بیش از 10 مقاله زراعت و باغبانی

تاثير عمليات پخش سيلاب بر خصوصيات فيزيكو شيميايي خاك سطحي (مطالعه موردي: عرصه پخش سيلاب بر آبخوان دشت سهرين- قره چريان زنجان)

خلفي جعفر,بيات موحد فرزاد,رضايي علي,مجتهدي قاسم

 

 

 

ايستگاه هاي پخش سيلاب با اهداف متفاوتي احداث شده اند كه درك صحيح از اين اهداف و برنامه ريزي اصولي جهت رسيدن به آنها مي تواند جلوه روشن تري را در آينده به دنبال داشته باشد. اين پژوهش در راستاي دسترسي به بخشي از اين اهداف و با تاكيد بر بررسي تغييرات خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك در عرصه پخش سيلاب زنجان، انجام گرديده است. براي انجام اين تحقيق، يك قطعه با ابعاد 100×80 متر در عرصه شاهد و سه قطعه با ابعاد متوسط 500×80 متر در عرصه پخش سيلاب انتخاب گرديد. سرعت نفوذ آب در خاك در داخل قطعه ها به وسيله استوانه هاي مضاعف مورد سنجش قرار گرفت. همچنين ميزان pH، EC، TNV% ، فسفر، پتاسيمو كربن آلي همراه با بافت خاك براي خاك سطحي تا عمق 30 سانتيمتري اندازه گيري شد. نتايج نشان مي دهند كه در مجموع سرعت نفوذ در عرصه پخش سيلاب نسبت به عرصه شاهد كاهش يافته و اختلاف آنها در سطح احتمال 1 درصد داراي تفاوت معني دار مي باشد. افزايش ميزان كربن آلي در عرصه پخش نسبت به عرصه شاهد نيز مشاهده گرديده است. تجزيه و تحليل داده هاي مربوط به مقادير كربن آلي و لاي حاكي از كاهش معني دار آنها در داخل قطعه هاي پخش و از بالا به پايين (از سمت قطعه دوم پخش به سمت قطعه چهارم) است. مقايسه هر يك از عوامل نسبت به هم در داخل هر يك از قعطه هاي عرصه پخش نيز بيانگر افزايش سرعت نفوذ آب در خاك، مقدار لاي و كربن آلي از بالا به پايين (از سمت نهر پخش به طرف پشته خاكي نهر بعدي) است.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 تكثير Glomus intraradices و تهيه مايه تلقيح آن قارچ به روش كشت درون شيشه اي

رجالي فرهاد,علي زاده عزيزاله,ملكوتي محمدجعفر,صالح راستين ناهيد,خاوازي كاظم,اصغرزاده احمد

 قارچ هاي ميكوريز آربسكولار همزيست اجباري ريشه در بيش از 80 درصد خانواده هاي گياهي مي باشند. علي رغم تاثيرات مفيد اين قارچ ها، عدم رشد آنها در محيط هاي سنتز شده آزمايشگاهي كه ناشي از طبيعت همزيست اجباري بودن آنهاست، بزرگترين محدوديت براي به كارگيري اين ميكروارگانيسم ها در اراضي كشاورزي مي باشد. تاكنون سه روش هيدروپونيك، ائروپونيك و كشت همزمان ريشه و قارچ به صورت درون شيشه اي براي تكثير صنعتي اين قارچ ها به كار گرفته شده است. از بين روش هاي ذكر شده روش اخير هم از نظر جنبه هاي اقتصادي و هم از نظر خلوص مايه تلقيح تهيه شده، بيشترين موفقيت را در پي داشته است. اين تحقيق بر مبناي ضرورت تهيه و توسعه روش كشت درون شيشه اي همزمان قارچ و ريشه ميزبان و استفاده از اين فرآورده به عنوان مايه تلقيح خالص به مورد اجرا گذاشته شده است. به اين منظور از اسپورهاي قارچ Glomus intraradices بومي خاك هاي ايران استفاده گرديد. اسپورهاي جوان پس از جداسازي از محيط كشت گياه و به منظور حذف آلودگي هاي سطحي در طي چند مرحله با آب مقطر و Tween 20 شسته شدند. براي استريل سطحي اسپورها ابتدا از محلول كلرامين تي دو درصد و سپس از محلولي حاوي استرپتومايسين سولفات با غلظت 200 ميلي گرم در ليتر و جنتامايسين سولفات با غلظت 100 ميلي گرم در ليتر استفاده گرديد. به منظور بررسي آلودگي احتمالي، اسپورها به محيط حداقل منتقل و به مدت يك هفته در دماي 25 درجه سانتي گراد نگهداري گرديدند. با قرار دادن اسپورهاي عاري از آلودگي سطحي در مجاورت راس ريشه هاي القا شده موجود در سطح محيط كشت حداقل، رابطه همزيستي بين دو ارگانيسم برقرار گرديد. براي تكثير همزمان قارچ و ريشه از بطري هاي شيشه اي در پيچ دار حاوي 100 ميلي ليتر محيط حداقل استفاده شد. رنگ آميزي اسپور توليد شده با محلول MTT نشان داد كه بيش از 95 درصد از اسپورهاي توليد شده زنده و داراي قدرت رويش مي باشند. همچنين كلنيزاسيون ريشه هاي القايي با قارچ بيش از 70 درصد بود. نتايج اين تحقيق حاكي از اين است كه روش كشت درون شيشه اي به كار گرفته شده داراي كارايي بسيار خوبي براي تكثير قارچ Glomus intraradices و احتمالا ساير گونه هاي قارچ هاي ميكوريز آربسكولار مي باشد.

   

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 اثر نسبت هاي مختلف Nh+4:no-3 بر رشد و عملكرد توت فرنگي در شرايط آبكشي

سيدلرفاطمي ليلا,طباطبايي سيدجلال,تهراني فر علي

 نيتروژن به دو شكل نيترات و آمونيوم توسط گياه جذب مي شود كه جذب هر كدام اثرات مختلفي بر رشد گياه و اجزا عملكرد كيفي و كمي دارد.براي بررسي اثرات شكل هاي مختلف نيتروژن، آزمايشي با نسبت هاي مختلف Nh+4:no-3 (25:75،50: 50، 75: 25، 100:0) در قالب بلوكهاي كامل تصادفي با 6 تكرار بر روي دو رقم توت فرنگي به نامهاي كاماروزا و سلوا، در شرايط آبكشت انجام گرفت. بسترهاي كشت شامل پرلايت و ورميكولايت به نسبت 1:1 بود. خصوصيات رشد و نموي گياه از قبيل وزن تر برگ و سطح برگ در طول آزمايش اندازه گيري شد. شاخصهاي عملكرد نيز كه شامل تعداد ميوه و وزن آنها بود، به مدت سه ماه ثبت گرديد. ميوه بعد از رسيدگي فيزيولوژيكي برداشت و آزمونهاي كيفي شامل اندازه، مقدار مواد جامد محلول (tss)، درصد ماده خشك و طول عمر بعد از برداشت اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه تاثير تيمارها بر رشد گياه از لحاظ وزن تر برگ و سطح برگ به خصوص در رقم كاماروزا معني دار بود و حداكثر سطح برگ و وزن تر در تيمار25:75 مشاهده شد. تاثير تيمارها بر عملكرد نيز معني دار بود.

ادامه نوشته

تاثير پتاسيم و عناصر كم مصرف بر عملكرد كمي و كيفي درختان پرتقال در شمال خوزستان

تاثير پتاسيم و عناصر كم مصرف بر عملكرد كمي و كيفي درختان پرتقال در شمال خوزستان

كياني شهرام,ملكوتي محمدجعفر,شهابيان مهرداد

 

 

به منظور مطالعه تاثير مصرف پتاسيم و عناصر كم مصرف پرعملكرد و بهبود كيفي ميوه درختان پرتقال در شمال خوزستان آزمايشي از سال 1380-81 به مدت دو سال در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با نه تيمار و سه بلوك (هر كرت شامل يك درخت) بر روي درختان پرتقال هشت ساله رقم مارس در بالغ مركبات مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد دزفول اجرا شد. تيمارهاي سال اول اين تحقيق عبارت بودند از: T1: تيمار شاهد، مصرف 1000 گرم سولفات آمونيوم به صورت پخش سطحي، T2: مصرف 1000 گرم سولفات آمونيوم به صورت پخش سطحي + 50 كيلوگرم كود حيواني + 250 گرم گوگرد پودري به صورت چالكود، T3: T2 + مصرف 415 گرم كلرورپتاسيم، T4: T2 + مصرف 500 گرم سولفات پتاسيم، T5: T2 + مصرف 830 گرم كلرور پتاسيم (دوبرابر ميزان محاسبه شده در تيمار سوم)، T6: T2 + مصرف 1000 گرم سولفات پتاسيم (دوبرابر ميزان محاسبه شده در تيمار چهارم)، T7: T3 + عناصر كم مصرف (120 گرم سولفات روي + 200 گرم سولفات آهن + 200 گرم سولفات منگنز)، T8: T4 + عناصر كم مصرف (مشابه تيمار هفتم)، T9: T2 + مصرف 250 گرم سولفات پتاسيم قبل از آغاز فصل رشد + 207.5 گرم كلرور پتاسيم به صورت سرك در اواسط فصل رشد + عناصر كم مصرف (مشابه تيمار هفتم)، در سال دوم تحقيق براساس نتايج حاصله از سال اول، نسبت به مصرف كودهاي نيتروژنه در تمامي تيمارهاي آزمايشي و محلول پاشي با كلات روي با غلظت سه در هزار در تيمارهاي هفتم، هشتم و نهم اقدام گرديد. نتايج نشان داد تيمارهاي هفتم و هشتم به ترتيب با 37.7 و 34.7 كيلوگرم ميوه به ازاي هر درخت موجب افزايش معني دار عملكرد در سطح پنج درصد نسبت به تميار اول (25.5 كيلوگرم ميوه به ازاي هر درخت) شدند. عملكرد ساير تيمارهاي آزمايشي تفاوت معني داري با شاهد نداشت. محلول پاشي با كلات روي در سال دوم تحقيق اگر چه منجر به افزايش معني دار غلظت روي در تميارهاي هفتم، هشتم و نهم نسبت به بقيه تيمارها گرديد، اما تاثيري بر عملكرد و شاخص هاي كيفي ميوه نداشت. غلظت ساير عناصر غذايي برگ و خصوصيات كيفي ميوه در طول دو سال اجراي آزمايش تحت تاثير هيچ يك از تيمارهاي آزمايشي واقعي نشد. با توجه به نتايج اين تحقيق حد بحراني پتاسيم براي درختان پرتقال در شمال خوزستان كمتر از 200 ميلي گرم در كيلوگرم خاك پيشنهاد مي گردد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

بهينه سازي توصيه كودهاي شيميايي براي گندم با استفاده از برنامه كامپيوتري

بهينه سازي توصيه كودهاي شيميايي براي گندم با استفاده از برنامه كامپيوتري

خادمي زهرا,ملكوتي محمدجعفر,مهاجرميلاني پرويز,بلالي محمدرضا

 

 

به منظور بهينه سازي توصيه كودهاي شيميايي و آلي براي گندم آبي با استفاده از برنامه كامپيوتري، طرحي به مدت پنج سال از سال 1377 تا سال 1381 انجام گرديد. با استفاده از داده هاي به دست آمده از نتايج طرح هاي تحقيقاتي و نيز با كمك طرح هاي پتانسيل سنجشي، حداكثر توان منابع خاك و آب مناطق مختلف براي توليد گندم آبي تعيين شد. طبق بررسي هاي به عمل آمده، شوري آب آبياري، شوري خاك، مقدار كربنات كلسيم معادل خاك و بافت از مهم ترين متغيرهاي آب و خاك كنترل كننده سطح توليد شناخته شد و تاثير هر يك از اين متغيرها بر عملكرد محصول و پتانسيل توليد خاك تخمين زده شد. پس از تعيين پتانسيل توليد مزرعه مورد نظر و غلظت عناصر غذايي موجود در خاك، با استفاده از جداول مربوط به هر عنصر غذايي، ميزان كودهاي مورد نياز براي گندم تحت شرايط خاص مزرعه تعيين گرديد. در اين برنامه، پس از وارد نمودن نتايج تجزيه نمونه هاي خاك و آب، نام استان و شهر مورد نظر با انتخاب كليد «تاييد» توصيه كودهاي پرمصرف، كم مصرف، اطلاعات مربوط به نوع رقم، تاريخ كاشت و ميزان بذر و اطلاعات ورودي بر روي صفحه مانيتور ظاهر و به طور خودكار در بانك اطلاعاتي ذخيره مي گردد، به طوري كه مي توان با انتخاب كلي «چاپ» آن را مشاهده نمود. اين برنامه با استفاده از نرم افزار Visual Basic تهيه گرديده است. در اين تحقيق سعي گرديد كليه نتايج تحقيقاتي در يك برنامه متمركز شده تا امكان دستيابي كمي به اطلاعات مورد نياز به سادگي امكان پذير گردد. از نكات مهم اين برنامه مكانيزه بودن آن مي باشد كه سعي شده علاوه بر پارامترهاي خاكي و آبي، ارقام مورد توصيه در هر منطقه، تاريخ مناسب كاشت و ميزان بذر مورد نياز گندم نيز گنجانده شود.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اجزاي مختلف فسفر معدني در برخي از خاك هاي استان همدان و ارتباط آنها با فسفر قابل جذب خاك

 

اجزاي مختلف فسفر معدني در برخي از خاك هاي استان همدان و ارتباط آنها با فسفر قابل جذب خاك

سمواتي مهدي,حسين پور عليرضا

 

 

 

تعيين شكل هاي مختلف فسفر خاك در ارزيابي وضعيت فسفر خاك مهم است. به همين منظور، مقدار و توزيع فسفر در شكل هاي مختلف معدني و آلي در 53 نمونه خاك استان همدان بررسي شد. خاك ها به صورت دنباله اي به منظور تعيين اجزاي معدني و آلي فسفر عصاره گيري شدند. فسفات معدني به شش جز شامل، دي كلسيم فسفات، اكتا كلسيم فسفات، آپاتيت، فسفات پيوند شده با آلومينيوم، فسفات پيوند شده با آهن و فسفر حبس شده درون اكسيدهاي آهن تفكيك شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه دامنه اجزاي مختلف فسفر داراي تغييرات نسبتا زيادي بود. تغييرات فسفر كل خاك ها در دامنه 926-2686 با ميانگين 1533 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بود. دامنه تغييرات فسفات هاي كلسيم 104-1872 با ميانگين 801 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بود كه 78.5 درصد فسفر معدني و 52.3 درصد از فسفر كل را تشكيل مي دهد كه شكل غالبا فسفر خاك است. دامنه تغييرات فسفات پيوند شده با آهن 1-185 با ميانگين 59 ميلي گرم در كيلوگرم خاك كه 5.8 درصد از فسفر معدني و 3.8 درصد از فسفر كل را تشكيل مي دهد. دامنه تغييرات فسفاات پيوند شده با آلومينيوم 5-523 با ميانگين 128 ميلي گرم در كيلوگرم خاك كه 12.5 درصد از فسفر معدني و 8.3 درصد از فسفر كل را تشكيل مي دهد. فسفر حبس شده درون اكسيدهاي آهن 0.0-371 با ميانگين 33 ميلي گرم در كيلوگرم خاك كه 3.2 درصد از فسفر معدني و 2.2 درصد از فسفر كل را تشكيل مي دهد. دامنه تغييرات فسفر آلي 75-676 با ميانگين 277 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بود كه 18.1 درصد از فسفركل را تشكيل مي دهد. نتايج مطالعات همبستگي نشان داد كه فسفر قابل دسترس (فسفر عصاره گيري شده به روش اولسن) همبستگي معني داري با دي كلسيم فسفات، اكتا كلسيم فسفات، فسفات پيوند شده با آلومينيوم، مجموع فسفات هاي كلسيم و فسفات هاي آهن و آلومينيوم داشت. اين نتيجه نشان مي دهد كه احتمالا اين اجزا مي توانند به وسيله گياه استفاده شوند.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

بررسي نفوذ گرماي ناشي از سوزاندن بقاياي گياهي و عمليات شعله افكني در خاك هاي زراعي، با استفاده از رو

بررسي نفوذ گرماي ناشي از سوزاندن بقاياي گياهي و عمليات شعله افكني در خاك هاي زراعي، با استفاده از روش جسم نيمه بينهايت

ايواني افشين,خوش تقاضا محمدهادي

 

 

 

پژوهشگراني كه روي فيزيك حرارت در خاك هاي زراعي تحقيق كرده اند، اثر رژيم هاي حرارتي بلند مدت شبانه روزي و يا فصلي را مورد مطالعه قرار داده و مدل هاي مناسبي ارايه نموده اند. اما اين مدل ها براي ارزيابي انتقال حرارت زودگذر، مانند خسارت ناشي از شعله افكني و سوزاندن بقاياي گياهي، قابل استفاده نيست. به همين دليل در مقاله حاضر فرايند زود گذر انتشار گرماي ناشي از عمليات شعله افكني و سوزاندن بقاياي گياهي در خاك هاي زراعي مورد تحليل قرار مي گيرد. در اين راستا، از معادله موسوم به جسم نيمه بينهايت استفاده شده است. به اين صورت كه خاك زراعي به عنوان يك جسم نيمه بي نهايت در نظر گرفته شده كه از طرف سطح زمين محدود، و از ساير جهت ها، تا بينهايت گسترده شده است. سپس با اعمال فرض هاي ساده كننده، كه مبتني بر فيزيك مساله و تحقيقات ساير پژوهشگران است، نفوذ گرماي ناشي از سوزاندن بقاياي گياهي و شعله افكني را در لايه هاي سطحي خاك، مورد تحليل رياضي قرار گرفته. آنگاه معادلات نسبتا پيچيده حاصل، به منظور استفاده در شرايط عملي، بر مبناي بافت و رطوبت خاك بصورت يك مدل آماري، شبيه سازي شده است. در نهايت، نتايج حاصل از معادلات و مدل هاي پيشنهادي، با نتايج آزمايشات تجربي ساير محققين مقايسه شده و بصورت نظري، اعتبارسنجي گشته اند. مدل ارايه شده كه به اسم Sds نامگذاري شده، نشان مي دهد كه دو عامل زمان تداوم شعله و شرايط خاك (شامل رطوبت و بافت آن)، در آهنگ نفوذ گرما به خاك، داراي نقش اصلي بوده و شدت گرماي شعله سطحي، در اولويت بعدي قرار دارد. از نظر شرايط خاك نيز، حداقل آهنگ نفوذ، در خاك خشك و كم شن رخ داده و حداكثر آن نيز، مجددا در خاك خشك، اما كاملا شني اتفاق مي افتد. بنابراين با استفاده از مدل ارايه شده در اين مقاله ، در هنگام سوزاندن بقاي گياهي مي توان رطوبت مناسب خاك را با توجه به بافت موجود به نحوي توصيه نمود كه نفوذ عمقي گرما در خاك، به حداقل برسد. نتايج ديگر حاصل از عدد گذاري در مدل نشان مي دهد كه در شرايط موسوم، اثر عمليات شعله افكني از عمق 0.5 سانتيمتري خاك، پايين تر نمي رود، در حالي كه در هنگام سوزاندن بقاياي گياهي، با وجود كمتر بودن دماي شعله، دامنه تاثير گرماي سطحي، تا عمق 2.5 سانتيمتري ادامه دارد. حتي در بدترين شرايط، حداكثر عمق نفوذ گرما ناشي از سوزاندن بقايا در خاك زراعي، كمتر از 5 سانتي متر بوده و مواد آلي خاك نيز حداكثر تا عمق 4 سانتي متري تحت تاثير دماي بحراني (كه در اين مقاله 50 درجه سانتيگراد فرض شده) قرار مي گيرند. در عمليات شعله افكني، به علت زمان كوتاه ابقاي گرماي سطحي، حداكثر عمق نفوذ گرما در خاك، به حدود 12 ميلي متر محدود شده و ميكروارگانيسم هاي پايين تر از عمق 7 ميلي متري، از آسيب گرماي بحراني در امان مي مانند. نتايج اين مطالعه، براي درك مكانيسم نفوذ گرما در خاك و اشراف بر شرايط تسريع كننده آهنگ نفوذ، مناسب بوده و از منحني هاي حاصل از مدل، مي توان براي پيش بيني عواقب احتمالي عمليات سوزاندن بقايا و شعله افكني استفاده كرد. هچنين مي توان شرايط را در مزرعه به نحوي مديريت نمود كه در هنگام عمليات فوق، حداقل آسيب به ميكروارگانيسم هاي خاك وارد گردد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

