تسطیح
تسطیح
عملیات تسطیح به معنی پر کردن گودی ها وصاف کردن بلندی ها و در نهایت ایجاد شیب مناسب جهت حرکت آب بر روی زمین است که معمولاً با ادواتی مانند بولدوزر ، گریدر ، و یا اسکریپر انجام می شود.
عملیات تسطیح قبل از کشت و به دلایل زیر صورت می گیرد
● توزیع یکنواخت آب آبیاری وباران
● جلوگیری از فرسایش و هدر رفتن آب
● کار کردن مناسب و بهتر ادوات کشاورزی درزمین
نکته مهم در تسطیح زمین این است که چون لایه سطحی زمین از لحاظ مواد غذایی و ساختمان کاملتر و قویتر ازلایه زیرین خاک است . لذا هنگام جابجایی حجم زیادی از خاک ابتدا باید قسمت سطحی خاک ( حدود٢٠ - ٣٠ سانتی متر ) زراعی حاصلخیز را جدا کرده ، در قسمتی جمع نمود و پس از عملیات خاکبرداری از لایه های زیرین مجدداً خاک حاصلخیز سطحی را بر روی سطح تسطیح شده پهن نمود ، در غیر این صورت زمین قدرت لازم جهت رشد و نمو گیاه را از دست خوهد داد .
ماخا ر
ماخار به منظور مرطوب نمودن و نرم كردن بافت خاك جهت انجام تسهيل عمليات شخم مناسب با عمق شخم مطلوب انجام مي گيرد از مسائل مهم ماخار يكنواختي آبياري سطح زمين مي باشد كه چنانچه سطح مزرعه به صورت يكنواخت آبياري نشود و بعضي جاها خشك بماند در تهيه زمين با گاوآهن دچار مشكل شده و در اين قسمتها ضمن اين كه عمق شخم كمترمي شود كلوخه ايجاد مي گردد و باعث عدم تهيه خوب زمين مي شود كه جهت كاشت با خطي كار مشكل ايجاد مي نمايد. از مزاياي ديگر ماخار رشد علفهاي هرز تا زمان انجام شخم مي باشد كه با انجام عمليات شخم آن تعدادي از بذور علفهاي هرز كه جوانه زده و رشد نموده اند از بين مي روند.
شخم
قبل از شخم زدن ، زمین آبیاری می شود و بعد از گاو رو شدن بوسیله گاو آهن بر گردان دار زمین را
زیر و رو می کنند.
هدف از شخم خاك
● شخم خاك به منظور سهولت نفوذ ريشه گياهان
● بهبود تهويه خاك (گرفتن نيتروژن و اكسيژن از هوا)
● تشويق فعاليت ارگانيسم هاي خاك
● افزايش نفوذپذيري آب
● كاهش تبخير
● از بين بردن و كنترل علف هاي هرز و آفات خاك
● مخلوط كردن بقاياي محصول و كود در خاك
● ايجاد بسترمناسب براي دانه ها و جوانه زدن
● ترميم متراكم شدن خاك كه بعلت فعاليت‌هاي قبلي انجام مي شود.
تنظيم گاوآهن برگردان دار
براي اجراي يك شخم صحيح رعايت نكات زير در مورد گاوآهنها لازم و ضروري است:
● تنظيم افقي بودن گاو آهن در جهت طولي يا مسير حركت
منظور از اين تنظيم اين است كه فاصله كليه نقاط شاسي گاوآهن در جهت حركت تراكتور با زمين مساوي باشد اين عمل به وسيله بازوي وسط دستگاه سيستم اتصال سه نقطه اي تـــــراكتور انـجام مي گيرد.
روش كار به اين طريق است كه هر گاه قسمت عقب گاو آهن بالا ايستاده باشد. چون خيش جلويي زيادتر از حد در زمين فرو مي رود لذا خيش آخري عمق شخمش كمتر از ميزان لازم خواهد شد. بنابراين با پيجاندن محور وسط اتصال سه نقطه اي سيستم هيدروليك طول اين بازو را زياد مي كنيم. در نتيجه به قسمت عقب گاو آهن فشار وارد كرده و خيش آخري پايين مي رود. برعكس چنانچه جــــــلوي گاو آهن بالا ايستاده باشد. در اين حالت خيش اخري بيش از اندازه لازم وارد خاك مي شود. لذا با كوتاه كردن طول بازوي وسط اتصال سه نقطه اي تراكتور، عقب گاوآهن بالا آمده و در نتيجه جلوي آن بالا مي رود و گاو آهن در جهت طولي افقي مي گردد.
● تنظيم افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي يا عمود بر مسير حركت
منظور از اين تنظيم اين است كه كليه نقاط شاسي گاو آهن در جهت عمود بر مسير حركت تراكتور با زمين مساوي باشد. اين عمل به كمك نگاهدارنده هاي مالبندهاي افقي تراكتور قابل تنظــــمي مي باشد.
هنگام شروع عمل شخم زني محور چرخهاي تراكتوري با زمين مساوي است ولي در گاو آهنهاي متداول هنگاميكه شيار دوم شخم را ميخواهيم شروع كنيم به علت اينكه چرخهاي سمت راست تراكتور درداخل شيار خالي ( اخرين شيار يا آخرين خيش) قرار مي گيرد. به اندازه عمق شخم به طرف زمين شخم خورده متمايل مي گردد. در نتيجه افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي تراكتور به هم مي خورد، بنابراين بايد از شيار دوم يك تنظيم افقي بودن در جهت عرضي تراكتور انجام گيرد. به اين منظور از بازوهاي نگاهدا رندة مالبندهاي افقي سيستم هــــيدروليك تراكتور استفاده مي شود.
● تنظيم عرض شخم
عرض كلي هر شيار گاوآهنهاي اتصال سه نقطه اي ( سوار شونده ) مقدار مشخصي است كه توسط كارخانه سازنده براساس طراحي دستگاه به منظور انجام شخم مناسب تعيين مي گردد در صورتيكه عرض شخم يا شيار گاو آهن از اين حد تجاوز كند و عريض تر شخم زده شود ايجاد حالتي خواهد شد كه به آن پي شخم يا سياه كاري مي گويند. در اثر اين حالت يك نوار شخم نشده يا بد شخم شده بين هر عبور گاو آهن با عبور قبلي آن باقي مي ماند.
● تنظيم عمق شخم
تنظيم عمق شخم عبارت است از انجام اعمالي كه به گاو آهن اجازه مي دهد كه تا عمق موردنظر به داخل خاك فرو برود. در تراكتورهاي امروزي، در قسمت سيستم اتصال سه نقطه اي هيدروليكي وسايلي نصب شده است كه به وسيله آنها مي توان ميزان نفوذ گاو آهن به داخل خاك را تنظيم ، تصحيح و كنترل كرد. بطور کلی یک شخم خوب شخمی است که عمق آن درسراسر زمین یکنواخت و باقیمانده گیاهی موجود در سطح زمین کاملاً زیر خاک رفته باشد . عمق مناسب شخم در کشت گندم ٢٠-٣٠ سانتیمتر است .
دیسک
بعد از عملیات شخم با حفظ یک فاصله زمانی مناسب عملیات دیسک زدن صورت می گیرد این فاصله زمانی بسته به بافت خاک و فصل می تواند از یک تا چند روز متفاوت باشد ولی به هر صورت نباید فاصله زمانی میان شخم تا دیسک آنقدرطول بکشد که خاک خیلی خشک شده و به صورت کلوخه ای در آید. با انجام عملیات دیسک شیارهای خاک شخم خورده به صورت یکنواخت و یکسان در می آید و خاک دانه بندی مناسب جهت بستر بذر می یابد . در صورتی که زمین دارای کلوخ و بقایای گیاهی باشد ، بهتر است دو دیسک عمود بر هم زده شود تا باقیمانده های گیاهی به زیر خاک رفته و تهویه بهتر انجام شود . دیسک زدن نبایدطوری باشد که کلوخه ها به حالت پودری خرد شود ، زيرا پس از آبیاری یا بارندگی خاک سله بسته و خروج جوانه بذر از خاک مشکل می گردد.اگر كلوخه ها كم باشند زاويه محورهابايد كم شوند در صورتي كه كلوخه ها زياد باشند زاويه محورها بايد زياد شود .سرعت تراكتور را متناسب با مقدار كلوخ تنظيم كنيد ( كلوخ زياد بيشتر ، كلوخ كم سرعت كمتر ). سرعت متوسط تراكتور ۸ – ۶كيلومتر در ساعت باشد .
ماله
پس از شخم و عمليات ديسک در خاک ممکن است پستي و بلندي جزئي ناشي از تهيه بستر در زمين باقي مانده باشد. لذا از ماله براي از بين بردن اين پستي و بلندي ها استفاده مي شود. لازم است که جهت حرکت ماله به صورت مورب از يک گوشه زمين به يک گوشه ديگر آن باشد تا نتيجه بهتري به دست آيد. ميتوان يکبار به صورت ضربدر و بار ديگر در جهت عمليات فارو ماله کشي نمود. فاصله تيغه ماله از سطح خاک بسته به وضعيت مزرعه معمولا از ٣ تا ۸ سانتيمتر است که لازم است قبلا در يک سطح مسطح تنظيم گردد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
ماشین آلات کشاورزی ( ماشین های کاشت )