بیماری ها قناری
بيماري آسم:
علائم: اين بيماري تمامي علايم بيماري سرماخوردگي را دارد به اضافه تنفس سخت با دهان باز .گاهي نيز تنفس پرنده همراه با صدا مي باشد.
درمان: دو قطره يد خوراكي را در ۲۸ گرم آب نوشيدني حل كرده و روزي سه مرتبه از آن به پرنده داده شود. جاي پرنده بايد گرم باشد. ميتوان كمي بخار اكاليپتوس نيز در محل اتاق پرنده استفاده نمود اما اين بخار نبايد زياد باشد زيرا موجب خفگي پرنده خواهد شد. اين درمان بايد تا بهبودي كامل پرنده ادامه يابد . با افزايش آثار بهبودي بايد درمان نيز با فاصله انجام شود. تغذيه پرنده نيز بايد مقوي باشد.
مخلوط شير با نان همراه با دو يا سه قطره روغن ماهي بسيار مفيد است. استفاده از سبزي تازه هم خوب است.
عفونت استرپتوکوکی ( streptococcus infections )
عامل آن باکتری استرپتوکوکوس می باشد و در همه جا حتی گرد و غبار موجود در هوا نيز وجود دارد و معمولا در مواقعی که عفونتهای ويروسی و يا ساير بيماری ها پرنده را ضعيف کند بعنوان يک ميکروب فرصت طلب موجب بيماری ميگردد . اکثرا در طول دوران جنينی و یا ده روز اول پس از خروج جوجه از تخم موجب تلفات می گردد. به ندرت نيز در پرندگان مسن تر ايجاد بيماری می کند در بين پرندگان و پستانداران مشترک می باشد ولی به طور کلی در پرندگان اهميت کمتری دارد .
علائم بيماری متفاوت بوده و عوارض مختلفی ايجاد می کند . مثل آبسه های پوستی - زخمهای چرکی - آندوکارديت وجتاتيو بر روی دريچه های قلب - تورم مفاصل - لنگش و بالاخره آبسه کف پايی . گاهی ميکروب وارد خون شده و در طی يک يا دو روز موجب مرگ سريع همراه با عوارضی همچون افزايش تعداد تنفس در ساعات پايانی عمر پرنده - پف کردن - اسهال و بستن چشم ها می شود . در قناری ممکن است تلفات خيلی زياد باشد . بعضی وقت ها پرنده دچار عوارض عصبی و افزايش تحرک می شود و به نظر هيجان زده می آید , به طوری که خودش را به اطراف زده و در اثر جراحات بوجود آمده و يا ضربه و خونريزی داخلی تلف می گردد .
كنه قناري:
براي پي بردن به وجود كنه در قناري بايد هر چند وقت يكبار تمام بدن قناري را از نزديك بررسي كرد. كنه پرنده هاي ضعيف را مورد حمله قرار ميدهد. اين جانور بسيار ريز است و با آزمايشهاي سطحي نميتوان به وجود آن پي برد. در صورتي كه كنه خود را در زير بالهاي قناري پنهان كرده باشد با دست زدن به بدن پرنده ، قناري ناراحت شده و عكس العمل شديدي از خود نشان ميدهد.
كنه قناري فقط شبها در موقع تاريكي قناري را راحت ميگذارد و از بدن آن دور مي شود. براي پي بردن به وجود آن در قناري ، بايد شب هنگام يك پارچه سفيد بسيار تميز را روي قفس قناري بكشيد و صبح خيلي زود قبل از طلوع آفتاب آنرا برداريد. زيرا كنه به محض روشن شدن هوا دوباره به بدن قناري حمله مي كند و شروع به مكيدن خون قناري مي نمايد. اگر اين پارچه سفيد را به دقت نگاه كنيد ميتوانيد كنه ها را كه به اندازه يك دهم ميلي متر هستند و به رنگ قرمز مي باشند را ببينيد.
درمان: براي از بين بردن كنه ها از روي پارچه بايد آن را در محلول قوي كلراكس Chlorax فرو ببريد و يا با يك اطوي بسيار داغ روي پارچه را اطو كنيد. براي از بين بردن كنه روي بدن قناري بايد از داروي مخصوص ضد كنه يا داروي د.د.ت استفاده نمايي.
داروي ضد كنه يا ضد شپشه بايد با دقت به تمام بدن و زير بالهاي قناري ماليده شود و پرنده را به يك قفس تمييز و ضد عفوني شده منتقل كرد و قفس آلوده را با آب بسيار داغ شتشو داده سپس با استفاده از داروي د.د.ت آنرا ضد عفوني كرد.
ضد عفوني كردن پرنده بايد صبح زود انجام شود تا در هنگام شب كه پرنده سر خود را بين بالها قرار ميدهد دچار مسموميتي نشود. ضد عفوني كردن قفس نيز بهتر است بعد از غروب آفتاب انجام شود تا اين حشرات موذي از مخفيگاه هاي خود بيرون آمده باشند.
عفونت استرپتوکوکی ( streptococcus infections )
عامل آن باکتری استرپتوکوکوس می باشد و در همه جا حتی گرد و غبار موجود در هوا نيز وجود دارد و معمولا در مواقعی که عفونتهای ويروسی و يا ساير بيماری ها پرنده را ضعيف کند بعنوان يک ميکروب فرصت طلب موجب بيماری ميگردد . اکثرا در طول دوران جنينی و یا ده روز اول پس از خروج جوجه از تخم موجب تلفات می گردد. به ندرت نيز در پرندگان مسن تر ايجاد بيماری می کند در بين پرندگان و پستانداران مشترک می باشد ولی به طور کلی در پرندگان اهميت کمتری دارد .
علائم بيماری متفاوت بوده و عوارض مختلفی ايجاد می کند . مثل آبسه های پوستی - زخمهای چرکی - آندوکارديت وجتاتيو بر روی دريچه های قلب - تورم مفاصل - لنگش و بالاخره آبسه کف پايی . گاهی ميکروب وارد خون شده و در طی يک يا دو روز موجب مرگ سريع همراه با عوارضی همچون افزايش تعداد تنفس در ساعات پايانی عمر پرنده - پف کردن - اسهال و بستن چشم ها می شود . در قناری ممکن است تلفات خيلی زياد باشد . بعضی وقت ها پرنده دچار عوارض عصبی و افزايش تحرک می شود و به نظر هيجان زده می آید , به طوری که خودش را به اطراف زده و در اثر جراحات بوجود آمده و يا ضربه و خونريزی داخلی تلف می گردد .
كنه قناري:
براي پي بردن به وجود كنه در قناري بايد هر چند وقت يكبار تمام بدن قناري را از نزديك بررسي كرد. كنه پرنده هاي ضعيف را مورد حمله قرار ميدهد. اين جانور بسيار ريز است و با آزمايشهاي سطحي نميتوان به وجود آن پي برد. در صورتي كه كنه خود را در زير بالهاي قناري پنهان كرده باشد با دست زدن به بدن پرنده ، قناري ناراحت شده و عكس العمل شديدي از خود نشان ميدهد.
كنه قناري فقط شبها در موقع تاريكي قناري را راحت ميگذارد و از بدن آن دور مي شود. براي پي بردن به وجود آن در قناري ، بايد شب هنگام يك پارچه سفيد بسيار تميز را روي قفس قناري بكشيد و صبح خيلي زود قبل از طلوع آفتاب آنرا برداريد. زيرا كنه به محض روشن شدن هوا دوباره به بدن قناري حمله مي كند و شروع به مكيدن خون قناري مي نمايد. اگر اين پارچه سفيد را به دقت نگاه كنيد ميتوانيد كنه ها را كه به اندازه يك دهم ميلي متر هستند و به رنگ قرمز مي باشند را ببينيد.
درمان: براي از بين بردن كنه ها از روي پارچه بايد آن را در محلول قوي كلراكس Chlorax فرو ببريد و يا با يك اطوي بسيار داغ روي پارچه را اطو كنيد. براي از بين بردن كنه روي بدن قناري بايد از داروي مخصوص ضد كنه يا داروي د.د.ت استفاده نمايي.
داروي ضد كنه يا ضد شپشه بايد با دقت به تمام بدن و زير بالهاي قناري ماليده شود و پرنده را به يك قفس تمييز و ضد عفوني شده منتقل كرد و قفس آلوده را با آب بسيار داغ شتشو داده سپس با استفاده از داروي د.د.ت آنرا ضد عفوني كرد.
ضد عفوني كردن پرنده بايد صبح زود انجام شود تا در هنگام شب كه پرنده سر خود را بين بالها قرار ميدهد دچار مسموميتي نشود. ضد عفوني كردن قفس نيز بهتر است بعد از غروب آفتاب انجام شود تا اين حشرات موذي از مخفيگاه هاي خود بيرون آمده باشند.
ليستريوز( listeriosis )
اين بيماری دراثر باکتريی بنام ليستريامونوسيتوژنز بوجود آمده و در بسياری از انواع پرندگان و پستانداران ايجاد عوارض می کند . ولی در بين پرندگان , قناری نسبت به اين بيماری حساس تر است . انسان نيز نسبت به اين باکتری حساس بوده و گاهی دچار مننژيت می شود . معمولا باکتری از راه دهان وارد بدن شده و بيماريزا می گردد . خوشبختانه نسبت به انواع ضدعفونی کننده های رايج حساس می باشد و به سرعت از بين می رود . اين بيماری در شکل حاد موجب تلف شدن پرنده ظرف مدت يک تا دو روز می شود . در مواقعی که دوره بيماری طولانی تر می شود , عوارض عصبی مانند لرزش و پيچش گردن و فلجی نيز بروز می کند .
طاسي:
اين پيشامد را نميتوان جزء بيماريها برشمرد زيرا ريزش پرهاي قناري كه معمولا در اوايل زمستان پيش مي آيد در اثر سوء تغذيه و نرسيدن بعضي مواد معدني به پرنده بوجود
ميآيد.
درمان: ماليدن وازلين گليسيرين بر روي سر پرنده. اما بهترين دارو لوسيون پ.ث.ف مي باشد . اين دارو علاوه بر ضد عفوني داخلي پرنده براي سرعت رشد پرهاي قناري نيز بسيار مفيد است. از هويج رنده شده و سبزيجات تازه نيز بايد حداقل هفته اي دو بار به پرنده داده شود.
بيماری اريزيپلاس ( erysiplas )
اين بيماری در اثر باکتريی به نام اريزيپاوتريکس ايجاد می شود .خوک و بوقلمون حساس ترين حيوانات نسبت به اين باکتری می باشند ولی در قناری نيز اين بيماری مشاهده می شود . در انسان نيز گاهی اين باکتری در اثر ورود از راه زخم های پوستی موجب واکنشهای موضعی می شود . جوندگانی مثل موش يا حشرات گزنده نيز می توانند عامل بيماری را منتقل کنند . معمولا باکتری به طور آزاد در خاک مرطوب و يا آب های راکد کم عمق وجود داشته ئ تکثير پيدا می کند . در مجموع اين بيماری برای قناری خطر جدی ندارد و راه انتقال آن از طريق دهان است . معمولا علائم بيماری شامل بی اشتهايی - کز کردن - ضعف و اسهال سبز متمايل به زرد می باشد که خيلی سريع منتهی به مرگ می شود .
ورم زير شكم:
علت: اين بيماري در اثر مصرف غذاهاي تحريك كننده و يا خوردن غذاهاي فاسد و مانده توليد مي شود . در اين بيماري زير دل پرنده ورم مي كند و رنگ پوست موضع ورم كرده در موارد خفيف آن بي رنگ و در موارد سخت و شديد آن تيره مايل به سياهي است.
