردی و سوختگی به رنگ قهوه ای مایل به زرد روی برگهای مسن تر نمایان می گردد. در سمت راست گیاه سالم نشان داده شده است.
http://www.parsbiology.com/blog/images/km27.jpg
کمبود منیزیم :
زردی بین رگبرگهای اصلی برگهای مسن تر(سمت چپ) تبدیل به سوختگی به رنگ قهوه ای مایل به زرد می شود(سمت راست). برگهای جوانتر (نمونه بالایی) کمتر تحت تاثیر قرار می گیرند.
http://www.parsbiology.com/blog/images/km27_2.jpg
کمبود کلسیم:
برگهای جوان به حالت فنجانی شکل خمیده به طرف پایین همراه با لبه های سوخته ملاحضه می شوند.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kc28.jpg
کمبود منیزیم :
رگبرگهای برگهای قسمت میانی و بالایی گیاه سبز باقی می مانند. مابقی برگ به طور یکنواخت، سبز رنگ پریده مایل به زرد می گردد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kmn28.jpg
کمبود آهن:
علائم سبز رنگ پریده ابتدا روی برگهای جوان ظاهر می شود. شبکه رگبرگی به رنگ سبز روشن در می آید.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kfe28.jpg
کمبود آهن:
برگهای جوان (چپ و مرکز) سبز کم رنگ مایل به زرد با رگبرگهای سبز می باشند. در شرایط حادتر (مرکز) رگبرگهای فرعی نیز کم رنگ می شوند و برگهای تحت تاثیر قرار گرفته زرد کم رنگ متایل به سفید می شوند. در سمت راست برگ سالم ملاحضه می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kfe28_2.jpg
کمبود بر:
برگهای مسن تر با حاشیه زرد دیده می شوند(بالا و چپ). برگهای جوان بد شکل و ابلق می شوند(راست).
http://www.parsbiology.com/blog/images/kb29.jpg
کمبود بر:
میوه، نارس می ماند(بالا). علائم پیچ خوردگی و زخم بر روی میوه ایجاد می گردد(مرکز و پایین).
http://www.parsbiology.com/blog/images/kb29_2.jpg
کمبود بر:
در میوه دچار کمبود، نسبت گوشت میوه به بخش بذر بیشتر می شود. روی پوست میوه علائم خشکیدگی ملاحضه می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kb29_3.jpg
کمبود بر:
در طول میوه، رگه های زرد ابلق (چپ و مرکز) به صورت علائم خشکیدگی روی پوست (راست) توسعه می یابد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kb29_4.jpg
کمبود روی:
علائم ابتلا در برگهای جوان ظاهر می شود و برگهای تازه به طور غیر طبیعی کوچک می ماند و با رنگ زرد لکه موجی شده یا یکنواخت زرد شده دیده می شود. بین بند های انتهایی کوتاه مانده و حالت جارویی ایجاد می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kzn30.jpg
کمبود مس:
توقف رشد همراه با کلروز برگهای جوان.
http://www.parsbiology.com/blog/images/kcu30.jpg
کود اضافی(شوری یا EC بالا):
برگها کدر و چرمی می شوند. یک نوار باریک زرد رنگ در حاشیه برگ ایجاد می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/keec30.jpg
کود اضافی(شوری یا EC بالا):
شوری باعث پژمردگی می شود. برگها کدر و به رنگ سبز تیره و به حالت فنجانی شکل به سمت پایین توسعه می یابند.
http://www.parsbiology.com/blog/images/keec30_2.jpg
مسمومیت فسفر:
این حالت بیشتر در کشتهای هایدروپونیک ممکن است رخ دهد.
http://www.parsbiology.com/blog/images/mf31.jpg
مسمومیت کلر:
حاشیه اطراف برگ با بافتی به رنگ سبز رنگ پریده و همچنین لبه های سوخته ملاحضه می شود. 3 درصد کلرید در بافت یافت می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/mcl31.jpg
مسمومیت بر:
علائم مسمومیت ابتدا روی برگهای مسن تر ملاحضه می گردد. بین رگبرگهای زرد گردیده(چپ) و نکروزه می شود. به نقاط نکروزه قهوه ای کوچک (مرکز) و مناطق وسیعی از بافت مرده برگ (راست) دقت نمایید.
http://www.parsbiology.com/blog/images/mbr31.jpg
مسمومیت بر:
علائم مسمومیت ابتدا روی برگهای مسن تر ملاحضه می گردد. بین رگبرگهای زرد گردیده(چپ) و نکروزه می شود. به نقاط نکروزه قهوه ای کوچک (مرکز) و مناطق وسیعی از بافت مرده برگ (راست) دقت نمایید.
http://www.parsbiology.com/blog/images/mbr31.jpg
مسمومیت منگنز:
نقاط متعدد کوچکی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز بین رگبرگهای و روی دمبرگ می شود.
http://www.parsbiology.com/blog/images/mmn31.jpg
مسمومیت روی:
برگ مسن تر (سمت چپ) کدر به نظر می رسد. برگ جوانتر، سبز رنگ پریده با نقاط قهوه ای روشن به اندازه سر سوزن بین رگبرگها دیده می شود.
انتخاب زمان کشت :
قبل از هر اقدامی در مورد کشت خیار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبیل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربیات مهندسین کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترین مورد قیمت این محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نمایید زیرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثیر مستقیم داشته و باعث بالا رفتن روحیه کار و تلاش می گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پایان می یابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که این زمان یا آخر فصل برداشت و یا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هایی که شرایط جوی نامساعد است باید از دوره کشت حذف گردد و اگر چنین کاری صورت نگیرد و زمانهای نامساعد در میان زمان برداشت قرار گیرد کشت با مشکلات عدیده ای روبرو می شود.
انتخاب بذر:
بعد از انتخاب زمان کشت باید بذر مناسب و خوبی انتخاب کنیم که بر اساس تقسیم بندی اقلیم های مناسب صورت می گیرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و یا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پیشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقلیم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واریته های پرگل که محصول زیادی در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد. شایان ذکر است که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به نوع واریته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمایند که مناسب حال آن بذر نیست در نتیجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غریب می نماید.کشاورزانی که آشنایی با خواص واریته های مختلف ندارند اشتباه عمده ای را مرتکب می شوند و آن این است که واریته های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زیادی برداشت کرده اند مجددا برای کشت پائیزه انتخاب می کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زیادی میوه های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ریز ماندن میوه ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گیاه تحمیل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن میوه کمتری مشاهده می کنند اما محصول بیشتری برداشت می شود.
نحوه کشت :
پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.
بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.
انتقال نشاء به زمین اصلی :
وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم . به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از ابتدا ضعیف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.
تراکم بوته ها :
به منظور دستیابی به بیشترین برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهمیت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر این باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بیشتر باشد محصول بیشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واریته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واریته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گیرند که در این مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که این کار دلایل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان میزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اینکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند باید به گونه ای کاشت شوند که به روی یک دیگر کمتر سایه بیاندازند و به عبارتی دیگر موجب جلوگیری از تابش نور کافی به گیاه نشوند از طرفی در فصول سرد میزان غذا رسانی خاک به ریشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنین وضعیتی زیاد باشد طبیعی است که به ریشه مواد کافی نخواهد رسید
آبیاری اولیه :
برای آبیاری گلخانه بهتر است از سیستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنیم.در این روش که بهترین نوع آن استفاده از نوارهای آبیاری است که از حدر رفتن آب جلوگیری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبیاری گیاه خواهیم پرداخت زیرا آبیاری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنین رطوبت گلخانه مواد غذایی در خاک را شسته و دسترسی ریشه را به این مواد کم کرده.شایان ذکر است که آبیاری گیاه بر اساس سن گیاه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نیازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت باید به طور یکنواخت و دوره های منظم آبیاری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبیاری کمتر و فاصله زمانی بین آن نیز کمتر خواهد بود. توصیه می شود در هنگام آبیاری زمین را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهیم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبیاری رعایت نمایید به عبارت دیگر برای تناوب آبیاری٬ زمانی اقدام به آبیاری نمایید که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسیده باشد ضمنا این را هم بدانید که گیاه خیار در زمانی که به گلدهی می رسد نیاز بیشتری به آب دارد.
برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اینکه گیاه جوان ۴ برگ حقیقی خود را کامل کرد باید یک دوره تشنگی به گیاه داد.چون اعتقاد دارند ریشه گیاه در حالت تشنگی به طور طبیعی به دنبال یافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و این حرکت ریشه باعث افزایش حجم ریشه می شود. به هر حال گیاه پس از دوره تشنگی و آبیاری پس از آن رشد سریعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته باید نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سیم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سریع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائین نخ ها را به سیم مهار در پائین گیاه بست و یا اینکه نخ اضافه را به دور قرقره های سیمی پیچانده و بر روی سیم مهار قرار داد و یا اینکه به وسیله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه برقرار نمود شایان ذکر است که نباید در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زیرا غفلت در این کار باعث شکستن ساقه گیاه می شود و سبب آسیب جدی به گیاه خواهد شد.
آبیاری : آبیاری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد یعنی با ایجاد جوی و پشته آبیاری صورت می گیرد. در صورت استفاده از سیستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گیرد نیازمند یک محاسبه دقیق هستیم زیرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به این علت آبیاری به صورت یکنواخت انجام نمی شود.آبیاری قطره ای باید به صورتی باشد که پیازرطوبتی بین دو قطره چکان به یکدیگر متصل شود . همانطور که می دانید روزانه مقدار معینی اب زمین تبخیر می شود که باید در موقع مناسب تامین گردد.در صورتی که نسبت به آب یک منطقه مشکوک باشیم با آزمایش آب تصمیم نهایی را اتخاذ می کنیم مقادیر مجاز EC در آب براساس میلی موس تامین می شود EC کمتر از ۱ بسیار خوب EC بین ۱ تا۲ مناسب و EC ۲ تا ۳ کمی زیاد EC ۳ تا ۴ زیاد و EC بالاتر از ۴ بسیار زیاد غیر قابل قبول می باشد.
هرس اولیه : در بته خیار تا زمانی که ارتفاع گیاه به ۳۰ سانتی متر نرسیده هیچگونه هرسی را انجام نمی دهیم . اما پس از اینکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسید شاخه های فرعی و میوه و گلهای آن را به تدریج حذف می کنیم. با این کار به گیاه اج
مشخصات بوتانیکی خیار:
خیار گیاهی است از گیاهان گلدار، از رده دولپه ای ها، از گیاهان یکساله جالیزی، از خانواده کدوئیان(Cucurbithacae)و از جنس Cucurbitaبا نام علمی(Cucumis sativus). ریشه ان نسبتاً سطحی است و برای کاشت آن باید خاک سطح الارض کاملاً آماده و غنی از مواد غذایی باشد. ریشه آن یکساله و گاهی هم دائمی است. ساقه آن علفی و به رنگ سبز روشن، آبدار و دارای پوست نازک و کرکهای ریزی است که از ساقه منشعب می شوند. طول بوته خیار با توجه به هرسی که انجام می شود مکن است به بیش از 6 m برسد که نگهداری بوته ها در گلخانه بوسیله پیچاندن آن به دور نخهای ضخیم و همچنین پیچیده شدن پیچکها به دور نخها که نگهداری بوته ها را محکم می نماید امکانپذیر است. در واریته های معمولی برگها نسبتاً کوچک در واریته های بکرزا یا پارتنوکارپیک برگها بزرگتر، پنجه ای شکل و به رنگ سبز روشن بوده و بریدگی های کم عمق، برگ را به پنج قسمت یا Lobe که غالباً به شکل مثلث هستند، تقسیم می کند. دمبرگ آن بلند، آبدار، قطور، و رگبرگها مشخص و روشنتر از خود برگ هستند. میوه خیار از لحاظ گیاهشناسی شفت بشمار میرود یعنی میوه ای است گوشتی که برون بر آن نازک، میانبر آن گوشتی و خوراکی و درون بر آن غشائی و سخت است.
رشد رویشی ریشه این گیاه در مقایسه با اندامهای هوایی آن بسیار ضعیفتر میباشد ولی در محل یقه و حتی قسمتهایی از ساقه که با خاک تماس حاصل مینمایند ریشه های نابجا تولید می کند، همچنین ریشه ها بیشتر در قسمتهای قابل تهویه سطح خاک رشد کرده و انتشار می یابند که در این رابطه ضرورت تهیه یک بستر تقریباً سبک از نظر بافت خاک و قابل تهویه معلوم می گردد.
محل پیدایش میوه روی ساقه دو حالت دارد:
1.خیارهایی که روی ساقه اصلی و در زاویه برگها تولید می شوند.
خیارهایی که روی ساقه فرعی تولید می شوند که دراینصورت ساقه های جانبی به هرس منظم احتیاج دارند.
مشخصات بذر خیار گلخانه ای[1]:
برای پرورش خیار در گلخانه صرفاً باید از بذور پارتنوکارپیک استفاده کرد و از کاشت بذور معمولی در گلخانه اجتناب کرد. لازم به ذکر می باشد که پارتنوکارپیکی عبارت است از تشکیل و رشد میوه بدون تلقیح تخمکها. این پدیده به نحوی گسترده در سبزیجات خانواده کدوئیان بخصوص خیار بروز میکند. در واریته های معمولی گلهای نر و ماده جدا از هم بوده و گلهای نر زودتر از گلهای ماده ظاهر می گردند. ولی در عوض واریته های پارتنوکارپیک گل نر وجود نداشته و گلهای ماده بدون عمل گرده افشانی و لقاح تولید میوه میکند.
در این نوع خیار نیازی به گرده افشانی نیست و میوه بصورت پارتنوکارپیک تشکیل می شود، لذا چنانچه حشراتی از بیرون گلخانه گرده گل بوته دیگر خیارهای هوایی را به روی گل ماده بوته خیار داخل گلخانه بنشانند خیار تولیدی از کیفیت ظاهری پائین تر برخوردار خواهد بود.
در بعضی از واریته های خیار داربستی طول میوه ممکن تا 50cm برسد که با توجه به ذائقه و بازارپسندی مصرف کنندگان ایرانی هم اکنون واریته هایی کشت می گردد که طول میوه آنها حداکثر به 30cm برسد.
میوه این نوع خیار دارای پوستی خوراکی، بدون تخم و بدون ایجاد نفخ میباشد. بذر خیار گلخانه ای معمولاً با روشهای علمی و بسیار پرهزینه ژنتیکی تولید می شود و به همین دلیل قیمت آن بسیار گران بوده و بصورت عددی بفروش می رسد. این بذرها در هوای آزاد بخوبی نمی تواند بخوبی گلخانه میوه تولید کند زیرا در اثر تلقیح با گرده سایر ارقام، تولیدی یکنواخت نداشته و میوه آن از شکل اصلی خود خارج شده و بدفرم و بدشکل می شود.
خیار پارتنوکارپیک دارای ارقام متعددی است که بسیاری از آنها فاقد شکل و رنگ و اندازه مورد پسند بازار ایران است. بنابراین از بین واریته های متعددی که به بازار عرضه می شوند باید انواعی را که برای کاشت در ایران مناسبند انتخاب نمود. واریته هایی از قبیل دومینوس جی.آر.اس[2]، دومینوس جی.آر.اچ[3]، هیلارس [4]9811، سینا، بیلانکو، خیار دولاب و خیار اصفهان در ایران نتایج چشمگیر و مرغوبیت بی سابقه ای نشان داده اند. چند واریته از خیارهای بلند اروپایی مانند سندرا[5] نیز در ایران آزمایش شده که طول آنها به 35-40 cm میرسد. اگرچه بذر پارتنوکارپیک بسیار گران بوده و هزینه کاشت و نگهداری نسبتاً بالایی دارد ولی با توجه به عملکرد بالا و قیمت گران خیار گلخانه ای، نه تنها این هزینه ها جبران می شوند بلکه سود سرشاری هم نصیب تولید کنندگان می گردد.
برای انتخاب بذر خیار درختی بهتر است از بذرهایی استفاده گردد که بیش از 6 ماه از تولید آنها گذشته باشد زیرا بذر خیار دوره خواب کوتاهی دارد که در آن ایام ممکن است جوانه نزند، ضمن اینکه گذشت بیش از دو سال نیز از نظر قوه نامیه مناسب نمی باشد.
تلخی موجود در میوه های خیار در اثر ماده ای بنام کوکوربیتاسین که در ته آنها وجود دارد و در ریشه ساخته می شود اما در خیارهای هیبرید گلخانه ای دیده نشده و یا خیلی به ندرت اتفاق افتاده است.
[1]- Seed Specification
[2]_ Dominus J.R.S
[3] _ Dominus J.R.H
[4] _ Hillares 9811
[5]_ Sandra
دانیتو بذری تک گل و رویال بذری چند گل است که قابل کاشت در اکثر فصول سال است.
نسیم فقط برای کاشت در تابستان و مناطق گرم کشور مثل یزد قابل استفاده است این بذر بذری پر گل و کم برگ است.
مراحل مختلف کشت خیار درختی:
اسکلت گلخانه :
اسکلت بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه ای را نگه میدارد. اسکلت گلخانه باید محکم و سبک بود و در عین حال ارزان و با دوام باشد و تا حد امکان سایه کمتری داشته باشد. در حال حاضر اسکلت گلاخنه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیم می سازند و در بعضی موارد از چوب هم استفاده میشود که هم ارزانتر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلتها زود می پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیمتری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور آفتاب بداخل گلخانه می گردد.
در حال حاضر دو نوع گلخانه رواج دارد:
1- گلخانه دو طرفه 2- گلخانه کوآنست
در گلخانه های دو طرفه دیوارهای جانبی عمودی هستند و سقف آنها حالت مثلثی دارد. در گلخانه کوآنست از کمانهای لوله ای یا چوبی (بیشتر لوله های فولادی) استفاده می شود در این روش کمانها را که دارای قوسی حدود 180° هستند بموازات هم و بفواصل مشخص (1.5-3.5 m) در زمین فرو می کنند و کمانها بوسیله تیرهای افقی که در امتداد طولی گلخانه قرار دارند بهم اتصال می یابند و مستحکم می شوند. فاصله تیرهای افقی که بطور موازی در روی کمانها قرار گرفته و اولین کمان را به آخرین کمان وصل می کنند، 100-150 cm است. به این ترتیب یک فضای درونی بزرگ و واحد بوجود می آید. برای پوشاندن گلخانه کوآنست معمولاً از پلاستیک استفاده می کنند. بدین منظور در فواصل بین لوله های افقی و بفاصله 25-30cm سیمهای گالوانیزه به موازات لوله های افقی نصب می کنند که برای پوشش پلاستیکی سطح مناسبی بوجود می آورند و پس از پوشاندن گلخانه با پلاستیک تعدادی از همین سیمها روی پوشش پلاستیکی نصب می شوند تا پوشش گلخانه مستحکم تر شود.
در هنگام ساخت گلخانه باید نکات زیر را در نظر گرفت:
1.اگر سطح گلخانه خیلی وسیع باشد کنترل درجه حرارت و تهویه آن مشکل می باشد. لذا بهتر است سطح کشت در واحدهای کوچک و جداگانه 300-500 m2 تفسیم شود.
2.ارتفاع داربستی که بوته های خیار به آن بسته می شود حدودm2 است. بنابراین ارتفاع دیواره های جانبی گلخانه باید حداقل 2 m باشد
3.شیب سقف باید به اندازه ای باشد که استحکام کافی داشته باشد و آب باران و برف را روی خود نگه ندارد. از طرفی اگر ارتفاع خیلی باشد فضای اضافه گلخانه بیشتر شده و هزینه گرم کردن آن افزایش می یابد. لذا شیب را باید حدود 25-30% گرفت. البته در گلخانه کوآنست بدلیل انحنای سقف این مشکل تا حدود زیادی رفع می شود.
4.در بعضی مواقع لازم است که هوای گلخانه را خارج کنیم و چون هوای گرم سبک است و معمولاً زیر سقف می ایستد بهتر است در سقف گلخانه دریچه هایی تعبیه شود که در مواقع لازم این دریچه ها باز شده و هوای گرم خارج شود. در گلخانه های کوآنست باز و بسته کردن این دریچه ها مشکل است. لذا در دیواره های جانبی گلخانه و به فاصله 1-1.5 mاز سطح زمین دریچه هایی را جاسازی می کنند و در مواقع لزوم آنها را باز می کنند. در ضمن در دو انتهای گلخانه و در نزدیکی سقف دو پنکه (فن) قرار می دهند که هوای گرم زیر سقف را خارج کنند.
5.برای اینکه در هنگام ورود به گلخانه با باز کردن در ورودی هوای گلخانه بطور ناگهانی عوض نشود بعد از در ورودی یک اتاقک کوچک تعبیه می شود که ابتدا وارد این اتاقک می شویم و سپس به در اصلی گلخانه می رسیم و با باز کردن آن وارد فضای گلخانه می شویم.
6.در محاسبات گلخانه ها معمولاً وزن برف را در نظر نمی گیرند. چون برف در اثر گرمای گلخانه آب می شود. ولی در مناطقی که خطر ریزش برف سنگین وجود دارد باید پس از بارش گلخانه را گرم کنیم این برف سریعاً آب شود. در غیر اینصورت و بخصوص در گلخانه های دوطرفه خطر خوابیدن سقف وجود دارد.
7.معمولاً گلخانه های دو طرفه که دارای دیواره های جانبی عمودی هستند در برابر باد به شکل مانع عمل می کنند و لذا بادهای شدید به آن خسارت میزنند. ولی گلخانه های کوآنست به دلیل قوسی شکل بودن جریان باد را ملایم می کنند. به علاوه گلخانه های کوآنست به دلیل انحنایی که دارند برف و باران را روی خود نگه نمی دارند و آب را به راحتی جاری می کنند. لذا در بیشتر نقاط جهان استفاده از گلخانه های کوآنست عمومیت بیشتری یافته است.
خاک مناسب برای خیار درختی:
خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam)بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را می توان با کودهای حیوانی تامین نمود.
اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی جنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک می توان از لوله های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته های خاک نیز استفاده نمود. این روش میتواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً مناسب نمی باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاکها بسیار مشکل می باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می زند.
تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهکی و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از 50% باشد نشان داده است که اینگونه خاکها بهترین بسترها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است. در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق 25cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایشتی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرفنظر نمود.
PHمناسب بستر خاکی6.5-7.5 و ECکمتر از
اهداف کشت گلخانه ای :
تولید محصول در محلی که در آن محصول تولید نمی شود.
تولد در زمانی که کشت محصول در هوای آزاد غیر ممکن است .
افزایش عملکرد – افزایش کیفیت محصول
روش های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می گیرد معمولا در اکثر مناطق کشور کاشت در بهار و برداشت در اواخر نابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می انجامد در روش های معمول کشت تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است .
در صورتی که بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به کار گیریی روش هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما.رطوبت نسبی و نور ) را تحت کنترل داشته باشیم . که برای این منظور از گلخانه Greenhouse استفاده می کنیم
استفاده از گلخانه به منظور تولید خارج از فصل سبزی های گلخا نه ای انجام می شود و اهمیت به سزایی در علوم باغبانی دارد .
مزایایی کشت گلخانه ای :
1- افزایش تولید در واحد سطح (به عبارت دیگر 10 برابر هوای آزاد ) به این معنی که مثلا در مورد خیار تولید 20 کیلو گرم خیار در هر متر مربع در گلخانه به جای تولید 2 کیلوگرم در همان یک متر مربع در هوای آزاد
2- تولید بیش از یک محصول در سال (که در مورد خیار تولید سه بار در سال و همچنین در مورد گوجه فرنگی تولید دو بار در سال ممکن می باشد )
3- افزایش کیفیت محصول تولیدی (که با کنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری ها با روش های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می شود )
4- صرفه جویی در مصرف آب (با روش آبیاری تحت فشار )
5- استفاده از اراضی غیر قابل کشت با سیستم هیدرو پونیک (مانند گلخانه های پرورش سبزی در کیش )
6- عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازار یابی مناسب و تنظیم برتامه کشت مطابق با نیاز بازار (مثلا در مورد خیار طوری برنامه تنظیم شود که زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد )
7- تواوم کار و تولید محصول در تمام فصل های سال با توجه با امکان کنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه
8- ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای جوانان و کار آموختگان کشاورزی و استفاده از اوقات فراغت کشاورزان در فصل های پاییز و زمستان .
معایب کشت گلخانه ای :
1- هزینه اولیه آن زیاد است و قسمت عظیم این هزینه صرف احداث گلخانه می شود که البته در صورت سود مند بودن محصول تولیدی این هزینه حداکثر در سه سال برگشت داده می شود .
2- نیاز به مراقبت دایمی (برخلاف کشت در هوای آزاد که با مراقبت کمتر میتوان به سود قابل توجهی دست یافت) در کشت گلخانه ای حتی لحظه ای غفلت میتواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند (مثلا کاهش شدید دما در گلخانه در یک شب سرد زمستانی می تواند باعث نابودی کامل محصولات گلخانه ای شود)
در صورت تصمیم به کشت گلخانه ای چه باید کرد؟
1- مشخص کردن بازار فروش sell your crope before planting) ) باید مشخص شود محصول تولید در کجا به فروش خواهد رسید
2- تعیین زمان های مختلف سال از نظر میزان فروش محصول تولیدی , زمان کسادی و اشباع بازار , و زمان خلاء و نیاز شدید بازاز
3- تعیین نوع و ویژگی محصول مورد نیاز که مورد پسند مصرف کننده همان منطقه باشد (مثلا تولید کوجه فرنگی ریز یا درشت , تولید فلفل زرد,سیاه ویا ....)
4- جمع آوری اطلاعات هواشناسی منطقه مورد کشت (میانگین ده ساله حداقل دما در سرد ترین شب سال و میانگین حداکثر دما در گرم ترین روز سال ,میانگین ده سال بارندگی , تعداد روز های آفتابی, روز های ابری , روز های یخبندان , ....)
5- تعیین جهت های جغرافیایی و جهت وزش باد های غالب در منطقه
6- نوع خاک از نظر بافت , ساخت
مقدمه
ایران به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و محدودیت های منابع آبی از جمله کشور های است که نیاز به تجدید نظر اساسی در ساختار نظام کشت بوده و در این راستا توسعه کشت گلخانه ای می تواند به عنوان یک راهکار مناسب مطرح باشد که هم اکنون مورد توجه قرار گرفته است
آنچه در این ارتباط می توناد مهم باشد تغییر نگرشی است که نسبت به این نوع سیستم کاشت مطرح بوده و باید این باور ایجاد شود که سیستم کشت گلخانه ای تفاوت اساسی با سیستم کشت سنتی داشته و علاوه بر تجربه نیازمند داشتن دانش گلخانه داری می باشد که در این راستا . توجه به سبزیجات گلخانه ای از اهمیت خاصی بر خوردار است .
شرایط اقلیمی ایران از نظر محدودیت منابع آب شیرین , فراوانی آب شیرین , موقعیت آب و هوایی گوناگون و ... بهره گیری از این منابع را در برنامه ریزی کشور ایران قرار میدهد . کشت گیاهان در گلخانه به آب و زمین کمتری احتیاج دارد . اما کار بیشتری می طلبد . د حال با آموزش دادن نیرویی کار می توان از فضای کم گلخانه چندین برابر فضای آزاد را برداشت کرد . زیرا در محیط گلخانه کاشت و برداشت در تمام طول سال امکان پذیر بوده و در فصولی از سال که محصولات در فضای آزاد غیر قابل کشت نیستند این امکان را فضای گلخانه به وجود می اورد که گیاهان در غیر فصل خود پرورش یافته و محصولات گلخانه با کیفیت بهتر نسبت به کشت در زمین باز تولید و به بازار عرضه می شود .
بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی سبزی های گلخانه ای مساحتی حدود 1500هکتار را تشکیل می دهند . البته این مساحت هم اکنون دو برابر شده است . اگر در هر هکتار از این گلخانه ها حدود 200 تن محصول تولید شود تقریبا کل تولید 300 هزار تن خواهد بود که اگر قیکت هر کیلو گرم آن حدود 200 فرض شود رقمی حدود 60 میلیلرد تومان می شود که می تواند اهمیت زیادی در اقتصاد کشور داشته باشد . البته با افزایش رو به افزون زیر کشت محصولات گلخانه ای رقم بدست آمده بیشتر و رو به افزایش است .
اگر کلیه عملیات کاشت تا برداشت طبق اصول و برنامه ریزی صحیح صورت گیرد سود قابل توجهی عاید کشاورزان خواهد شد که به عنوان مثال اگر گلخانه ای به مساحت 1000 متر مربع داشته باشیم و بخواهیم خیار کشت کنیم و اگر 3000 بوته خیار کشت شده باشد و هر بوته بطور متوسط پنج کیلو گرم خیار تولید کند در مجموع 15000گیلو گرم خیار تولید می شود که اگر سه بار کشت در سال داشته باشیم و با احتساب قیمت 200 برای هر کیلویی آن در آمد کل فروش محصول در یک سال مبلغ 000/000/9 تومان خواهد بود . که دستیابی به چنین رقمی در هوایی آزاد تقریبا غیر ممکن است .
روش های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می گیرد معمولا در اکثر مناطق کشور کاشت در بهار و برداشت در اواخر تابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می انجامد در روش های معمول کشت تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است .
در صورتی که بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به کار گیریی روش هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما . رطوبت نسبی
کم آبی در گیاهان به صورت علایمی مانند توقف رشد , کوچکتر شدن برگ , کوتاه شدن فاصله میان گره ها , بد شکل شدن برگ ها , سوختگی حاشیه برگ ها و ریزش برگ در گیاهان حساس به ریزش برگ مشاهده می شود . علایم کمبود آب در گل داوودی شامل تیره شدن برگ ها و در بگونیا به صورت خاکستری شدن برگ ها دیده می شود.
پر آبی به صورت علایمی مانند افزایش ارتفاع گیاه , آبدار شدن ساقه و نرم و شکننده شدن و گاهی پژمردگی و مرگ گیاه (در معرض نور ) , کاهش اکسیژن و صدمه به ریشه و عدم جذب آب و مواد غذایی و در نهایت پژمردگی و توقف رشد نمایان می شود . پر آبی به معنی مصرف بیش از حد آب در هر دور آبیاری نیست بلکه نشان دهنده تکرار دفعات استفاده از آب است . در زمستان گیاهان در مدت طولانی در معرض آب و هوای ابری هستند و معمولا یک یا دو روز در معرض هوای آفتابی قرار می گیرند . گیاهانی که به نور کم عادت کرده اند نمی توانند به سرعت به شدت نور زیاد پاسخ دهند در نتیجه مقدار آب کمی که از طریق ریشه ها جذب می شود نمی تواند مقدار آب از دست رفته از طریق تعرق را جبران نماید و پژمردگی اتفاق می افتد در این حالت ممکن است تصور شود که گیاه به آبیاری نیاز دارد ولی آبیاری مشکل را حادتر می کند . کندن خاک نشان می دهد که خاک مرطوب اما سرد است . پس سرما عامل اصلی است و ریشه ها نمی توانند آب جذب کنند .
زمان آبیاری : مدیریت آبیاری عامل اصلی در موفقیت کشت است . نیاز های رطوبتی گیاه با مرحله رشد فرق می کند و داننهال نسبت به گیاه بالغ به آب کمتری نیاز دارد . فصل سال بر میزان آب مورد نیاز موثر است . میزان نیاز آبی در تابستان بیشتر از زمستان است . نوع بستر رشد به کار رفته , سیستم حرارتی , نوع گلدان و نوع محصول نیز بر میزان نیاز آبی موثر است . بهترین روش برای راهنمایی کشاورز برای آبیاری استفاده از تجربیات سال های گذشته است که چه مقدار آب مصرف شده و واکنش گیاه به آن چگونه بوده است . ساده ترین روش استفاده از تانسیومتر است .
باید در زمان مناسب زمین یا گلدان را به خوبی آبیاری کرد . آبیاری ناقص (مثلا اگر نصف آب مورد نیاز داده شود) باعث می شود فقط نیمه بالایی سطح خاک خیس شده و نیمه دیگر آن خشگ باقی بماند و گیاه زود تر از موعد مقرر نیاز آبیاری مجدد پیدا می کند . و تکرار این عمل باعث صدمه به ریشه واز بین رفتن آن می شود . مقدار آب خارجی از گلدان باید حدود 15 – 10 درصد آب داده شده به گلدان باشد تا باعث شستشوی املاح از خاک و جلوگیری از تجمع آن شود .
به طور کلی هر متر مربع بستر کشت به عمق 1 سانتی متر به 1/1 لیتر آب و هر متر مربع کاشت با 18 سانتی متر عمق به 20 لیتر آب نیاز دارد .
PHآب آبیاری : بهترینPH بین 5/5 تا 7 متغیر است . خاک اره نرم و ظروف تورب یا پیت باعث کاهش PH آب و اسیدی شدن آن می شود .
سیستم های آبیاری : در گلخانه ها روش های مختلفی جهت آبیاری گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد که مهمترین آن ها به اختصار شرح داده می شود .
آبیاری دستی :آبیاری دستی ابتدایی ترین و متداول ترین روش است . از معایب آن می توان به زیاد شدن هزینه کارگری . اتلاف وقت , شسته شدن خاک و پاشیدن گل روی شاخساره گیاهان اشاره نمود . در این روش باید تمام گلخانه را لوله کشی کرد و شیر های آب در دو طرف سطح زمین انجام شود چون فشار آب موجب شسته شدن سطح خاک و فشردگی آن می شود . با استفاده از سر شیلنگ فشار آب کاهش می یابد .
آبیاری قطره ای : در این روش آبیاری از لوله پلاستیکی و پلی وینیل کلرید استفاده می شود (لوله نوع دوم نیازی به قیم نداشته و لنگر نمی اندازد) . بسته به دما , نوع خاک و گیاه حدود یک لیتر آب در متر مربع لازم است . از مزایای این روش می توان به شسته شدن نمک خاک , صرفه جویی در آب از طریق پخش مستقیم آب در اطراف ریشه و تسهیل کوددهی اشاره کرد .
آبیاری مه افشانی یا میست :در این روش پخش آب به صورت قطرات ریز در محیط کشت برخی از گیاهان زینتی و قلمه ها صورت می گیرد . پخش متناوب آب باعث کاهش دما و افزایش رطوبت در اطراف قلمه ها و در نهایت پایین آمدن تبخیر و تعرق می شود .
دی اکسید کربن – طول عمر گیاه :
تأثیر دی اکسید کربن تکمیلی به زمانبندی، استمرار و غلظت آن وابسته است. بکارگیری دی اکسید کربن تکمیلی در مورد نهالهای تخمی منجر به کاهش زمان نشاکاری، افزایش انباشتگی مادة خشک و سطح برگها، بیشتر از زمانی که تحت شرایط محیط بیرون قرار می گیرند، می شود. در مورد گیاه بگونیا با آزمایش کردن سطوح مختلف دی اکسید کربن و نور مصنوعی در گلخانه نتایج جالبی به دست آمده است. در صورتیکه بگونیا در معرض ppm 970 دی اکسید کربن، نور ملایم و دمای بالا (80 درجه فارنهایت) قرار گیرد، برداشت نشا چهار هفته طول خواهد کشید. این نتایج نشان دهندة 47% کاهش در زمان لازم برای برداشت نشا در مقایسه با موردی است که بدون اضافه کردن دی اکسید کربن صورت گرفته است. آزمایش مشابهی نیز در مورد گل شمعدانی و بنفشة فرنگی نشان داده، در صورتیکه دی اکسید کربن به میزان ppm 1000 در دسترس گیاه قرار گیرد، زمان لازم جهت برداشت نشا به میزان دو هفته کاهش خواهد یافت. واکنش گیاهان جوان نسبت به تأمین دی اکسید کربن بسیار بیشتر است. بنابراین زمان سنجی در تأمین دی اکسید کربن دارای اهمیت زیادی می باشد.
دی اکسید کربن- دما :
دمای مناسب می تواند تأثیر قابل توجهی بر میزان پاسخ گیاه نسبت به تأمین دی اکسید کربن داشته باشد. در مورد گل داودی افزایش دمای روزانه و تأمین دی اکسیدکربن (باهم)، موجب افزایش طول ساقه و وزن تر گیاه می شود. این افزایش بیشتر از حالتی است که هر یک از این عوامل به تنهایی در اختیار گیاه قرار گیرد.
دمای بالا در شب دارای تأثیر بسیار اندکی بر روی میزان پاسخ گیاه نسبت به تأمین دی اکسید کربن می باشد. مطالعات زیادی نشان داده اند که دمای بهینة روزانه برای رشد گیاهان، با افزایش غلظت دی اکسید کربن، افزایش می یابد. یک حساب تخمینی نشان می دهد، در صورتیکه دی اکسیدکربن تکمیلی در دسترس گیاه قرار گیرد، دمای روزانه را باید به اندازة 5 تا 10 درجة فارنهایت افزایش داد. یک نتیجة منطقی حاصل از بالا بردن دمای روزانه این است که می توان تجدید هوا را قطع کرده و دورة غنی سازی را تمدید نمود.
دی اکسید کربن - نور
در رابطه با تأثیر نور روی فتوسنتز باید گفت که هر گیاهی دارای یک مقدار ماکزیمم شدت نور (منحصر به فرد) می باشد که میزان بالاتر از آن نرخ فتوسنتز را افزایش نمی دهد. این مقدار را نقطة اشباع نور می نامند. تا زمانی که شدت نور از مقادیر پایین تا نقطة اشباع نور افزایش یابد، فتوسنتز نیز افزایش خواهد یافت. البته اگر دی اکسید کربن تکم
منابع دی اکسید کربن:
دی اکسید کربن را می توان از سوزاندن سوختهای پایة کربن مانند گاز طبیعی، پروپان، نفت سفید و یا اینکه مستقیماً از تانکهای مخصوص نگهداری دی اکسید کربن خالص تهیه نمود. البته هر یک از منابع فوق الذکر دارای مزایا و معایب بالقوه ای می باشند. وقتی که گاز طبیعی، پروپان یا نفت سفید سوزانده می شود، تنها دی اکسید کربن تولید نمی شود؛ بلکه همراه با آن حرارت نیز تولید می شود، که به طور طبیعی موجب گرم شدن سیستم می شود. باید توجه داشت که احتراق ناقص یا سرایت مواد سوختی به داخل گلخانه، می تواند منجر به از بین رفتن گیاهان شود. اکثر منابع گاز طبیعی و پروپان دارای مقدار کمی (به اندازة کافی پایین) آلودگی می باشند. باید توجه داشت، در سوختی که برای تأمین دی اکسید کربن مورد استفاده قرار می گیرد، مقدار سولفور بیشتر از 0.02% (از لحاظ وزنی) نباشد. احتراق سوختها همچنین منجر به تولید رطوبت می شود. برای گاز طبیعی به ازای هر متر مکعب گاز سوخته شده، kg 1.4 بخار آّب تولید می شود. در مورد پروپان، مقدار رطوبت تولید شده به ازاء هر کیلوگرم دی اکسید کربن، کمی پایین تر از گاز طبیعی است.
گاز طبیعی، پروپان و سوختهای مایع در ژنراتورهای مخصوص دی اکسیدکربن سوزانده می شوند. اندازة دستگاهها (Btu تولید شده) و اندازة جریان هوای افقی در گلخانه، تعداد و موقعیت این دستگاهها را تعیین می نماید. مهمترین مشخصة این مشعلها این است که؛ سوخت باید به طور کامل سوزانده شود. بعضی از کارخانجات مشعلهایی ساخته اند که می تواند هم گازطبیعی و هم پروپان را مورد استفاده قرار دهد. به علاوه این واحدهای تولید 2CO دارای خروجی قابل تنظیم هستند. اشکال بالقوه این سیستم این است که حرارت و بخار آب تولید شده ممکن است موجب تأثیر موضعی بر دما و شیوع بیماریها در گلخانه شود.
به عنوان یک پیشنهاد، می توان قسمتی از گاز دودکش بویلر گاز طبیعی، مربوط به سیستم حرارتی آب داغ، را به عنوان وسیله ای جهت تأمین دی اکسید کربن به داخل گلخانه هدایت نمود. البته این سیستم باید به چگالنده گاز دودکش، که برای تأمین این هدف طراحی شده است، مجهز باشد.
نکتة قابل توجه این است که همة بویلرها (بخصوص بویلرهای قدیمی) برای این کار طراحی نشده اند. بویلرهای گاز طبیعی باید احتراق تمیزی داشته باشند؛ اکسیدهای نیتروژن (NOx) و اتیلن تولید نکنند و یا حداقل، مقدار آنها در محصولات احتراق کم باشد.
در این سیستم، لوله های گاز در جایی که بویلر به لولة دودکش متصل شده است، بیرون کشیده می شوند. واحد های چگالنده برای کاهش دما و رطوبت گاز ورودی به گلخانه طراحی می شوند. یک سیستم کنترل مانیتوری، پیوسته محافظت ایمنی لولة گاز را برای کنترل سطح مونو اکسید کربن انجام می دهد. سطح مجاز مونو اکسیدکربن (CO) در لولة گاز چیزی بین 6 تا ppm 10 است. یک هواکش ظرفیت پایین که دارای مکش کلی کمی است، حجم ثابتی از گاز را مکش می نماید. یک هواکش دیگر برای اختلاط گازهای دودکش با هوای گلخانه مورداستفاده قرار می گیرد؛ و در پایان این مخلوط به داخل گلخانه هدایت می شود. این سیستم شرایطی را فراهم می نماید که دی اکسید کربن از پایین به میان محصولات هدایت شده و قبل از خروج از منافذ و دریچه ها، در میان گیاهان به سمت بالا حرکت نماید. سیستم تحویل باید به گونه ای طراحی شده باشد که توزیع یکسانی را در سراسر گلخانه در بر داشته باشد.
می توان یک سیستم حرارتی آب داغ را برای افزایش بازده و نیز تأمین دی اکسید کربن در طول روز (هنگامی که نیازی به حرارت وجود ندارد) به یک تانکر عایق جهت ذخیرة آب داغ مجهز نمود. حرارت تولید شده در طول روز به وسیلة تانکر آب داغ ذخیره شده و در هنگام شب بر حسب نیاز مورد استفاده قرار می گیرد.
تأمین دی اکسید کربن با استفاده از گاز دودکش در تابستان، حرارت ذخیرة بسیار بیشتری از آنچه که به هنگام شب مورد نیاز است، حاصل می نماید. در طول ماههایی از تابستان، از آنجا که دمای محیط بیرون به هنگام شب اغلب بالاتر از 22 درجة سانتیگراد می باشد، حرارت ذخیره شده مورد نیاز نیست؛ در این موقعیت باید کاربرد دی اکسید کربن را محدود نمود.
دی اکسید کربن مایع (حتی با وجود اینکه معمولاً گرانتر است) مورد پسند بسیاری از پرورش دهندگان گل و گیاه قرار گرفته است. مزایای عمدة استفاده از دی اکسید کربن مایع عبارتند از :
خلوص فراورده
عدم تولید حرارت و رطوبت
عدم نگرانی از زیان رساندن به محصولات
کنترل بهتر غلظت دی اکسید کربن در گلخانه
انعطاف در وارد کردن دی اکسید کربن به گلخانه در هر زمان
دی اکسید کربن خالص در مخازنی که توسط تریلر حمل می شود، به گلخانه منتقل می گردد. تانکرهای نگهداری مخصوص (که معمولاً از فروشنده اجاره می شود)، برای هر واحد گلخانه مورد نیاز است. دی اکسید کربن متراکم به صورت مایع می باشد و باید توسط یک واحد تبخیرکن، تبخیر شود.
سیستم توزیع دی اکسید کربن مایع در محیط گلخانه، از لحاظ طراحی و نصب ساده تر می باشد. اکثر استفاده کنندگان از این سیستم، لوله های پلی وینیل کلراید (pvc) انعطاف پذیر18 میلیمتری را مورد استفاده قرار می دهند. این لوله ها باید در فواصل مناسب سوراخ شده باشند. برای یک بهره برداری کوچک ممکن است دی اکسید کربن توسط کپسول فراهم گردد.
هنگامی که فرد گلخانه دار برای پرورش گیاهان از کود حیوانی یا دیگر مواد ارگانیک استفاده می کند، غلظت دی اکسید کربن در گلخانه بواسطة فرآیند تفکیک افزایش خواهد یافت. مقدار تولید شده به پایداری کود حیوانی و فعالیت میکروارگانیسم ه، که مواد ارگانیک را به دی اکسید کربن تبدیل می کنند، وابسته است. البته تولید 2CO از کود حیوانی تنها برای حدود یک ماه قابل توجه می باشد. در بعضی از موارد رشد ارگانیک پوشش میانی گیاه مانند الیاف نارگیل، غلظت دی اکسید کربن را در طول شب به حدود ppm 1200 افزایش خواهد داد. این موضوع معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند؛ چراکه غلظت دی اکسید کربن در روشنایی روز به طور کاملاً سریع افت می نماید.
تراز های تکمیلی برای دی اکسید کربن :
امروزه اکثر پرورش دهندگان شرایط محیطی گلخانه را به وسیلة حسگرهای متصل به یک کامپیوتر مرکزی، برای یکپارچه سازی فاکتورهای محیطی مختلف، کنترل می نمایند. یک کنترل کنندة دی اکسید کربن، که معمولاً یک آنالیزگر گازی مادون قرمز ( IRGA ) می باشد، برای نمایش و کنترل حداقل و حداکثر غلظت دی اکسید کربن در گلخانه مورد استفاده قرار می گیرد. واحد IRGA را می توان به تنهایی یا مثل اکثر موارد در اتصال با یک کامپیوتر کنترل کنندة محیط بکار برد. در مورد اخیر، کامپیوتر کنترل کنندة محیط برای کنترل میزان دی اکسید کربن در اجماع با سطح نور، مرحلة تجدید هوا، و سرعت جریان هوا مورد استفاده قرار می گیرد؛ البته واحد IRGA به یک کالیبراسیون روزمره برای اطمینان از دقت اندازه گیری نیازمند است.
نرخ تأمین دی اکسیدکربن وابسته به پاسخ محصولات و ملاحظات اقتصادی می باشد. در حالت کلی تأمین دی اکسیدکربن به اندازة ppm 1000 در طول روز، هنگامی که دریچه ها بسته است، توصیه می شود. هنگامی که دریچه ها به اندازة 10% باز می شوند، می توان تأمین دی اکسیدکربن را قطع یا به مقدار 400 تا ppm 600 کاهش داد. برای به دست آوردن بازده اقتصادی بالاتر
دی اکسید کربن در گلخانه
سالهای زیادی است که به منافع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد. همانطور که در بخش قبل اشاره شد، فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همة پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیلة غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از :
گلدهی قبل از موعد
بازده میوه دهی بالاتر
کاهش جوانه های ناقص در گلها
بهبود استحکام ساقة گیاه و اندازة گل
بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک مادة مغذی در نظر بگیرند.
برای اکثر محصولات گلخانه ای، میزان خالص فتوسنتز به واسطة بالا بردن میزان دی اکسید کربن از ppm 340 تا ppm1000 افزایش می یابد. آزمایش های صورت گرفته بر روی بیشتر گیاهان نشان داده است که با افزایش میزان دی اکسید کربن تا ppm1000 فتوسنتز به اندازة 50% افزایش خواهد یافت. البته برای بعضی از گیاهان اضافه کردن دی اکسید کربن تا ppm 1000 در نورکم، از لحاظ اقتصادی، توصیه نمی شود. برای بعضی دیگر از گیاهان مانند گل لاله ، هیچ پاسخی نسبت به اضافه کردن دی اکسید کربن مشاهده نشده است. دی اکسیدکربن در خلال باز شدن دهانه ای، توسط فرآیند پخش به گیاه وارد می شود. استومتاها سلولهای اختصاصی هستند که به طور عمده در قسمت زیرین برگها و در لایة بیرونی قرار گرفته اند. باز و بسته شدن این سلولها اجازه می دهد که معاوضة گازها صورت گیرد. تغلیظ 2CO دراطراف برگها، بالا گیری دی اکسید کربن در گیاهان را قویاً تحت تأثیر قرار می دهد. تغلیظ بیشتر 2CO، منجر به بالا گیری بیشتر 2CO در گیاهان می شود. سطح نور، دمای برگها و دمای هوای محیط، رطوبت نسبی، تنش آبی، غنی سازی دی اکسید کربن و میزان اکسیژن موجود در هوا و برگها از جمله فاکتورهای محیطی هستند که باز و بسته شدن استومتا را کنترل می نمایند.
غلظت دی اکسید کربن موجود در هوای محیط چیزی در حدود ppm340 (از لحاظ حجمی) می باشد. همة گیاهان در این شرایط به خوبی رشد می نمایند؛ اما بواسطة بالا رفتن غلظت 2CO تا1000 ppm، نرخ فتوسنتز نیز افزایش خواهد یافت؛ که در نهایت منجر به افزایش مواد قندی و کربو هیدراتهای قابل دسترس برای رشد گیاهان می شود. هر گونه گیاه سبز در حال رشد در یک گلخانه کاملاً بسته (که اصلاً تهویه نمی شود و یا اینکه تهویة کمی
رشد و نمو گیاهان
سه عامل عمده در رشد و نمو گیاهان عبارتند از : فتوسنتز، تنفس و تعرق
فتوسنتز :
یکی از اختلافات عمده بین گیاهان و حیوانات در کره زمین، توانایی گیاهان برای ساخت داخلی غذای خودشان می باشد. یک گیاه برای تولید غذای مورد نیاز خود به انرژی حاصل از تابش آفتاب، دی اکسید کربن موجود در هوا و آب موجود در خاک نیازمند است. اگر هر یک از این اجزاء دچار کمبود شود، فتوسنتز یا همان تولید غذا متوقف خواهد شد. در واقع اگر هر یک از این عوامل برای مدت زیادی قطع شود، گیاه از بین خواهد رفت.
هر گونه بافت گیاه سبز، توانایی انجام فرآیند فتوسنتز را داراست. کلروپلاست ه در سلولهای گیاه سبز، حاوی رنگدانه های سبزی هستند که کلروفیل نامیده می شوند و انرژی نور را به تله می اندازند. با این وجود برگها (با توجه به ساختار بخصوصشان) عمده ترین قسمت برای تولید غذا می باشند. بافتهای داخلی حاوی سلولهایی با مقادیر فراوان کلروپلاست می باشند؛ که در یک نظم و ترتیب خاص، به راحتی به آب و هوا اجازه جابجایی می دهند. لایه های اپیدرمی محافظ بالایی و پایینی برگها، حاوی تعداد زیادی دهانه می باشند که؛ از دو سلول نگهبان بخصوص در هر سمت تشکیل شده اند. سلولهای نگهبان، جابجایی (ورود دی اکسیدکربن و خروج اکسیژن و بخار آب از برگها) گازهای درگیر در فتوسنتز را کنترل می کنند. اپیدرمی های پایینی برگها به طور طبیعی، حاوی بیشترین تعداد دهانه می باشند.
تنفس :
کربوهیدرات های ساخته شده در طول فرآیند فتوسنتز، تنها وقتی برای گیاه با ارزش هستند؛ که به انرژی تبدیل شده باشند. این انرژی در فرآیند ساخت بافتهای جدید مورد استفاده قرار می گیرد. فرآیند شیمیایی که طی آن قند و نشاستة تولید شده در فرآیند فتوسنتز، به انرژی تبدیل می شود؛ تنفس نامیده می شود. این فرآیند مشابه سوزاندن چوب یا زغال سنگ برای تولید حرارت یا انرژی می باشد.
اگر اکسیژن محدود شود یا در دسترس گیاه قرار نگیرد، تنفس یا متابولیسم ناهوازی رخ خواهد داد. تولیدات حاصل از این واکنش، اتیل الکل یا اسید لاتیک و دی اکسید کربن می باشد. این فرآیند به عنوان فرآیند تخمیر یا اثر پاستور شناخته می شود*. این فرآیند در صنایع لبنیات کاربرد فراوان دارد. هم اکنون باید واضح باشد که تنفس عکس فرآیند فتوسنتز می باشد. بر خلاف فتوسنتز، فرآیند تنفس در طول شب نیز به خوبی روز صورت می گیرد. تنفس در کلیة اشکال زندگی و در همة سلولها صورت می گیرد. آزاد شدن دی اکسید کربن اندوخته شده و گرفتن اکسیژن همواره در سطح سلول اتفاق می افتد. در ادامه مقایسه ای بین فتوسنتز و تنفس آمده است.
گیاهان نیز مانند انسانها برای رشد و نمو به ومواد غذایی نیاز دارند . فتوسنتز تامین کننده کربوهیدرات است و به علاوه لازم است عناصر معدنی خاصی از محیط ریشه جذب گیاه شود . جذب عناصر توسط ریشه گیاهان به صورت اختصاصی نیست , به این معنی که وود عناصر در گیاه دلیل بر ضروری بودن آن برای رشد و نمو نیست . گیاه قادر به تشخیص مواد جذب شده از خاک نیست , چون اگر چنین بود علف کش ها را جذب نمی کرد . شرایط ضروری بودن عناصر این است که فقدان عنصر , رشد زایشی و رویشی را با مشکل مواجه کند . با به کار بردن عنصر علایم کمبود بر طرف شود و عنصر مستقیما در تغذیه گیاه نه در فعالیت های شیمیایی یا میکروبیولوژی خاک یا محیط کشت موثر باشد . برخی از حشره کش ها که به خاک اضافه می شود از طریق سیستم آوندی به تمام قسمت های گیاه منتقل و در اثر تغذیه حشره از شیره گیاه منجر به مرگ آن می شود .
90 در صد وزن گیاه را آب و 90 در صد وزن ماده خشک را کربن , هیدروژن و اکسیژن تشکیل می دهد و 10 درصد باقی مانده را 14 عنصر ضروری تشکیل می دهد . این عناصر شامل عناصر پر مصرف و کم مصرف و کلر و سدیم می باشد .
عناصر پر مصرف : نیتروژن , فسفر , پتاسیم , کلسیم ,منیزیم , گوگرد .
عناصر کم مصرف : آهن , بر , منگنز , مس , روی , مولیبدن , کلر .
توزیع مواد معدنی در گیاه : اگر برگ در دمای 500 درجه سانتی گراد به مدت 4 سات قرار داده شود مشخص می شود که 95 - 90 درصد برگ را آب تشکیل داده است و دارای 10 – 5 درصد ماده خشک می باشد و 25 - 1 درصد ماده خشک را مواد معدنی تشکیل می دهد . میزان مواد معدنی بستگی به نوع اندام یا بافت و سن آن دارد . میزان مواد معدنی در بذر بیشتر از میوه و در ریشه کوچک , بیشتر از ریشه بزرگ می باشد. دی اکسید کربن خاک در ترکیب با آب تشکیل اسید کربنیک می دهد که باعث شکستن مواد آلی خاک , ذرات خاک . کود ها می شود و باعث آزاد شدن یون ها و جذب آن ها توسط ریشه می گردد. http://www.tebyan.net/Ejtemaii/81/11/Image/giyah6.gif
ظرفیت تبادل کاتیونی : ظرفیت تبادل کاتیونی به میزان بار منفی ذرات خاک مربوط می شود . بر حسب واحد اکی والان بر 100 سانتی متر مکعب بیان می شود . چون غلظت اکثر عناصر غذایی در داخل ریشه بیشتر از محیط رشد است . برای جذب مقادیر اضافی نیاز به انرژی است که از طریق شکستن قند حاصل می گردد . میزان تبادل کاتیونی رس بیشتر از مواد آلی است .
شاخص شوری : اصولا کودها حاوی نمک هستند و وقتی به خاک اضافه می شودمیزان نمک خاک را افزایش می دهند. انتخاب کود مناسب کمک می کند تا غلظت نمک خاک در حد پایین حفظ شود . منظوراز شاخص شوری اثری است که کود های مختلف روی میزان شوری خاک دارند. شاخص شوری نتیترات سدیم را 100 در نظر می گیرند و شاخص شوری سایر کودها را بر اساس آن رتبه بندی می کنند .
صدمه شوری به گیاهان: میزان غلضت املاح موجود در خاک و سلول های ریشه تعیین کننده انتقال مواد از محلول به داخل گیاه است و جریان آب به طرف غلظت بیشتر املاح بوده که معمولا میزان آن در محیط خاک بیشتر از سلول های ریشه بوده و از این جهت جریان مواد از محیط ریشه به داخل سلول های گیاه است .
معمولا صدمه شوری اسمزی ا
گردش هو ا:
نصب فن های گردش هوا در گلخانه سرمایه گذاری خوبی است. در طول زمستان، هنگامی که گلخانه باید گرم شود، گلخانه به گردش هوا نیازمند است؛ تا بدان وسیله دمای یکنواختی در داخل گلخانه تأمین گردد. بدون فن های اختلاط هوا، هوای گرم به بالای گلخانه رفته و هوای سرد در کف گلخانه و در اطراف گیاهان باقی می ماند.
برای گلخانه های کوچک (کمتر از 60 فوت درازا)، فن ها را به صورت قطری در گوشه های مقابل هم و کمی خارج از گوشه نصب می کنند. هدف از این کار ایجاد یک الگوی دایره ای (بیضی) برای جابجایی هوا می باشد. فن ها باید به طور مداوم در طول زمستان به کار گرفته شوند. اما این فن ها را در تابستان، هنگامی که گلخانه به تجدید هوا (تهویه) نیازمند است، باید خاموش کرد.
تجدید هوا (تهویه):
تجدید هوا، معاوضه هوای داخل با هوای بیرون برای کنترل دما، بیرون بردن رطوبت و غنی سازی دی اکسید کربن می باشد. چندین سیستم تهویه متفاوت را می توان برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد.
تهویه طبیعی هو با استفاده از دریچه های سقفی که بر روی دیواره های کناری گلخانه نصب شده اند، صورت می گیرد. هوای گرم با استفاده از جریانهای جابجایی بالا رفته و از طریق دریچه ها خارج می گردد؛ و به این ترتیب موجب دریافت هوای سرد از همه طرف می شود.
تهویه مکانیکی هوا با استفاده از فن های خروجی، که هوا را از یک گوشه گلخانه به خارج می رانند درحالیکه هوای بیرون از گوشه دیگر گلخانه وارد می شود، صورت می گیرد. اندازه فن های خروجی باید به نحوی باشد که، کل حجم هوای داخل گلخانه را در یک دقیقه تعویض نماید.کل حجم هوا در یک گلخانه متوسط یا بزرگ (برحسب فوت مکعب) را می توان با حاصلضرب مساحت کف در عدد 8 (میانگین ارتفاع) محاسبه نمود . اندازه فن خروجی یک گلخانه کوچک، (حجم آن کمتر از 5000 فوت مکعب) از حاصلضرب مساحت کف در عدد 12 به دست می آید .
احتیاجات تجدید هوا با شرایط آب وهوایی و فصلهای مختلف متغیر خواهد بود. در تابستان باید، 1 تا 1.5 برابر حجم هوای گلخانه در هر دقیقه تعویض شود. البته گلخانه های کوچکتر به مقدار بیشتری تعویض هوا احتیاج دارند. در زمستان، اختلاط 20 تا 30 درصد از حجم هوای داخل با هوای بیرون در هر دقیقه، بدون سرد شدن محیط گیاهان، کافی خواهد بود.
سرمایش:
معمولاً ممکن است گردش هوا توسط تهویه (به تنهایی) در اواسط تابستان کافی نباشد. درتابستان اغلب لازم است که دمای هوا با استفاده از سرمایش تبخیری کاهش یابد. همچنین ممکن است در طول تابستان، شدت تابش خورشید برای گیاهان خیلی زیاد باشد. لذا در طول این دوره ممکن است سرمایش تبخیری، ایجاد سایه، یا رنگ آمیزی ضروری باشد.
سیستم سرمایش تبخیری شامل یک فن و یک اواپراتور برای تبخیر آب می باشد؛ بدین وسیله هوا خنک شده و رطوبت آن افزایش می یابد. طی فرآیند سرمایش تبخیری، گرمای هوا برای تغییر حالت آب از مایع به بخار گرفته می شود. به این ترتیب هوای خنک و مرطوب به گلخانه وارد می شود؛ در حالیکه هوای گرم داخل از طریق دریچه های سقفی و دیگر منافذ به خارج رانده می شود.
سیستم سرمایش تبخیری در حالتی که رطوبت هوای خارج پایین باشد؛ بهتر و مناسبتر عمل می کند. این سیستم را می توان بدون تبخیر آب برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفیت سیستم سرمایش تبخیری باید 1 تا 1.5 برابر حجم گلخانه باشد.
دی اکسید کربن و نور:
دی اکسید کربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گیاهان تولید انرژی غذایی (فتوسنتز) را آغاز می نمایند. میزان دی اکسید کربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گیاهان، کاهش می یابد. با تجدید هوا می توان میزان دی اکسید کربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسید کربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تأمین روشنایی تکمیلی و تزریق دی اکسید کربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسید کربن مایع، یخ خشک و احتراق سوختهای بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تأمین دی اکسید کربن مورد استفاده قرار گیرد .
کنترل شرایط محیطی گلخانه :
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما:
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود؛ و در صورتی که این انرژی کافی نباشد؛ دما به وسیله حرارت تکمیلی تأمین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمایی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمایی 70 تا 80 درجه فارنهایت نیازمند می باشند.
دمای داخل گلخانه باید در روز در دمای موردنظر ثابت بماند؛ و درشب 10 درجه فارنهایت پایینتر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد :
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
سازه گلخانه:
یک گلخانه، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان، جهت بهبود شرایط رشد فراهم می کند.گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده اند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، درحالیکه بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصلهای بهار و پاییز ساخته می شوند. در بعضی از شرایط آب و هوایی، برای پرورش تعدادی از گیاهان درتابستان (مانند گوجه فرنگی)، که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
ملاحظات کلی:
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس باساختمان های موجود و یا بصورت بخشی از ساختمانهای جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نورکمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبیت کمتری دارند. خصوصیات ساختمانهای موجود ممکن است انتخاب محل را برای گلخانه های متصل محدود نماید.
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه می تواند در هراندازه ای ساخته شود اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت چیزی در حدود 200 فوت مربع است (18.4 متر مربع ). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند .
ساختمان گلخانه:
هزینه ساخت گلخانه به طور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولاً بیشترین هزینه را داراست. پوشش های دیگر مانند فایبرگلاس، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد. اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوشش را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا نمود. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است .
گرمایش:
محیط گلخانه معمولاً به وسیله هوای داغ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تامین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد. گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته اما معمولاً هزینه عملیاتی بسیار بالایی دارند. گرمایش به وسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است؛ اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش به وسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. زغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هر کدام به مدیریت دقیقی نیازمند است.
باید توجه داشت که هرنوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد.
بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد؛ چرا که به طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند. در جدول زیر محدوده های دمایی توصیه شده برای چندین محصول متداول گلخانه ای آمده است. دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است. با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای
محصول
دمای شبانه ( F)
دمای روزانه ( F)
گوجه فرنگی
66-60
80-70
کاهو
55
78-70
خیار
65
80
فلفل
62
80-70
گل داودی
63-62
80-75
گل شمعدانی
60-55
75-70
تهویه و سرمایش:
کار گرمایش گلخانه کار نسبتاً ساده ای است اما سرمایش آن بسیار مشکلتر می باشد. به علاوه درگلخانه های کوچکتر کار گرمایش و سرمایش دشوارتر است. یک گلخانه برای کاهش حرارت در تابستان و نیز در روزهای زمستانی آفتابی به تهویه توسط هوای تازه نیازمند است. همچنین کار تهویه برای کاهش رطوبت بیش از حد و نیز تأمین دی اکسید کربن از هوای خارج مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل ها:
اغلب دارندگان گلخانه های کوچک می دانند که وسایل کنترل اتوماتیک دارای ارزش زیادی هستند. ترموستاتها، رطوبت سنج ه، زمان سنج ها و یا کنترلهای کامپیوتری می توانند با هم ترکیب شده تا مدیریت دقیقی از دما و رطوبت (حتی هنگامی که مالک حضور ندارد) به دست دهند. آبیاری و روشنایی را هم می توان به صورت اتوماتیک کنترل نمود. سیستم های کنترل را می توان شخصاً سرهم نمود و یا اینکه به صورت پکیج خریداری کرد.
برنامه ریزی و ساخت یک گلخانه:
قبل از آغاز کار ساخت گلخانه یک برنامه ریزی دقیق بسیار مهم است. اصولاً ساخت یک گلخانه به هزینه و زمان زیادی نیازمند نمی باشد. انتخاب نهایی برای نوع گلخانه به فضای مورد نیاز رشد، معماری مربوطه، محل های موجود و هزینه های آن وابسته است. همچنین یک گلخانه باید محیط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نماید .
موقعیت:
موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند؛ واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند، مناسب می باشد .
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند.
انواع گلخانه:
یک گلخانه خانگی می تواند در تماس با ساختمان موجود و یا به صورت یک سازه ساده ساخته شود. محل انتخابی برای گلخانه و سلیقه شخصی می تواند در انتخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گیرد. البته هر نوع گلخانه ای معایب و مزایای مختص به خود را دارد. نمونه ای از گلخانه های متداول در ادامه آمده است.
مجموعه خوبی از مواد ساختمانی و اسکلت گلخانه های تجاری در دسترس می باشد. اسکلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانیزه یا آلومینیم ساخته می شود. لوله های پلاستیکی به عنوان اسکلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپایدار می باشند. اسکلت گلخانه را می توان با شیشه، فایبرگلاس سخت، پلاستیک دوجداره محکم و یا ورق پلاستیکی پوشانید.
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه:
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه، از ساده گرفته تا پیچیده، به ابتکار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پیکربندی متداول آمده است.
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه:
فونداسیون وکف سازی:
در یک گلخانه، فونداسیون دائمی برای مواد ورقه ای شیشه ای، فایبر گلاس و پلاستیک سخت دو جداره باید فراهم شده باشد. سازنده برای ساخت فونداسیون باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشد. اغلب گلخانه ها به یک فونداسیون بتون ریزی شده، همانند ساختمانهای مسکونی، نیازمند هستند.
کف دائمی برای گلخانه توصیه نمی شود چونکه رطوبت را نگه می دارد و بواسطه آمیختگی خاک و شاخ و برگها منجر به لغزندگی می شود. ساخت یک گردشگاه سیمانی، شنی یا سنگی به عرض24 تا 36 اینچ برای دسترسی آسان به گیاهان توصیه می شود. مابقی کف باید توسط چند اینچ شن، جهت زهکشی آب اضافی پوشانیده شود.
گرمایش:
انواع پوششهای گلخانه ای
شیشه
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .
http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/8/81/gduyt.jpg
پوششهای پلاستیکی
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های
شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.
سکوها و بسترهای کشت
سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .
نحوه قرار گرفتن سکوها
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .
ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شک
آبیاری گلخانه ها
تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آنها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمیشوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته میشود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است.
آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد.
آبیاری تحت فشار
1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است.
2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود.
گاز کربنیک در گلخانهها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند میتوان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز میشود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی میشود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازة گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک مادة مغذی در نظر بگیرند.
زهکشی گلخانه
از موارد مهمی که د
جهت گلخانه ها
اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد .
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند.
اسکلت گلخانه ها سایه ایجاد می کند که اندازه سایه ها به زاویه تابش نور خورشید و فصل سال بستگی دارد. تأثیر سایه بر رشد گیاه در زمستان (زمانیکه اغلب شدت نور خورشید کم است) بسیار زیاد می باشد.
گلخانه های تک واحدی که در عرض های بالاتر از 40° شمالی واقعند باید در امتداد شرق به غرب ساخته شوند تا بتوانند نور آفتاب زمستانی که زاویه تابشی پائینی دارد را به نحو مناسب دریافت کنند. در عرضهای پائینتر از 40° شمالی امتداد
روشهای بهبود و سا لم سازی محیط کشت گیاهان
1- تناوب زراعی (گردش زراعی): رعایت تناوب زراعی یکی از موثر ترین راههای سالم سازی زراعی است . کشت مستمر و پی در پی گیاه در یک قطعه زمین باعث افزایش حشرات , کنه ها , نماتد ها و علف های هرزی که روی آن گیاه رشد و نمو می کنند شده و خسارات زیادی به بار می آورند . هر خانواده گیاهی , آفات مخصوصی دارد که معمولا قادر نیست به جنسها و گونه های گیاهی دیگر ضرر بزند . در زراعت های پشت سرهم , عملیات مبازه همه ساله چندین بار تکرار می شود که ادامه و تکرار آنها علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و کاهش نسبی حاصل خیزی خاک اکثرا سبب پیدایش گروه های مقاوم در حشره کنه ها می شود . اگر تناوب زراعی رعایت شود , تا حدزیادی آسیب رسانی آفت ها و عوامل بیماری زا , کاهش پیدا خواهد کرد . در واقع تناوب کشت در کاهش جمعیت حشرات , بیماری ها و نماتد ها نقش بزرگی را بر عهده دارد.
2- شخم و از بین بردن بقای محصولات و علف های هرز : شخم زدن به منظور مهیا کردن محیط مناسب برای سبز شدن بذر و رشد نمو گیاهان صورت میگیرد . عمل شخم زدن سبب ذخیره رطوبت کافی و راحتی جریان هوا در خلل و فرج خاک شده و محیط مساعدی برای فعالیت موجودات زنده و در نتیجه حاصل خیزی خاک , فراهم می شود . شخم عمیق در زمستان و سرما باعث می شود که تعداد زیادی از لاروها , شفیره ها و تخم های حشرات از بین برود . عمل شخم برای زیر خاک کردن بقای زراعت و پاک سازی مزارع و باغها از علف های هرز , بسیار موثر است .
3-تاریخ کشت : رعایت تاریخ کشت برای جلوگیری از تخریب خاک و بستر کشت مناسب توسط عملیات به موقع ماشین آلات از رشد و تکثیر به موقع تعدادی از آفت ها . عوامل موثر در سالم سازی محیط کشت به شمار می رود . زیرا با تغییر دادن زمان کاشت می توان بعضی از آفت ها را کنترل کرد .
4- انتخاب بذر و نهال سالم : برای داشتن یک مزرعه سالم و بدن آفت در کشت های یکساله و یا چند ساله مخصوصا در سبزی و گلکاری , انتخاب و استفاده از بذر مرغوب الزامی است که باید آن را از گیاهان سالم و بدون آلوده تهیه کرد . در کشت های دائمی باید کوشش نمود که قلمه , پیوند و یا نهال , از نهالستان و خزانه های سالم بدون بیماری و تهیه شود و قبل از کشت از سلامت بذر و نهال اطمینان حاصل نمود .
1-4- سازگاری با محیط : بذر انتخاب شده باید با محیط و آب و هوای منطقه کشت , سازش داشته باشد بنابراین کشت بذری که قبلا از نظر سازگاری آزمایش نشده باشد توصیه نمی شود .
2-4-قوه نامیه بذر : قوه نامیه بذر عبارت است از درصد بذر های که می توانند در مدت زمان معین و شرایط و حرارتی معین (که استاندارد بین المللی تعین کرده است) جوانه زده و در شرایط مناسب و مساعد سبز شود .
3-4- خالص بودن بذر : بذر باید عاری از هر گونه مواد خارجی مانند ذرات خاک , قطعات گیاهی و یا تخم علف های هرز باشد .
4-4-آلوده نبودن به آفت و بیماری: بذر وقتی سالم است که بتواند به خوبی جوانه زده و رشد کند ولی وجود عوامل بیماری زا در سطح و یا در داخل بذر از رشد و نمو جوانه جلوگیری می کند. یکی ازراههای جلوگیری ازگسترش و انتقال بیماری های بذور , ضد عفونی آنها با قارچ کش های سیستمیک است که می توان سلامت گیاه را تا حد زیادی تامین نمود .
5- استفاده از ارقام مقاوم و پر محصول : یکی از راههای جدید بهدا
حفظ گرما:
جهت حفظ گرما و کاهش گرمای لازم برای گلخانه ها می توان از روشهای زیر و یا تلفیقی از آنها بهره جست:
1.پوشش دولایه برای پوشش گلخانه استفاده نمود.
2.گلخانه را طوری طراحی کرد که سطح آن به حداقل برسد.
3.از پرده های محافظ حرارت استفاده گردد.
4.از درختان به عنوان بادشکن و برای کاهش سرعت باد استفاده نمود.
5.از بخاریها و دیگهای بخار با کارآیی بالا استفاده نمود.
6.بخاریها، دیگهای بخار و ترموستاتها را مرتباً تمیز و تنظیم نمود.
7.از واریته های مقاوم به سرما استفاده شود
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
سیستم آب گرم:
این روش با استفاده از دیگ بخار آب که معمولاً چدنی و یا فولادی می باشد، مانند شوفاژ عل می کند. آب داخل آن بوسیله مشعل گرم شده و سپس بوسیله الکتروموتورهای مخصوص آب گرم به داخل گلخانه ها فرستاده می شود. آب گرم بوسیله چند رشته لوله های مارپیچ و یا ساده از جنس پلی اتیلن و یا لوله گالوانیزه که در سطخ بستر و بین ردیفها و یا در ارتفاع 10-20cmآن نصب شده اند، در داخل و در طول گلخانه توزیع می شوند. آنگاه آب سرد شده مجدداً از طریق یک لوله اصلی به داخل دیگ حرارتی برکشت می کند. معمولاً برای تسهیل در گردش آب در داخل گلخانه و دیگ حرارتی، تجهیزات موتورخانه را در اتاقکی چائین تر از سطح گلخانه بنا می کنند.
در این روش به علت اینکه لوله های آب گرم را در سطح زمین زمین یا نزدیکی سطح زمین می توان نصب نمود معمولاً سطح خاک تا حدودی گرم شده و هوای گرم آن به ملایمت به طرف بالا صعود می نماید. در این شرایط فعالیت ریشه ها و رشد بوته ها افزایش یافته و از عملکرد بالاتری برخوردار می باشند همچنین به علت توزیع یکنواخت آبگرم در سطح گلخانه ها فضای آنها نیز بطور یکنواخت گرم می شود.
معمولاً برای چند واحد گلخانه (تونل پلاستیکی) سیستم مرکزی نصب می کنند و لذا کنترل شرایط دمایی برای همه گلخانه بطور هماهنگ انجام می گردد. لازم به ذکر است که نصب و احداث این سیستم دو تا سه براب رگرانتر از سیستم موضعی دمنده ها است. البته در نواحی بسیار سرد که ممکن است دما به -10°c برسد این سیستم کارآیی لازم هخواهد داشت و تنها با دو جداره نمودن گلخانه یا تلفیقی از این روش با یک دمنده حرارتی دمای مورد نیاز گلخانه های این مناطق را تأمین نمود. از محاسن دیگر این روش این است که به محض خرابی دستگاه دمای گلخانه به سرعت نزول نمی کند و تا حدی فرصت لازم برای تعمیر مجدد آن وجود دارد. سوخت مورد استفاده در این سیستم معمولاً گازوئیل میباشد که باید توجه نمود محل نگهداری منبع سوخت و لوله های سوخت رسانی در فضایی به دور از امکان یخزدگی نگهداری شود.
استفاده از گرمای زیر بستر:
گرمای زیر بستر به دو روش تأمین می شود:
1.استفاده از لوله های آبگرم مارپیچ یا صاف که از منبع موتورخانه شوفاژ تغذیه می گردد.
2.استفاده از المنتهای حرارتی برقی که با بکارگیری از یک واحد ترمواستاتیک، درجه حرارت مورد نظر را تهیه و منترل می نماید.
این سیستم حرارتی بیشتر برای رشد سریع ریشه ای استفاده می گردد و درصورتیکه برای تولید خیار قرار است در گلخانه استفاده گردد بایستی مشترکاً همراه با استفاده از سیستم حرارتی مکندهها بکار گرفته شود زیرا این سیستم نمی تواند به تنهایی نیاز حرارتی فضای گلخانه را تامین کند. لذا توصیه می گردد بیشتر از این روش برای کشتهای گلدانی و تولید نشاء استفاده گردد. لازم به ذکر است که با بکارگیری این روش فعالیت ریشه ها و جذب مواد غذایی بنحو مؤثری افزایش می یابد.
استفاده از بخاریهای معمولی:
معمولاً در گلخانه های سنتی بسیاری از تولید کنندگان خیار داربستی از بخاریهای معمولی که با سوخت نفت یا مخلوط بات گازوئیل کار می کند استفاده می کنند. این روش کارآیی چندانی ندارد ضمن اینکه احتمال نفوذ دود حاصله به داخل گلخانه وجود دارد. دیده شده است که بعضی از گلخانه داران اقدام به نصب بخاریهای غیر استاندارد و خودساز می نمایند که با ناقص سوختن آنها دود و یا منوکسید کربن (Co) تولید شده منجر به از بین رفتن کل محصول گلخان هشده است. استفاده از گاز پیک نیک و یا نمونه های دیگر بخاری گازی که بدون دودکش هستند فقط برای مدت کوتاهی (چند ساعت) مناسب هستند و نمی توان در طولانی مدت از آنها استفاده کرد.
سوخت:
سوختهای جامد، مایع و گاز که چوب، ذغال، نفت و گاز نمونه های آن میباشند برای گرم کردن گلخانه ها استفاده می شوند که هر یک از آنها دارای معایب و مزایایی می باشند. انتخاب آنها تحت تاثیر قوانین پاکیزگی هوا
مطلوبترین آنها گاز طبیعی می باشد زیرا هزینه نصب یک سیستم گاز طبیعی ارزانتر است، نیازی به مخزن ذخیره نیست، گاز تمیز تر می سوزد و در نتیجه آن زحمت تمیز کردن و تنظیم دیگ بخار کاهش می یابد. گازهای پروپان و بوتان نیز بسیاری از مزایای گاز طبیعی را دارند اما گرانترند.
انتخاب دوم معمولاً نفت است. سیستمهای نفت سوز را به آسانی می توان خودکار کرد، اما به مخزن ذخیره نیاز دارند و خاکستر و دود قابل توجه بیشتری تولید می کنند. اغلب، لوله ها و مسیرهای دود باید تمیز شوند و جعبه احتراق حداقل سالی یکبار تنظیم شود.
تعمیرات سیستمهای حرارتی:
تعمیرات سیستمهای حرارتی بسیار اهمیت دارد زیرا اهمال در این مورد امکان دارد در طول دوره بعدی و بالاخص در مواقع سرد سیستم دچار نقص فنی اساسی شود که در آن موقع ممکن است مدت تعمیرات طولانی و باعث خسارت به گیاهان کشت شده داخل گلخانه شود.این تعمیرات می تواند شامل دمنده ها اعم از محفظه های دو جداره، مشعل، ترموستات و ونیلاتورها می باشد.
مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه این است که بیشترین مقدار نور و حرارت آفتاب را از خود عبور داده و به گیاه برساند. در هیچ یک ازانواع پوششها انتقال نور و حرارت صد درصد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور، منعکس شده و یا جذب پوشش می شود. بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور مقام اول را دارد و پوشش پلاستیکی بعد از شیشه در مقام دوم قرار دارد.
پوشش شیشه ای: کیفیت و مرغوبیت شیشه و نیز ابعاد آن در میزان عبور نور تأثیر دارد. هر چه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد، شیشه کدرتر شده و درصد نور کمتری را از خود عبور می دهد. قطعات بزرگتر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک است زیرا بع قاب آهنی یا چوب کمتری نیاز دارد و سایه اندازی کمتری در گلخانه انجام می شود. ولی شیشه های بزرگ در برابر برف و باد مقاومت کمتری دارند و زودتر می شکنند. درز بین شیشه ها و قالبهای فلزی اکثراً مقداری هوا را از خود عبور می دهند. به همین دلیل پوشش شیشه ای دائماً تهویه مختصری در گلخانه ایجاد نموده و به علت خارج کردن رطوبت اضافی کمتر از پوشش پلاستیکی عرق می کند.
امروزه گلخانه با پوشش شیشه ای از پرهزینه ترین انواع گلخانه ها است و اگر چه چنین ساختمانهایی صر سال یا با نگهداری صحیح حتی بیش از این دوام می آورند ولی هزینه بالای ساخت و نگهداری آنها به اضافه مشکلتر بودن احداث آنها نسبت به پوششهای پلاستیکی سبب شده است که اکثر تولیدکنندگان محصولات گلخانه ای روی به استفاده از این پوشش پلاستیکی بیاورند.
پوشش پلاستیکی:
برای پوشاندن گلخانه ها از ورقه های نازک پلاستیکی مانند پلی اتیلن، پلی استر، پلی کلرید وینیل (P.V.C)پلی فلوئوریدوینیل (P.V.F)استفاده می شود. امروزه به دو دلیل از پلی اتیلن استفاده میشود:
1.این پلاستیک را می توان روی اسکلتهای دائمی گلخانه به کار برد که خود صرفه جویی قابل ملاحظه ای با توجه به هزینه گلخانه های شیشه ای است. حتی می توان پلاستیک را روی اسکلتهای کم دوام نظیر آنهایی که در گلخانه های کوآنست بکار می روند مورد استفاده قرار داد.
2.هزینه حرارتی این گلخانه ها در مقایسه با گلخانه های یک لایه ای یا گلخانه های FRP به میزان 40% پائینتر است.
پلی اتیلن بیشترین مورد استفاده را در پوشش گلخانه ها دارد. تقریباً تمام گلخانه های اخیر دولایه اند. لایه بیرونی معمولاً6 mmضخامت دارد. درحالیکه لایه دورنی ممکن است0.1-0.5mmضخامت داشته باشند. پلی اتیلن مورد استفاده برای پوشاندن گلخانه حاوی ماده ضد (UV) (اشعه ماورای بنفش) هستند. درغیراینصورت چنین ورقه نازکی فقط می توانست به مدت یک فصل گرم دوام بیاورد. طول عمر معمول این ورقه ها 3 سال است و اخیراً نوعی ورقه پلاستیکی تولید شده است که 4 سال عمر دارد و به بازار نیز عرضه شده است.
پوشش پلی اتیلنی در زمستان سردتر از هوای داخل گلخانه است. وقتیکه هوای گرم و مرطوب گلخانه با پلی اتیلن سرد تماس پیدا می کند سرد می شود. در نتیجه بخار آب روی سطح پلی اتیلن به مایع تبدیل شده و از آنجاکه سطح، دافع آب است قطرات آب به پائین لغزیده و به هم می پیوندند. گیاهان مرطوب سریعتر بیمار می شوند و باعث گسترش بیماریها می شوند و در عین حال با افزایش رطوبت خاک میزان اکسیژن آن کمتر می شود. اگر سطح پلاستیک آب را سریعتر دفع می کرد، بخار متراکم به صورت قطرات ریز در می آمد که بسرعت به طرف سطح زمین جاری می شد. اسپری کردن سطح با یک ماده پاک کننده این تاثیر سودمند را خواهد داشت. ولی ماده پاک کننده خیلی سریع از روی سطح شسته می شود. مایعی بنام Sun clearوجود دارد که وقتی با اب رقیق می شود و در سطح پلاستیک اسپری شود، دوام خواهد داشت و کار ماده پاک کننده را می کند.
نتیجه دیگری که از این اسپری کردن بدست می آید، جلوگیری از کاهش انتقال نور است. در شب هر چیز گرم مثل گیاهان انرژی نورانی مادون قرمز (تابشی) به اطراف می تاباند. این وضعیت باعث می شود که مقادیر زیادی از گرما در گلخانه ها از دست برود. پلی اتیلن مانع ضعیفی در برابر نور مادون قرمز (IR) است. بکار بردن مواد نگهدارنده مادون قرمز(IR) در ساختن پلی اتیلن باعث نگهداری حدوداً نصف گرمای تابشی خواهد شد. در شبهای صاف و سرد به این وسطه می توان تا حدود 25% از کل گرمای تابشی که از دست می رود را در گلخانه نگه داشت و در شبهای ابری فقط می توان حدود 15% را ذخیره کرد.
نوری که در عمل فتوسنتز مورد استفاده قرار می گیرد تابش موثر (PAR) نامیده می شود که دارای طول موج 400-700 نانومتر است. انتقال PARرا میتوان با توجه به نوع و مواد شیمایی اضافه شده در پلی اتیلن تغییر داد. پلی اتیلنهایی که از عبور نور ماورای بنفش جلوگیری می کنند بطور متوسط حدود 78% از PAR را منتقل می کنند. پلی اتیلنهایی که مانع عبور IR می شوند و اتلاف انرژی تابشی را کاهش می دهند حدوداً 82%از PAR را منتقل می کنند. مقدار نور عبور یافته از میان دو لایه ای که گلخانه را پوشانده است در حدود مربع کسری اعشاری (کوچکتر از واحد) است که از یک لایه می گذرد.
پوشش دولایه:
امروزه عملاً تمام گلخانه های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آنها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می گیرند، توسط بالشتکی از هوای فشرده از یکدیگر جدا می شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهش نور ماوراءبنفش (U.V) باید 0.152mm ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه درونی فقط نیاز به 0.102mmضخامت دارد زیرا نور U.V در این محل کمتر است.
میزان کششی که به پلاستیک جهت نصب وارد می شود مهم است. زیرا پوشش پلاستیکی با تغییرات درجه حرارت منقبض و منبسط می شود. وقتیکه پوشش در یک روز سرد نصب می شود باید آنرا سخت کشید. در یک روز گرم با درجه حرارتی نزدیک به 27 °c باید به اندازه 5-8 cm در یک طرف از سرتاسر طول گلخانه (کوآنست با طول6.1 m) پلاستیک را آزاد گذاشت (کمتر کشید) تا در موقع انقباض در هوای سرد پاره نشود. اگر در هوای گرم پلاستیک محکم کشیده شود در هوای سرد زمستان پوشش پلاستیکی در نقاط اتصال پاره خواهد شد و برعکس در هوای سرد اگر ورقه محکم کشیده نشود شل شدن بیش از حد در هوای گرم باعث بوجود آمدن فضای اضافی هوا در بین دولایه خواهد شد.
یک کمپرسور هوا در داخل گلخانه برای دمیدن هوا بین دولایه پلاستیکی تعبیه می شود. معمولاً کمپرسور روی دیوار انتهایی گلخانه نصب میشود، سوراخی در دیوار انتهایی متصل به کمپرسور ایجاد می شود بطوریکه هوای تغذیه کننده کمپرسور از بیرون تامین می شود.
http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/8/81/gduyt.jpg
مقدار حرارت لازم برای گرم کردن گلخانه معدل گرمای اتلاف شده است. گرما به سه طریق اتلاف می شود: هدایت یا رسانایی، نفوذ تدریجی و تابش یا تشعشع.
بخش بیشتر گرما از طریق رسانایی یا هدایت (Conduction) از پوشش گلخانه ها از دست می رود. خاصیت رسانایی مواد مختلف مانند قابهای آلومینیومی، شیشه ها، پای اتیلن و دیواره های حاجب از جنس پنبه نسوز است و اساس سنجش آن سرعتی است که این مواد، حرارت را از محیط داخلی به محیط سرد خارجی منتقل می کنند.
نفوذ تدریجی عبارت است از خروج هوای گرم از طریق شکافهای موجود در پوشش گلخانه. شکافهای موجود در بین شیشه ها و اطراف تهویه و دربها اجازه خروج هوای گرم و ورود هوای سرد را می دهند. تصور عموم بر این است که یک گلخانه پلی اتیلن دو لایه ای هر 60 دقیقه یکبار یک گلخانه قدیمی خوب نگهداری شده هر 30 دقیقه یکبار و یک گلخانه قدیمی که خوب نگهداری نشده است هر 15 دقیقه یکبار از دست می رود.
سومین راه اتلاف گرما در گلخانه ها تشعشع یا تابش است. اجسام گرم انرژی تشعشعی از خود متصاعد می سازند. این تشعشعات بدون آنکه موجب گرم شدن قابل توجه هوا شوند از آن عبور کرده و به اجسام سرد می رسند و آنها را گرم می کنند. شیشه، پلاستیک وینیل،FRP و آب تقریباً مانع عبور انرژی تشعشعی می شوند (اجازه نمی دهند گرمای تابشی به سهولت از آن عبور کند) در حالیکه پلی اتیلن این خاصیت را ندارد. گلخانه های پلی اتیلنی مقدار قابل نوجهی گرما بصورت تابش از دست داده و این گرما به اجسان سردتر واقع در بیرون منتقل می شود، اما تشکیل لایه ای رطوبت بر روی پلی اتیلن بصورت مانع عمل می کند.
یکی از مزیتهای گلخانه ها بالاخص گلخانه های تونلی وجود سیستمهای حرارتی و تهویه ای مجهز است که با استفاده از آنها می توان زمان کشت محصول را به دلخواه تغییر داد. در این خصوص قبل از ارائه انواع سطستمهای حرارتی رعایت موارد احتیاطی زیر لازم است:
در استفاده از هر گونه سیستم حرارتی گلخانه باید دقت لازم را نمود که از نفوذ دود و گاز منواکسید کربن به داخل گلخانه بطور جدی جلوگیری کرد در غیراینصورت کلیه بوته ها آسیب جدی خواهند دید.
سعی شود موقع نصب، واحد تولید حرارت نزدیک بوته های خیار قرار داده نشود زیرا ضمن ایجاد سوختگی هوای خشک ایجاد نموده و تعدادی از بوته ها از بین خواهند رفت.
تامین نور تکمیلی :
انواع لامپ ها
1- نور سفید (حاوی رشته ملتهب تنگستن) : نور در این لامپ ها حرارت تولیدی زیاد و کیفیت نور پایین است و راندمان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی 7 درصد است . بخش بیشتری به گرما تبدیل می شود .
2- لامپ فلورسنت : این لامپ ها در رشد و نمو موثر هستند . عیب این لامپ ها قدرت ولتاژ پایین است و لازم است که تعداد زیادی لامپ مصرف شود که در این صورت هزینه سیم کشی و نصب زیاد آنها باعث ایجاد سایه روی گیاهان می شود. لامپ های سرد و مهتابی گرم بازده خوبی دارند(20درصد ) و مخمترین و معمول ترین لامپ فلورسنت برای رشد گیاه هستند . نور در این لامپ ها نزدیک نور آبی است .
3- لامپ های سدیمی فشار بالا : این لامپ ها ارزان و کاربرد آنها ساده است . راندومان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی آن حدود 20 درصد می باشد . مدت زمان تابش 18 – 16 ساعت (نور طبیعی و تکمیلی) است . مدت زمان خاموش کردن لامپ های مکمل وقتی است که نور خورشید طبیعی محیط را کاملا روشن کرده باشد . در این زمان نور باید دو برابر نور تمکیلی لامپ ها باشد . تابش 24 ساعته در مورد اکثر گیاهان مضر و یا بی اثر است . واکنش گیاهان در مرحله جوانی (مرحله نشا در خزانه یا جعبه نشا) زیاد و به مرور زمان از شدت آن کاسته می شود . برای یک بستر کاشت به عرض 1.2 متر , یک رشته لامپ 60 واتی به فاصله 1.2 متر از هم و در ارتفاع 1.5 متر بالاتر از سطح خاک بستر کشت و برای دو بستر یک رشته لامپ 100واتی به فاصله 1.8 متر از هم و در ارتفاع کمتر از 1.8 متر نیاز است . برای روشن کردن هر متر مربع مساحت گلخانه 16 وات نور مورد نیاز است .
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
نقطه موازنه نوری (Light compensation point) : نقطه ای است که در آن شدت فتوسنتز برابر شدت تنفس است . در این نقطه تمامی مواد تولید شده در فتوسنتز در تنفس به مصرف می رسد . نقطه موازنه نوری در گیاهان آفتاب پسند بیشتر از گیاهان سایه پسند است .
نقطه اشباع نوری (Light saturation point) : نقطه ای که فتوسنتز در آن حداکثر است و با افزایش نور دیگر فتوسنتز افزایش نمی یابد , نقطه اشباع نوری گویند.
کیفیت نور : اشعه ماورای بنفش با طول موج 400- 300 نانومتر باعث صدمه به گیاه شده و غیر قابل رویت با چشم انسان است . اشعه مادون قرمز با طول موج 750- 700 نانومتر خارج از حس بینایی انسان است و ضروری برای رشد گیاه است اما در فتوسنتز گیاه بی تاثیر است . طیف نوری (760- 380 نانومتر) در فتوسنتز نقش دارد . میزان فتو سنتز در نور قرمز و آبی حداکثر است . اگر گیاه فقط در معرض نور آبی قرار گیرد رشد کاهش و اندام های گیاه سفت و تیره می شود و اگر گیاه در معرض نور قرمز قرار گیرد رشد گیاه افزایش و اندام های گیاه نرم و لصیف می شود . برای انجام فتو سنتز تمامی طول موج های نور لازم است .
افزایش شدت نور : به استثنای سایه پسند ها افزایش نور در اواسط پاییز تا اوایل بهار باعث افزایش محصول می گردد . ساده بودن قاب های شیشه ای روی گلخانه ظرفیت قاب ها و افزایش عرض قاب ها باعث افزایش شدت نور وارده به داخل گلخانه می شود . اسکلت چوبی به طور کاملا محسوس شدت نور را کاهش می دهد و بهتر است چهارچوب چوبی زا با رنگ سفید رنگ آمیزی کرد تا به به جای جذب نور آن را منعکس کنند . همچنین بهتر است که قاب های شیشه ای پوشش گلخانه را نیز با رنگ سفید رنگ کنند و پوشش بیرونی قاب ها را هر دو سال یک بار و از داخل هر 5 سال یک بار رنگ آمیزی شود . میزان کاهش نور تابیده شده به گلخانه عبارت است از : 10 درصد توسط اسکلت و 5 درصد توسط قاب شیشه ای و 7 درصد شیشه ها و 78 درصد نور وارد گلخانه می شود . شیشه ها را باید در پاییز و زمستان از موادی که برای کاهش شدت نور ورودی با رنگ پوشیده شده اند پاک کرد . این مواد حدود 20 درصد میزان نور ورودی را کاهش می دهند .
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
نور :
انرژی خورشیدی در همه ساختار هایی گیاهی نقش دارد و نتیجه نهایی این فرایند ها در رشد گیاه است که منجر به افزایش ماده خشک می شود . در شرایطی که همه عوامل از جمله میزان دی اکسید کربن , دما و رطوبت در حد مطلوب باشد . برای انجام فتوسنتز به شدت نور در حد مطلوب نیاز است . نور کم باعث کاهش فتوسنتز و رشد گیاه و نور یشتر باعث صدمه به کلروپلاست ها و کاهش فتوسنتز می شود . فتو پریود عبارت است از مدت زمانی از روز که نور به گیاه می تابد . طول روز بسته به فصل سال و عرض جغرافیایی تغییر می کند . در نیمکره شمالی طول روز در چهار روز از سال اهمیت ویژه دارد .
1- اول فروردین (21مارس) : که خورشید مستقیما بالایی خط استوا قرار میگیرد و در این روز طول روز و شب مساوی و برابر 12 ساعت است . و به آن اعتدال بهاری می گویند .
2- سی و یکم خرداد (21 ژوئن) : که خورشید به شمالی ترین قسمت بالایی خط استوا می گیرد و طولانی ترین روز و کوتاه ترین شب سال است و به آن انقلاب تابستانی می گویند .
3- سی ام شهریور (21سپتامبر ) : که خورشید مستقیما بالایی خط استوا است و طول روز و شب مساوی است و اعتدال پاییزی نامیده می شود .
4- سی ام آذر (21 دسامبر ) : که خورشید در جنوبی ترین قسمت زیر خط استوا قرار می گیرد و کوتاه ترین روز و بلند ترین شب سال است و انقلاب زمستانی نامیده می شود (شب یلدا )
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه این است که بیشترین مقدار نور و حرارت آفتاب را از خود عبور داده و به گیاه برساند. در هیچ یک ازانواع پوششها انتقال نور و حرارت صد درصد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور، منعکس شده و یا جذب پوشش می شود. بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور مقام اول را دارد و پوشش پلاستیکی بعد از شیشه در مقام دوم قرار دارد.
پوشش شیشه ای: کیفیت و مرغوبیت شیشه و نیز ابعاد آن در میزان عبور نور تأثیر دارد. هر چه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد، شیشه کدرتر شده و درصد نور کمتری را از خود عبور می دهد. قطعات بزرگتر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک است زیرا بع قاب آهنی یا چوب کمتری نیاز دارد و سایه اندازی کمتری در گلخانه انجام می شود. ولی شیشه های بزرگ در برابر برف و باد مقاومت کمتری دارند و زودتر می شکنند. درز بین شیشه ها و قالبهای فلزی اکثراً مقداری هوا را از خود عبور می دهند. به همین دلیل پوشش شیشه ای دائماً تهویه مختصری در گلخانه ایجاد نموده و به علت خارج کردن رطوبت اضافی کمتر از پوشش پلاستیکی عرق می کند.
امروزه گلخانه با پوشش شیشه ای از پرهزینه ترین انواع گلخانه ها است و اگر چه چنین ساختمانهایی صر سال یا با نگهداری صحیح حتی بیش از این دوام می آورند ولی هزینه بالای ساخت و نگهداری آنها به اضافه مشکلتر بودن احداث آنها نسبت به پوششهای پلاستیکی سبب شده است که اکثر تولیدکنندگان محصولات گلخانه ای روی به استفاده از این پوشش پلاستیکی بیاورند.
پوشش پلاستیکی:
برای پوشاندن گلخانه ها از ورقه های نازک پلاستیکی مانند پلی اتیلن، پلی استر، پلی کلرید وینیل (P.V.C)پلی فلوئوریدوینیل (P.V.F)استفاده می شود. امروزه به دو دلیل از پلی اتیلن استفاده میشود:
1.این پلاستیک را می توان روی اسکلتهای دائمی گلخانه به کار برد که خود صرفه جویی قابل ملاحظه ای با توجه به هزینه گلخانه های شیشه ای است. حتی می توان پلاستیک را روی اسکلتهای کم دوام نظیر آنهایی که در گلخانه های کوآنست بکار می روند مورد استفاده قرار داد.
2.هزینه حرارتی این گلخانه ها در مقایسه با گلخانه های یک لایه ای یا گلخانه های FRP به میزان 40% پائینتر است.
پلی اتیلن بیشترین مورد استفاده را در پوشش گلخانه ها دارد. تقریباً تمام گلخانه های اخیر دولایه اند. لایه بیرونی معمولاً6 mmضخامت دارد. درحالیکه لایه دورنی ممکن است0.1-0.5mmضخامت داشته باشند. پلی اتیلن مورد استفاده برای پوشاندن گلخانه حاوی ماده ضد (UV) (اشعه ماورای بنفش) هستند. درغیراینصورت چنین ورقه نازکی فقط می توانست به مدت یک فصل گرم دوام بیاورد. طول عمر معمول این ورقه ها 3 سال است و اخیراً نوعی ورقه پلاستیکی تولید شده است که 4 سال عمر دارد و به بازار نیز عرضه شده است.
پوشش پلی اتیلنی در زمستان سردتر از هوای داخل گلخانه است. وقتیکه هوای گرم و مرطوب گلخانه با پلی اتیلن سرد تماس پیدا می کند سرد می شود. در نتیجه بخار آب روی سطح پلی اتیلن به مایع تبدیل شده و از آنجاکه سطح، دافع آب است قطرات آب به پائین لغزیده و به هم می پیوندند. گیاهان مرطوب سریعتر بیمار می شوند و باعث گسترش بیماریها می شوند و در عین حال با افزایش رطوبت خاک میزان اکسیژن آن کمتر می شود. اگر سطح پلاستیک آب را سریعتر دفع می کرد، بخار متراکم به صورت قطرات ریز در می آمد که بسرعت به طرف سطح زمین جاری می شد. اسپری کردن سطح با یک ماده پاک کننده این تاثیر سودمند را خواهد داشت. ولی ماده پاک کننده خیلی سریع از روی سطح شسته می شود. مایعی بنام Sun clearوجود دارد که وقتی با اب رقیق می شود و در سطح پلاستیک اسپری شود، دوام خواهد داشت و کار ماده پاک کننده را می کند.
نتیجه دیگری که از این اسپری کردن بدست می آید، جلوگیری از کاهش انتقال نور است. در شب هر چیز گرم مثل گیاهان انرژی نورانی مادون قرمز (تابشی) به اطراف می تاباند. این وضعیت باعث می شود که مقادیر زیادی از گرما در گلخانه ها از دست برود. پلی اتیلن مانع ضعیفی در برابر نور مادون قرمز (IR) است. بکار بردن مواد نگهدارنده مادون قرمز(IR) در ساختن پلی اتیلن باعث نگهداری حدوداً نصف گرمای تابشی خواهد شد. در شبهای صاف و سرد به این وسطه می توان تا حدود 25% از کل گرمای تابشی که از دست می رود را در گلخانه نگه داشت و در شبهای ابری فقط می توان حدود 15% را ذخیره کرد.
نوری که در عمل فتوسنتز مورد استفاده قرار می گیرد تابش موثر (PAR) نامیده می شود که دارای طول موج 400-700 نانومتر است. انتقال PARرا میتوان با توجه به نوع و مواد شیمایی اضافه شده در پلی اتیلن تغییر داد. پلی اتیلنهایی که از عبور نور ماورای بنفش جلوگیری می کنند بطور متوسط حدود 78% از PAR را منتقل می کنند. پلی اتیلنهایی که مانع عبور IR می شوند و اتلاف انرژی تابشی را کاهش می دهند حدوداً 82%از PAR را منتقل می کنند. مقدار نور عبور یافته از میان دو لایه ا
با توجه به معضل کمبود آب و همچنین افزایش تقاضا برای آب به واسطه ی ازدیاد جمعیت , در اکثر کشورهای دنیا به خصوص کشورهای جهان سوم و از جکله کشور ما جبران کمبود آب از مهمترین برنامه های دولت می باشد . یکی از ساده ترین و موثر ترین روش ها برای افزایش منابع آب و رفع مشکل کم آبی استفاده از طرح های تغذیه ی مصنوعی در نقاط مختلف, به خصوص در مناطق گرم و نیمه خشک می باشد. مشکل عمده و اساسی اکثر طرح های تغذیه ی مصنوعی گرفتگی بسترهای تغذیه یمصنوعی به واسطه ی ورورد آب گل آلود به درون آنها می باشد . رسوبات تهنشین شده روی لایه ی سطحی بستر قرار گرفته و با حرکت ذرات ریز به درون منافذ خاک باعث مسدود شدگی آن میگردد. این رسوبات باعث کاهش نفوذ آب از بسترهای تغذیه شده و عملا بعد از چند آبگیری , بسترها آن بازدهی را که از قبل دارا بودند نخواهند داشت و د رنهایت باعث کاهش عمر مفید جریان تغذیه خواهند شد. انسداد بستر تغذیه به عوامل مختلفی چون غلظت رسوب , نسبت توزیع اندازه ی ذرات در آب به توزیع منافذ متوسط , سرعت نفوذ اولیه , سرعت تهنشینی ذرات, دانه بندی ذرات, بافت و ساختمان خاک, ویژگی های فیزیکی ذرات معلق و عوامل بیولوژیک و شیمیایی آب تغذیه بستگی دارد. با تهنشست ذرات معلق , لایه ی محدود کننده ای در بستر تشکیل یافته که دارای نفوذ پذیری کم می باشد . با افزایش غلظت رسوبات معلق, به خصوص افزایش مقدار رس , مقاومت این لایه در مقابل جریان آب افزایش می یابد. تکنیک های مدیریت بستر که باعث کاهش تاثیر مسدودشدگی می گردد بیشمار است. این روش ها شامل پیش پالایی اولیه ی رسوبات, لایروبی مواد رسوبی تهنشین شده در بستر, شخم زدن , موج دار کردنو خراش دادن بستر , خشک نگهداشتن متناوب استخر های نفوذ و استفاده از مواد آلی در کف تاسیسات تغذیه می باشد.
مسدود شدگی در عمق های زیر بستر با اهمیت بوده و در زمان های طولانی بر نفوذ پذیری و عمر طرح موثر می باشد. اگر مسدود شدگی در نزدیکی بستر اتفاق بیفتد رفع مواد رسوبی در چند سانتی متری سطح خاک بسترها به راحتی جبران پذیر است . لذا برای حفظ ذرات در بالای بستر نفوذی, استفاده از مواد مالچی می تواند گزینه ی خوبی باشد.
بنا بر پژوهش های انجام شده غلظت رسوب مواد معلق موجود در آب عامل اصلی بروز پدیده ی مسدودشدگی محسوب شده و این عامل اثر زیان بار خود را از طریق ایجاد یک لایه ی ضخیم و کم نفوذ در سطح خاک و همچنین از طریق پر کردن خلل و فرج خاک ایجاد می نماید . عده ای از متخصصین عملیات لایروبی را برای طرح های تغذیه با مقدار رسوب زیاد مناسب دانستند. حتی لایروبی مقدار کمی از رسوبات بستر , بهبود قابل توجهی در بازیابی سرعت نفوذ اولیه نشان داد. همچنین این محققین نشان دادند که عملیات لایروبی میب تواند تا 96.5% بازده تغذیه را افزایش دهد.
محقق دیگری با به کارگیری لایروبی در عمق های صفر,5,10,15 سانتی متری در چند طرح تغذیه تغذیه مصنوعی استان اصفهان به این نتیجه رسید که لایروبی تا عمق 15 سانتی متر می تواند تنها 80-70 درصد نفوذ اولیه طرح ها را بازیابی کند . البته بازیابی سرعت نفوذ در اثر لایروبی سطحی حوضچه ها ی رسوبگیر نسبت به حوضچه های تغذیه قابل توجه بوده است.
عملیات خراش دادن و خشکاندن خاک سطح حوضچه به مدت 10 روز , مقدار نفوذ را به اندازه ی64 درصد افزایش داده و مقاومت لایه ی سطحی را به میزان 100-10 برابر کاهش می دهد. اما در زمان کوتاهی لایه ی سطحی دچار انسداد محدد گردیده و مقاومت به حد نهایی مقدار اولیه ی خود می رسد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که استفاده از بقایای گیاهی ویژگی های فیزیکی زیر لایه های رسوبی حوضچه را طوری بهبود می بخشد که سرعت نفوذ نسبت به زمان بهبود می یابد.
گروهی دیگر گزارش کردند که استفاده ا ز مواد آلی به ضخامت 15 سانتی متر در کف حوضچه باعث افزایش موثر میزان نفوذپذیری می شود بدون آنکه به بازسازی و یا تمیز کردن حوضچه ها نیاز باشد. آزمایشات نشان داد که بقایای پنبه اثر بیشتری در افزایش تغذیه نسبت به یونجه داشته است , نتایج به دست آمده به تشکیلات منظم خاک که در اثر تولید میکروارگانیسم ها ایجاد شده نسبت داده شد.
محققین به این نتیجه رسیدند , هنگام یکه بازشدگی منافذ به طور طبیعی در سطح حوضچه تغذیه صورت گیرد , 50 درصد مواد معلق تا عمق 45 سانتی متری نفوذ می کنند , همچنین آنها گزارش کردند که نفوذ ذرات رس در خاک لوم رسی شخم خورده تنها 15 سانتی متر بوده است.
مواد و روش ها
انواع شاسی ها :
شاسی گرم
شاسی گرم مانند شاسی سرد است،با این تفاوت که در آنوسیلهای برای تأمین گرما قرار داده شده است. تولید گرما ممکن است در اثر فعالیتمیکروارگانیزمها، روی موادی مانند کود دامی یا منابع گیاهی درون شاسی انجام گیرد. این منبع گرمایی را کوش میگویند که واژهای فرانسوی به معنای لایه و قشر است. گاهیبر اساس مقدار کود درون شاسی و گرمای ایجاد شده، انواع کوش را به کوش سرد، کوشملایم یا نیم گرم و کوش گرم تقسیم میکنند. در ایران افزون بر شاسیهایی که باکودهای دامی گرم میشوند، از شاسیهای نفتی یا زغالی نیز استفاده میشده که به ویژهنوع زغالی آن متروک شده است. امروزه، در شاسیهای گرم جدید از لولههای آب گرم،بخار یا جریان هوای گرم و نیز کابلهای گرمایی برقی استفاده و گرمای مورد نیازتأمین میشود. چنانچه برای ایجاد پاگرما(Bottom heat) به منظور ریشهدار کردن قلمهها و یا جوانه زدن بذرها ازکابلهای گرمایی استفاده شود، آنها باید روکشدار بوده، در ژرفای 10 تا 15سانتیمتری خاک قرار گیرند. قلمهها و یا بذرها را در جعبههای نشاءقرار داده، آنها را روی لایه نازکی از شن که تور سیمی حافظ کابلها را می پوشاند،نگهداری میکنند
شاسی سرد
شاسی سرد سادهترین و ارزانترین ساختار نگهداری گیاهانحساس به سرماست که در آن، به جز از انرژی خورشیدی، از منبع گرمایی دیگری استفادهنمیشود. سادهترین شاسی سرد عبارت از جعبه چهارگوشی است که ارتفاع آن حدود 50سانتیمتر و بدون ته بوده و روی آن با شیشه یا پلاستیک پوشیده میشود. نوعدائمیتر این شاسی را میتوان با حفر نهری به عرض 80 تا 90 سانتیمتر، که گاهی تا 150 سانتیمتر نیز میرسد، به ژرفای 30 تا 40 سانتیمتر و به طول مورد نیاز، ایجادکرد و جعبه شاسی را روی آن قرار داد.
برای استفاده بیشتر از نور و گرمای آفتاب، درب شیشهای جعبهشاسی از شمال به جنوب شیب داده میشود، به طوری که طرف جنوبی جعبه دارایدیوارهکوتاهی به ارتفاع حدود 20 سانتیمتر و طرف شمالی آن دارای دیواره بلندی بهارتفاع 35 تا 55 سانتیمتر باشد یعنی تفاوت دو دیواره به اندازهای است که دربشاسی، با سطح زمین زاویهای معادل 5 تا 10 درجه بسازد. در ته شاسی،دست کم به ضخامت 10 سانتیمتر، خاک مرغوبی آمیخته با کود برگ، کود دامی یا موادمشابه قرار میدهند.
امروزه، در بیشتر نواحی، با توجه به هزینهلازم برای تهیه درب شاسی سرد، نهری در زمین ایجاد کرده، در اطراف آن دیواره سیمانیمیسازند و روی آن را با پلاستیک میپوشانند، در این حالت در روزهایی که هوا مساعداست پلاستیک را بر میدارند و در شبها دوباره روی شاسی قرار میدهند. برایجعبههای شاسی نیز همین کار لازم است که به ویژه در روز
سایبان
برگهای برخی از گلهای گلدانی و همچنین گیاهان سایه دوست (Shade plants) از گرما و نور تابستانه، به ویژه در مناطق گرم، آسیب میبینند. یکی از ساختارهایی که در باغبانی، برای کاستن گرما و نور مورد استفاده قرار میگیرد، سایبان است که ممکن است در ابعاد مختلف ساخته شود.
از نظر ساختاری، به طور معمول چارچوب سایبان، پایههاییبیشتر از جنس چوب میباشد که روی آنها چوبهایی، به طور افقی، قرار گرفته است. قسمترویی و گاهی جانبی این چارچوب را با بوریا، پارچه، پلاستیک و غیره میپوشانند. گاهی برای ایجاد پوشش از چوبهای نازکی که حدود 5 سانتیمتر عرض دارد استفادهمیشود، به طوری که یک سوم تا دوسوم سطح سایبان را زیر پوشش ببرد. گهگاه، بستریهای گیاه افزایی را در زیر سایبان قرار میدهند، زیرا تازمانی که گیاه و قلمههای ریشهدار شده دارای ریشه کافی نباشند، ممکن است تبخیر وتعرق زیاد، به آنها آسیب برساند. باید توجه داشت که گیاهان در زیر سایبان درمقایسه با هوای آزاد نیاز به آب کمتری دارند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )