(پلی ساکارید های غیر نشاسته ای) یا همان فیبر جیره و توضیحاتی در رابطه با اثرات فیزیولوژیکی آنها - بخ
بخش 2
1-3 . فیبر و آثار فیزیولوژیکی آن
• سر نوشت فیبر جیره به راه برد هضمی پرنده و ظرفیت تخمیر روده کور آنها بستگی دارد. برخی از پرندگان می توانند فیبر جیره را تخمیر کرده و مقداری انرژی قابل استفاده به صورت اسیدهای چرب فرار تولید کنند در این میان اجزای محلول فیبر جیره بیشتر مستعد تخمیر شدن هستند. فیبر جیره علاوه بر تامین انرژی می تواند آثار تغذیه ای مختلفی داشته باشد که به خاطر خصوصیات فیزیکو-شیمیایی فیبر است. آثار مفید فیبر در تغذیه انسان بخوبی شناخته شده است، این مزایا هنوز در پرندگان به خوبی شناخته شده نیست و در اکثر تحقیقاتی که صورت می گیرد بیشتر به آثار منفی و جنبه های ضد تغذیه ای فیبر ها توجه می شود. یک نکته بسیار قابل توجه این که کمبود ترکیبات ساختاری نامحلول در جیره، رفتار غارت گری را در گله، به خصوص گله های تخمگذار تحریک می کند.
- فیبر، محدودیت انرژی، ممانعت فیزیکی و ویسکوزیته
• محتوی فیبر زیاد در جیره طیور گوشتی ممکن است سبب ایجاد محدودیت در تامین انرژی شود. در هنگام مصرف سطوح بالای فیبر جیره، آثار ضد تغذیه ای، بیشتر به صورت محدودیت کسب انرژی بروز می کند. با کاربرد فیبر محلول، انرژی قابل متابولیسم و نیز قابلیت هضم چربی و پروتیین کاهش پیدا می کند.
• افزایش فیبر جیره سبب می شود که بخش عمده دستگاه گوارش پر شود و بدون استفاده باقی بماند، از طرفی، فیبر حرکات دستگاه گوارش را بالا می برد که در نتیجه، حرارت حاصل از مصرف غذا افزایش پیدا می کند و منجر به کاهش میزان انرژی خالص می شود. علاوه بر این غذاهای دارای فیبر زیاد، باعث بروز اسهال می شوند و این مورد زمانی پیش می آید که فیبر خام مصرف شده از نوعی باشد که مقدار زیادی آب جذب کند. به دلایل فوق نباید مقدار زیادی فیبر خام در غذا وجود داشته باشد.
• پلی ساکارید های غیر نشاسته ای محلول دارای اثرات ضد تغذیه ای در طیور هستند و بیشتر در فعالیت های ضد تغذیه ای شرکت دارند. اثرات ضد تغذیه ای فیبر محلول در ارتباط با خصوصیات چسبندگی آنها است که متعاقباً بر ویسکوزیته فاز مایع روده کوچک تاثیر می گذارند. به وضوح به اثبات رسیده است که پلی ساکارید های نشاسته ای محلول اثر معکوسی بر مصرف غذا و قابلیت هضم مواد مغذی دارند و از عوامل اصلی کاهش رشد، افزایش ضریب تبدیل غذایی و نیز افت کیفیت لاشه هستند.
0 فیبر محلول، ویسکوزیته محتویات روده را افزایش می دهد. این افزایش به مقدار زیادی به قابلیت انحلال فیبر بستگی داشته و وابسته به مقدار آن ها نیست. پکتین ها، صمغ ها و بتا گلوکان ها جزو اجزای غلیظ اصلی هستند. به طور کلی ویسکوزیته بالا در روده، انتشار سوبستراها و آنزیم های گوارشی را مختل کرده (پدیده ممانعت فیزیکی) و مانع تاثیر گذاری بر هم دیگر می شود. افزایش ویسکوزیته ممکن است سبب کاهش اختلاط مواد مغذی و آنزیم های پانکراسی و اسید های صفراوی در داخل دستگاه گوارش و نیز سبب کاهش ترشحات آنزیم های پانکراس و اسید های صفراوی شود، بنابراین هیدرولیز و هضم مواد مغذی کاهش پیدا می کند.
• افزایش ویسکوزیته داخل لوله گوارش، منجر به کاهش جذب مواد مغذی از طریق افزایش لایه ی آب ساکن[4] (http://www.iran-eng.com/newthread.php?do=newthread&f=237#_ftn4) در روی سلول های مخاطی می شود و این امر سبب محدودیت انتقال مواد مغذی از درون لوله گوارش به سطح مخاط می شود که باعث محدودیت جذب می گردد.
• پلی ساکاریدهای محلول، زمانی که مصرف می شوند سبب افزایش ویسکوزیته ایلیومی می شوند. تکه های پلی ساکارید های غیر نشاسته ای در آب می توانند به طور فیزیکی با آنزیم های روده ایی کمپلکس شده و آنها را از عمل بر سوبستراها باز دارند. کربوهیدرات های محلول در آب و غیر نشاسته ای شامل آرابینوزایلان ها بخش عمده فیبر گندم و چاودار هستند که سبب چسبناک شدن محتویات روده می شوند. افزایش ویسکوزیته مواد هضمی در حین عبور از دوازدهه به انتهای ایلیوم، به دلیل از دست دادن آب و کربوهیدرات های محلول و تغلیظ نسبی سلولز، پکتین و سایر فیبرها است .
- فیبر، صفرا و کلسترول
• مقدار کلسترول در سرم یا پلاسما به شدت تحت تاثیر وراثت و تغذیه قرار داشته و عواملی نظیر سن و شرایط محیطی نیز ممکن است در این زمینه موثر باشند. بر اساس برآورد های به عمل آمده، تقریباً 30 درصد از تغییرات ایجاد شده در غلظت کلسترول پلاسما در جوجه ها از طریق ارثی کنترل می شود. محل و میزان سنتز کلسترول بر حسب گونه، سن و تغذیه تغییر می کند همچنین میزان کلسترول خون و بافت ها تحت تاثیر سنتز کلسترول با منشای خارجی قرار می گیرد.
• تزریق استاتِ حاوی کربن نشان دار به جوجه ها به تعیین جایگاه سنتز کلسترول کمک کرد. نزدیک به دو سوم کلسترول در خلال یک مرحله 15 دقیقه ای در کبد، یک چهارم در عضلات و 6 درصد در روده و پوست سنتز می شود. نقاط دیگری که به ویژه در پرندگان جوان محل سنتز کلسترول هستند، آیورت[5] (http://www.iran-eng.com/newthread.php?do=newthread&f=237#_ftn5) سینه ای و شکمی است. کاهش کلسترول خون ممکن است در نتیجه تسریع در عمل برداشت کلسترول از جریان خون و دفع آن به شکل کلسترول مدفوع و اسید های صفراوی صورت گیرد. درون صفرا، کلسترول وجود دارد و درصد بالایی از اسید های صفراوی به جریان خون بآب جذب می شود و به عنوان بخشی از جریان روده ای - کبدی، به کبد منتقل می گردد.
• صفرا در مرغ ها، حاوی 20 درصد ماده خشک است و بیش از 90 درصد اسید های صفراوی ترشح شده به درون دیودنوم، جذب می شوند. به علاوه بخش اعظم این باز جذبِ مجدد، در ابتدای روده کوچک صورت می گیرد. صفرا به عنوان ناقلی برای دفع لیپید ها نیز عمل می کند و نکته قابل توجه این که در مقایسه با هر یک از گونه های حیوانی که تا کنون مورد مطالعه قرار گرفته است، لیپید های صفرا در پرندگان اهلی، به میزان قابل توجهی تفاوت دارند. لیپید های صفراوی *****داران عمدتاً شامل فسفولیپیدها و کلسترول هستند، صفرا در پرندگان حاوی مقادیر قابل توجهی استرهای کلسترول و تری گلیسریدها می باشند و دفع این لیپید ها ممکن است نقش تنظیم کننده داشته باشد.
• عواملی که می توانند افزایش کلسترول خون ناشی از جیره را در پرندگان کاهش دهند، شامل ترکیبات مختلف کربوهیدرات ها، ویتامین A، برخی از استرول های گیاهی و تعدادی از داروها هستند. فیبرهای جیره ای کارایی متفاوتی در کاهش جذب کلسترول دارند که در این بین کارایی کیتوزان بیشتر از سلولز است.
• افزایش سطح سلولز در جیره غذایی سبب کاهش در هضم چربی شده که احتمالاً از طریق ایجاد کمپلکس فیبر با نمک های صفراوی است که بدین ترتیب چرخه باز جذب کلسترول را مختل کرده و سبب کاهش کلسترول خون می شود. میزان جذب کلسترول و در نتیجه سطح کلسترول پلاسما را می توان با پلی ساکاریدهای مختلف کاهش داد ولی در کل خصوصیات کاهش دهندگی کلسترول بین فیبر ها یکسان است . به نظر می رسد که اتصال املاح صفراوی با این گونه ترکیبات نقش مهمی در تاثیر آن ها در زمینه اثر ضد اثر افزایش کلسترول خون[6] ایفا می کند.
1-4 . فیبر، دستگاه گوارش، پرزها و قابلیت هضم مواد مغذی
- دستگاه گوارش
• طیور به گونه حیوانات همه چیز خوار تعلق دارند و طول دستگاه گوارش نسبت به طول بدن در مقایسه با نشخوارکنندگان کوتاه است. از ویژگی های بارز دستگاه گوارش طیور وجود چینه دان به عنوان بخشی توسعه یافته از مری و سنگدان به صورت یک آسیآب عضلانی است که قبل از روده کوچک قرار گرفته است. غذا در چینه دان ذخیره شده و قبل از رسیدن به سنگدان و آغاز هضم مکانیکی در پیش معده غده ای با شیره معده مخلوط می شود. محل اصلی هضم آنزیمی و جذب مواد مغذی، روده باریک است و در نهایت بخش بسیار کوچکی از مواد غذایی در روده های کور تجزیه و تبدیل می شوند. زمان توقف غذا در دستگاه گوارش طیور کم بوده و در مرحله اول به خصوصیات غذا بستگی دارد.