بررسي كارآيي گوگرد و مايه تلقيح باكتري هاي جنس تيوباسيلوس بر جذب عناصر غذايي و عملكرد ذرت در يك خاك

بررسي كارآيي گوگرد و مايه تلقيح باكتري هاي جنس تيوباسيلوس بر جذب عناصر غذايي و عملكرد ذرت در يك خاك آهكي

بشارتي حسين,خاوازي كاظم,نورقلي پور فريدون

 

 

 

استفاده از گوگرد يكي از روش هاي افزايش حلاليت عناصر تثبيت شده در خاك هاي آهكي و قليايي محسوب مي شود. شرط بهره گيري از توان بالقوه گوگرد، حضور ميكروارگانيسم هاي اكسيد كننده اين ماده به ويژه باكتري هاي جنس تيوباسيلوس در خاك مي باشد. تحقيق حاضربه منظور بررسي امكان جايگزيني بخشي از كودهاي حاوي فسفرو عناصر كم مصر با گوگرد و مايه تلقيح باکتري هاي تيوباسيلوس به صورت طرح بلوك هاي كاملا تصادفي در قالب آزمايش فاكتوريل در دو سال متوالي در شرايط مزرعه بر روي گياه ذرت، انجام شد. تيمارهاي آزمايشي در سال اول شامل چهار سطح گوگرد (200، 400، 600 و 1000 كيلوگرم در هكتار)، چهار سطح مايه تلقيح تيوباسيلوس (نسبت وزني مايه تلقيح به گوگرد مصرفي معادل 0، 1، 2 و 4 درصد)، شاهد و مصرف بهينه كود براساس آزمون خاك بودند. پس از عمليات تهيه زمين در 72 كرت به ابعاد 5×2.4 متر، تيمارها اعمال گرديد. بذر ذرت از رقم Single Cross 704 به فاصله 17.5 سانتي متر در پشته هايي كه 60 سانتي متر از يكديگر فاصله داشتند، كاشته شد. پس از ظهور گل هاي تاجي، نمونه برداري برگ صورت گرفت. بعد از كامل شدن دوره رشد گياه، از دو رديف مياني هر كرت از سطحي معادل 4.2 متر مربع برداشت انجام شد. وزن تر، وزن خشك، متوسط طول و وزن بلال و همچنين ميزان آهن، روي، مس، منگنز و فسفر در ساقه، برگ و دانه ذرت اندازه گيري شدند. در سال دوم آزمايش تيمارها شامل سه سطح گوگرد (200، 400 و 600 كيلوگرم در هكتار)، دو سطح مايه تلقيح (نسبت وزني مايه تلقيح به گوگرد مصرفي معادل 0 و 1 درصد)، شاهد و مصرف بهينه كود براساس آزمون خاك بودند. در 24 كرت پس از اعمال تيمارها، ذرت كشت گرديد. عمليات تهيه زمين، كاشت، داشت، برداشت، آبياري، كوددهي، نمونه برداري، اندازه گيري شاخص ها و تجزيه و تحليل نتايج همانند سال اول آزمايش انجام شدند. نتايج آزمايش سال اول نشان داد كه از لحاظ شاخص هايي نظير وزن بلال، طول بلال و مقدار جذب فسفر، آهن، روي، مس و منگنز در بخش هوايي ذرت تفاوت معني دار بين تيمارها وجود ندارد و همه آنها در يك سطح آماري قرار گرفتند. اگرچه از لحاظ غلظت فسفر، آهن، مس، روي و منگنز در بخش هوايي ذرت، تفاوت معني داري بين تيمارهاي آزمايشي وجود داشت، ولي هيچ يك از تيمارها با شاهد يا كود سوپر فسفات تريپل اختلاف معني دار نداشتند، اين در حالي است كه تفاوت تيمارها از لحاظ وزن خشك بخش هوايي ذرت معني دار بود و وزن خشك در تيمارهاي شاهد، سوپر فسفات و تيمار 4 (بهترين تيمار از نظر عملكرد) به ترتيب 30.62، 35.83 و 37.71 تن در هكتار بودند و دو تيمار اخير در يك سطح آماري قرار گرفته و تفاوت آنها با شاهد معني دار بود. تيمارهاي 2، 4، 5، 7، 8، 10، 13، 14 و 15 با تيمار كود سوپر فسفات و ساير تيمارها با تيمار شاهد در يك سطح آماري قرار گرفتند. در سال دوم آزمايش، از لحاظ وزن خشك و ميزان عناصر غذايي جذب شده توسط بخش هوايي ذرت تفاوت معني داري بين تيمارها مشاهده نشد، در حالي كه غلظت برخي عناصر در برگ و دانه ذرت در تيمارهاي مختلف متفاوت بوده و تيمار مصرف بهينه كود بيشترين غلظت ها را به خود اختصاص داد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

استفاده از Agrobacterium rhizogenes براي ايجاد ريشه هاي القايي در چند گياه دولپه اي

استفاده از Agrobacterium rhizogenes براي ايجاد ريشه هاي القايي در چند گياه دولپه اي

شاه محمدي مژگان,قرباني شيرين,اصغرزاده احمد,رجالي فرهاد,شعراي نجاتي عليرضا

 

 

 

سه سويه باكتري Agrobacterium rhizogenes (A4S و A4V و يك سويه منصوب به اين باكتري) براي مايه زني هفت نوع بافت گياهي شامل ديسك هاي استريل هويج، برگچه ها و لپه هاي دانه رست لوبيا، ساقه گياه كامل لوبيا، ساقه هاي ميان گرهي حاصل از كشت بافت سيب زميني، ريشه چه دانه رست استريل يونجه و ساقه هاي ميان گرهي كامل يونجه به كار برده شد. در ديسك هاي هويج، برگچه و ساقه لوبيا و ساقه هاي سيب زميني در محل مايه زني ريشه هاي ظريف و انبوه مشاهده گرديد. درصد تشكيل ريشه هاي القايي در گياهان مختلف توسط سه سوي باكتري متفاوت بود. به نظر مي رسد تشكيل ريشه هاي لقايي تحت تاثير گونه گياهي و سويه باكتري A. rhizogenes قرار دارد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اثر نيكل (Ni) و منابع مختلف نيتروژن بر رشد و نمو و خصوصيات كمي و كيفي خيار در سيستم آبكشت (هايدروپون

اثر نيكل (Ni) و منابع مختلف نيتروژن بر رشد و نمو و خصوصيات كمي و كيفي خيار در سيستم آبكشت (هايدروپونيك)

آذرمي رسول,طباطبايي سيدجلال,مطلبي آذر عليرضا,بايبوردي احمد

 

 

نيكل (Ni) يكي از عناصر است كه در متابوليسم نتيروژن در گياه نقش دارد. به منظور بررسي تاثير نيكل بر رشد و نمو و خصوصيات كمي و كيفي خيار تغذيه شده با مناقع مختلف نيتروژن (اوره و نيترات آمونيوم) و غلظت هاي مختلف نيكل (1، 0.5، 0 ميلي گرم در ليتر) آزمايشي با طرح فاكتوريل در 4 تكرار و در دو رقم خيار به نام هاي سينا و ويكيما در تير ماه 1383 در گلخانه آبكشت دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز انجام گرديد. غلظت نيتروژن كل در محلول غذايي 200 ميلي گرم در ليتر از منابع مختلف نيتروژن بود. گياهان به مدت 6 ماه نگهداري و هر هفته دوبار ميوه ها برداشت و توزين شدند. در آخر آزمايش دو بوته از هر واحد آزمايشي برداشت و تعداد برگ و ميوه شمارش و همچنين مقدار فتوسنتز، غلظت نيتروژن كل، سطح برگ، وزن تر و خشك ميوه ها اندازه گيري شد. ويژگي هاي كيفي خيار از قبيل مواد جامد محلول، pH، قابليت هدايت الكتريكي (EC) آب ميوه و رنگ ميوه ها مورد بررسي قرار گرفت. تاثير سطوح مختلف نيكل بر عملكرد (بر حسب وزن تر ميوه) در رقم ويكيما معني دار بود ولي در رقم سينا معني دار نشد. حداكثر عملكرد در رقم ويكيما در غلظت 0.5 ميليگرم در ليتر نيكل با منبع اوره، 1.45 كيلوگرم و با منبع نيترات آمونيوم، 1.53 كيلوگرم در بوته بود. مقدار وزن خشك در رقم ويكيما تغذيه شده با اوره و نيكل 0.5 ميلي گرم در ليتر 16.5% بيشتر از تيمار بدون نيكل بود، با اينحال در همين رقم در تغذيه نيترات آمونيومي مقدار ماده خشك با افزايش نيكل كاهش يافت. غلظت نيكل برگ با افزايش غلظت نيكل در محلول غذايي به طور معني داري افزايش يافت و حداكثر غلظت نيكل در گياهان تغذيه شده با نيترات آمونيوم و سطح نيكل 1 ميلي گرم در ليتر بدست آمد. غلظت نيكل در رقم سينا كمتر، ولي در رقم ويكيما تجمع نيكل بيشتر بود. تاثير تيمارها بر رنگ ميوه در رقم ويكيما معني دار شد و گياهان تغذيه شده با اوره و نيكل 0.5 ميلي گرم در ليتر پررنگ تر بودند. در رقم سينا نوع كود نيتروژنه بر EC آب ميوه تاثير معني داري داشت. افزايش غلظت نيكل با 0.5 ميلي گرم در ليتر در محلول غذايي حاوي اوره به عنوان منبع نيتروژن در بعضي ارقام مثل ويكيما تاثير مثبت روي عملكرد خيار داشته ولي در بعضي ارقام مثل سينا نه تنها تاثير مثبت نداشته بلكه باعث كاهش رشد مي گردد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اثر رژيم رطوبتي و ويژيگي هاي خاك بر فسفر بومي و بازيابي فسفر افزوده شده به خاك هاي آهكي

اثر رژيم رطوبتي و ويژيگي هاي خاك بر فسفر بومي و بازيابي فسفر افزوده شده به خاك هاي آهكي

ادهمي ابراهيم,رونقي عبدالمجيد,مفتون منوچهر

 

 

 

فسفر به عنوان يك عنصر ضروري در توليد محصولات كشاورزي مهم است. از سوي ديگر توانايي آن در القاي كمبود عناصر كم مصرف ضروري و اثرات منفي آن بر محيط زيست سبب توجه بيشتر به اين عنصر شده است. از آنجا كه رژيم رطوبتي و ويژگي هاي خاك از جمله عوامل مهم در واكنش فسفر در خاك هستند، تحقيق حاضر جهت بررسي تاثير دو سطح فسفر (صفر و 300 ميلي گرم فسفر در كيلوگرم خاك از منبع دي هيدروژن پتاسيم فسفات) و دو رژيم رطوبتي (غرقاب و رطوبت 20% وزني) بر فسفر محلول در بي كربنات سديم (روش اولسن) در 20 خاك آهكي با ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي متفاوت در زمان هاي 1، 2، 5، 10، 20، 40، 80 و 160 روز بصورت طرح كاملا تصادفي در دو تكرار انجام شد. جهت بررسي اثر مستقيم و غيرمستقيم ويژگي هاي خاك بر بازيابي فسفر، از روش ضرايب مسير استفاده شد. نتايج نشان داد كه غرقابي شدن خاك سبب افزايش فسفر بومي در زمان هاي 2، 1، 5 و 10 روز در مقايسه با رطوبت 20% وزني شد، و در زمان هاي بيشتر اثر معني داري نداشت. رژيم رطوبتي غرقابي سبب كاهش معني دار بازيابي فسفر اضافه شده به خاك در روزهاي 80 و 160 در مقايسه با رطوبت 20% وزني شد، در حالي كه در ساير زمان ها اثر معني داري بر آن نداشت. با توجه به اثر معني دار رژيم رطوبتي و برهمكنش رژيم رطوبتي و ويژگي هاي خاك بربازيابي فسفر در روزهاي 80 و 160، اثر ويژگي هاي خاك بر بازيابي فسفر در اين زمان ها بررسي شد. نتايج حاصله نشان كه در حالت غرقابي اكسيدهاي آهن، آلومينيوم و منگنز، رس و نسبت رس به كربنات كلسيم فعال بصورت منفي و كربنات كلسيم معادل بصورت مثبت بر بازيابي فسفر اضافه شده به خاك در روزهاي 80 و 160 تاثير داشته است. در رطوبت 20% وزني نيز روند مشابهي ديده شد با اين تفاوت كه اثر اكسيدهاي آهن و كربنات كلسيم معادل بر آن معني دار نبود. نتايج ضرايب مسير نشان داد كه در رطوبت 20% وزني اثر مستقيم كربنات كلسيم معادل و كربنات كلسيم فعال بر بازيابي فسفر بيشتر از رژيم غرقابي بود. نتايج ضرايب مسير همچنين بيانگر نقش مستقيم و غير مستقيم كربنات كلسيم معادل و نسبت رس به كربنات كلسيم فعال در واكنش فسفر در خاك هاي آهكي ما در هر دو رژيم رطوبتي مورد مطالعه مي باشد. با توجه به اينكه واكنش فسفر در خاک به ميزان قابل توجهي تحت تاثير اكسيدهاي آهن، آلومينيوم و منگنز قرار گرفت. بنابراين تحقيقات بيشتري همراه با اندازه گيري تغيير شكل هاي شيميايي آهن، آلومينيوم و منگنز در رژيم هاي رطوبتي متفاوت و توانايي شكل هاي متفاوت آنها در جذب و آزادسازي فسفر توصيه مي شود.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

نحوه شکل گیری فرآیند فرسایش

نحوه شکل گیری فرآیند فرسایش

 

با اجتماع تدریجی رسوبات ، وزنشان هم بالا رفته و آب درون آنها نیز خارج می‌شود. این روند به سخت شدن رسوبات منتهی می‌گردد. لایه‌های رسوبی فوق گاه چنان در پوسته زمین فرو رفته که به قسمتهای بسیار گرم آن رسیده و در پی ذوب شدن به صورت ماگما[در می‌آیند. در روندی دیگر ، ‌این لایه‌ها بالا آمده و کوههایی متشکل از سنگهای رسوبی را پدید می‌آورند. تمامی فرآیندهای تشکیل سنگ ، بالا آمدگی ، فرسایش و رسوبگذاری ، مراحلی از یک چرخه پیوسته از رخدادهای زمین‌شناسی هستند.

 

 

()

 

 

تمام سنگها در سطح زمین در اثر پدیده‌های مختلف فرسایش خصوصا در اثر تغییرات آب و هوا ، تجزیه و متلاشی می‌شوند. هوازدگی کمکی که به فرسایش می‌کند، سائیدن قطعه سنگها و حمل آنها به جاهای دیگر است. این عمل منجر به تسطیع و سست شدن تدریجی سطح زمین می‌شود.

 

عوامل مؤثر در فرسایش

 

نیروی متحرک در تمام حالات فرسایش ، نیروی کشش جاذبه به طرف پایین است. اما عوامل اصلی که توسط آن سنگها تخریب و جابجا می‌شوند، یخچالها، امواج و جریانهای باد است. مواد رسی در اثر پدیده‌ای به نام حرکات توده‌ای به طرف پایین می‌لغزند.

 

عوارض سطحی ایجاد شده توسط فرسایش

 

بسیار از عوارض سطح زمین دارای اشکال مشخصی هستند که پدیده‌های عمده‌ای را که تحت تاثیر آن شکل گرفته‌اند را منعکس می‌کنند. مثالهای بارز در این مورد عبارتند از : دره‌های رودخانه‌ای ، دره‌های یخچالی ، دریابارهای ساحلی (دیواره‌های قائم فرسایش یافته با شیب زیاد) و آثار لغزیدگی زمین . عوامل جوی چون مقدار و پراکندگی فصل باران ، برف تبخیر و نوسان درجه حرارت و جهت باد ، پدیده‌های فرسایشی را در هر ناحیه کنترل می‌کنند.

 

()

 

 

فرسایش در گذشته

 

شرایط آب و هوایی زمین پیوسته در حال تغییر است. مثلا میلیونها سال گذشته قشرهای یخی ، نواحی معتدل امروزی را به وسعت زیادی می‌پوشانیدند و با تغییرات چرخه اتمسفر باعث بارندگی کافی در قسمتهایی از صحرای آمریکا و سبب نگهداری رودخانه‌های دائمی گردیده است. همینطور بعضی از نواحی گرمسیری که در حال حاضر مرطوب می‌باشند، در گذشته شرایط صحرایی داشته‌اند.

 

فرآیندهای فرسایش در این محلها با پدیده‌های امروزی متفاوت بوده است و خیلی از ساختمانهای مناظر امروزی تحت شرایط حاکم در گذشته شکل گرفته‌اند و سنگهایی با مقاومت متنوع که به نسبتهای متفاوت تحت تاثیر خوردگی ، کج شدگی و گسل خوردگی قرار داشته‌اند، در معرض هوازدگی و فرسایش قرار گرفته‌اند. مثلا فرسایش بلافاصله در طول خطوط ضعیف مانند درز گسل‌ها عمل نموده است.

 

شکلهای مختلف فرسایش

 

فرسایش ارتفاعات

 

در طول مدت زیاد فرسایش ارتفاعات را از بین برده و آنها را تبدیل به دشت کم ارتفاع می‌کند که در آن ساختمانهای زمین شناسی به صور مختلف تشکیل گردیده است. این دشت‌ها ممکن است در نتیجه بالا آمدگی پوسته قاره‌ای تشکیل فلات را بدهند که با ارتفاع بلندتر و شیب تندتر رود‌خانه‌هامشخص‌اند و دره‌های عمیق و تنگی را حفر می‌کنند.

 

فرسایش نواحی شیب‌دار

 

در نواحی شیب‌دار ، فرسایش سریع و با شتاب بیشتری صورت می‌گیرد. در نواحی نیمه خشک شیب‌دار پوشش‌های گیاهی تا اندازه‌ای مانع فرسایش می‌شوند. اما در صحرا و زمین‌های سرد ، فرسایش آهسته تر عمل می‌نماید. بطور کلی نسبت فرسایش برای زمین‌های خشک (زمین‌هایی که از آب بیرون هستند) 8.6 سانتیمتر در 1000 سال برآورد شده است.

 

()

 

فرسایش سطح زمین توسط باد

 

فرسایش بادی به دو صورت «روبش یا بادروبی» و «سایش» است. در جا‌هایی از سطح زمین که پوشیده از ذرات ریز و ناپیوسته و عاری از رطوبت و پوشش گیاهی است، جریان هوا می‌تواند ذرات را با خود حمل کند. باد بردگی تا رسیدن به سطح ایستابی ادامه می‌یابد. در جاهایی که زمین از ذرات ریز (لای و ماسه) و درشت (قلوه سنگ و شن) درست شده است، باد بطور انتخابی ذرات ریز را حمل می‌کند و ذرات درشت به تدریج به صورت پوش ممتدی در می‌آیند که اصطلاحا «سنگفرش بیابان» نامیده می‌شود. این پوشش ، از فرسایش بیشتر سطح زمین توسط باد جلوگیری می‌کند.