درمان: قرار دادن پرنده در قفس تميز و گرم و دور از صداهاي مزاحم . بايد به قناري تريد شير با نان كه مقداري كربنات دوبيسموت در آن ريخته شده باشد داده شود. اگر اين بيماري همراه با يبوست نيز باشدبايد اول يك قطره روغن زيتون به حلق پرنده چكانده شود. همين كه آثار بهبودي در پرنده مشاهده شد بايد يك شربت مقوي مانند شربت هيپوفسفيت به آب آشاميدني پرنده اضافه كرد. در اين موقع دادن تخم كلم خيس كرده كه دانه خشخاش روي آن پاشيده شده باشد براي قناري بيمار غذاي مناسبي است.
بيماری های مايکوپلاسمايی ( mycoplasmosis )
عامل آن مايکوپلاسما می باشد که از نظر طبقه بندی پست تر از باکتری ها قرار می گيرد و فاقد ديواره سلولی بوده ولی در روی برخی از محيط های کشت آزمايشگاهی رشد می کند . در مقابل ضدعفونی کننده ها ی مختلف و خشکی محيط بسيار حساس بوده و ظرف چند ساعت در محيط خارج از بدن موجود زنده از بين می رود . بدين خاطر برای انتقال اين بيماری نياز به تماس نزديک بين پرنده آلوده با پرنده حساس می باشد . این ميکروب از طريق تخم نيز منتقل شده و در بين آنها ايجاد مرگ و مير می کند . معمولا برای بيماريزا شدن نياز به عوامل مستعد کننده ای مثل ساير ويروس ها و باکتری ها دارد . علائم بيماری شامل مشکلات تنفسی - خرخر کردن - آبريزش از چشم و بينی تورم مزمن ملتحمه چشم و سينوس تحت چشمی و مفاصل می باشد .در جوجه ها نيز موجب افزايش مرگ و مير می گردد .
غش و بيهوشي:
اين حالت بيشتر براي پرندگاني به وجود مي آيد كه عادت به زندگي با انسانها را ندارند و اغلب در موقع تغيير قفس از ترس مبتلا به غش مي شوند. بعضي اوقات نيز در اثر يك ضربه ناگهاني و شديد و يا بر اثر تابش مستقيم نور شديد و يا آفتابزدگي پيش مي آيد. اين حالت بيشتر در موقع تولك و يا در روزهاي خروج از تولك اتفاق مي افتد. بنابراين بهتر است پس از دوران تولك براي تعويض و جابجايي قفس قناري دقت زيادي شود.
درمان: اگر حالت غش براي قناري اتفاق افتاد بايد به ملايمت آب سردي به روي سر و گردن قناري پاشيد و سپس اطراف قفس را پوشانيد و آنرا در جاي نسبتا گرمي قرار داد تا به تدريج قناري به حال عادي باز گردد. در بعضي موارد ممكن است غش موجب بروز آثاري چون فلج پا يا بال قناري گردد در اين موارد بايد فورا يك قطره الكل رقيق طبي در حلق قناري چكانيد كه اغلب نتيجه مطلوبي ميدهد. همواره بايد سعي كرد تا مانع بروز عواملي كه ميتواند موجب بروز غش در قناري شود را برطرف كرد زيرا تكرار غش در نوبتهاي بعدي بسيار خطرناك هستند.
زخم پا :
اين بيماري در اغلب موارد در پرندگان جوان به علت ساييده شدن كف پاي آنها كه داراي پوستي بسيار نازك است به چوبهاي نشيمن سفت و مدور بوجود مي آيد. بهتر است چوب نشيمن قناريهاي جوان داراي رويه اي مسطح بوده و از چوب نرم ساخته شود. در موارد بروز زخم پا بايد در وسط رويه چوب نشيمن شياري ايجاد كرد تا از تماس زخم پا با سطح چوب جلوگيري كرد. در صورت بي توجهي به اين بيماري ، زخم پاي پرنده به ميخچه تبديل شده و بتديرج اعصاب انگشتان پرنده از كار مي افتند .
زخم پا در اثر رعايت نكردن نظافت قفس قناري نيز بوجود مي آيد . كثافات موجود در قفس به كف پاي قناري چسبيده و با از بين بردن قشر خارجي پوست پاي پرنده موجب توليد زخم ميگردد. در بعضي مواقع نيز پشه ها باعث تورم و زخم پا و ساقهاي قناري مي شوند كه در چنين مواردي بايد شبها به دور قفس قناري پشه بند كشيد.
درمان: براي معالجه زخم پاي پرنده بايد محل زخم را با آب نيم گرم شست و يد بسيار رقيق به آن ماليد. درمان اين بيماري مانند درمان فلس پاي مي باشد.
بيماري درد چشم:
اين بيماري مسري مي باشد و بايد پرنده بيمار را از ساير پرندگان جدا كرد. چشم درد ميتواند به علت سرماخوردگي و يا تماس چشم پرنده با چوب نشيمن كثيف يا چيزهاي آلوده و يا به علت يك بي نظمي داخلي و وجود عفونت در خود چشم بوجود آمده باشد و نبايد نسبت به آن بي اعتنا بود.
علايم: جراحات پلك ها ، خارج شدن مايع و قي از چشمها ، پلك هاي بهم چسبيده.
علل بيماري: جريان هوا ، اتاق پر دود ، ميكروب
مداواي بيماري: استفاده از قطره هاي شستشو دهنده چشم مانند : آب بور ، محلول بابونه و پمادهاي آنتي بيوتيك
روش ديگر اينكه چشم پرنده را با استيد بوريكي كه براي چشم انسان تهيه كرده اند بشوييد سپس محلول ۱۰% آرژيرول به داخل چشم بريزيد اين محلول بايد تازه و مطمئن باشد . ميتوان به جاي آن نيز يك قطره روغن كرچك به چشم پرنده بريزيد كه جانشين خوبي براي آرژيرول مي باشد.
روش ديگر : ابتدا چشم قناري را با يك قطعه پنبه استريل آغشته به اسيد بوريك شست و شو داده سپس روغن پنسيلين مخصوص چشم را به چشم پرنده بماليد. اين كار چند روز بايد ادامه يابد.
عفونت روده:
علايم : پاشيده شدن فضله به بيرون در حاليكه به رنگ سبز مي باشد .
مداواي بيماري: گرما ي محيط نگهداري پرنده بيمار بين ۳۰ تا ۳۲درجه باشد. تاباندن نور مادون قرمز ، استفاده از چاي معمولي ، ذغال پرنده . در صورت وجود زخم هاي ويروسي ، استفاده از انتي بيوتيك ها يا سولفوناميد مؤثر است.
اسهال:
علايم: فضله آبكي ، كثيف بودن اطراف مخرج ، كم اشتهايي و بي تفاوتي نسبت به محيط اطراف.
علل بيماري: ترس و هيجان ، جريانات متغيير هوا ، تغييرات شديد دما ، خوراك فاسد.
همچنين مصرف غذاهاي مانده و كثيف توسط پرنده مي باشد مانند دانه هاي كپك زده و مانده. آب كثيف و سبزيهاي ترشيده يا مرطوب.
چاقي:
علايم: سنگيني ، عدم علاقه به پرواز ، تنفس شديد ، وجود مشكلاتي در موقع تولك
علل چاقي: تغذيه غلط ، وجود بيش از اندازه دانه هاي پر چربي مانند تخم آفتاب گردان ، شاهدانه و دانه كتان در رژيم غذايي قناري
مداواي چاقي: تغذيه پرنده با خوراك هايي همچون ارزن ، ميوه و سبزي . پرواز دادن پرنده در محيطي همچون پاسيو يا اتاق به صورت روزانه
توجه : مبارزه با چاقي قناري توسط گرسنگي دادن با آن امري اشتباه است كه ميتواند مشكلات جدي اي را براي پرنده به همراه داشته باشد.
بيماريهاي پا :
علايم : ظاهر شدن لايه سخت بر روي پا و انگشتان ، وجود پينه در پاها و توجه بيشتر پرنده به ناحيه پاها
علل بيماري: رعايت نكردن بهداشت در محل نگهداري پرنده مخصوصا كثيف بودن ميله هاي نشيمن پرنده
مداوا: پينه ها را بايد با آب گرم و يا محلول بابونه با احتياط شتشو داد و سپس به ميزان كم پماد كامازول يا پني سيلين ماليده شود. كف قفس پرنده نيز بايد مخلوطي از ماسه و خاك قرار داده شود.
جذام پرنده:
علايم: تنگي نفس ، اسهال ، تب ، كم اشتهايي ، فلج ، گرفتگي عضلات ، تورم پلكها ، و در نهايت تلف شدن پرنده پس از چند روز
علل بيماري: اين بيماري ويروسي مي باشد و قابل انتقال از ساير حيوانات خانگي و وحشي
مداواي بيماري: دور كردن پرنده از ساير حيوانات
آبله قناري:
علايم: وجود نقطه هاي كوچك سفيد و زرد رنگ بر روي سر و سينه ، زير بالها و روي انگشتان پرنده. تنگ نفس شديد ، خارج شدن مايع لزج از بيني ، ظهور جوش هاي سفيد بر روي زبان و داخل منقار.
علل بيماري: اين بيماري ويروسي مي باشد و قابل انتقال از ساير حيوانات
مداواي بيماري: در اين مورد بهتر است از واكسن هاي پيشگيري براي جلوگيري از ابتلا پرنده استفاده شود . تمييز نگهداشتن محل نگهداري پرنده.
بيماري كوكسيدين:
علايم بيماري: سستي ، كم اشتهايي ، اسهال
علل بيماري : اين بيماري ويروسي مي باشد. قدرت تكثير اين ويروس در تابستهاي گرم و مرطوب در محل نگهداري پرنده كه نظافت در آن رعايت نشود ، زياد است. وجود اين ويروس را با آزمايش فضله پرنده ميتوان دريافت.
مداواي بيماري: اضافه كردن سولفوناميد يا فوراسوليدون به آب آشاميدني پرنده بيمار.
گرفتگي مجراي تخم گذاري پرنده:
علايم: قناري ماده با پرهاي پف كرده بي تحرك مي ماند و معمولا پس از چند ساعت تلف خواهد شد.
علل : احتمالا پرنده قادر به دفع تخم آماده از مخرج نمي باشد. ماده هاي جوان اغلب دچار اين ناراحتي مي شوند. در بعضي مواقع نيز پوسته تخم تشكسل نشده و موجب اين عارضه مي شود.
مداواي بيماري: ماليدن يك قطره خوراكي مايع در داخل و اطراف مخرج و گرم نگهداشتن پرنده. ماساژ نرم و با احتياط اطراف مخرج.
توجه: هيچگاه نبايد پوسته تخم را به طرف داخل بدن پرنده فشار داد.
بيماري ميلبه:
علايم : خواب ناآرام ، تمييز كردن و جستجوي دائم پرها ، ضعيف شدن پرنده.
علل بيماري : وجود جانور كوچكي به نام ميلبه قرمز (شپشك) . اين بيماري قابل انتقال از ساير پرندگان به يكديگر است. ميلبه به دو صورت است : ميلبه قرمز كه تنها شب ها به پرنده حمله مي كند و ميلبه كيسه هوا كه ساكن در پرهاي پرنده مي باشد.
مداواي بيماري : محل نگهداري پرنده بايد توسط حشره كش هاي مخصوص اسپري شود. پرنده نيز به غير چشم و منقارش ميتواند در معرض مستقيم اسپري قرار گيرد.
نرمي استخوان:
علايم : در اين بيماري بيشتر پاها ، انگشتان و بالهاي پرندگان جوان دچار نرمي و كجي ميگردد .
علل بيماري : كمبود ويتامين ها مخصوصا ويتامين D
مداواي بيماري : استفاده از ويتامينD ، ويگانتول (Vigantol ) يا تريگانتول (Trigantol) .
نرمي استخوان:
اين بيماري در جوجه قناري هايي ديده مي شود كه پدر و مادر آنها در اتاق هاي تاريك و بدون استفاده از اشعه مستقيم آفتاب و هواي تميز و آزاد نگهداري مي شوند.
علامت: علائم اين بيماري عبارت است از بي حسي و معيوبي پا يا بال جوجه كه بدون اراده و اختيار او به اين طرف و آن طرف كشيده مي شود. اين بيماري متاسفانه قابل درمان نمي باشد. پدر و مادر چنين جوجه اي را بايد فورا به قفس مخصوص پرواز بازگردانيد و قفس آنها را در معرض تابش اشعه آفتاب قرار داد و از حمام و ورزش بسيار استفاده كرد. با رعايت شرايط گفته شده و بهداشت قفس و تغذيه اين بيماري برطرف خواهد شد.
تولكي:
علايم : در اين بيماري پرنده ، پر ريزانش را به طور طبيعي ظرف مدت چهار تا شش هفته انجام نداده و پر ريزان كاملي نيز ندارد. پرهاي پرنده بيمار ، شكننده و بدون جلا هستند.
علل بيماري: تغذيه غلط
مداواي بيماري : استفاده از داروي آويزانول (Avisanol ) يا ويتالينو _ كول (Vitalino – quell ) در آب آشاميدني. به جاي استفاده از آب لوله كشي نيز از آب مقطر استفاده شود. استفاده از مولتي ويتامين نيز در آب آشاميدني ميتواند نافع باشد.
عفونت استافيلوکوکی ( staphylococcus infection )
مهمترين گونه بيماريزای اين باکتری استافيلوکوکوس اورئوس می باشد. باکتری های موجود در اين خانواده درهمه جا از جمله گرد و غبار موجود در هوا پراکنده هستند . اکثر پرندگان سالم نيز در سطح پوست يا مخاط دستگاه تنفس يا گوارش يافت می شود و بعنوان يک باکتری عفونت زای فرصت طلب مطرح می باشد که در شرايط مستعد بيماريزا می گردد . جراهات پوستی و استرسهای طولانی از عمده ترين عللی است که باکتری را بيماری زا می کند . اين ميکروب نسبت به خشکی محيط مفاوم بوده و بدين ترتيب مدتها می تواند خارج از بدن موجود زنده بطور فعال باقی بماند . معمولا بيماری بطور انفرادی بروز کرده و بندرت همه گير می شود . بسته به شرايط مختلف علائم بيماری بسيار متفاوت می باشد يکی از بزرگترين مشکلاتی که اين ميکروب ايجاد می کند افزايش تلفات جوجه ها در هنگام خروج از تخم و يا چند روز بعد از آن می باشد که معمولا در اثر عدم پاکيزگی لانه ها و يا استفاده نا صحيح و بی رويه آنتی بيوتيکهای مختلف در قناری ماده ( بعنوان پيشگيری کننده از بيماری های مختلف ) رخ می دهد . در این حالت عدم جذب کيسه زرده و يا تورم ناحيه ناف ديده خواهد شد .حالت ديگر ناشی از ورود باکتری به خون می باشد که موجب خمودگی - بی اشتهايی - ژوليدگی پرها و پف کردن و در نهايت مرگ می شود .گاهی افتادن بند های انگشتان پا و يا ناخن آنها بعلت عفونت به اين باکتری می باشد . برخی مواقع عوارض عصبی از جمله لرز - برگشتن سر به طرف عقب و تشنج نيز قبل از مرگ ديده می شود . در حالاتی که عفونت از طريق خون و یا زخم پوستی به مفاصل برسد مومجب تورم و تجمع چرک فيبرينی در آنها شده و در مراحل پيش رفته موجب عفونت استخوان ها نيز می گردد . مواقعی که عوامل مستعد کننده و يا زخمهای پوستی حضور داشتته باشند اين باکتری موجب تورم جلد همراه با چرک می شود و در ناحيه کف پا ايجاد آبسه کرده و سبب پادرد و لنگش می گردد .
يبوست:
علايم : در اين بيماري پرنده با پرهاي پف كرده به گونه اي بي تفاوت در قفس مي نشيند و سعي در دفع فضله مي كند بدون آن كه نتيجه اي بگيرد. پرنده رفتاري شبيه به بيماري گرفتگي مجراي تخم گذاري از خود نشان مي دهد. از ديگر علائم ميتوان به كمي اشتها ، سستي و بيحالي و دفع فضولات با زحمت زياد همراه با تكان دادن خود و وجود رنگ سياه در فضولات پرنده و خشك بودن آن اشاره كرد.
علل بيماري: مصرف خوراك مانده و تغذيه از اشياء غير مجاز
مداواي بيماري : ماليدن روغن خوراكي مايع به مخرج پرنده . چكاندن يك قطره روغن كرچك يا روغن پارافين مايع در منقار پرنده . تغذيه پرنده با ميوه و سبزيجات .
غذاي پرنده بايد تريد شير خام با نان تست و مقدار زيادي كاهو باشد كه البته اين غذا نبايد بيشتر از دو ساعت در قفس پرنده باشد زيرا فاسد ميگردد. اضافه كردن مقدار بسيار كم سولفات دومنيزي به آب آشاميدني پرنده .
بيماری تورم عفونی پيش معده ( infections proventriculitis )
اين بيماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسيلاسه تعلق دارد بوجود می آيد و در قناری - فينچ - مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک ديده شده است . بيشتر مواقع اين باکتری در طول دوران توليد مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقريبا هميشه با يک عامل مستعد کننده مثل تراکم زياد يا سوء تغذيه همراه است . تنها نشانه بيماری از دست دادن تدريجی و بسيار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بيماری از طريق فضولات در محيط پخش می شود و از راه خوراکی سايرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشايی زخم يا تورم پيش معده در ناحيه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه يا بدون خونريزی باشد .
بيماري لاغري و تحليل رفتن قناري:
در اين بيماري بيشتر جوجه هاي جوان بين سنين ۵ هفتگي تا ۱۲ هفتگي مبتلا مي شوند.
علايم: قناري بيمار به سرعت و در مدت ۲۴ تا ۳۶ ساعت قسمت عمئه گوشت بدن خود را از دست ميدهد. علايم ظاهري اين بيماري افسردگي و بيحالي پرنده ، چشماني بي فروغ و بي رنگي نوك و پاها نيز مي باشد . گاهي هم حالت لرزيدن در آن ديده مي شود. پرنده بيمار با حالتي متشنج خود را به طرف آب و غذا مي رساند كه اين حالات نشان ميدهد كه پرنده دچار دردهاي شديد دروني است و هر وقت از اين حالت رها شود به خواب عميقي فرو مي رود.
علت بيماري: هنوز كاملا مشخص نشده ولي بيشتر علت آنرا در اثر كثيف بودن مواد غذايي و نارسايي آن ميدانند.
مداوا: چنين پرنده اي را بايد فورا از پرندگان ديگر جدا نمود. ابتدا يك قطره روغن كرچك يا روغن زيتون به حلق پرنده چكانده شود و بعد تمام دانه هاي سفت و خشك از قفس او خارج شده و به جاي آن دانه هاي خيس كرده گذارده شود و بعد از آن تريد نان وشير درست كرده و نصف زرده تخم مرغ سفت پخته را در آب خوب مخلوط نموده و به روي آن چهار يا پنج قطره شربت خولان (خليان) (Gomme Arabique) و مقدار كمي دانه خشخاش بپاشيد و از داروهاي ضد عفوني مصرف داخلي مانند شربت Dianimol و يا ت.ث.پ ده قطره در آب آشاميدني پرنده بيمار بريزيد.
قفس پرنده بيمار نيز روزها بايد در معرض تابش اشعه آفتاب قرار گيرد و شبها هم دور و اطراف قفس كاملا پوشانيده شود. گرم بودن جاي اين پرنده از مراحل اوليه معالجه او مي باشد.
چنانچه بعد از ۴۸ ساعت آثار بهبودي در بيمار مشاهده شد ديگر احتياجي به استفاده از داروهاي ضد عفوني نيست ولي به جاي آن 5 قطره از مخلوطي كه گفته مي شود در آب او بريزيد: اسيد سولفوريك معطر (Aromatic Sulphuric Acid ) ، جنتيانا (Gentiana ) ، و كلمبو (Colombo) كه به ميزان مساوي از هر كدام مخلوط شده و سپس 5 قطره از آن در آب آشاميدني پرنده ريخته شود.
تنفس صدا دار:
اين بيماري به دو علت بوجود مي آيد: ۱- تغييرات شديد و ناگهاني دما ۲- تغذيه از دانه هاي كثيف و آلوده به گرد و فضولات خود يا قناري هاي ديگر.
علامت اين بيماري تنفس با صدا و با منقار نيمه باز است . در عين حال نفس بريده بريده مي باشد.
درمان: استفاده از شربتهاي سينه و داروهاي ضد سرفه و مخلوط كردن يك قاشق چايخوري الكل طبي رقيق با دو قطره گليسيرين در آب آشاميدني پرنده .
و يا حل كردن يك قرص قابل حل ۵۰ ميليگرمي ترامايسين در يك فنجان آب و ريختن آن در جاي آب پرنده است. اين محلول براي برونشيت ، سرما خوردگي و اسهال پرنده نيز مفيد است.
عفونت با باکتری ای کولای ( e.coli infection )
عامل اين بيماری اشرشياکولای است و بين بسياری از گونه های پرندگان مشترک بوده و باعث بيماری ميشود . برخی از انواع آن قدرت بيماريزايی شديدی دارند و ساير انواع آن در تحت شرايط خاص مانند همراه شدن با شاير بيماريهای ويروسی و باکتريايی و يا شرايط بد نگهداری همراه با استرس های زياد بيماريزا می گردند .
علائم بيماری بسته به حاد بودن و يا تحت حاد بودن بيماری متفاوت است . در صورتی که باکتری وارد خون شود , موجب کز کردن پرنده و مرگ سريع او می گردد ولی اگر باکتری در اندامهای مختلف جايگزين شود موجب عوارض متفاوتی می گردد . گاهی اوقات وارد دستگاه تنفس شده و عوارض تنفسی می دهد که معمولا ناشی از تهويه بد محل نگهداری پرنده و گرد و خاک زياد می باشد اگر در مفاصل موضعی شود تورم مفصل و پادرد ايجاد می کند . در صورتی که وارد مجرای تخم شود موجب چسبندگی تخم و عفونت مجرا و نهايت مرگ می شود در دستگاه گوارش اسهال ايجاد می کند . در جوجه ها يا موجب تلفات قبل از خروج تخم می شود و يا جوجه به دنيا آمده ضعيف و کوچک بوده , دچار اسهال شده و بزودی تلف می گردد .
تولك بي موقع:
در اين حالت قناري خارج از فصل مربوط گرفتار تولك مي شود. و اين را نبايد بعنوان يك بيماري تلقي كرد بلكه بروز ان در اثر عدم رعايت بعضي از شرايط زندگي قناري و يا از آثار و عواقب ابتلا به يك مرض ديگر است.
علت : در سه مورد ميتواند تولك بي موقع بوجود آيد:
۱-بي نظمي و اختلال در وضع نگهداري. از جمله ميتوان به تغييرات شديد دماي محيط ، خاموش و روشن شدن چراغ اتاق قناري و يا تابش مستقيم نور بر روي قفس قناري در تمام طول شب و يا وجود سر و صداهاي ناهنجار اشاره كرد.
۲-وجود تغذيه نامناسب و فاقد مواد پروتئيني و نشاسته و مواد معدني در جيره غذايي پرنده.
3- و علت ديگر ابتلاي قناري به تولك بي موقع پس از ابتلاي آن به بيماري كنه .
درمان: در موارد ۱ و۲ با مناسب نمودن محيط و غني كردن جيره غذايي پرنده و استفاده از مواد مغذي پس از مدت كوتاهي پرنده درمان خواهد شد. ولي چنانچه تولك از عوارض حمله كنه به قناري باشد بايد توجه بيشتري به آن مبذول داشت زيرا قناري نيازمند تقويت و توجه بيشتري مي باشد.
در كنار دانه هاي معمولي نيز بايد روزانه از مخلوط : منداب+بلغور + دانه خشخاش و شاهدانه نيز استفاده كرد
استفاده از ظرف حمام براي قناري هر روز صبح. چنانچه قناري از استحمام خودداري نمود بايد بوسيله پاشيدن آب او را وادار به استحمام كرد.
سالمونلوز (salmonellosis)
اين بيماری در اثر تعداد زيادی از گونه های مختلف باکتری از جنس سالمونلا ايجاد می شود.اکثر گونه های اين باکتری بين حيوانات مختلف و حتی انسان مشترک می باشند و درجات مختلف بيماری را ايجاد می کنند . اين بيماری ممکن است از سه راه مختلف پرنده را مبتلا کند .
الف- آلودگی موجود در غذای مصرفی پرنده ( خصوصا تخم مرغ ) .
ب- آلودگی غذای پرنده با مدفوع جوندگان و يا فضولات پرندگان مبتلا .
ج- تماس مستقيم با پرنده تازه خريداری شده ای که يا درد وره کمون بيماری است و يا به صورت ناقل به ظاهر سالم ميکروب را از خود دفع می کند .
به ندرت نيز انتقال بيماری از طريق دست انسانهای مبتلا به سالمونلا و يا گزش انگل های خارجی مانند کک ها اتفاق افتاده است . در اين ارتباط نکته بهداشتی بسيار مهم اين است که برخی از انواع سالمونلا در پرنده ايجاد بيماری نکرده و از طريق مدفوع به محيط خارج وارد گشته و در صورتی که با مواد غذايی مورد مصرف انسان تمای پيدا کند موجب مسموميت های شديد غذايی تا حد مرگ می شود. علائم بيماری ناشی از اکثر سالمونلا های مختلف در انسان شامل عوارض گوارشی و مسموميت غذايی می باشد بجز گونه های خاص سالمونلا که در انسان ايجاد بيماری تب روده ( حصبه ) می کند . در قناری بسته به گونه سالمونلای عامل بيماری , سن پرنده مبتلا و شرايط نگه داری , علائم درمانگاهی می تواند متفاوت باشد . اکثرا در جوجه قناری ها موجب مرگ و مير در روزهای اول بعد از خروج از تخم ويا حتی درون تخم و گاهی به هنگام خروج از تخم می شود معمولا هنگامی که قناری ماده به اين بيماری مبتلا می شود , اکثر جوجه هايش ردون تخم از بين می روند و کمتر از%۲۰ درصد آنها سالم به دنيا خواهند آمد . جوجه های مبتلا يی که از تخم خارج شده اند , کوچک و ضعيف بوده و اکثر آنها دچار اسهال می باشند . در شکلهای ديگر بيماری که پرنده بعد از خروج از تخم مبتلا می شود , ممکن است عوارضی چون خمودگی - چرت زدن - اسهال - بی اشتها يی و پف کردن را از خود نشان دهد . همچنين چند ساعت قبل از مرگ دچار لرزش - تشنج و غش شده و بالاخره تلف می شود . درمان بايد براساس کشت ميکروبی و آنتی بيوگرام انجام شود تا موثرترين داروی ممکن بکار رود .
سرماخوردگي:
علايم: پف كردن ، لرز ، عطسه ، نفسهاي تند و گاهي نيز يك قطعه سفيد و شفاف از بيني پرنده سرازير مي شود. اين بيماري در بعضي از قناريها با اسهال سفيد نيز همراه است. اين بيماري را نبايد با آسم اشتباه كرد.
درمان : استفاده از غذاهاي مقوي ، جلوگيري از كوران و تغييرات دما در محل نگهداري قناري بيمار.
يك قاشق مربا خوري از سولفات دومنيزي در نيم ليتر آب حل كرده و بجاي آب تا مدت ۲۴ ساعت به قناري بدهيد.
يك قاشق چايخوري روغن اكاليپتوس در يك فنجان آب جوش ريخته در جلوي سوراخ قفس نگهداريد بطوري كه پرنده از بخار متصاعد شده استنشاق نمايد ولي اين كار نبايد زياد باشد زيرا ممكن است موجب خفگي پرنده شود. پس از ۲۴ ساعت آب اشاميدني مسهل دار پرنده را برداريد و بجاي آن آب آشاميدني كه در آن يك قرص ۵۰ ميليگرمي ترامايسين حل شده ، بگذاريد.
غذاي سبزي و پرتقال شيرين بايد همه روزه به پرنده داده شود يعني روزي دو بار صبح و بعد از ظهر تعويض شود تا از پلاسيدگي و ترشيدگي آن جلوگيري شود.
تشنج عضلات قناري:
گاه قناري به تشنج عضلات پا و گاهي نيز به تشنج عضلات معده مبتلا مي شود.
علت : يك دليل آن به محبوس بودن زياد در قفس است كه البته زياد مهم نبوده و زود گذر مي باشد. علت ديگر ايستادن در روي چوب نشيمن مرطوب است .
درمان: در تشنج عضلات پا بايد پاي قناري را در آب نيم گرمي كه قدري به آن خردل اضافه شده است مالش داد و يكي دو قطره روغن زيتون نيز به دهان پرنده چكاند. در تشنج عضلات معده تنها راه علاج همان چكاندن چند قطره روغن زيتون به دهان قناري است.
پاستورلوز( pasteurellosis )
عامل ايجاد کننده آن باکتری پاستولامالتوسيدا می باشد . عامل بيماريزا می تواند از طريق دستگاه تنفسی جراحات جلدی وارد بدن شود و موجب بيماری گردد . اين بيماری از جمله بيماری هايی است که بين پرندگان مختلف مشترک بوده و اکثر پرندگان به آن مبتلا می گردند . معمولا انتقال بيماری از طريق پرنده های ناقل به ظاهر سالم ويا جوندگان خصوصا موش رخ می دهد علائم بيماری بسته به ميزان مقاومت پرنده و قدرت بيماريزايی ميکروب می تواند متفاوت باشد . در شکل فوق حاد بيماری , پرنده بطور ناگهانی تلف می شود و از زمان کسل شدن پرنده تا تلف شدن او بيش از چند ساعت نمی گذرد و در طی اين زمان پرنده چشمهايش را بسته - پف کرده و هيچ عکس العملی نسبت به محيط اطراف خود ندارد . حتی بعضی اوقات مرگ هنگام پرواز يا در حال غذا خوردن و در حاليکه پرنده به ظاهر سالم می باشد اتفاق می افتد . در اشکال خفيف تر بيماری عوارض تنفسی مثل ناله کردن خفيف و يا ريزش اشک و ترشحات از چشم وبينی مشاهده می شود . گاهی اسهال نيز وجود دارد .
پركندن :
علت: اصولا اين كار در اثر وجود شپشه در بدن قناري بوجود مي آيد . اگر در بازرسي بدني چنين چيزي در بدن پرنده يافت نشد مسلما قناري به خشكي پرها و عدم وجود چربي طبيعي لازم در آنها مبتلا شده است. كندن پر را نبايد با آراستن پرها اشتباه كرد. آراستن و نظافت پرها در روز بيش از چند با اتفاق نمي افتد در حالي كه كندن پر در تمام مدت روز ادامه دارد.
درمان: براي درمان آن بايد روغن گندم را به روي بيسكويت تخم مرغي كوبيده ، ريخته و همه روزه آن را به قناري داد. همچنين به غذاي او مغز گندم خشك را هم اضافه نماييد و يكي دو هفته اين برنامه غذايي را ادامه دهيد تا كندن پرها متوقف شود. پرنده را نيز نبايد در محيط خشك نگهداشت.
قطع آواز:
گاهي قناري در كمال سلامت آواز خود را قطع مي كند. اگر اين اتفاق در ماه هاي تابستان رخ دهد به اين علت است كه قناري در حال تولك بوده و انرژي خود را صرف رفع اين نقيصه مي كند. در اين مواقع چنانچه به قناري غذاهاي مقوي داده شود خواند آواز در حالت تولك نيز ادامه خواهد داشت.
در حين دادن غذاي مقوي بايد سبزي و مخصوصا برگ قاصدك را فراموش نكرد. گاه گاهي هم قدري عسل به آب آشاميدني قناري اضافه كرد. تخم بزرك هم روزي چند دانه به غذاي روزانه او اضافه كرد. بايد دقت كرد كه آب آشاميدني پرنده تمييز و تازه باشد.
اگر آواز قناري در غير از موقع تولك قطع شود حتما به خاطر وجود عيبي مي باشد . در چنين مواقعي بايد مدفوع پرنده را بررسي كرد تا مطمئن شد كه به بيماري خاصي مبتلا نباشد. از نزديك به صداي تنفس او گوش داد تا اگر مبتلا به بيماري ريوي مي باشد متوجه شويم. بدن او را نيز كاملا بررسي كنيد. اگر در تمامي بررسيها هيچ نقص و ايرادي مشاهده نشد ادامه دستورات گفته شده حتما به ادامه آواز قناري كمك خواهد كرد.
بي اشتهايي:
بي اشتهايي مطلب مهمي نيست و اصولا به خاطر تغيير دانه و غذاي روزانه قناري چنين اتفاقي رخ مي دهد و پس از چند روزي نيز برطرف خواهد شد. در اين مدت بهتر است براي چند روز به قناري دانه آواز داده شود.
پاهاي فلس دار :
علت : اين بيماري به دليل عدم رعايت نظافت قفس قناري و غذاي او مي باشد . و در اثر آن انگلهاي ذره بيني در مفصل انگشتان پرنده جمع شده و توده مي گردند .
درمان : پاها و ساقهاي فلس دار را به مدت ۵ دقيقه در آب نيم گرم نگاه داريد تا خوب خيس خورده سپس با ملايمت مالش داده و شست و شو دهيد. پس از آن با پارچه مرطوب آن را خوب خشك نماييد و روي نقاط فلس دار وازلين يا روغن مخصوص اين كار را بماليد. اين كار بايد تا رسيدن به نتيجه ادامه يابد.
اگر در حين شست و شوي پاي قناري به وجود زخم يا نقطه قرمز شده برخورديد بايد پس از شست و شو بر روي آن قدري روغن پبسيلين بماليد.
غده يا ورم جلدي :
ورم زير جلدي در قناري به علت مسدود شدن يكي از روزنه هاي ترشحات طبيعي بدن اتفاق مي افتد. اين روزنه ها كه كارشان بيرون دادن بعضي از ترشحات طبيعي و داخلي بدن پرنده است گاهي بسته شده و ترشحات راهي به بيرون نخواهند يافت در نتيجه در زير پوست پرنده جمع شده و بتدريج تراكم اين ماده زياد شده و تشكيل توموري را در بدن قناري ميدهد.
درمان: همين كه تومور كاملا رشد كرده و بزرگ شد و پوست روي آن كشيده و نازك گرديد موقع آن رسيده كه آنرا از زير پوست درآورند. پوست نازك شده را با يك تيغ تيز و استريل شده بشكافيد و ماده پنيري شكل داخل آن را بيرون بياوريد . سپس به سر يك چوب خلال دندان پنبه استريلي بپيچيد و زخم ايجاد شده را با آب استريل با دقت بشوييد. بعد از آن پرنده را در قفس و مكاني راحت و بي سر و صدا قرار دهيد و اطراف قفس را با پارچه اي بپوشانيد تا از جست و خيز و فعاليتهاي اضافي پرنده جلوگيري شود
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
WBC_Ap13C.jpg)
WBC_Ap13C.jpg)