 

هر چه سرعت باد بیشتر باشد ذرات را به ارتفاع زیادتری بلند می‌کند، به فاصله دورتر می‌برد و بالاخره ذرات بزرگتری را حمل می‌کند. ذرات حمل شده بوسیله باد ، مخصوصا بادهای قوی ، به دو بخش بار بستری و بار معلق تقسیم می‌شوند. ذراتی که توسط باد حمل می‌شوند پس از برخورد به موانعی که بر سر راه آنها قرار دارند، موجب سایش سطح آنها می‌شوند. قطعات و تکه سنگهای پراکنده ، بیرون زدگیها و حتی موانع مصنوعی از قبیل ساختمانها ، دیوارها ، تیرهای برق یا تلفن ممکن است در معرض فرسایش بادی قرار گیرند. سایش معمولا در اثر برخورد ذراتی که نزدیک سطح زمین حرکت می‌کنند، انجام می‌گیرد.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

کليات هيدرولوژي ايران

کليات هيدرولوژي ايران

 

در يك ويژه نامه ترويجي آب و امنيت غذائي (وزارت جهاد كشاورزي، 1381) به نقل ازگزارش صندوق جمعيت ملل متحد آمده است كه طي 70 سال گذشته جمعيت جهان 3 برابر و مصرف آب در جهان 6 برابر شده است. ساليانه به جمعيت جهان 75 ميليون نفر افزوده مي شود و پيش بيني مي شود كه جمعيت كشورهاي توسعه نيافته و كم توسعه يافته طي 50 سال آتي نيز از رشدي 300 درصدي فراتر رود. پيش بيني هاي خوش بينانه تا سال 2050 ميلادي جمعيت جهان را7.9 ميليارد نفر برآورد نموده اند، اين در حالي است كه برخي پيشگوئي ها خبر از جمعيت 10.9 ميليار نفري در جهان دارند. نظريه اي بينابين اين رقم را 9.3ميليارد نفر برآوردمي كند. همان منبع اضافه مي نمايد كه در سال 1381 جمعيت ايران نيز از مرز 70 ميليون فراتر رفت. با در نظر گرفتن اينكه متوسط بارش ساليانه در ايران چيزي حدود يك سوم ميزان جهاني آن است (مهدوي 1378)؛ مي توان گفت مبحث آب توجه ويژه اي را مي طلبد. (قابل ذکر است که همين مقدار ناچيز بارندگی نيز از توزيع مکانی يکسانی برخوردار نميباشد بطوريکه در 28 درصد از سطح کشور مقدار بارش متوسط سالانه کمتر از 100 ميلی متر بوده واين مقدار در96 درصد از سطح کشور از 200 ميلی مترنيز کمترمي باشد). اقليم فراخشک در 15 استان کشور ، در 7 استان و در 10 استان اقليم غالب است، بنابراين مسئله بالا بودن تبخير و تعرق نيز محدوديتي مضاعف محسوب مي شود. (براي مشاهده جزئيات اينجا کليک کنيد.) با آنکه کشور ايران حدود 1.1 درصد از خشکي هاي جهان را به خود اختصاص داده است صرفا 0.34 درصد از آبهاي جهان را در اختيار دارد. مسئله ريزشي فصلي اين بارش و پارکندگي نامنظم آن هم خود مبحث جداگانه اي است. عامل ايران جهان

بارندگي 242

860

تبخير و تعرق پتانسيل 900 1132

تبخير و تعرق واقعي 180 485

 

 

 

آمارمطالعات وزارت نيرو ميانگين حجم بارندگی در ايران را سالانه 400 ميليارد متر مکعب برآورد نموده است که از اين ميزان 310 ميليارد متر مکعب درسطح 870 هزار کيلومتر مربع از حوزه هاي آبخيز کوهستاني و90 ميليار متر مکعب در سطح 778کيلومتر مربع مناطق دشتي مي باشد. در مناطق کوهستاني در اثر تبخير و تعرق بطور متوسط هرساله 200 ميليارد متر مکعب ودر مناطق دشتی 84 ميليارد متر مکعب آب از دسترس خارج مي شودکه جمعا 71 درصد از حجم بارش را شامل مي شود. از حجم باقيمانده نيز 59 ميليارد متر مکعب مناطق کوهستاني و 2 ميليارد متر مکعب در مناطق دشتي نفوذ مي نمايد. حجم آب باقيمانده نيز 51 ميليارد متر مکعب در مناطق کوهستاني و 4 در مناطق دشتي به شکل رواناب ظاهر مي شود.حجم آبهاي زير زميني کشور در حدود 35 ميليار متر مکعب برآورد گرديده است که حدود 30 ميليارد مترمکعب آن مربوط به مخازن آبرفتي و حدود 5 ميليارد متر مکعب برآود شده است. با فرض قابليت بهربرداري از 60 درصد اين مخازن امکان تا حدود 80 ميليارد متر مکعب وجود خواهد داشت. بخش کشاورزي با اختصاص 88.88 درصد، آب شرب با اختصاص 6.67 درصد و بخش صنعت با 4.45 درصد مهمترين مصارف آب در ايران مي باشند

 

حوزه هاي آبخيز کشور ايران عبارتند از:

 

 

1- حوزه آبخيز درياي خزر

2- حوزه آبخيز خليج فارس و درياي عمان

3-حوزه آبخيز درياچه اروميه

4- حوزه آبخيز درياچه نمك قم

5- حوزه آبخيز اصفهان و سيرجان

6- حوزه آبخيز نيريز يا بختگان

7- حوزه آبخيز جازموريان

8- حوزه آبخيز دشت كوير

9- حوزه آبخيز كوير لوت

10- حوزه آبخيز اردستان و يزد و كرمان

11- حوضة صحراي قره‌قوم

12- حوزه آبخيز هامون

 

حوزه آبخيز درياي خزر

اين حوزه آبخيز كه مساحت آن به 173،300 كيلومتر مربع مي‌رسد، داراي شيب زياد بوده و بيشترين اختلاف ارتفاع حوزه آبخيز‌هاي كشور را كه بالغ بر 5500 متر است، به خود اختصاص داده است. در اين محدوده سيزده رودخانه با مساحت حوزه آبخيز بيش از هزار کليومتر مربع وجود دارد که رودخانه‌هاي ارس، سفيدرود، هراز و اترك از نظر وسعت حوزه آبخيز و ويژگيهاي اقليمي و تداوم آبدهي متفاوت از حوزه ديگر مي باشند. رودهاي فوق داراي حوزه آبخيز‌هاي كوهستاني وسيعي هستند و پوشش گياهي غالب آنها جنگلي است.

 

حوزه خليج فارس و درياي عمان

اين حوزه آبخيز با مساحت 437،150 كيلومتر مربع يكي از پهناورترين حوزه آبخيز‌هاي ايران محسوب مي‌گردد و رودخانه‌هاي غرب، جنوب غربي و جنوب زيرحوزه هاي سرچشمه گرفته از كوههاي زاگرس و بشاگرد و بلوچستان را در بر مي‌گيرد. جمعاً 29 رودخانه با مساحت بيش از 1000 كيلومتر مربع در اين زيرحوزه وجود دارد كه يا به درون كشور عراق جريان مي‌يابند و پس از پيوستن به رودخانة دجله به خليج فارس مي‌ريزند و يا بطور مستقيم به خليج مزبور و يا درياي عمان وارد مي‌گردند. برخي ازبزگترين رودخانه‌هاي اين حوزه آبخيز به ترتيب از شمال تا جنوب خاوري عبارتند از: سيروان، كرخه، كارون، جراحي، زهره، هله، موند، كل، ميناب و سرباز.

در باب اهميت اين زيرحوزه فقط به اين نکته بسنده مي شود که رودهاي دشت خوزستان به تنهائي 30 درصد منابع آب کشور را دارا مي باشند.

 

حوزه آبخيز درياچه اروميه

مساحت اين حوزه درياجه اروميه 50،850 كيلومتر مربع است در اين حوزه درياجه اروميه هشت رودخانه با مساحت آبريز بيش از هزار كيلومتر مربع وجود دارد و زرينه‌رود بزرگترين و مهمترين آنها بشمار مي‌آيد.

 

حوزه آبخيز درياچه نمك قم

مساحت حوزه درياچة نمك قم 89،650 كيلومتر مربع است و بخش بسيار ناچيز و كوچكي از آن نيز به درياچة حوض‌سلطان و كوير ميغان و دشت جنوبي قزوين وارد مي‌گردد. رودخانه‌هاي جاجرود، كرج، شور، قره‌چاي و قمرود به اين حوزه زهکشي مي شوند در اين محدوده شش رودخانه با مساحت بيش از هزار كيلومتر مربع وجود دارد كه رودخانة شور و قره‌چاي و قمرود بزرگترين آنها محسوب مي‌شوند.

 

حوزه آبخيز اصفهان و سيرجان

اين حوزه كه از زير حوزه ‌هاي كوچك باتلاق گاوخوني، كوير ابركوه، شوره‌زار مروس و كوير سيرجان تشكيل يافته است، داراي 90،700 كيلومتر مربع مساحت است و زاينده‌رود بزرگترين رودخانة آن بشمار مي‌آيد. انتقال آب کارون از طريق تونل کوهرنگ به زاينده رود از وقايعي است که بر بيلان هيدرولوژيک اين محدوده تاثير دارد.

 

- حوضة نيريز يا بختگان

اين حوزه با مساحت 31،000 كيلومتر مربع از حوز‌هاي فرعي درياچة كافتر، درياچة بختگان و درياچة مهارلو تشكيل شده و رودخانة كر مهمترين رود اين منطقه محسوب مي‌شود.

- حوزه آبخيز جازموريان

حوزه جازموريان با مساحتي برابر 69،600 كيلومتر مربع در جنوب شرقي ايران و بين رشته‌كوههاي بشاگرد (در جنوب) و جبال بارز (در شمال) جاي دارد و آبهاي سطحي آن كلاً به هامون جزموريان مي‌ريزد. در اين حوضه پنج رودخانه با مساحت آبريز بيش از هزار كيلومتر مربع وجود دارد كه هليل‌رود بزرگترين آنهاست.

 

- حوزه دشت کوير

اين حوزه که يکي از کم بارش ترين حوزه هاي کشور محسوب مي شود از حوضه‌هاي كوچكتري چون كوير حاج علي‌قلي، كوير نمك و دشت گناباد تشكيل مي‌يابد و مساحت آن به 227،400 كيلومتر مربع بالغ مي‌گردد.. از رودخانه‌هاي قابل توجه اين حوزه به حبله‌رود ( واقع در گرمسار) و كال‌شور جاجرم كه يكي از طويل‌ترين رودخانه‌هاي ايران است، مي‌توان اشاره نمود.

 

حوزه آبخيز كوير لوت

مساحت اين حوزه كه حوضة كوير لوت از زيرحوزه ‌هاي كوچك‌تري چون نمكزار طبس، دغ محمد‌آباد، كوير ساغند، شوره‌زارهاي شمال خاوري شهرستان بافق و كوير سرجنگل تشكيل يافتهو يکي از كم‌باران‌ترين و خشك‌ترين حوضه‌هاي ايران است به199،000 كيلومتر مربع بالغ مي‌گردد و از مهمترين رودخانه‌هاي آن كه اغلب سيلابي و فصلي هستند مي‌توان به رودخانة تهرود واقع در استان كرمان اشاره كرد.

 

حوزه اردستان و يزد و كرمان

اين حوزه كه با مساحت 99،800 كيلومتر مربع يكي از خشك‌ترين و بي‌آب‌ترين حوضه‌هاي ايران بشمار مي‌آيد، از زيرحوزضه‌هاي كوچك‌تري چون دغ‌سرخ، كوير سياه‌كو، كوير درانجير، دشت جنوب خاوري يزد، شنزار كشكوئيه، دشت كويرات و شنزارهاي جنوب كرمان تشكيل يافته است.

- حوضة صحراي قره‌قوم

-مساحت اين حوضه 43،550 كيلومتر مربع است و يكي از حوضه‌هاي كم‌بارش ايران محسوب مي‌گردد. به همين دليل حوزه آبخيز آن حالت سيلخيزي و رودها حالت فصلي دارند و رودهاي كشف‌رود و جام‌رود از مهمترين آنها بشمار مي‌آيند.

 

- حوزه هامون

اين حوزه که در شرق کشور واقع گرديده است مساحتي برابر با 109،850 كيلومتر مربع داراست و از حوضه‌هاي كوچك‌تري چون نمكزار خواف، دغ‌ شكافته، دغ بالا، دغ پترگان، دغ توندي، درياچة نمكزار، درياچة هامون صابري، لورگ‌شتران، درياچة هامون، هامون گودزره، درياچة كرگي، هامون ماشكل و نمكزاركپ تشكيل يافته است. اين حوزه نيز از جمله كم‌باران‌ترين و خشك‌ترين حوضه‌هاي ايران محسوب مي‌شود و رودهاي هيرمند و ماشكل مهمترين رودهاي آن بشمار مي‌آيند.

 

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

نحوه شکل گیری فرآیند فرسایش

نحوه شکل گیری فرآیند فرسایش

 

با اجتماع تدریجی رسوبات ، وزنشان هم بالا رفته و آب درون آنها نیز خارج می‌شود. این روند به سخت شدن رسوبات منتهی می‌گردد. لایه‌های رسوبی فوق گاه چنان در پوسته زمین فرو رفته که به قسمتهای بسیار گرم آن رسیده و در پی ذوب شدن به صورت ماگما[در می‌آیند. در روندی دیگر ، ‌این لایه‌ها بالا آمده و کوههایی متشکل از سنگهای رسوبی را پدید می‌آورند. تمامی فرآیندهای تشکیل سنگ ، بالا آمدگی ، فرسایش و رسوبگذاری ، مراحلی از یک چرخه پیوسته از رخدادهای زمین‌شناسی هستند.

 

 

()

 

 

تمام سنگها در سطح زمین در اثر پدیده‌های مختلف فرسایش خصوصا در اثر تغییرات آب و هوا ، تجزیه و متلاشی می‌شوند. هوازدگی کمکی که به فرسایش می‌کند، سائیدن قطعه سنگها و حمل آنها به جاهای دیگر است. این عمل منجر به تسطیع و سست شدن تدریجی سطح زمین می‌شود.

 

عوامل مؤثر در فرسایش

 

نیروی متحرک در تمام حالات فرسایش ، نیروی کشش جاذبه به طرف پایین است. اما عوامل اصلی که توسط آن سنگها تخریب و جابجا می‌شوند، یخچالها، امواج و جریانهای باد است. مواد رسی در اثر پدیده‌ای به نام حرکات توده‌ای به طرف پایین می‌لغزند.

 

عوارض سطحی ایجاد شده توسط فرسایش

 

بسیار از عوارض سطح زمین دارای اشکال مشخصی هستند که پدیده‌های عمده‌ای را که تحت تاثیر آن شکل گرفته‌اند را منعکس می‌کنند. مثالهای بارز در این مورد عبارتند از : دره‌های رودخانه‌ای ، دره‌های یخچالی ، دریابارهای ساحلی (دیواره‌های قائم فرسایش یافته با شیب زیاد) و آثار لغزیدگی زمین . عوامل جوی چون مقدار و پراکندگی فصل باران ، برف تبخیر و نوسان درجه حرارت و جهت باد ، پدیده‌های فرسایشی را در هر ناحیه کنترل می‌کنند.

 

()

 

 

فرسایش در گذشته

 

شرایط آب و هوایی زمین پیوسته در حال تغییر است. مثلا میلیونها سال گذشته قشرهای یخی ، نواحی معتدل امروزی را به وسعت زیادی می‌پوشانیدند و با تغییرات چرخه اتمسفر باعث بارندگی کافی در قسمتهایی از صحرای آمریکا و سبب نگهداری رودخانه‌های دائمی گردیده است. همینطور بعضی از نواحی گرمسیری که در حال حاضر مرطوب می‌باشند، در گذشته شرایط صحرایی داشته‌اند.

 

فرآیندهای فرسایش در این محلها با پدیده‌های امروزی متفاوت بوده است و خیلی از ساختمانهای مناظر امروزی تحت شرایط حاکم در گذشته شکل گرفته‌اند و سنگهایی با مقاومت متنوع که به نسبتهای متفاوت تحت تاثیر خوردگی ، کج شدگی و گسل خوردگی قرار داشته‌اند، در معرض هوازدگی و فرسایش قرار گرفته‌اند. مثلا فرسایش بلافاصله در طول خطوط ضعیف مانند درز گسل‌ها عمل نموده است.

 

شکلهای مختلف فرسایش

 

فرسایش ارتفاعات

 

در طول مدت زیاد فرسایش ارتفاعات را از بین برده و آنها را تبدیل به دشت کم ارتفاع می‌کند که در آن ساختمانهای زمین شناسی به صور مختلف تشکیل گردیده است. این دشت‌ها ممکن است در نتیجه بالا آمدگی پوسته قاره‌ای تشکیل فلات را بدهند که با ارتفاع بلندتر و شیب تندتر رود‌خانه‌هامشخص‌اند و دره‌های عمیق و تنگی را حفر می‌کنند.

 

فرسایش نواحی شیب‌دار

 

در نواحی شیب‌دار ، فرسایش سریع و با شتاب بیشتری صورت می‌گیرد. در نواحی نیمه خشک شیب‌دار پوشش‌های گیاهی تا اندازه‌ای مانع فرسایش می‌شوند. اما در صحرا و زمین‌های سرد ، فرسایش آهسته تر عمل می‌نماید. بطور کلی نسبت فرسایش برای زمین‌های خشک (زمین‌هایی که از آب بیرون هستند) 8.6 سانتیمتر در 1000 سال برآورد شده است.

 

()

 

فرسایش سطح زمین توسط باد

 

فرسایش بادی به دو صورت «روبش یا بادروبی» و «سایش» است. در جا‌هایی از سطح زمین که پوشیده از ذرات ریز و ناپیوسته و عاری از رطوبت و پوشش گیاهی است، جریان هوا می‌تواند ذرات را با خود حمل کند. باد بردگی تا رسیدن به سطح ایستابی ادامه می‌یابد. در جاهایی که زمین از ذرات ریز (لای و ماسه) و درشت (قلوه سنگ و شن) درست شده است، باد بطور انتخابی ذرات ریز را حمل می‌کند و ذرات درشت به تدریج به صورت پوش ممتدی در می‌آیند که اصطلاحا «سنگفرش بیابان» نامیده می‌شود. این پوشش ، از فرسایش بیشتر سطح زمین توسط باد جلوگیری می‌کند.

 

هر چه سرعت باد بیشتر باشد ذرات را به ارتفاع زیادتری بلند می‌کند، به فاصله دورتر می‌برد و بالاخره ذرات بزرگتری را حمل می‌کند. ذرات حمل شده بوسیله باد ، مخصوصا بادهای قوی ، به دو بخش بار بستری و بار معلق تقسیم می‌شوند. ذراتی که توسط باد حمل می‌شوند پس از برخورد به موانعی که بر سر راه آنها قرار دارند، موجب سایش سطح آنها می‌شوند. قطعات و تکه سنگهای پراکنده ، بیرون زدگیها و حتی موانع مصنوعی از قبیل ساختمانها ، دیوارها ، تیرهای برق یا تلفن ممکن است در معرض فرسایش بادی قرار گیرند. سایش معمولا در اثر برخورد ذراتی که نزدیک سطح زمین حرکت می‌کنند، انجام می‌گیرد.

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

قانون استوکز :

قانون استوکز :

شرح کامل قانون استوکز به ما می گوید که سرعت یک ذره در حال ته نشینی در داخل یک سیال به طور مستقیم در ارتباط با نیروی ثقل (g)، تفاوت بین چگالی ذرات و چگالی آب (D1-D2) و توان دوم شعاع ذره می باشد. سرعت ته نشینی به طور عکس در ارتباط با گرانروی یا ضخامت سیال و یا همان ویسکوزیته مایع (η) می باشد. با این توصیفات قانون استوکز را می توان به صورت زیر نوشت

 

 

در این فرمول :

V : سرعت ته نشینی ذره بر حسب سانتی متر بر ثانیه

g : شتاب گرانش، که معادل 980 سانتی متر بر مجذور ثانیه در نظر گرفته می شود

r : شعاع ذره ای که در مایع ته نشین می شود بر حسب سانتی متر

D1 : وزن مخصوص حقیقی خاک، که 2.65 گرم بر سانتی متر مکعب در نظر گرفته می شود

D2 : چگالی آب، که برابر یک گرم بر سانتی متر مکعب است

η : ویسکوزیته مایع که برای آب معادل 0.01 پواز (0.01 g/cm.sec) در نظر گرفته می شود

در نهایت با قرار دادن مقادیر بالا در فرمول، معادله استوکز به صورت زیر خلاصه می شود.

V= 34700 r 2 Cm/Sec

برای اثبات قانون استوکز می بایست فرضیات زیر را در نظر گرفت، که عبارتند از :

1) ذرات باید کروی، سخت و جامد فرض شوند

2) اندازه ذرات نسبت به اندازه مولکول های مایع بایستی بزرگ باشد تا بتوان محیط را یک محیط همگن تلقی کرد. به عبارت دیگر، ذرات نباید از خود حرکت براونی نشان دهند. این پدیده عمدتا در ذرات کوچکتر از 0.0002 میلی متر اتفاق می افتد. لذا معادله استوکز می تواند فراوانی ذرات را از Very Fine Sand تا Coarse Clay تعیین کند.

3) سقوط ذرات بایستی آزاد باشد. اگر غلظت ذرات در حدود 3 تا 5 درصد باشد درنتیجه قطر استوانه محتوی مایع اقلا بایستی ده برابر قطر بزرگترین ذره خاک باشد تا امکان سقوط آزاد فراهم گردد.

4) ذرات خاک بایستی وزن مخصوص یکسانی داشته باشند.

5) ظرف محتوی مایع و ذرات معلق در آن، باید در حال سکون باشد. و جریان مایع غیر متلاطم باشد (ذرات بزرگتر از 0.4 میلی متر موجب تلاطم در محیط گردیده و قانون استوکز را غیر قابل استفاده می سازد)

 

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

کویر ساغند

کویر ساغند

 

کویر ساغند در 50 کیلومتری جنوب شرقی روستای ساغند در موقعیت جغرافیایی 31/32 شمالی و 20/55 شرقی در استان یزد قرار گرفته است . مساحت این کویر 22625 هکتار و ارتفاع این کویر از سطح دریا 3665 فیت می باشد .

 

سطح این کویر را نمکزار پوشانده و در حاشیه نمکزار نوار باریکی از خاکهای رسی باد کرده دیده می شود . این کویر از جنوب غربی به کوه بنه شورو , از جنوب به ارتفاعات نتاک و معدن مس چادرملو محدود می شود . این کویر دارای یکی از مهمترین معادن اورانیوم در ایران است که در سال 1985 کشف شد . در جنوب این کویر معادن چادرملو قرار دارند که حاوی سنگهای مس , آهن و طلا می باشند .

 

راههای ورود به منطقه : مسیر آسفالته روستای ساغند به معدن مس چادرملو از جنوب این کویر می گذرد . به علت مسایل امنیتی ورود به این کویر بدون هماهنگی و اخذ مجوز از مسوولین ذیربط میسر نمی باشد .

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

کویر ساغند

کویر ساغند

 

کویر ساغند در 50 کیلومتری جنوب شرقی روستای ساغند در موقعیت جغرافیایی 31/32 شمالی و 20/55 شرقی در استان یزد قرار گرفته است . مساحت این کویر 22625 هکتار و ارتفاع این کویر از سطح دریا 3665 فیت می باشد .

 

سطح این کویر را نمکزار پوشانده و در حاشیه نمکزار نوار باریکی از خاکهای رسی باد کرده دیده می شود . این کویر از جنوب غربی به کوه بنه شورو , از جنوب به ارتفاعات نتاک و معدن مس چادرملو محدود می شود . این کویر دارای یکی از مهمترین معادن اورانیوم در ایران است که در سال 1985 کشف شد . در جنوب این کویر معادن چادرملو قرار دارند که حاوی سنگهای مس , آهن و طلا می باشند .

 

راههای ورود به منطقه : مسیر آسفالته روستای ساغند به معدن مس چادرملو از جنوب این کویر می گذرد . به علت مسایل امنیتی ورود به این کویر بدون هماهنگی و اخذ مجوز از مسوولین ذیربط میسر نمی باشد .

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

توفان های شن و نحوه برخورد با آنها

توفان های شن و نحوه برخورد با آنها

 

مناطقی که در مجاورت تونلهای باد و شنزارهاقرار دارند , دایما توسط توفانهای شن تهدید می شوند مناطقی مانند شهر یزد , تونل باد میبد , شهرزابل و ...

 

توفانهای شن اغلب در مناطقی ازکویر که فاقد پوشش گیاهی هستند و یا بخاطر استفاده بی رویه , زمین پوشش گیاهی خودرا از دست داده است روی می دهند . زمین عاری از گیاه و وزش بادهای با سرعت زیادمهمترین عوامل تشکیل این نوع توفانها هستند . بهره برداري بي رويه بمنظور تامينسوخت وقوع خشکسالي هاي پياپي و نيز کاهش سطح سفره آبهاي زيرزميني منجر به گسترشبيابانها و حرکت ماسه های روان می گردد . کاهش ديد در روزهاي توفاني و بروز تصادفاتجاده اي در محورهاي مواصلاتي يکي ديگر از تبعات منفي توفانهاي شني است .در يکي ازشاخص ترين اين تصادفات در سال 1379 بيش از 40 دستگاه خودروي سبک وسنگين در محورترانزيتي بندر عباس - تهران در محدوده اي موسوم به کانال باد ميبد به همديگر برخوردکردند.بروز اين توفانها در بسياري از موارد منجر به لغو ويا تاخير در پروازهواپيماها می شود . در طي 100 سال گذشته بيش از 3 روستا بطور کامل در حوالي شهريزد در زير ماسه هاي روان مدفون شده است .

 

تاریخچه ای از توفانهای شن

 

يک سياح خارجي به نام استاک (1881 م) درباره توفانهاو هجوم ماسه ها مي نويسد در يک بعداز ظهر اواخر ماه مي (خرداد) به دنبال توفان تيره رنگي لايه اي از خاک تمام حياط خانه محل اقامت من راپوشاند، در موقع عبور از يزد به سمت شمال غرب در فاصله 6 مايل انگليسي (10 کيلومتر) بايد از ميان تپه هاي ماسه اي عبور مي کرديم و به همين دليل دوبار راهمان را گمکرديم . اين همان درياي شني است که پيش بيني مي شود روزي شهر يزد را غرقکند.

در سال 1379 وزش توفان , شهر يزدرا در تاريکي مطلق فروبرد وموجب رعب وحشت مردم به ويژه کودکان وسالمندانگرديد.

 

 

نحوه برخورد

 

در مواقعی که شدت وزش باد زیاداست از سفر به مناطق کویری خودداری کنید . مناطقی که در آنها توفان شن گزارش شدهاست را شناسایی کنید و قبل از انجام سفر , از وضعیت آب و هوای منطقه اطمینان حاصلکنید . در صورتی که در مناطق کویری دچار توفان شن شدید , اگر مسیر بازگشت در جهتوزش باد است , از ادامه مسیر خود داری کنید و باز گردید . به علت کاهش زیاد شعاعدید در زمان توفان با احتیاط کامل برانید. در صورتی که جهت وزش خلاف مسیر بازگشتاست , سر خودرو را در جهت وزش باد قرار دهید و سپس خودرو را خاموش کنید . هر ازگاهی خودرو را روشن کنید و حدود چند متر به جلو برانید و سپس پارچه ای نمناک به دورسر خود بپیچید به گونه ای که صورت شما را کاملا بپوشاند و سپس از خودرو خارج شوید وماسه های انباشته شده بر روی خودرو را به کناری بزنید . در صورتی که پیاده سفرکرده اید , مانند روش بالا عمل کنید و در پشت گیاهان و یا صخره ها پناه بگیرید تاتوفان تمام شود .

ذرات گرد و غبار يکي از عوامل مهم تشديد کنندهبيماريهاي تنفسي ميباشد ومنجر به شيوع انواع بيماريهاي ريوي نظير آسم، برونشيت هايمزمن و فيبروز دهنده هاي ريه می شود .همچنین این ذرات می توانند صدمات جدی به چشمان شما وارد کند .

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

بادهاى ۱۲۰ روزه سيستان

بادهاى ۱۲۰ روزه سيستان

 

در ارديبهشت‌ماه که رفته رفتهسطح کوير گرم و گرم‌تر مى‌گردد، هواى گرم آن به طرف بالا صعود نموده و نسبت به وضعساختمانى و موقعيت جغرافيائى و ناهموارى‌هاى محلى هواى سرد اطراف به‌سمت کوير گرمحرکت مى‌نمايد و بادهاى کويرى را به‌وجود مى‌آورد، مشهورترين اين بادها در اطرافکوير به باد ۱۲۰ روزه سيستان شهرت دارد. علت به‌وجود آمدن اين باد به‌خاطر گرماىشديدى است که در ارديبهشت‌ماه در دشت لوت و نواحى شرقى آن (منطقه سيستان) به‌وجودمى‌آ‌يد، اين هواى گرم علاوه بر مناطق مذکور ناحيه ”ريگستان“۱ واقع در جنوب‌غربىافغانستان را دربر مى‌گيرد. هواى گرم ايجاد شده به‌سوى طبقات بالاى سطح زمين صعودمى‌نمايد، در همين زمان در کوه‌هاى مرتفع شرقى و مرکزى افغانستان (شاملرشته‌کوه‌هاى هند و کش واقع در غرب پامير و رشته‌کوه‌هاى بابا واقع در مرکزافغانستان) که داراى قللى مرتفع و هميشه پوشيده از برف است هواى سرد دائمى با فشارزياد وجود دارد، هواى سرد مذکور با سرعت به‌سمت دامنه‌هاى جنوب‌غربى نزول نموده ازمنطقه ريگستان به‌سمت سيستان و کوير لوت حرکت مى‌نمايد، اين باد محلى يکى ازسهمناک‌ترين بادهاى ايران است که سرعت آن را بين ۱۱۰ تا ۱۷۰ کيلومتر در ساعت توأمبا حرارتى معادل ۵۷ درجه سانتى‌گراد متذکر شده‌اند.

 

(۱) ريگستان ناحيهوسيعى است در جنوب‌غربى افغانستان که در دامنه‌هاى جنوبى کوه‌هاى افغانستان واقعشده است، ناحيه خشک و سوزان مذکور داراى سکنه چندانى نيست، رودخانه هيرمند با جهتشمال‌شرقى جنوب‌غربى در اين منطقه جارى است، ناحيه ريگستان بخش اعظم استان‌هاىقندهار و سيستان (نيمروز) افغانستان را شامل مى‌گردد.

 

بادهاى ۱۲۰ روزهسيستان تا حدود ۳۵۰ کيلومتر در جهت‌شرقى غربى در دل کوير لوت پيش مى‌رود و تا حدود۴۵۰کيلومتر در پهنه شمال‌جنوبى از ”نى‌بندان“ تا جنوب لوت نيز گسترده مى‌گردند.

 

نگارنده که در مرداد سال ۱۳۵۱ از زاهدان عازم زابل بود دچار طوفان‌هاى شنمنطقه نيز گرديد، در تمام چشم‌انداز چيزى جز گرد و خاک و شن متحرک ديده نمى‌شد،اثرى از جاده نبود، نيروى حرکت از ماشين نيز سلب مى‌شد، حرکت پياده افراد غيرممکنبود، اگر بلد همراه ما نبود هيچ‌گاه موفق نمى‌گرديديم تا به راه خود ادامه دهيم. هنگامى‌که به زابل رسيديم مى‌خواستند بادشکن‌هاى اطراف زابل را به ما نشان دهند، بههر ترتيبى بود خود را به محل بادشکن رسانيديم ولى شدت باد و حرکت شن‌هاى روانبه‌حدى بود که گويا در شب تار به ديدار بادشکن رفته‌ايم و نيمه‌ موفق بازگشتيم

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

شن و بادهاي كويري

شن و بادهاي كويري

 

در منطقه ”دشت کوير“ و ”دشتلوت“به‌واسطهکم‌بارا نى و بى‌بارانى سطح زمين در تابستان به شدت خشک و گرم مى‌گردند، با گرم شدنمنطقه هوا منبسط و فشار کم و سبک ايجاد شده و به طرف بالا صعود مى‌نمايد و در نتيجههواى سردى که با فشار زياد در کوه‌هاى شرقى (کوه‌هاى افغانستان) و کوه‌هاى شمالى (کوه‌هاى البرز شرقي) وجود دارد به سرعت به طرف کوير حرکت مى‌نمايد تا جايگزين هواىصعود کرده گردد.

 

راجع‌به اين بادها که به‌صورت فوق ايجاد مى‌گردند برخى ازکويرشناسان که در قرن نوزدهم از مناطق مختلف کويرهاى ايران عبور نموده‌اند چنينمى‌نويسند:

 

... بادهاى کويرى آنچنان داغ بودند که گوئى از يک بخارى کاملاًداغ خارج مى‌شوند ... بدترين جاى کوير قسمت جنوب‌شرقى آن بين ”بم“ و ”نه“ بود کهيکى از وحشتناک‌ترين نقاط تمام زمين است، در اينجا باد شمال‌غربى که حاکم بر اينمنطقه است شن‌ها را جمع کرده و به‌صورت موج و تپه روى هم انباشته است جاى اينموج‌ها و تپه‌ها دائماً در حال تغيير است، خورشيد سوزانى زمين را گرم مى‌کند و آنرا به‌صورت آهن گداخته درمى‌آورد، باد سام تقريباً هميشه مى‌وزد و در نتيجه عبور ازروى صدها ميل کوير سوزان آنچنان خشک است که وقتى آدم يا حيوان را غافلگير مى‌کند دريک آن تمام ذرات رطوبت بدن را به خود جذب مى‌کند و تنها يک موميائى چروکيده و سياهبر جاى مى‌گذارد“.

 

وجود بادهاى خشک و سوزان و عدم وجود باران با شرايط محلىتوأم شده صحراهاى خشک و کويرى را به‌وجود مى‌آورند مانند صحراى لوت و دشت کويرايران (صحراهاى وسيع عربستان، صحراى شمال آفريقا، صحراى قراقوم در آسياى ميانه،صحراى پهناورگوئى واقع در چين غربى از اين دسته صحراها مى‌باشند) اختلاف درجه حرارتشب و روز در دشت لوت و دشت کوير بسيار زياد است و اين اختلاف درجه حرارت باعثشکستن، خرد شدن و ريز شدن سنگ‌ها مى‌گردد. بادهاى کويرى اين ريزه‌سنگ‌ها را جابه‌جانموده و در نتيجه سطح کوير از شن و ماسه که توسط باد جابه‌جا شده است پوشيده گرديدهکه در اصطلاح محلى بدان‌ها ”شن باد“، ”داغ باد“ و ”سوز باد“ ناميده مى‌شوند و دربندرعباس و ميناب چنين بادهاى گرم و سوزانى را ”آتش باد“ مى‌نامند.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

مرغ جیرفتی (راسک و بلوچستان)

مرغ جیرفتی (راسک و بلوچستان)

 

جیرفتی پرندهای بومیدرمناطق جنوب شرقی ایران , جنوب افغانستان , شمال غربی هندوستان و شمال عمان بوده درهمان مناطق تولید مثل نیز می کند . طول بدن 30 سانتی متر است . هر دو جنس شبیه بههم بوده ولی نر کمب بزرگتر و دارای یک یا دو سیخک در پا است . دم در کناره ها بلوطیبوده و هنگام پرواز به وضوح دیده می شود. رنگ پشتی قهوه ای مایل به خاکستری با خطوطموج دار خرمایی نخودی است که در وسط هر یک از پرها نقش صلیب مانندی برنگ سفید دیدهمی شود . سطح شکمی پرنده نخودی کمرنگ با راه راه عرضی باریک به رنگ قهوه ای با نواربالای چشم خرمایی رنگ و پاهای سرخ رنگ است . جوجه ها شبیه به هم بوده ولی رنگ بلوطیپیشانی و سیاهی اطراف گلو کمتر است

 

زیستگاه :زیستگاه این پرنده در دشتهایبوته زار با درختچه های پراکنده و بوته زارهای تنگ گز و فضاهای باز و خشک یا نیمهخشک و بستر رودخانه ها و ترجیحا در جوار اراضی زراعتی ناهموار و مناطق با پوشش بوتهای و درختان پراکنده , گزستان ها و بستر رودخانه ها و زمینهای کشاورزی است .

 

تغذیه :جیرفتی ها عموما به صورت جفت یاجفت همراه با جوجه ها حرکت کرده و ضمن تغذیه از دانه ها , سر شاخه ها و سایر موادغذایی گیاهی , به زمین نوک زده و از حشرات و نرم تنان استفاده می کنند. هنگامی که این پرندگان بترسند , ابتدا سریعا راه رفته و در صورت نزدیک شدن خطر , به طور ناگهانی پرواز کرده و بابال زدن شدید خود را از خطر دور کرده و فورا به صورت بال باز پرواز کرده و خود رابه زمین رسانده و تا رسیدن به محل امن بر روی زمین میدود.آشیانه را در زیر بوته ها بشکلیمخفی و دور از دسترس روباه و شغال می سازد و در آن 4 تا 8 تخم به رنگ زرد کدر یاکرم رنگ می گذارد .آوازخوانی جیرفتی به شکل مشخصیاست یعنی نرها با صدای چیکادا چیکادا آواز را شروع کرده و بتریج صدا را بلند کرده وبشکلی زنگدار صدای چاکیتا چاکیتا را تکرار می کنند . ماده ها با صدای سی سی سییاکیلا یاکیلا یاکیلا جواب داده و بعدا همراه نرها به صورت سی کا کوسکاکاکو یاکاتیلا و یا کی کی جو , سر و صدا و آوازخوانی می کنند

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

تیهو

تیهو

 

 

مشخصات: 23تا25سانتيمتر. بك ماكيان كوچك كه ظاهرا" شبيه كبك كوچكي به نظر مي آيد. پرنده ينرسطح پشتي قهوه اي مايل به خاكي با خطوط ريز موج دار خاكستري دارد . سطح شكمييش بهطور كلي قهوه اي مايل به صورتي كمرنگ است و پهلوها در حدود شش نوار خيلي پهن به رنگدارچيني پررنگ و سفيد دارد . تاركش قهوه اي مايل به خاكي وگلو و جلو گردنش خاكسترياست . نوار چشمي پهن و سفيدي داردكه در حد بالا و پايين آن خط سياهي ديده ميشود . پرهاي كناري دمش خرمائي رنگ است . تفتوت پرنده ي نر با ماده اين است كه طرح مشخصسياه و سفيد صورت و پهلوها را ندارد. رفتارش شبيه كبك است و هنگام احساس خطر به جايپريدن ، مي دود.

 

زيستگاه: مناطق بياباني و نيمه بياباني. تپه ماهور هاي سنگيو كم ارتفاع. ساحل رودخانه ها و جويبارهاي مناطق خشك و زمينهاي سنگلاخ را ترجيحميدهد. روي زمين آشيانه مي سازد .

 

پراکندگي:

14 گونه مختلف از ايننوع پرنده تا کنون شناسايي شده است. زيستگاه طبيعي اين پرنده از کوههاي منطقهخاورميانه و آسيا از شرق يونان و جنوب بلغارستان , آسياي صغير تا منچوري چين گستردهاست. کبک در آمريکاي شمالي, هاوايي و نيوزيلند نيز از جمعيت خوبي برخوردار شدهاست.

 

زيستگاه طبيعي:کبک را مي توان در کویرها ,دامنه ها, کوه ها و صخره ها يافت.

ادامه نوشته

موش صحرایی

موش صحرایی

 

این جونده کوچک به استثناء زمانکوتاهیکهاستراحت می کند بقیه اوقات را به طور دایم به دنبال غذا می گردد موش صحرایی دراطراف زمینهای قلمرو زندگیش با استفاده از راهروهای بلند در داخل زمین سفر می کند وحتی ممکن است تونلهای با عمق کم حفر کند این حیوانات چابک همچنین برای پیدا کردنغذایشان از بوته ها و درختان کوتاه بالا می روند موش صحرایی ماده در لانه های ساختهشده که در زیر درختان و یا بوته ها مسدود شده و یا در سوراخهای زیر زمینی زایمانمی کند.

موش صحرایی در مناطق کویری ایرانبا پوشش گیاهی غنی به وفور یافت می شود و نقش بسیار محمی در تنظیم اکوسیستم دارد . زمان فعالیت موش صحرایی در هنگام شب و پس از خنک شدن هوا می باشد .

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

کفتار

کفتار

 

هر چند شکل این حیوان شبیه سگها می‌‌باشد، امابه خانواده گربه ها نزدیکتر است. کفتار های خالدار به شکل گروهی زندگی می‌کنند و ازلاشخورهای حرفه‌ای مردار حیوانات می‌‌باشد.کفتارها از باقیمانده لاشه مردارهایی کهتوسط حیوانات دیگر شکار شده اند، تغذیه می‌‌کنند. آنها به طور عادی در طول شبفعالیت می‌کنند و در طول روز در لانه هایشان استراحت می‌‌کنند

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

گربه های شنی

گربه های شنی

 

این گربه به گروه گربه های کوچککه شاملسیاه گوش Lynx کوگار می باشد، تعلق دارد. پوشش طرحدار بدن او استتار خوبی در زمینهمحیط زندگی، (مثل جنگل و سنگریزه های روی تپه های شنی که نتیجه خرد شدن صخره ها میباشد)، برای او ایجاد می کند و او را قادر می سازد بدون آنکه شناخته شود به آرامیبه شکارش نزدیک شود . گربه وحشی شکارچیان شبزی هستند .

 

حواس بسیار قوی گربه های شنیآنها را جزو بهترین مؤثرترین پستانداران شکارچی کرده است.آنها قدرت شنیدن بسیاردقیق دارند و این به دلیل داشتن گوشهای بزرگ است که، آنها را قادر می سازد در هنگامنزدیک شدن، تعقیب کردن و حمله به شکار فاصله ها را بسیار دقیق محاسبهکنند.

رنگ بدن گربهشنیآسیا از قهوه ای طلایی تا قرمز و قهوه ای مایل به خاكستری متغیراست. با این حال در بعضی مناطق پراكندگی اش نمونه هایی با طرح خالدار و رگه دار نیزیافته می شود. غیر از این شكل كاملاً سیاه آن نیز كمیاب نیست. تقریباً تمام گربههایشنیآسیا روی صورتشان علائمی از خطوط سیاه و سفید دارند. موهایش متراكم و زبر است و طولی متوسط دارد. سطح زیرین دمش سفید است و گمان می شوداز آن برای علامت دادن استفاده می كند. نرها معمولاً از ماده ها درشت ترند. گربهشنیآسیادر مناطق کویریو گاهی مناطقصخره ای با چشم اندازهای باز به سر می برد . ماده ها در هر چرخه ۳۹ روزه ۶ روز فحلمی شوند. آبستنی ۹۵ روز طول می كشد و پس از آن در حفره تنه درختان، شكاف میان سنگها یا سوراخ های درون زمین یك یا دو توله به دنیا می آورند كه در هنگام تولد ۲۵۰گرم وزن دارند. وزن بچه گربه ها ظرف سه هفته دو برابر و تا هفته ششم سه برابر میشود. از قرار معلوم هیچ فصل خاصی برای تولیدمثل آنها وجود ندارد وچنانچه بچه ها بههر دلیلی از بین بروند طی چهار ماه دوباره جانشین می شوند. گربهشنینر در پرورش بچه ها نقش فعالی دارد. ماده ها در ۵/۱ تا ۲سالگی ونرها در ۲سالگی به بلوغ می رسند. درباره رفتار این گربه اطلاعات ناچیزی در دست است. عمدتاً شبگرد است و با آنكه روی زمین فعالیت می كند اما به خوبی می تواند از درختبالا رود. گربهشنیفوق العاده درنده خو است اما در اسارتمعلوم شده كه این گربه بسیار رام و سربه راه است. در اسارت تا ۱۸ سال عمر می كنداما طول عمر آن در طبیعت معلوم نیست.

رژیم غذایی آن از خرگوش وحشی، پرندگان،مارمولك و جانوران كوچك تشكیل می شود. گزارش شده كه گوسفند، بز و گوساله بوفالو رانیز شكار می كند. البته طعمه های بزرگتر را اغلب جفتی شكار می كنند. تخریب زیستگاهدر بیشتر گستره پراكندگی گربهشنیآسیا موجب افت جمعیتی آنشده است. به خاطر پوست، گوشت و استخوان هایش شكار و خرید و فروش می شود. نزدیك به۲۰گونه در باغ وحش های جهان نگهداری می شوند. .

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

یوزپلنگ آسیایی

یوزپلنگ آسیایی

 

دست و پاهاي بلند، بدنى باريك و كشيده، سينهفراخ و شكم بالاي او شبيه تازي است ولي بر خلاف سگ سانان سر كوچك و گرد، پوزه ايكوتاه و گوش هايي كوچك و گرد دارد. به طور كلي مي توان آن را به" سگي با كله گربه" تشبيه نمود. رنگ پشت زردكمرنگ تا زرد متمايل به قرمز و زير بدن سفيد است. خالهايىگرد، سياه و توپر و موهايى زبر و نسبتا كوتاه دارد. در بالغين خال هاي روي دمتدريجا در نيمه انتهايي به حلقه هايي بدل مي شود كه سياه رنگ اند و آخرين حلقه پهنتر است. سر يوزپلنگ كوچك و گرد است و چشمانش در بالاى كاسه سر قرار دارد. خط سياهشكيلي معروف به خط اشكي از گوشه چشمان يوزپلنگ تا اطراف بينى و دهانش امتداد داردكه احتمالا چشمان او را از آفتاب مصون مي دارد و در شكار به او كمك مي كند. جانوربالغ ناخن‌هايى كند و نيمه تورفته دارد كه برخلاف ساير گربه سانان جمع نمي شوند.( هرچند بچه ها تا 6 ماهگي قادرند ناخن ها را جمع كنند.)

 

اندازه: طول سر و بدنيوزپلنگ بالغ بر ۱۱۲ تا ۱۳7 سانتيمتر، طول دم ۶4 تا 86 سانتيمتر و بلندى شانه‌هايش 71 تا 84 سانتيمتر است و وزن حيوان به ۳۴ تا ۵۴ كيلوگرم مىرسد. جنس نر يوز اندكىبزرگتر از جنس ماده است.( اين اندازه ها مربوط به نمونه هاي جمعيت آسيايياست)

 

خصوصيات: برخوردارى از ستون فقرات انعطاف‌پذير، كبد و قلب بزرگ، سوراخبينى گشاد، ظرفيت بالاى ريه، بدن عضلانى و باريك، يوزپلنگ را تيزروترين شكارچى جهانساخته است. آنها قادرند با سرعتي معادل 110 كيلومتر در ساعت بدوند.

 

زيستگاه: يوزپلنگ در دشت هاي بازو تپه ماهورهاي واقع در مناطق استپي و بياباني نيمه كويرى وزيستگاههاى باز ديگرى كه طعمه در آن وجود داشته باشد ديده مي شود. در ايران تعدادمعدود يوزپلنگ آسيايى باقيمانده در مناطق حاشيه اي كوير مركزي يافت مي شوندعادت و رفتار : يوزپلنگ از نظم اجتماعى منحصربه‌فردى برخوردار است. درايران مطالعاتى درباره يوزپلنگ صورت نگرفته است، اما مطالعات انجام شده در آفريقانشان مي دهد كه يوزپلنگ ماده به استثناي زمان مراقبت از توله ها به تنهايي زندگى ميكند و يوز پلنگ نر در مراقبت از بچه ها نقشي بر عهده ندارد. توله ها به مدت هجدهماه در كنار مادرشان مي مانند و طي اين دوره كه از اهميتى بالا در در زندگى توله هابرخوردار است، چگونگى شکار و گريز از گزند شكارچيان ديگر مانند پلنگ، كفتار و گرگرا مي آموزند.

 

در ۱۸ ماهگى توله ها از مادر جدا مي شوند. از اين پس ممکن استتوله‌ها با هم‌شيران خود حتى تا ۶ ماه به سر برند. در دو سالگى هم‌شيران مادهْ بقيهرا ترك مي کنند و نرهاى جوان با هم مي مانند. در واقع نرها به تنهايى يا همراه بابرادران خونى خود زندگى مي كنند اما ماده ها به جز زمان بچه داري، تنها زندگي ميكنند. برخى از اين گروهها براى خود حوزه اي تعيين ميكنند تا يوزپلنگ ماده را براىجفت‌گيرى جلب کنند. اين حوزه ها اغلب در جاهايى است كه در آن طعمه و آب كافي وجودداشته باشد. در فصل جفت گيري هر نر براي خود قلمروي را انتخاب مي كند، در اين فصلنزاع هاي خشني ميان نرهاى گروه در دفاع از حدّ و مرز قلمرو‌شان صورت مي گيرد. يوزپلنگ ها معمولاً صبح زود يا غروب به شكار مي روند، پس از انتخاب طعمه كه معمولاحيوانات ضعيف تر مي باشند به صورت غير محسوس به آنها نزديك شده و پس از رسيدن بهفاصله حدود ۱۰ تا ۳۰ متر حمله ناگهاني خود را شروع مي كنند، پس از به زمين انداختنطعمه گلوي او را با دندان هايش فشار مي دهد تا خفه شود. تعقيب طعمه معمولا ۲۰ ثانيهو به ندرت بيش از يك دقيقه بطول مى انجامد و در اين زمان بيش از 500 متر شكارش رادنبال نمي كند. قريب به نيمى از تعقيب‌ها موفق‌آميزند. برخي اوقات شكارچيان ديگرنظير گرگ طعمه او را از چنگش بيرون مي آورند. يوزپلنگ مانند پلنگ قادر به پنهانكردن طعمه اش از دسترس ساير گوشتخواران نيست و به همين دليل بعد از خوردن يك وعدهغذا در بيشتر اوقات باقيمانده را از دست مي دهد.

 

توليدمثل: بلوغ جنسى درحدود ۲۰ ماهگى رخ مي دهد. زمان بارداري 95 روز و تعداد توله‌ها 1 تا 6 و معمولا ۴تا ۵ عدد است. توله ها در هنگام تولد حدود ۳۰۰ گرم وزن و ۳۰ سانتيمتر طول دارند. رنگ آنها خاكسترى تيره است و موهاى بلندي بر پشتشان دارند. اين موها چند فايدهدارد، از جمله استتار آنها در ميان بوته زار هاي خشك و پنهان نگاهداشتن آنها ازديدرس شكارچيان ديگر. اين موها همچنين توله يوز را به" رودك كه حيوان مهاجمي استشبيه مي کند، که نوعى جنبه دفاعى دارد. بچه ها به دليل جمع شدن ناخنها تا شش ماهگيقادرند از درخت بالا بروند.

 

تغذيه: يوزپلنگ در ايران عمدتاً از جبير، آهو،قوچ و ميش، كل و بز و خرگوش وحشي تغذیه می کند

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

روباه شنی

روباه شنی

 

روباه‌ها نيز در لانه‌هايی كه حفر می‌كنند، زندگیمی‌كنند. در مناطق کویری می‌توان روباه‌های شنی را به فراوانی مشاهده كرد. دليل آن،وجود شرايط زيست محيطی مناسب در منطقه برای آنهاست. شرايطی مانند آب و هوای مناسب وگرمسيری، دارا بودن دشت‌ها، شنزارها برای استتار و پوشش مناسب، و وجود شكارها وغذاهای فراوان، از مهمترين اين شرايط هستند. به گونه‌ای كه در يك تپه لانه‌ای با 9روباه يافت شد. روباه‌ها بسيار زيرك هستند. لانه‌های آنها به طور معمول چند دهانهدارد. كاربرد اين دهانه‌ها برای در اختيار داشتن چند مسير فرار، برای گريز از دستدشمنان است. معمولا در اطراف لانه، دالان‌های ديگری نيز حفر می‌كنند تا در هنگاماحساس خطر بتوانند در اين دالان‌ها مخفی بشوند. اين دالان‌ها نيز ممكن است در سمتديگر دهليز راه خروجی برای فرار داشته باشند

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

مارمولكها

مارمولكها

 

مارمولكهادر دنيا از اندازه ۲ سانتي متر (گكوهاي پلنگي) تا حدود ۵/۳متر(اژدهاي كومودو) ديده مي شوند و نبايد مارمولك هايي مانند اژدهاي كومودو را كهداراي اندازه درشتي هستند با تمساح و كروكوديل اشتباه گرفت.

سوسمارها به مانندساير خزندگان موجوداتي خونسرد هستند. اين بدان معني است كه دماي بدن آنها تابع درجهحرارت محيط بوده و با هر تغييري در درجه حرارت محيط اطراف تغيير مي كند. لذا دردرجه حرارت هاي پايين به ويژه در پاييز و زمستان به خواب زمستاني و در روزهاي گرمتابستان به خواب تابستاني فرو مي روند. تقريبا مي توان گفت سوسمارها در همه جايايران پراكندگي دارند. از بيابان هاي پست با زمين هاي داغ گرفته تا مناطق مرطوب وجنگلي شمال، سواحل درياي خزر و خليج فارس و درياي عمان، ارتفاعات كوه هاي البرز وزاگرس و مناطق مسكونيبيشتر سوسمارها حشره خوارند و بسته به اندازه و جثه شان ازبندپايان و گاهي جوندگان تغذيه مي كنند. بعضي از مارمولك هايي كه روي ديوار خانه هاديده مي شوند آنها به قصد شكار بندپاياني از قبيل عنكبوت ها، رتيل ها و حشراتي كهدور نور لامپ ها جمع شده اند به آنجا مي آيند.

ارزش اكولوژيك مارمولك هاازآنجايي كه مارمولك ها از بندپايان تغذيه مي كنند، بنابر اين يكي از فاكتورهاي طبيعيكنترل كننده جمعيت بندپايان به حساب مي آيند. در نتيجه از لحاظ اكولوژيكي در هرمانرژي داراي ارزش بالايي هستند. انسان با از بين بردن مارمولك ها از چرخه طبيعت بهواقع يكي از فاكتورهاي اصلي را حذف خواهد كرد. امروزه متخصصان علوم كشاورزي و محيطزيست به اين نتيجه رسيده اند كه ديگر از سموم آفت كش براي مبارزه با حشرات آفتاستفاده نكنند زيرا اين سموم آثار مخربي را بر محيط زيست وارد كرده و هر چند سال يكبار بايد نوع سم به كار رفته را به علت ايجاد مصونيت در آفات تعويض كرد و سم هايقوي تري را به كار برد. اين امر خود به مراتب آثار وارد بر محيط زيست را بيشترخواهد كرد. از اين رو بشر به فكر پرورش و استفاده از انواع مختلفي از بندپايان،مارمولك ها و پرندگاني مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده است. اين روشمبارزه كه امروزه در بسياري از كشورها رواج پيدا كرده تحت عنوان مبارزه بيولوژيكنام گرفته است. همان طور كه ذكر شد، مارمولك ها با كنترل جمعيت حشرات، بشر را درجهت برداشت محصول بيشتر و سالم تر از زمين ياري مي كنند.

آيا مارمولك ها سميهستند؟وجود سم در حيوانات نوعي وسيله دفاعي مي باشد و اين زماني است كه حركتدر آن حيوان آرام بوده و جانور بخواهد به واسطه اين سم از جان خود دفاع كند. مانندبرخي مارها. اگر به حركت در اين جانوران توجه كنيد خواهيد ديد كه آنها موجوداتيآرام هستند ولي موجودات غيرسمي مانند مارهاي غيرسمي اكثرا در زمان احساس خطربلافاصله و با سرعت زياد فرار مي كنند. مارمولك ها نيز در زمان احساس خطر روش هايمتفاوتي را اعمال مي كنند كه عبارت است از: ۱- فرار: برخي مارمولك ها بلافاصله پساز احساس خطر به سرعت فرار مي كنند مانند اسكينك ها. اين مارمولك ها خيلي از لانهخود دور نمي شوند. ۲- برخي مارمولك ها مانند سوسمارهاي خاردم از دم خاردار خود برايدفاع از جانشان و دور كردن حيوان مهاجم استفاده مي كنند به نحوي كه بلافاصله داخلسوراخ خود فرار كرده و با حركت دادن دم تيغ دارشان و ايجاد ضربات محكم، جانورشكارچي و يا حتي انسان را از خود دور مي كنند و برخي مارمولك ها مانند بزمجه هاعلاوه بر وارد كردن ضربات قوي توسط دم، گازهاي محكمي نيز مي گيرند. ۳- مكانيسمديگري كه در اكثر مارمولك ها ديده مي شود قطع شدن دم به صورت ارادي است. دم برخي ازمارمولك ها در زمان ايجاد تماس توسط دشمن به طور ارادي طي عمل انقباض ماهيچه هاي دمكنده مي شود. دم كنده شده به علت باقي ماندن خاصيت عصبي- عضلاني به طور موقت شروعبه جنبيدن كرده و حواس جانور شكارچي را به خود جلب مي كند. در اين حين خود حيوانفرصت فرار مي يابد. مردم بر اين عقيده اند كه مارمولك ها دم خود را به اين علت جامي گذارند تا موجود شكارچي آن را خورده و به واسطه وجود سم در آن(نظرات خرافي درمورد وجود سيانور يا تركيباتي از آن) بميرد. گاهي شاهد درج خبرهايي هستيم كه بيانگرافتادن يك مارمولك در ديگ غذا يا قوري چاي و مردن عده اي آدم بوده ايم. بايد گفت كههيچ يك از اين اخبار پايه علمي ندارند. طبق مطالعات انجام شده توسط محققان خزندهشناس دانشگاه بركلي كاليفرنيا، آقايان پروفسور اندرسون و پروفسور پاپنفوس، و ويژهنامه چاپ شده توسط مجله رپتايلز مورخ آگوست سال ۲۰۰۲ اين قضيه به اثبات رسيده استكه هيچ مارمولكي داراي سم نيست و علت قطع شدن دم در آنها گمراه كردن جانور شكارچياست.

خدمت به انسانطي مطالعات به عمل آمده توسط مهندسين ژنتيك و متخصصينبيوتكنولوژي بر روي ژن ها و ساختار دم مارمولك ها احتمال اين مي رود كه بتوان اينخاصيت را (رشد مجدد يك عضو مانند دم در مارمولك ها) در مورد انسان هم اعمال كرد،بدين نحو كه فردي كه عضوي از بدنش مانند دست يا پا بر اثر يك سانحه قطع شده استبتواند دوباره آن را به دست آورد.همان طور كه ذكر شد، مارمولك ها يا سوسمارها ازنظر اكولوژيكي داراي ارزش بالايي بوده و به دليل از بين رفتن آنها و برخي موجوداتديگر كه از بندپايان تغذيه مي كنند(مانند، خفاش) شاهد وجود جمعيت زيادي از حشراتاعم از سوسك ها و پشه ها در جوامع شهري هستيم. همچنين ديده مي شود كه جمعيتي بزرگاز ملخ ها كه آفت گياهان زراعي هستند به مزارع حمله كرده و محصولات را از بين ميبرند. اگر جمعيت موجودات حشره خوار مانند مارمولك ها حفظ شود و هر شخصي به هر علتياز جمله خرافات و ذهنيات غلط اقدام به كشتن اين موجودات مفيد نكند، شايد ديگر جامعهبشري شاهد چنين پديده هايي نباشد و هر يك از افراد در محيط شهري به واسطه از بينرفتن يا كاهش جمعيت حشرات آلوده از بهداشت و سلامت فردي بيشتري برخوردارشود

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

عقرب

 عقرب

 

این ساکنین صحراهای خشکعقربهای واقعی و دارای نیشهایزهرآگین نیستند. اما به هر حال این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که درواقع قسمتی از دهان آنها محسوب می شود. و آنها قادر هستند که ماده سمی خطر ناکیازقسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می کند وپاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا بکار برد و بعد از یافتن غذا آن رابوسیله چنگالهایش می گیرد. در طول روز در زیر سنگها یا سوراخ زمین پنهان می گردد.

عقربهای مناطق کویری ایران به دو دسته تقسیم میشوند : عقرب های دم طلایی و عقربهای سیاه . خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستانیافت می شود و سمی کشنده دارد . سم سایر عقربها کشنده نیست . عقرب‌ هاي‌ ايران‌بالاترين‌ ميزان‌ گزيدن‌ را در دنيا به‌ خود اختصاص‌ داده‌اند . طبق‌ نتايج‌بررسي‌ها، افرادي‌ كه ‌6 ساعت‌ پس‌ از گزش‌ به‌ مراكز درماني‌ مراجعه‌ مي‌كنند 2برابر كساني‌ كه‌ بين ‌6 تا 12 ساعت‌ و 5 برابر كساني‌ كه‌ بيش‌ از 12 ساعت‌ به‌مركز درمان‌ مي‌روند، شانس‌ مرگ‌ كمتري‌ دارند

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

مار

مار

 مار

 

مار

 

 

مارهادر مناطق گستردهای از زمین پراکنده میباشندکشور مابه ویژه در بخشهای مرکزی بعلت کویری بودن و خشک بودن این مناطق محل مناسبی برایزندگی برخی مارها می باشد که عمدتا خطر ناک هستند مانند انواع افعی ها از جمله افعیشاخدار، تیر مار ، مار جعفری ، گرزه مار و برخی دیگر از انواع شاید بد نیست بدانیدمارها در عین حال اینکه حیواناتی خطر ناک و مهاجم هستند بسیار حیوانات ترسوئی نیزمیباشند اگر به انها زیاد نزدیک نشوید و یا در موقعیت مناسبی قرار داشته باشید کهمار نتواند به شما حمله کند این حیوان به سرعت سعی به فرار می کنداغلب حمله انها بهانسان بدلیل بی احتیاطی است از انجا که مارها اغلب هم رنگ محیط اطرافشان هستند ازاین رو دیدن انها بسیار دشوار است و به همین لحاظ اغلب بدلیل ندیدن انه بیش از حدبه انها نزدیک می شویم و حیوان بدون اطلاع از اشتباه ما تنها برای دفاع اقدام بهحمله میکند و یا بدون توجه دست در زیر سنگ و یا بوته ها بردن و یا بازی با انها همهاز عوامل حمله این حیوان خوش خط و خال به انسان میباشد. بد نیست اشاره شود احتمالروبرو شدن با مار و حمله ان به انسان بسیار ضعیف است. برای روشن شدن باید بدانیدمرگ حاصل از اصابت برق اسمان تلفات بیشتری از گزش این حیوان دارد. جالب توجه استاگر بدانید بیش از 90% افرادی که بعلت مارگزیدگی جان می بازند علت مرگ انها وجود سممار در بدن مقتولان نیست بلکه ترس و استرس از این حیوان و وحشت از ان باعث مرگ میشود حتی در بعضی از موارد روی بدن جان باختگان اثری از گزش پیدا نمیشود. دلیل اینامر بسیار روشن است و این مربوط به عوامل مختلفی است که توضیح داده می شود اول بایدمکانیزم عمل سم مارها را بدانیم سم مارها به دو گونه عمل میکنند یکی از خطر ناکتریناین مکانیزمها اثر سم بر روی سیستم عصبی و در نتیجه فلج عمومی بدن صیداست و دیگریتاثیر بر روی خون که در نوع اخیر سم موجب تخریب گلبولهای قرمز یا به عبارتی موجبهمولیز شدن گلبولهای قرمز می شود. به هر حال برای تاثیر هر دو نوع سم نیاز به مقدارکافی از سم می باشد. اما مورد بعدی ساختار تزریق توسط حیوان می باشد برخی از مارهادر داخل دندانهای نیش خود حفرهای دارند که مستقیم به کیسه حاوی زهر در فک بالائیحیوان متصل می باشد و در موقع لزوم و فشار بعلت گزش سم از کیسه ها خارج شده و ازتریق کانال مذکور به بدن صید تزریق میگردد. در این حالت سم به میزان بیشتر و بدونانکه به اطراف ریخته شود وارد بدن صید میشود. اما برخی دیگر از مارها تنها بر رویدندانهای نیش خود دارای شیار ظریفی هستند که روی ان باز می باشد و سم از این طریقبه بدن صید میرسد در این شکل مقدارقابل توجهی از سم حدر رفته و همه ان به بدن صیدنمیرسد سوم همانطور که گفته شد ترسیدن بیش از حد این حیوان از انسان و همینطورانسان از مار می باشد. نتیجه اینکه مجموع این سه عامل موجب میشود تا انقدر هم کهفکر میکنیم مارها خطر ناک نیستند. یعنی دوز یا مقدار سم که بتواند خطر ناک باشد بهندرت توسط مار امکان دارد در بدن انسان تزیق شود. چرا که حتما در موقع تزریق سم همفرد گزیده شده و هم مار از وجود هم مطلع شده و واکنشهای سریع و خارج از تصوری برایفرار از مهلکه از خود نشان میدهند و به همین دلیل اغلب مار حتی اگر دارای دندانکانال دار و سم مهلک عصبی داشته باشد فرصت تزریق نمی یابد و بسیاری از مواقع ممکناست مار برای شکار و تهیه غذا حیوان دیگری را در موقع صید گزیده باشد که در اینصورت فشار مایع سم برای تزریق و مقدار ان در کیسه های زهر کاهش یافته است. به هرترتیب باید از مارها پرهیز کرد. اما باید توجه داشت این حیوان که بسیار برای مامرموز و اسرار آمیز است. علاوه بر داستانها و روایتهای تاریخی و حتی احترام برخی ازملل و اقوام به این حیوان از دیر باز ( مصر باستان ) تا امروز ( در برخی کشورهایافریقائی به ویژه هندوستان ) باید اعتراف کرد وجود این حیوان در چرخه اکوسیستم دربسیاری از بیومها ی طبیعی نقشی کاملا مثبت و متعادل کننده بوده و هر گونه تغیر درجمعیت و یا از بین رفتن این حیوان می تواند لطمه سنگینی به محیط زیست وارد نماید. مهمترین عامل کنترل تعداد موشها در مناطق بیابانی و کویری وجود مارها می باشد کهنبودن انها موجب افزایش جمعیت این جونده شده و در نتیجه پوشش گیاهی یک منطقه و سایرعوامل موجود در چرخه اکوسیستم یک محیط را به نابودی بکشاند. در روایتها و داستانهایکهن از مار به عنوان نگهبان گنجهای بزرگ و افسانه ای یاد شده و امروزه این حیوانگرانبها ترین گنج انسان امروزی که همان محیط زیست است را نیز نگهبانی میکند. باامید به اینکه به خاطر ترس کاذب خود و یا تفریح به حیوانات آسیب نرسانیم و وجودانهارا در طبیعت پیرامون خود لازم و محترم بشماریم

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

گورخر آسیايي

گورخر آسیايي

 

گورخر آسیايي

گورخر آسیايي

گورخر آسیايي

گورخر آسیايي

اين حيوان در راسته فردسمان قراردارد و شباهت زيادي به الاغ دارد ولي قدري از آن بزرگتر است. گورخر ايراني بر خلاف گورخرآفريقايي بدن راه راه ندارد و رنگ پشت آن زرد تمايلي به نارنجي، پايين بدن، پهلوها و كفلها سفيد متمايل به زرد است. يال سياهرنگي بر روي گردن و نوار قهوهايي تيرهاييدر پشت است كه تا دم ادامه دارد. از مشخصههاي بارز آن وجود تكهاي پوست گردو سياهرنگ در سطح داخلي دستها است كه باعث شناسايي آن ميشود.

 

اين حيوان در گذشتهبه تعداد زياد در حاشيه كوير مركزي از طبس تا سمنان، جنوب ورامين، نزديك قزوين،دشتهاي مجاور كلاه قاضي و گاوخوني در استان اصفهان، بافت و سيرجان در استان كرمان،نيريز در استان فارس، ابرقو و هرات در استان يزد و مناطق مرزي سرخس وجود داشته است. ولي در حال حاضر تعداد بسيار كمي از آن فقط در مناطق حفاظت شده توران و بهرامگور ومنطقه مرزي سرخس باقي مانده است. براثر تعقيب و شكار آن به وسيله موتورسيكلت واتوموبيل، تخريب زيستگاه، اشغال آبخورها نسل آن به شدت در معرض خطر نابودي است بهطوريكه هم اكنون نام آن ليست Cites قرار دارد.

 

زيستگاه اين حيوان به طور كليدشتها، تپه ماهورهاي كوتاه، درمنهزارها، تانحزارها، قيچزارهاي بلند واقع در مناطقبياباني و استپي است. در روز فعال است و بيشتر صبح زود و عصر مشاهده ميشود. گورهابه صورت اجتماعلي زندگي ميكنند و حس بينايي، بويايي و شنوايي بسيار قوي دارند. همچنين وابستگي زيادي به آب دارند و از گياهان مرتعي استفاده ميكنند. در اواخرخرداد ماه جفتگيري ميكنند و طول عمر آنها حدود 40 سال است.

 

مهمترین زیستگاهگور در ایران , منطقه حفاظت شده بهرام گور است . گورخر كه مهمترين گونه جانوري درمنطقه بهرام گور است مهاجرت هاي كوتاهي در اين منطقه در فصول مختلف سال انجام ميدهد. كاهش بارندگي، احساس ناامني و تداوم خشكسالي از جمله عواملي است كه مهاجرت اينحيوان را افزايش مي دهد. مهاجرتهايي كه براثر اين عوامل رخ مي دهد مي تواندتأثيرمرگ بار بر نسل گورخر در منطقه حفاظت شده بهرام گور برجاي بگذارد. از گله هايگورخر كه پيشتر در اين منطقه به صورت دستجمعي حركت مي كردند اكنون خبري نيست وبراساس آمار موجود تنها ۱۰۰ رأس گور در اين منطقه زندگي مي كنند .

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاه باریجه Ferala gum mosa

گیاهان دارویی - گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاهان دارویی - گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاهان دارویی - گیاه باریجه Ferala gummosa

گیاه باریجه Ferala gummosa

 

 

نام گیاهی ست پایا و منوکاریپیک ، بومی نواحی کوهستانی مرطوب و نیمه خشک ایران و چند کشور حوضه دریای مدیترانه .

 

عمده رویشگاههای گیاه در استانهای خراسان ، اصفهان ، تهران ، مازندران ، مرکزی و زنجان می باشد . شیرابه ای که در اثر خراشهای طبیعی یا مصنوعی از ریشه ، ، ساقه ، برگ و میوه گیاه تراوش می شود اصطلاحا" گالبانوم" گویند. صمغ حاصل از گیاه ، جز فرآورده های فرعی مرتع بوده و بعنوان یکی از مهمرتین گیاهان دارویی – صنعتی صادراتی کشور محسوب می شود.

 

بدلیل کیفیت و مرغوبیت بسیار بالای باریجه ایران نسبت به سایر ممالک حوضه مدیترانه ، سالیانه بیش از دهها تن صمغ ، به شکل خام از کشور صادر و فرآورده های حاصل از آن با چندین برابر قیمت به کشور سرازیر می شود یکی از رویشگاههای با اهمیت باریجه ، حوضه های آبخیز جنوب و غرب کاشان که براساس آمار سال ۱۳۷۱ ، بیش از یک ششم باریجه صادراتی کشور(حدود یازده تن ) را بخود اختصاص داده است.

 

از جمله مصارف صمغ باریجه ، کاربرد آن در صنایع عطر و ادکلن سازی، نقاشی ، نساجی و داروسازی است مهمترین ترکیب شیمیای آن ، شامل ترکیبات کومارینی ، استرولی و گلیکوزیدی می باشد.

 

بدلیل بهره برداری هر ساله از این گیاه در رویشگاههای مختلف کشور و بمنظور یافتن مناسبترین شیوه بهره برداری و برآورد میزان توانایی آن در تولید محصول ، بررسیهای مطالعاتی در زمینه شیوه های مختلف بهره برداری در چهار مرتع باریجه خیز کاشان ( اسحاق آباد ، ویدوجا ، نشل و مرق) انجام گیرد.

 

نتایج حاصله نشان داد که ما بین چهار روش بهره برداری مرسم ( برش عرضی ، برش طولی، نربری و رویش ایژی ) ، برش طولی ، مناسبترین شیوه در امر بهره برداری شناخته شد. در این عملیات حداکثر تا چهار برش ، بسته به قطر و سنگ گیاه ، آسیب غیر قابل جبرانی را وارد نیاورده و قدرت بازیابی و ترمیم زخم وارد شده ، امکان پذیر است.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

Smirnovia iranica دم گاوی

Smirnovia iranica دم گاوی

 

دم گاوی معمولا" در عرصه های تپه های ماسه بادی بیابانهای چوپانان ، نوار ریگ بلند ، شنزارهای خوار توران و ریگستان جن انتشار دارد. گلهای این درختچه معمولا" در اواخر اردیبهشت ماه بتدریج تبدیل به میوه های بسیار زیبایی می شوند. میوه ها بصورت نیامهای پفکی شکل ، نسبتا" بزرگ که در داخل آن تعداد ٢ تا ٥ عدد بذر جای دارد. میوه بواسطه وجود کیسه هوادار ، سبک بوده و در اوایل مردادماه توسط باد جابجا شده و به اطراف پراکنده می شوند.

این گیاه معمولا" در خطوط همباران ٨٠ تا١٣٠ میلیمتر بطور طبیعی رویش دارد. دامنه ارتفاعی رویشگاه آن بین ٨٠٠تا ١٢٠٠متر از سطح دریا است. دم گاوی دارای دو نوع سیستم ریشه ای می باشد.

 

ریشه های عمودی گیاه که معمولا" در سالهای اوایل رویش فعالیت دارند، بیشتر بواسطه دسترسی به رطوبت زیرین و استقرار اولیه گیاه در شنزار می باشد. این نوع سیستم ریشه ای معمولا" زیاد فعال نبوده بلکه ریشه های افقی و سطحی گیاه که معمولا" از سال دوم به بعد فعالیت می کند، برای دستیابی به رطوبت سطحی با انتشار وسیع و گسترده تا شعاع ٣٥متر نیز گسترش می یابد . سیستم ریشه ای در رویشگاه طبیعی دم گاوی معمولا" بر روی ریشه های سطحی و افقی گیاه ، به فواصل ١ تا ٥/١ متر از پایه مادری ، جستهای جدیدی را تولید می کند که پس از چند سال ، توده ای از درختچه که در زیر به هم متصل هستند، بوجود می آیند بنابراین تکثیر دم گاوی علاوه بر انشعابات جستهای ریشه ای ، توسط بذر نیز تکثیر می شوند.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اسفناج وحشی - آنزیپلکس

اسفناج وحشی - آنزیپلکس

 

اسفناج وحشی از جمله گیاهان بوته ای چند ساله می باشد که کشت آن در شرایط آب و هوایی خاص کشور ما نتیجه بسیار مطلوب و خوبی دارد. گیاهی خوشخوراک، و مناسب برای تغذیه دامها می باشد.

 

در مقابل خشکی و کم آبی و گرمای زیاد مقاوم بوده و در محیطهای شور بخوبی رشد می کند ، به علاوه از شوری خاک می کاهد و در نتیجه باعث ایجاد محیطی مساعد برای رشد و تجدید حیات گیاهان دیگر می گردد.

روی هم رفته این گیاه با بازده علوفه ای خوبی که دارد برای احیاء و اصلاح مراتع مناسب می باشد.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

Ficus carica L.subsp rupestrise انجیر خوراکی صخره ای

Ficus carica L.subsp rupestrise انجیر خوراکی صخره ای

 

انجیر وحشی که در واقع زیرگونه ای از انجیر خوراکی می باشد، درختچه ای است صخره دوست و کند و رشد که اغلب در نقاط سنگلاخی و شیب دار نواحی کوهستانی نیمه خشک رویش دارد. این گیاه درختچه ای است دارای سیستم ریشه ای فوق العاده فعال و سازگار به نوسانات شدید رطوبتی می باشد.

 

انشعابات ریشه های انجیر وحشی در شکاف سنگها ، جایی که تنها در محدوده یقه و منطقه ریشه این گیاه ، مقدار ناچیزی خاک وجود دارد ، نفوذ می کند.

 

در برخی موارد فعالیت شدید سیستم ریشه ای گیاهان در منافذ سنگها ، منجر به شکستن و خرد کردن سنگها نیز می شود. ولیکن در کوههای ارتفاعات سیاه کوه، کوههای یخ آب و کوشکوه نیز به طور پراکنده در منافذ تخته سنگها دیده می شود. وجود این قبیل گونه های درختچه ای بسیار مقاوم و سازگار ، استعداد و پتانسیل منطقه را در ایجاد پوشش استپ – جنگل بالا می برد و چنانچه خواص اکولوپیک چنین عناصری شناخته شود ، قطعا" در احیاء نواحی سنگلاخی و تراسهای در حال فرسایش کمک بسیار موثری برای مدیریت دستگاههای اجرایی در امر منابع طبیعی خواهد بود. میوه های این گیاه ، شیرین و دارای ارزش غذایی می باشد به همین دلیل اغلب به صورت میوه های خشک در آجیل و تنقلات مورد استفاده قرار می گیرد.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

Astragalus Squarrosus نتر

Astragalus Squarrosus نتر

 

«نتر» یا «سوس» نامی است که بیابان نشینان به این گونه«گون» نهاده اند. درختچه ای است شن دوست ، بسیار مقاوم به خشکی و سازگار به عرصه های شنی – گچی . این درختچه متعلق به خانواده پروانه آسا(Papilionaceae) ، ارتفاع آن بین ۷۰ تا ۵/۱ متر و قطر تاج پوشش آن بین ۶۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر بالغ می گردد.

 

برگهای شانه ای گیاه پوشیده از کرکهای ریز سفید رنگ بوده به همین دلیل ریخت ظاهری گیاه سبز نقره ای جلوه می کند. این گیاه کم برگ بوده و به همین دلیل بخشی از مکانیسم فتوسنتز گیاه ، توسط ساقه های سبز و جوان آن انجام می گیرد. نتر بومی نواحی ایران ، پاکستان ، افغانستان و ترکمنستان می باشد. در عرصه های شنزارهای چوپانان ، خوارتوران ، سیستان و بلوچستان و بیابانهای مسیله( تپه های شنی مظفرآباد، چاه قرقره و نوار ریگ بلند ) گسترش دارند. خاک رویشگاه نتر اغلب شنی ، سبک و گچی می باشد.دامنه ارتفاعی رویشگاه نتر بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متر از سطح دریا است.

 

این نواحی در خطوط همباران ۸۰ تا ۱۰۰ میلیمتر قرار دارند. این درختچه اغلب همراه سایر گیاهان شن دوست مانند کلبیت ، اسکنبیل، نسی و خار سوف ایجاد اجتماعات پراکنده ای را در شنزارها می نماید. گلهای گیاه معمولا" در اواسط قروردین ماه ظاهر می شوند و میوه های حاوی ۲تا ۳ عدد بذر در خردادماه قابل مشاهده هستند. این درختچه شن دوست ، گیاهی مرتعی و بسیار خوشخوراک در مراتع قشقلاقی محسوب می شود. در اوایل بهار سر شاخه های جوان و گلدار گیاه مورد علاقه گوسفندان می باشد. نتر بوسیله بذر تکثیر می شود.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اسکنبیل Calligonum comosum

اسکنبیل Calligonum comosum

 

اسکنبیل درختچه ای است سازگار به شرایط بیابان ، در شنزارها بعنوان گونه ای شاخص و مقاوم به خشکی و کم آبی زندگی می کند. این درختچه از جایگاه ویژه ای در شرایط متفاوت اقلیم خشک و نیمه خشک بویژه تپه های ماسه ای و شنهای روان برخوردار است. دامنه انتشار آن بسیار گسترده بوده بطوری که در اغلب شنزارهای مرکزی ایران مانند بیابانهای شنی کرمان ، خوروبیابانک ، نائین، دشت کویر، ریگستان جن ، دامغان ، سیستان و بلوچستان ، کرج و آذربایجان حضور دارند. اسکنبیل متعلق به خانواده علف هفت بند ( Polygonaceae)دارای تنه ای منشعب ، یا غیر منشعب، سفید رنگ، ساقه ایستا و افراشته، برگها اغلب حالت آویز بخود می گیرند. دوره رشد رویشی آن از اسفندماه آغاز و ظهور برگهای باریک و کشیده تا اواسط فروردین ادامه پیدا می کند. گلهای ریز و سفید رنگ آن از اواخر فروردین ماه آغاز و تا اواخر اردیبهشت ماه منظره بسیار بدیعی را به چهره شنزارها می بخشد. میوه ها بتدریج در خردادماه ظاهر می شوند میوه های مژک دار به رنگهای کرم ، سفید، صورتی، قرمز رنگ، تمام پیکر گیاه را فرامی گیرند. ارتفاع اسکنبیل معمولا" بین یک تا سه متر متغیر است

 

.

سیستم ریشه ای درختچه اسکنبیل در شنزارهای مناطق خشک، تنها وسیله جاذب رطوبت بوده و یگانه ابزاری است که گیاه برای جستجوی رطوبت و ترفیع نیاز آبی خودش، به آنها مجهز شده، افزون بر این بواسطه کمبود میزان رطوبت در شنزار و کند بودن جریان آب در خاک ، گیاه مجبور است بطور مداوم انشعابات ریشه ای را جهت درسیابی به رطوبت کافی، به هر سو گسیل دارد. بنابراین فعالیت رشد سیستم ریشه ای در این درختچه ها بسیار فعال بوده و حجم وسیعی از ریشه ها، اندامهایی را در مقابل شرایط محیط سخت محافظت می کند. این فعالیت را حتی در نهالهای کوچک گیاهان شندوست می توان مشاهده کرد. در برخی بررسیهای انجام گرفته پیرامون تناسب اندامهای زیرزمینی(ریشه ها) به اندامهای هوائی ، نسبت به ده به یک را نیز نشان داده است.

 

به کوتاه سخن، این حجم ریشه ، یگانه وسیله موثر برای زندگی گیاه در خاکهائی است که رطوبت در طبقات عمیق تر وجود دارد. سیستم ریشه ای علاوه بر نقش فیزیولوژیک برای گیاه (ترفیع نیاز آبی) ابزاری نیز می باشد که گیاه را در مقابل بادهای سهمگین و طوفانهای شنی حفاظت کند . به همین دلیل در برخی نقاط شاید بخش وسیعی از خاک اطراف ریشه های اسکنبیل توسط باد، برداشته شده باشد. با این حال گیاه همچنان به رشد طبیعی خود ادامه دهد.

 

 

اسکنبیل در عرصه های تپه های شنی و ماسه های روان براحتی مستقر شده و درختچه ای است شن دوست که سیستم ریشه های آن با خاکهای سبک سازگاری پیدا نموده است. این درختچه اغلب در بیابانهای ارمنستان ، تاجیکستان ، صحرای قره قوم ایجاد رویشگاههای وسیعی را می نماید.

 

اسکنبیل تغییرات و نوسانات شدید حراتی و رطوبتی را براحتی تحمل می کند و برای کاهش میزان تعرق از سطح برگها ، سطح برگهای خود را به حداقل رسانده است. شکل برگها باریک ، کشیده و دراز می باشند تا در مقابل کمبود رطوبت ( مخصوصا" در فصل تابستان ) و حشکسالی ها ، بتواند حداقل اتلاف آب را از برگها داشته باشند. اسکنبیل در طبیعت معمولا" بهمراه سایر گونه های شن دوست مانند نسی ، خارسوف ، سوف بی خار، دم گاوی ، آفتاب پرست و کلبیت دیده می شود. اسکنبیل از جمله درختچه هایی است که در دستگاههای اجرایی کشور ( منابع طبیعی) برای احیا عرصه های شنی و شنزارها ، پس از ایجاد بادشکن و یا مالچ پاشی شنهای روان ، در قالب عملیات بیولوژیک از آن استفاده می کنند. روش تکثیر اسکنبیل علاوه بر بذر توسط قلمه نیز ازدیاد صورت می گیرد.

 

اسکنبیلها همانند دم گاوی انعطاف اکولوژیک بسیار زیادی در مقابل شرایط سخت محخیط بیابان از خود نشان می دهند. این درختچه ها نوسانات شدید درجه حرارت را در فصول مختلف سال براحتی تحمل نموده ، علاوه بر این با وجود سیستم ریشه ای بسیار گسترده و فعال ، حتی در گرمترین ماه سال نیز از حداقل رطوبت موجود در خاک بخوبی استفاده کرده و در واقع حداکثر صرفه جویی را در مقابل اتلاف آب از طریق تعرق ، از خود نشان می دهد . این درختچه ها دارای انشعابات فرعی گسترده بر روی شنزارها بوده و فرم گیاه به اشکال متفاوتی ( کروی ، ایستاده و یا خمیده ) در تپه های ماسه ای مشاهده می شود. میوه های اسکنبیل معمولا" کروی و توپی شکل بوده و در اواخر بهار تشکیل می گردد. انبوه میوه های مژک دار اسکنبیل در روی ساقه ها به رنگهای قرمز، صورتی و زرشکی ، مناظر بدیعی را در روی ماسه های روان به نمایش می گذاراند. میوه دارای تارهای نازک ابریشمی زیاد در اطراف بوده و به شکل توپ کوچک می ماند که براحتی توسط باد جابجا می شود . اسکنبیلها در اقالیم خشک و نیمه خشک منحصرا" در خاکهای ماسه ای و تپه های شنی استقرار دارند.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Artemisia sieberi درمنه دشتی

Artemisia sieberi درمنه دشتی

 

درمنه دشتی به گویش بیابان نشینان «ترخ» شهرت دارد. این گیاه بوته ای بسیار معطر ، عنصر اصلی و غالب اجتماعات گیاهی در استپهای خشک و نپمه خشک کشور محسوب می شود. ارتفاع این بوته بین ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر ، دارای انشعابات متعدد و متراکم که شکل کپه ای را به بوته می بخشد.

 

درمنه دشتی از خانواده کاشنی(Compositae) بوده و تمام اندامهای هوایی گیاه اعم از ساقه ، برگها ، گل ، میوه و بذر دارای عطری بسیار تند و نافذ می باشد. این گیاه در خطوط همباران ۱۰۰ میلیمتر به بالا به راحتی استقرار می یابد. اغلب در خاکهای لومی، شنی و لومی رسی ایجاد رویشگاهای وسیعی را می نماید. در عرصه های استپی بیابان به همراه سایر گونه های بیابانی و کم توقع مانند نسی، نتر و علف شور، اجتماعات گیاهی متنوعی را بوجود می آورد.

 

این گیاه اگر چه در فصل بهار و تابستان بواسطه بوی عطر بسیار تند آن ، مورد استفاده چرای گوسفندان قرار نمی گیرد، ولیکن در فصل پاییز و زمستان ، زمانی که گیاه غرق در بذر می باشد. توسط گوسفندان مورد چرا قرار می گیرد.

 

درمنه دشتی از جمله بوته های بسیار سازگار به شرایط سخت بیابان محسوب می شود که علاوه بر مصارف علوفه ای ( در مراتع قشلاقی ) ، بوته ای بسیار مقاوم در مقابل فرسایش های بادی و نقش ارزنده ای را در حفاظت خاک این قاط بر عهده دارد. در طی دهه اخیر، اهمیت اکولوژیکی این گونه با ارزش در عرصه های بیابانی تا حدودی مشخص شده و دستگاه اجرایی کشور ( منابع طبیعی) مراتع قشقلاقی را توسط این گیاه بذرکاری می کنند. تنها روش تکثیر گیاه توسط بذر می باشد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

 

ریواس Rheum ribes

ریواس Rheum ribes

 

ریواس از گیاهان بوته ای دارویی و صخره دوست بشمار می آید که در نقاط کوهستانی اقالیم خشک و نیمه خشک رویش دارند.

 

این گیاه پایا ، معمولا" در نواحی شیب دار کوهستانها ، لابلای تخته سنگها به خوبی سازگاری پیدا نموده است. برگهای ریواس معملا" حالت طوقه ای پهن ، بر روی زمین گسترده شده و دارای دم برگ کوتاه ( ٥تا ١٠سانتیمتر) و پهنک بسیار خشن و عریضی ( در برخی موارد قطر پهنک بیش از ٨٠سانتیمتر می رسد) می باشد. در سالهایی که متوسط بارندگی سالیانه مطلوب (حداقل ١٣٠میلیمتر) باشد ، ریواس ایجاد ساقه های گل دهنده به ارتفاع ٥٠تا ٨٠سا نتیمتر می نماید. در انتهای ساقه گل دهنده ، گل آذین زرد متمایل به کرم در اوایل فصل بهار (اردیبهشت ماه) بخوبی نمایان است. میوه های بالدار و قرمز رنگ گیاه در اواخر اردیبهشت ماه و اوایل خرداد ماه رسیده و قابل جمع آوری است.

 

ریواس متعلق به خانواده علف هفت بند ( Polygonaceae) بوده و بعنوان گیاه خوراکی و دارویی از قدیم الایام در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است. ساقه های گل دهنده گیاه همزمان با شکفته شدن گلها ، زمانی که ترد و تازه هستند، به مصارف خوراکی می رسد و بعنوان سبزی خوراکی ترش مزه به همراه سایر ترشیجات مورد استفاده قرار می گیرد. گلهای ریواس دارای دانه های گرد نسبتا" زیادی بوده که زنبورهای عسل برای تغذیه نوزاد داخل کند و بهره برداری می کندن. از طرفی گلهای ریواس را بمنظور رنگ کردن مو به همراه سایر گیاهان رنگ دهنده به مصارف مختلف آرایشی می رسد . میوه ها و بذرهای ریواس نیز بعنوان ملین قوی و ضد کرم در طب سنتی استفاده می کنند.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

اشنان Seidlitzia rosmarinus

اشنان Seidlitzia rosmarinus

 

اشنان درختچه ای شورپسند، مقاوم به خشکی که در اغلب در نواحی شور و قلیایی بیابانها ، ایجاد اجتماعات یک دست و وسیعی را می نماید. اشنان در بیابانها و شوره زارهای دشت کویر و لوت ، بیابانهای مسیله ، دامغان ، سبزوار، خراسان ، کرمان ، یزد و اغلب نواحی شور و قلیایی کشور بعنوان گونه ای بومی و سازگار رویش دارد.

 

این درختچه متعلق به خانواده اسفناجیان (Chenpodiaceae)بوده و دارای برگهایی آبدار ، گوشتی و استوانه ای شکل که محتوی املاح فراوان می باشد. ارتفاع متوسط گیاه تا دو متر و قطر تاج پوشش آن تا یک و نیم متر نیز می رسد. زمان گل دهی آن ، اوایل شهریور ماه و بذور آن نیز در آبان ماه بطور کامل می رسند. بنابراین بهترین زمان جمع آوری بذر ، آبان تا آذر می باشد. اشنان خاکهای شور و قلیایی را بخوبی تحمل می کند و در خاکهای نیمه عمیق تا عمیق ، همراه با میزان شوری متفاوت و حتی در تشکیلات مارنی( بیابان خطب شکن) نیز می تواند رشد و نمود کند.

 

 

قدرت جذب فوق العاده زیاد املاح قلیایی مانند ترکیبات کربنات سدیم و پتاسیم را دارا است به همین دلیل از خاکستر حاصل از سوزاندن شاخ و برگ گیاه ، ماده ای قلیایی «کلیاب» بدست می آورند که در مراکز صنعتی و سنتی مانند صابون سازی ، سفالگری ، شستشوی نخهای ابریشم و شیشه گری استفاده می کنند. اشنان اجتماعات گیاهی وسیعی در عرصه های مختلف بیابانها و شوره زارها مانند بیابانهای ارغوانی ، چاق آباد ، چاه عروس ، چاه شور و اطراف مرنجاب را بوجود می آورند. طی چند ساله اخیر دستگاههای اجرایی در امر بیابانزدایی به توسعه و گسترش رویشگاههای اشنان واقع در مراتع قشقلاقی پرداخته است

 

اشنان نه تنها بعنوان یکی از گونه های مرتعی ، بلکه از لحاظ حفاظت خاک نیز حائز اهمیت می باشد . تکثیر این درختچه توسط بذر و در اغلب مواقع بذر پاشی از ریزشهای جوی با موفقیت همراه بوده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

ریواس Rheum ribes

ریواس Rheum ribes

 

ریواس از گیاهان بوته ای دارویی و صخره دوست بشمار می آید که در نقاط کوهستانی اقالیم خشک و نیمه خشک رویش دارند.

 

این گیاه پایا ، معمولا" در نواحی شیب دار کوهستانها ، لابلای تخته سنگها به خوبی سازگاری پیدا نموده است. برگهای ریواس معملا" حالت طوقه ای پهن ، بر روی زمین گسترده شده و دارای دم برگ کوتاه ( ٥تا ١٠سانتیمتر) و پهنک بسیار خشن و عریضی ( در برخی موارد قطر پهنک بیش از ٨٠سانتیمتر می رسد) می باشد. در سالهایی که متوسط بارندگی سالیانه مطلوب (حداقل ١٣٠میلیمتر) باشد ، ریواس ایجاد ساقه های گل دهنده به ارتفاع ٥٠تا ٨٠سا نتیمتر می نماید. در انتهای ساقه گل دهنده ، گل آذین زرد متمایل به کرم در اوایل فصل بهار (اردیبهشت ماه) بخوبی نمایان است. میوه های بالدار و قرمز رنگ گیاه در اواخر اردیبهشت ماه و اوایل خرداد ماه رسیده و قابل جمع آوری است.

 

ریواس متعلق به خانواده علف هفت بند ( Polygonaceae) بوده و بعنوان گیاه خوراکی و دارویی از قدیم الایام در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است. ساقه های گل دهنده گیاه همزمان با شکفته شدن گلها ، زمانی که ترد و تازه هستند، به مصارف خوراکی می رسد و بعنوان سبزی خوراکی ترش مزه به همراه سایر ترشیجات مورد استفاده قرار می گیرد. گلهای ریواس دارای دانه های گرد نسبتا" زیادی بوده که زنبورهای عسل برای تغذیه نوزاد داخل کند و بهره برداری می کندن. از طرفی گلهای ریواس را بمنظور رنگ کردن مو به همراه سایر گیاهان رنگ دهنده به مصارف مختلف آرایشی می رسد . میوه ها و بذرهای ریواس نیز بعنوان ملین قوی و ضد کرم در طب سنتی استفاده می کنند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Pteropyrum aucheri پرند

Pteropyrum aucheri پرند

 

پرند درختچه ای است با شاخه و انشعابات متعدد و متراکم که در نقاط مختلف بیابان مخصوصا" همراه با گیاه درمنه دشتی(Artemisia sieberi ) اجتماعات وسیع و گسترده ای را بوجود می آورد.

 

پرند متعلق به خانواده علف هفت بند(Polygonaceae) بوده و ارتفاع این درختچه ها تا ٥/١ متر می رسد گلهای آن سفید رنگ و میوه ای قرمز و بالدار تولید می کند. معمولا" در اقلیم خشک در بستر رودخانه ها و آبراه های فصلی بعنوان تنها گونه درختچه ای غالب مشاهده می شود. پرند اغلب در خاکهای سنگریزه دار ، سنگلاخی و نیمه عمیق با بافت سبک و متوسط نیز براحتی رشد می کند.

 

دامنه ارتفاع رویشگاهی آن در بیابانهای مسیله و دشت کویر بین ٨٠٠تا ١٩٠٠متر از سطح دریا متغیر است. این نواحی در خطوط همباران ٨٠تا ١٨٠میلیمتر گسترش دارند. این درختچه را می توان در بلوچستان ، خراسان ، سمنان ، دامغان ، ا صفهان ، قزوین، انارک و اغلب نواحی ایران مشاهده نمود.

گلهای آن معمولا" در اردیبهشت ماه و میوه های بالدار و قرمز خوش رنگ آن در تابستان ظاهر می شوند. پرند از طریق بذر قابل تکثیر می باشد. این درختچه علاوه بر نقاط استپی و دشتی در آبراهه های نواحی کوهستانی مشرف به بیابانها ( تا ارتفاع ١٨٠٠متر از سطح دریا ) نیز گسترش دارد.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Halanthium raiflorum گل شوره زار

Halanthium raiflorum گل شوره زار

 

گیاهی بوته ای یکساله ، بند بند، نمدی و گوشتدار می باشد. معمولا" ا جتماعات گل شوره زار بصورت محدود در حواشی دامنه های گنبدهای نمکی، بر روی خاکهای لومی غیر قلیا و نسبتا" شور استقرار یافته اند. دامنه ارتفاعی رویشگاه این گیاه بین ٩٠٠تا ١٢٠٠متر از سطح دریا می باشد.

 

گونه های گیاهی علف شور ، جغجغک ، خارشتر و درمنه دشتی بعنوان گونه های همراه در رویشگاههای گل شوره زار مشاهده می شود. این گونه گیاهی در اغلب اراضی شور پیرامون تپه های مارنی – گچی که واجد پوشش گیاهی کم تراکم بوده، انتشار دارند. در دشت شور قزوین، تاکستان ، مرداب کرج، سواحل دریاچه ارومیه، شوره زارهای همدان ، اراک ، ملایر و بهبهان و حوضه بیابانهای مسیله بطور طبیعی حضور دارند. ساقه و انشعابات جانبی گیاه که بصورت کپه ای روی زمین قرار گرفته اند ، آبدار و نقره ای فام است. این سیستم هوایی باعث شده که تحمل گیاه نسبت به شوری و عدم اتلاف آب از طریق تعرق افزایش یابد. همچنین به گیاه امکان می دهد تا تراکم و غلظت اسمزی درونی خود را تغییر داده و آن را بیشتر از خاک محیط سازد تا در جذب آب موجود در خاک مشکلی نداشته باشد. در بخش درونی پارانشیم آبی گیاه وجود یافته های درشت ( سرشار از شیره و اکوئولی غنی از املاح و اسید اگزالیک) بصورت تیغه های مجاور بافت پارانشیم کلروفیلی ، هدر رفت آب را از این بخش کنترل کند.

 

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Amyg dalus scopariaبادام کوهی

Amyg dalus scopariaبادام کوهی

 

 

درختچه ای خوش منظر ، ساقه های آن ایستا ، افراشته و سبز رنگ ، برگهای باریک و کوچک و بعنوان اولین درختچه گل دهنده در فصل بهار با گلهایی درشت و سفید رنگ در اقلیم نیمه خشک کشور ، مناظر بدیعی را به تماشا می گذارد.

 

این درختچه در برابر شرایط نامساعد محیط ( کم آبی و نوسانات شدید حرارتی) مقاوم می باشد. بادام کوهی متعلق به خانواده گل سرخیان(Rosaceae) ، ارتفاع متوسط گیاه بین ٥/٢ تا ٣ متر و قطر تاج پوشش آن نیز به ٢ تا ٥/٢ متر بالغ می گردد. گل های سفید رنگ بادام معمولا" قبل از ظهور برگها در اوایل فروردین ماه ظاهر می شوند. میوه های آن نیز در خردادماه رسیده و قابل جمع آوری است.

 

بخش وسیعی از کوههای آهکی ، سنگلاخی ناحیه رویشی ایرانی – تورانی کشور توسط بادام کوهی بعنوان گونه ای مقاوم و سازگار به خشکی پوشیده شده است. د امنه ارتفاعی رویشگاه بادام کوهی بین ٨٠٠تا ٢٧٠٠متر از سطح دریا بوده که این محدوده در خطوط همباران ١٥٠تا ٢٥٠میلیمتر قرار گرفته اند. بادام کوهی در خاکهای عمیق تا نیمه عمیق ، سنگریزه دار و بر روی تشکیلات آهکی – سیلیسی در شیبهای ملایم کوهستانها می روید. طی دهه هفتاد دستگاههای اجرایی کشور ( مانند منابع طبیعی و آبخیزداری) اهمیت و جایگاه این درختچه را شناخته ، جهت اصلاح و احیا مراتع کوهستانی اقدام به عملیات بذر کاری و نهالکاری بادام کوهی را نموده اند.

 

در چند دهه گذشته بعلت کمبود سوختهای فسیلی ، اکثر بیابان نشینان از چوبهای ناشی از قطع درختان بادام کوهی ، جهت تهیه سوخت و ذغال استفاده می کرده اند، که این امر بتدریج باعث از بین رفتن اکثر رویشگاههای بادام کوهی گردید. آثار و شواهد این امر را در چاله های ذغال سوزی که در اکثر نواحی کوهستانی خشک وجود دارد ، می توان مشاهده نمود.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Suada fruticosa سیاه شور

Suada fruticosa سیاه شور

 

سیاه شور درختچه ای است شورپسند، در پایه سخت و کاملا" چوبی شده، انشعبات جانبی فراوان و ایستا، برگهای کوچک ، کروی و آبدار شاخه های خشبی را فرا میگیرند. این درختچه در سواحل دقهای باتلاقی شور و مرطوب می رویند.

 

معمولا" در نقاطی که شوری مفرط خاک محدودیت زیستی زیادی را برای سایر گیاهان شورپسند مانند اشنان، علف شور و آنابازیس را فراهم آورده ، با این وجود سیاه شور براحتی می تواند در آن محیط مستقر شوند.

 

این درختچه اغلب به همراه خارشتر در نقاطی که عمق سطح ایستابی آب بالاست ، رویش دارد و از این جهت خاک رویشگاه آن علاوه بر وجود مقادیر قابل توجهی نمک، لایه پف کرده تمام سطح خاک را می پوشاند.در خاکهای نیمه عمیق تا عمیق که واجد شوری فوق العاده بالا می باشند و همچنین بر روی کفه های رسی نمکی با رخساره ژئومورفولوژی مرطوب نیز سیاه شور می تواند حضور داشته باشد. افزایش غلظت اسمزی درون بافتهای این درختچه نسبت به نمکها و املاح موجود در محیطهای شور باعث شده که تقلیل جذب آب به حداقل و همچنین مقابله شدید برای کاهش فوق العاده تعرق و تبخیر سطحی در اندامها ، صورت گیرد.

 

به همین دلیل شکل ظاهری گیاه ( ساقه های گوشتی ، برگهای کوچک شونده) نیز نسبت به سایر گیاهان خشکی پسند تغییر کند. گونه های همراه اجتماعات سیاه شور محدود بوده و چند گونه هالوفیت مقاوم مانند گنگ و برخی از گونه های علف شور دیده می شوند. میوه های سیاه شور کیسه مانند بوده و محتوای دانه ای افقی می باشند. بذور این درختچه در اواخر فصل پاییز می رسند. سیاه شور علاوه بر بذر ، توسط قلمه نیز ازدیاد می شوند.

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

 

Pistacia Khinjuk & Amygdalus scoparia پسته وحشی و بادام کوهی

Pistacia Khinjuk & Amygdalus scoparia پسته وحشی و بادام کوهی

 

پسته وحشی از گیاهان درختی بلند قامت نواحی ارتفاعات کوههای نیمه خشک محسوب می شوند. ارتفاع متوسط این درخت معمولا" بین یک تا سه متر بوده ولیکن در برخی نقاط حتی به ٧مترنیز می رسد.

درختی است دو پایه ، دارای برگهای تک شانه ای ( واجد یک تا ٧برگچه) برگچه ها بیضوی تخم مرغی شکل ، گل آذین نر خوشه مرکب به طول ٥تا ١٢سانتیمتر و گل آذین ماده خوشه مرکب به طول ٧تا ١٥سانتیمتر. میوه پسته وحشی شفت کوچک ( بطول ٥تا ٨میلیمتر و عرض ٤تا ٦میلیمتر) ابتدا صورتی & سپس قرمز و در زمان رسیدن کامل ، پوشش میوه سبز رنگ می باشد.

 

در اغلب نقاط کوهستانی نیمه خشک کشور مانند بلوچستان تا خراسان ، لرستان ، کردستان ، اصفهان ، فارس، خوزستان ، کرمان ، یزد و تهران به صورت گونه ای بومی و شاخص حضور دارند. این درختچه به همراه بادام کوهی عنصر اصلی و شاخص بخش کوهستانهای خشک و نیمه خشک ناحیه رویشی ایرانی – تورانی را تشکیل می دهد.

پوشش گیاهی استپ – جنگ پسته وحشی – بادام کوهی در سر تا سر نواحی کوهستانی نیمه خشک ، به همراه سایر گونه های کامفیت (مانند انواع گون ها و چوبکها) گسترده شده اند.

 

سیستم ریشه ای این درخت سازگاری بسیار مطلوبی را به نقاط سنگلاخی و دامنه های کوههای آهکی و بازالتی ، داشته است. فعالیت بسیار زیاد انشعابات ریشه ای ، بویپه در شکاف تختهت سنگها ، بردباری این گیاه را در مقابل شرایط اکولوژیک حاکم بر منطقه نشان می دهد. پسته وحشی توسط بذر تکثیر می شود. عامل انتشار بذر گیاه در طبیعت شاید توسط پرندگان انجام می گیرد

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Tamarix hispida گز

Tamarix hispida گز

 

گز از درختجچه های مناطق بیابانی و شور می باشد. این گیاه اغلب در بستر آبراهه ها و رودخانه های شور و قلیایی نواحی خشک رویش دارد.

 

گیاهی است مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط سخت بیابان ، دارای گلهایی قرمز رنگ که در فصل بهار و پاییز در انتهای انشعابات و ساقه ها مشاهده می شود. اراضی شوری که خاک مرطوب داشته و یا تحت تاثیر جریانات فصلی رودخانه ها و آبراهه ها قرار دارند ، از جمله رویشگاههای درختچه گز محسوب می شود.

 

این گیاه در انواع خاکها با بافت شنی – رسی ، سنگریزه دار و دشتهای سیلابی با خاکهای رسوبی عمیق یا نیمه عمیق دیده می شود. دامنه ارتفاع رویشگاه بین ٨٠٠ تا ١٢٠٠ متر از سطح دریا است. این درختچه در رویشگاههای طبیعی همراه با سایر گونه های شور پسند مانند اشنان ، آنابازیس و علف شور اجتماعات طبیعی را بوجود می آورد. گز بواسطه ایجاد تپه های نبکای در اطراف خود ، نقش بسیار مهمی در حفاظت خاک نواحی شور بیابانی بعهده دارد. انشعابات فرعی و متراکم ساقه ها ، شکل کروی کپه ای به این درختچه می بخشد. گز علاوه بر قلمه از طریق جدا کردن پاجوش نیز قابل تکثیر است.

 

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Nitraria schoberi قره داغ

Nitraria schoberi قره داغ

 

قره داغ درختچه ای مقاوم به خشکی ، دارای انشعابات فراوان از بن گیاه ، ساقه ها اغلب به صورت ساقه های خوابیده و خمیده که شکل کپه ای نسبتا" حجیمی را به گیاه می بخشد.

 

برگها تا حتی گوشتی و آبدار ، ساقه ها در انتهاء نوک تیز و خشبی می شوند. گلهای قره داغ سفید رنگ و معمولا" در اواخر فروردین ماه ظاهر می شوند. میوه های آن قهوه ای متمایل به مشکی ، محتوی یک عدد بذر ، در اواخر خرداد ماه قابل مشاهده است. این درختچه های اغلب در ایران ، ا فغانستان ، سوریه و آسیابی صغیر انتشار دارد.

 

پراکنش جغرافیایی آن در ایران ، از بلوچستان تا خراسان ، در شوره زارهای بیابانی مانند کویر میقان اراک ، سواحل دریاچه نمک کویر و کویر غول آ باد گسترش یافته است. این گیاه در خطوط همباران ١٠٠میلیمتر به بالا قرار دارند. همچنین دامنه ارتفاعی رویشگاه آن بین ٨٠٠تا ١٧٠٠متر از سطح دریا ( کویر میقان ) متغیر است.

 

این درختچه در حاشیه دریاچه های نمک با خاکهای عمیق ، رسوبی و شور که دارای بافت متغیر است ، رویش دارد . علاوه بر این در خاکهای گچی و آهکی که دارای محدودیت زهکشی بوده نیز ، زندگی می کنند. انشعابات ساقه ها در اثر تماس با خاک مرطوب پیرامون گیاه ، ایجاد ریشه های نابجا کرده و این امر در توده ای شدن گیاه به فرم کپه ای کمک می کند . بنابراین از جمله روشهای تکثیر گیاه علاوه بر روش تهیه قلمه ، توسط بذرنیز ازدیاد می شود

 

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Tribulus terrestris نخودوک

Tribulus terrestris نخودوک

 

بیابان نشینان به این گونه از خارخسک ، نخودوک می گویند. این گیاه بوته ای یکساله دارای انشعابات فراوان و حداکثر ارتفاع گیاه بین ٤٠تا ٨٠سانتیمتر متغیر است.

 

نخودوک ریشه ای ضخیم و سفیدرنگ داشته و در اغلب عرصه های شنزارهای بیابان دیده می شود ساقه های آن غیر منشعب ، برگهای شانه ای کوچک بطول ٢تا ٤سانتیمتر ، تمام پیکر گیاه ( اعم از ، برگ ، ساقه و میوه) را انبوهی از کرکهای بسیار متراکم ، کوتاه و نرم پوشانده است.

 

گلهای آن زرد و میوه ها نیز پرزدار هستند. نخودوک متعلق به خانواده قیچ( Zygophyllaceae)می باشد.

 

این گیاه اغلب در تیپهای درمنه دشتی ، نسی و اغلب تاغزارها بطور طبیعی دیده می شوند.

گونه ای مرتعی بسیار خوش خوراک و در خاکهای با بافت سبک شنی – لومی می روید. در سالهایی که میانگین بارندگی سالیانه بیابانها مطلوب ( بیش از ١٠٠میلیمتر) باشد، این بوته در اغلب نواحی شنی مشاهده می شود. گلهای آن در اواسط بهار و بذرها نیز در اوایل تابستان تشکیل می شوند. روش ازدیاد این گیاه صرفا" توسط بذر انجام می گرد

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Salsa crassa علف شور الوان

Salsa crassa علف شور الوان

 

علف شور گیاهی است بوته ای یک ساله ، ساقه و برگهای آبدار و گوشتی ، دارای انشعابات و شاخه های گسترده بر روی اراضی شور و بحالت کپه ای دیده می شود. آنچه که باعث رنگین شدن منظر بوته به رنگهای ارغوانی ، قرمز ، نارنجی ، زرد و صورتی می شود ، مربوط به تغییر رنگ باله های میوه می باشد.

 

این تغییر رنگ اغلب در ماههای پاییز (آذر تا آبان ماه) مشهود است . بذور علف شور توسط باله های غشایی محصور شده و به این دلیل بذر را سبک و براحتی توسط باد قابل جابجایی است. زمان جمع آوری بذر علف شور طی ماه آبان می باشد. رویشگاههای طبیعی علف شور در اکثر نقاط شوره زار ایران مانند تپه های نمکی مردآباد کرج ، اراضی شور قزوین ، اراک ، قم ، سمنان ، یزد ، گیلانغرب ، قصر شیرین و بیابانهای حوضه مسیله می باشد. این گیاه تنها توسط بذر تکثیر می یابد و بهترین روش ازدیاد علف شور ، در طبیعت ، بذر پاشی و بذرکاری پس از ریزشهای جوی بویژه برف و باران ، در در عرصه های شور و قلیا بعنوان گیاه زیراشکوب گیاهان درختی و درختچه ای بیابانها.

 

علف شور معمولا" ایجاد تیپهای یکدست و یکنواختی را در تاغزارها می کند . ولیکن توام با سایر گونه های شور پسند مانند خولی ، اشنان و آنابازیس نیز بعنوان گونه های همراه نیز دیده شده است.

 

علف شور دارای گونه های متعددی است که در محیطهای شور و قلیایی بعنوان گیاهی سازگار و مقاوم زندگی می کند. این گیاه متعلق به خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceae) بوده ، گیاهی است یکساله، علفی و ارتفاع آن بین ٤٠تا٨٠ سانتیمتر و قطر تاج پوشش آن بین ٤٠تا ١٠٠سانتیمتر متغییر است. برگهای علف شور کوتاه ، آبدار و گوشتی ، گلهایی سبز متمایل به زرد و میوه هایی رنگین که در فصل پاییز قابل مشاهده است. این گیاه معمولا" در بین تاغزارها به همراه سایر گونه های شن دوست مانند کریفون ، خولی و نسی ایجاد تیپهای گسترده ای را می نماید. خاکهای رویشگاه علف شور از آهکی – گجی تا شور و قلیایی ، متنوع است.

 

این گیاه معمولا" در خطوط همباران ٨٠میلیمتر به بالا می شود. دامنه ارتفاع رویشگاهی آن بین ٤٠٠تا ١٢٠٠متر از سطح دریا متغیر است.

 

علف شور در نواحی مختلف بیابانهای حوضه مسیله ، دشت کویر ، حاشیه دقهای بیابانی مانند بیابان سیاه رگه و چهار طاغی گسترش دارد. زیبایی گیاه بیشتر بواسطه تغییراتی است که در باله های میوه رخ داده ، اغلب نوسانات رنگ در فصل پاییز ایجاد رنگهای قرمز، نارنجی و سیاه می کند . به کوتاه سخن ، مجموعه های گیاهی علف شور ، طیفی از رنگهای متنوع را در سطح بیابانها و نمکزارها ، به تماشا می گذارند

  منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Salsola tomentosa شور بیابانی

Salsola tomentosa شور بیابانی

 

گیاهی بوته ای پایا ، قد کوتاه و ارتفاع متوسط گیاه بین ٢٠تا ٤٠سانتیمتر متغیر است.انشعابات ساقه ای چوبی و ترد ، برگهای کوچک و کروی شکل ، آبدار و میوه های گیاه معمولا" در اوایل فصل پاییز تشکیل می شوند. کاسه گل دارای ۵ دانه بوده که هنگام رسیدن میوه به بال عرضی اطراف آن تبدیل می شود. رنگهای باله های میوه معمولا" بسیار متنوع و رنگین می باشد. این گیاه بوته ای اغلب در هر نوع زیستگاهی به استثناء خاکهای خیلی شور ، رویش دارد. اغلب در نقاط خشک و مرطوب استپهای مختلف کشور مانند نواحی شور آذربایجان ، سواحل دریای خزر ، بیابانهای یزد ، کرمان ، کرج ، سیستان و بلوچستان ، خراسان و مسیله انتشار یافته اند. بر روی خاکهای نیمه عمیق با بافت لومی شنی و سنگریزه دار براحتی استقرار می یابند. دامنه ارتفاعی رویشگاه شور بیابانی بین ٧٠٠تا ١٥٠٠متر از سطح دریا متغیر است.

 

اجتماعات مختلفی را بر روی رسوبات کواترنر با رخساره سفره ماسه ای بوجود می آورد. گونه های همراه این بوته شور پسند عبارتند از : درمنه دشتی، ریش بز، قلم ، نتر ، نسی، کریفون و زلگ می باشند. معمولا" در نقاط دامنه ای به همراه درمنه دشتی تیپ غالب را تشکیل می دهند ، بطوری که با افزایش مقدار درصد رس و شوری خاک ، از پوشش درمنه کاسته و شور بیابان بیشتر خود را نمایان می کند . روش تکثیر گیاه توسط بذر می باشد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

Salsola tomentosa شور بیابانی

Salsola tomentosa شور بیابانی

 

گیاهی بوته ای پایا ، قد کوتاه و ارتفاع متوسط گیاه بین ٢٠تا ٤٠سانتیمتر متغیر است.انشعابات ساقه ای چوبی و ترد ، برگهای کوچک و کروی شکل ، آبدار و میوه های گیاه معمولا" در اوایل فصل پاییز تشکیل می شوند. کاسه گل دارای ۵ دانه بوده که هنگام رسیدن میوه به بال عرضی اطراف آن تبدیل می شود. رنگهای باله های میوه معمولا" بسیار متنوع و رنگین می باشد. این گیاه بوته ای اغلب در هر نوع زیستگاهی به استثناء خاکهای خیلی شور ، رویش دارد. اغلب در نقاط خشک و مرطوب استپهای مختلف کشور مانند نواحی شور آذربایجان ، سواحل دریای خزر ، بیابانهای یزد ، کرمان ، کرج ، سیستان و بلوچستان ، خراسان و مسیله انتشار یافته اند. بر روی خاکهای نیمه عمیق با بافت لومی شنی و سنگریزه دار براحتی استقرار می یابند. دامنه ارتفاعی رویشگاه شور بیابانی بین ٧٠٠تا ١٥٠٠متر از سطح دریا متغیر است.

 

اجتماعات مختلفی را بر روی رسوبات کواترنر با رخساره سفره ماسه ای بوجود می آورد. گونه های همراه این بوته شور پسند عبارتند از : درمنه دشتی، ریش بز، قلم ، نتر ، نسی، کریفون و زلگ می باشند. معمولا" در نقاط دامنه ای به همراه درمنه دشتی تیپ غالب را تشکیل می دهند ، بطوری که با افزایش مقدار درصد رس و شوری خاک ، از پوشش درمنه کاسته و شور بیابان بیشتر خود را نمایان می کند . روش تکثیر گیاه توسط بذر می باشد.

 منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )