وسایل مورد نیاز
mظرف:
اندازۀ ظرفها باید طوری انتخاب شوند که بزرگی آن برای احاطۀ 2 یا چند گیاه کافی باشد. مثل تنگ ماهی، ظرف شیشه ای شکلات، آکواریوم، ظرفهای شیشه ای مربا یا بطری بزرگ.
برای افراد مبتدی، پیشنهاد می شود که یک ظرف بزرگ و در باز مانند آکواریوم انتخاب شود. کارکردن داخل آن بسیار آسان است و با کسب تجربه شا می توانید از چوبهای بلند و یا بیلچه برای کاشتن گیاهان در ظروفی که دهانه آن کوچک است استفاه کنید.
هر ظرف تمیز می تواند برای ساختن تراریوم استفاده شود. نیاز اصلی این است که مانع دخول آب شود. چیزهائی را انتخاب کنید که به اندازه کافی برای جا دادن گیاهان بزگ باشند و سرپوش آن طوری باشد که مانع خروج رطوبت گردد. کوزه، بطری، آکواریوم ظرفهائی هستند که بطور معمول مورد استفاده قرار میگیرند. طراحی های دیگر مانند بلوکهای شیشه ای می توانند به دکور منزل زیبائی ببخشند.
ظرف باید شفاف باشد، زیرا ظروف رنگی و یا کرد نور را کاهش می دهند و در رشد گیاه دخالت می کنند.
ظروف می توانند باز یا بسته باشند . گیاهان در ظروف بسته باید رطوبت بالا را بتوانند تحمل کنند. ظروف با درب بزرگ بدون پوشش ممکن است مورد استفاه قرار بگیر اما احتیاج دارد به آبیاری متناوب برای اینکه رطوبت را حفظ کنند. تراریوم های باز خشک هستند و کمتر دچار بیماریهای می گردند.
قبل از کاشت ظرف را استرلیزه کنید. آنرا با آب گرم و صابون خوب شستشو دهید. اگر از ظرفهای تمیز شیشه ای تجاری استفاده می کنید اجازه دهید که درب ظرف چندین روز قبل از کاشت باز باشد.
·زغال چوب:
از زغال چوب برای جذب بوی نامطبوع ظرف استفاده می گردد.
·پارچه پرده ای فایبر گلاس یا جوراب زنانه نایلونی:
این مواد برای جلوگیری از فرو نشستن خاک و از بین رفتن توانایی آن برای زهکشی استفاده می شوند.
·چوبهای بلند می توانند مفید باشند. طول مناسب بستگی دارد به ارتفاع ظرفی که برای تراریوم بکار می رود. آنها می توانند مورد استفاده قرار بگیرند برای حقر چاله هایی که برای کاشت گیاهان بکار می روند.
·ممکن است شما از قاشق بزرگ آشپزخانه در جابجایی خاک و مواد زهکشی و از چنگال برای شیار بازکردن استفاده کنید.
·اگر دهانه ظرف مورد استفاده ما خیلی کوچک باشد از یک قیف کاغذی یا فویل آلومینیومی برای ریختن خاک به داخل ظرف استفاه کنید.
·قیچی خانگی می تواند کمک کند برای حرس گیاهان قبل از اینکه کاشته شوند.
·یک اسپری آب پاش برای آب دادن به تراریوم می توند مورد استفاده قرار بگیرد.
مرحلۀ اول:
ظرف مورد نظر ار انتخاب کرده، آنرا تمیز و خشک می کنیم. یک لایه سنگریزه داخل ظرف می ریزیم. سعی می کنیم مقدار بیشتری از سنگریزه ها به یک سمت دیواره ظرف متمایل باشند. این کار به زهکشی بهتر کمک می کند.
زهکشی مناسب ضروری است رای اینکه مطمئن شویم که خاک بیش از حد اشباع نشود که باعث شود ریشه پوسیده شود و گیاه شما از بین برود. میزان مواد زهکشی بستگی به اندازه و شکل ظرف دارد. با توجه به اندازۀ ظرف شما می توانید که لایه 1 اینچی از مواد را در ته ظرف پخش کنید، بطوریکه تمام ظرف را بپوشاند. (کوچکترین حالت) برای ظرفهای عمیق یا بزرگ حتی لایه ای تا 3 اینچ نیز ممکن است مورد استفاه قرار بگیرد.
گاهی قبل از لایه سنگریزه، لایه نازکی از خزه در ته ظرف قرار می دهند.
مرحلۀ دوم:
برای جذب بوهای ناخوشایندی که موقع آبیاری ایجاد می شود لایه نازکی از زغال روی لایه سنگریزه های می ریزیم.
مرحلۀ سوم:
قرار بودن یک لایه مواد غیر طبیعی روی زهکش لایه ای را ایجاد می کند که از فرو نشستن خاک و از بین رفتن توانایی آن برای زهکشی جلوگیری می کند. مواردی مثل پارچه های پرده ای فایبر گلاس، جورابهای زنانه نایلونی یا پرده دور انداختنی، موارد خوبی هستند. چون دارای خلل و فرج کافی برای عبور آب هستند که هم خاک و ذرات را نگه می دارند و هم زود فاس نمی شوند.
گاهی از خزه اسفاگنوم نیز به این منظور استفاده می شود.
مرحلۀ چهارم:
به مقدار کافی خاکی تمیز و استرلیزه شده که تقریباً 5/1 تا 4/1 حجم ظرف را پر می کند، اضافه می کنیم. برای دادن جلوه بیشتر به تراریوم، خاک را بطور مسطح در ظرف نمی ریزیم، بلکه آنرا شیبدار و تپه مانند می ریزیم تا گیاهان در سطوح مختلف قرار گیرند. خاک را از پشت به سمت جلو شیبدار کنید. معمولاً اختلاق سطح بین خاک جلو خاک عقب 1 تا 2/1 اینچ می باشد. اگر چه، اگر تراریوم دایره ای است، شما می توانید سطح صافی را برای کشت داشته باشید.
می توان از خاکهای گلدانی بسته بندی شده که استرلیزه هم هستند استفاده کرد یا اینکه از مخلوط خاک باغچه و پیت ماس محیط کشت را تهیه کرد.
خاک باید نرم، دارای زهکشی خوب و بدون کود باشد.
برای تراریوم نواحی گرمسیری با گیاهان شاخ و برگدار، یک قسمت خاک، یک قسمت پیت ماس و یک قسمت پرلیت استفاده کنید. اگر شما می خواهید یک باغ کاکتوس ایجاد کنید از خاک زبر که از یک قسمت خاک و یک قسمت شن تشکیل شده است استفاده کنید.
برای از بین بردن عوامل بیماری زا در خاک تهیه شده می توان به روش زیر عمل کرد:
ابتدا خاک را مرطوب کرده و در سینی بزرگ پهن کنید. سپس آنرا تحت دمای 200 درجه فارنهایت به مدت 20 دقیقه قرار دهید. هر 5 دقیقه یکبار نیز خاک را به هم بزنید. به این ترتیب خاک استرلیزه خواهد شد.
خاک ورد استفاده تان را قبل از استفاده مورد آزمایش قرار دهید، به این صورت که آنرا با دست فشار دهید، اگر به راحتی فشرده شود مقداری پرلیت و وری کولات برای کمک به زهکشی به خاک اضافه کنید.
خاکی که به تراریوم اضافه می شود نسبتاً خشک باشد، در غیر اینصورت به دیواره ها می چسبد.
خیلی از اوقات خاک می تواند با طراوت شود به وسیله بریدن لایه بالایی خاک و اضافه کردن خاک تازه.
مرحله پنجم:
بعد از تهیه محیط کشت و قرار دادن در ظرف، نوبت به انتخاب و کاشت گیاهان می رسد.
دنبال گیاهانی باشد که رشد کم و برگهای کوچک داشته باشند. برای تهیه تراریوم،گیاهانی باید انتخاب شوند که علاوه بر دارا بودن شاخ و برگ زیبا، رشد کندی داشته باشند. همچنین توانایی تحمل رطوبت زیاد هوا و خاک، و نور کم را هم داشته باشند. ما در تراریوم گیاهانی را می توانیم پرورش دهیم که به درجه رطوبت بالایی،نیاز دارند. که در غیر اینصورت در هوای خشک خانه این گیاهان از بین می روند.
تعدادی از گیاهانی که می توان از آنها در تهیه تراریوم استفاده کرد عبارتند از : کالاته آ، پیرومیا، سرخس، فیتونیا، پتوس، کاماادورا، سارانتا، کراسولا یا گیاهانی مثل بنفشه، توت فرنگی وحشی و ...
کاکتوس، گیاهان گلدار گرمسیری یا یک ترکیب از گیاهان رنگارنگ برای استفاده در تراریوم مناسب هستند. گیاهان به رشد پیوسته و آرام نیاز دارند، همچنین باید توانایی همزیستی با گیاهان همراهشان را در شرایط یکسان داشته باشند. هرگز از ترکیبی از گیاهان که نیازهای رشد مختلفی دارند استفاده نکنید. گیاهانی را انتخاب کنید که از لحاظ واریته، اندازه، بافت و رنگ احتیاجاتشان مشابه یکدیگر باشد.
بهتر است گیاهانی مورد استفاده قرار بگیرند که از لحاظ اندازه مناسب برای ظرف انتخاب شده باشند. گیاهانی که دارای رشد کم هستند به دستکاری و نگهداری کمی نیاز دارند. اگر شما می خواهید که توجه بیشتری به آنها داشته باشید می توانید گیاهانی که رشد بیشتری دارند را آزمایش کنید. آنها به تربیت بیشتر و مداوم نیاز دارند اما شما می توانید تنوع بیشتری در تراریوم خود داشته باشید.
اگر ظرف تراریوم طوری است که تمام سطوح شفاف بوده و دارای دید است باید گیاهان بزرگتر را نزدیک به مرکز کاشت.اما اگر فقط 2 یا 3 سطح آن دیده می شود، گیاهان بلند تر باید در قسمت دیواره پشتی جای داده شوند .
ترتیب گیاهان را بوسیله حرکت آنها در داخل ظرف (اگر دهانه ظرف بزرگ باشد)یا محل بازی که اندازه آن مشابه تراریوم باشد تعین کرد .
گیاهان نباید خیلی نزدیک هم کاشته شوند،بلکه باید فضای کافی برای هر کدام از آنها در نظر گرفته شود.گیاه باید طوری مستقر شود که پایه گیاه همسطح سطح بالای خاک باشد . اجازه ندهید که پایه گیاه بالاتر از سطح خاک قرار گیرد.
گیاهان گرمسیری و جنگلی در تراریوم بسته ویا دریچه دارمورد استفاده قرار بگیرد.گیاهان آبدار و شاداب در ظرفهای باز مورد استفاده قرار بگیرد .
بسیار مهم است که گیاهان فاقد حشره یا بیماری باشند .هر برگ آسیب دیده یا زرد یا هر برگی که نشان از آسیب حشره یا بیماری دارد را فوراً جا به جا کنید.اگر بیماری برای شما دارای اهمیت است گیاهان را در یک بسته پلاستیکی برای دو هفته قبل از کاشت در تراریوم قرار دهید، اگر بیماری وجود داشته باشد روی شاخ و برگ و ساقه نمایان می شود. سریعا گیاه را در ظرف بکارید، تا ریشه های بدون حفاظ خشک نشوند .
وقتی در یک ظرف با دهانه عریض کشت می کنید از قاشق برای در آوردن خاک استفاده کنید. اگر از ظرفی با دهانه باریک استفاده می کنید باید روشی برای قرار دادن گیاه در تراریوم ایجاد کنید. برای وارد کردن نباتاتی که ریشه آنها بزرگ است آنها را داخل کاغذ یا پارچه پیچانده و فرم می دهند . از یک انبر بلند و باریک یا چوبی که انتهای آن سیم حلقوی بسته شده است استفاده کنید. با این چوب چاله را قبل از کاشت حفر کنید و بعد از کاشت چاله را پر کنید و اطراف آن را به آرامی فشار دهید . ک چوب بلند که انتهای آن یک چوب پنبه قرار دارد وسیله مناسبی برای محکم کردن خاک اطراف گیاه است .
بر خلاف باغ لازم نیست که ریشه ها را شل و نرم کنید. در تراریوم نمی خواهیم که گیاهان رشد سریع داشته باشند و باقی ماندن ریشه ها به صورت گلوله ای متراکم باعث می شود که رشد گیاهان آهسته باشد .
مرحله ششم :
بعد از کاشت گیاهان، می توان تراریوم را با استفاده از تخته سنگ، چوب شکسته، خزه و چیزهای دیگر تزئین کنیم. با این عمل یک دنیای کوچک زندگی گیاهی ترسیم می شود.
مرحله هفتم :
ظرف را با در پوش یا سینی شیشه ای بپوشانید. در این مرحله ارتباط با محیط قطع می شود و جنگل بارانی مینیاتوری ایجاد می شود .
مرحله هشتم :
هر گیاهی را که شروع به پوسیدگی می کند جابجا کنید . پوسیدگی معمولاً در اثر رطوبت زیاد بوجود می آید. اگر این اتفاق در تراریوم بسته بیفتد در پوش را حرکت دهید تا ظرف خشک شود. تراریوم بسته را در هفته اول بعد ازکاشت در نظر بگیرید. در این زمان غالباً بیماریها شروع می گردد. هر برگی که می میرد یا گیاهی که شروع به پوسیدگی می کند باید سریع از بین برود قبل از اینکه مشکل به سایر گیاهان نیز سرایت کند. در بیشتر حالات، بعد از چند هفته تراریوم استقرار پیدا می کند و خطر بیماری ها کاهش پیدا می کند .
نظارت خود را برای برگهایی که می افتد و یا هر قسمتی از گیاه که دچار پوسیدگی می شود ادامه دهید.
عدم موفقیت بسیاری از تراریوم ها در نتیجه کود بیش از اندازه می باشد . کمتر از یک سال بعد از کاشت برنامه ای برای کود دادن نداشته باشید .اگر گیاهان به زردی گراییده شوند و با قدرت رشدشان بدون هیچ دلیل مشخصی کم شود، کود سبکی که به صورت محلول با آب است به نسبت 4/1 گیاهان خانگی داده شود.
پس از کاشت، گیاهان را با اسپری آبیاری کرده، که در این صورت برگهای آنها نیز تمیز می شوند. آبیاری شدید باعث از بین رفتن گیاهان می شود. هیچگاه آب را به طور مستقیم روی تراریوم نریزید، زیرا محلی برای زهکشی که آب از آن خارج شود وجود ندارد. آب به مقداری اضافه کنید که فقط خاک مرطوب شود. هیچگاه آب جمع شده در زیر لایه سنگریزه نداشته باشید. زیرا آب باعث خواهد شد که ریشه گیاه دچار پوسیدگی شود. وقتی که کناره های ظرف خشک هستند و هیچ رطوبتی در کناره ها آشکار نیست، مقدار کمی آب اضافه کنید .
اگر در اثر آبیاری زیاد فضای داخل ظرف مه آلود شود ،در ظرف را بر می داریم تا آب اضافی تبخیر شود، سپس در ظرف را می گذاریم .
وقتی که گیاهان برای اولین بار در تراریوم کاشته می شوند، تراریوم شروع به ایجاد آب و هوای مناسب گیاه می کند. گیاهان رطوبت را از برگهایشان از دست می دهند که روی شیشه متمرکز می شود و دوباره به خاک بر می گردد. این چرخه باعث می شود که تراریوم برای مدتها احتیاج به آبیاری نداشته باشد. در تراریوم های بسته فاصله آبیاری می تواند 1 ماه یا بیشتر باشد. در بیشترین حالت، به آبیاری در هر دو هفته یک بار نیاز دارید، که این به شرایط بستگی دارد .
تراریوم را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار ندهید. اجازه تابش مستقیم باعث افزایش درجه حرارت داخل تراریوم می شود و باعث سوختگی گیاه خواهد شد .
تراریوم را در جایی قرار دهید که نور غیر مستقیم کافی داشته باشد. پشت پنجره های شمالی بهترین مکان خواهد بود بیشتر گیاهان که برای تراریوم مناسب هستند به نور بیش از اندازه نیاز ندارند، اما مقدار نور باید خوب باشد اگر تراریوم در محلی قرار دارد که نور در آنجا پایین است، نور مصنوعی اضافه کنید. یک لامپ w 100 در داخل تراریوم و یا لامپ فلوراسنت بالای تراریوم می تواند مفید باشد. در جایی که نور بیرونی ضعیف است، نور مصنوعی را 16 تا 18 ساعت در روز داشته باشید.
برای اینکه گیاهان بر اثر نور به یک سمت خم نشوند باید جای ظرف را هر چند وقت یک بار تغییرداد و جهت آن را نسبت به نور عوض کرد.
اين شيشه براي تهويه گياهان داخل جعبه بكار مي رود و هر وقت رطوبت داخل تراريوم ، زياد شود شيشه بالائي را برمي دارند تا رطوبت تقليل يابد .
ته جعبه ۲ – ۳ سانتيمتر شن درشت يا تيله خرده مي ريزند .
روي شن يك ورقه نازك زغال خرد شده و روي زغال خرده ها را مخلوطي از سه پنجم تورب و دو پنجم ماسه پر مي كنند ( ماسه شسته بدون خاك ) .
البته اين مخلوط را قبل مرطوب كرده و روي آن خزه مرطوب پهن مي كنند .
در تراريوم گلهائي نظير : كروتون – مارنتا – حسن يوسف – عَشَقه و انواع سرخسهاي پا كوتاه و بنفشه آفريقايي را مي كارند .
علاوه بر تراريوم ، در منزلهاي جديد اغلب پاسيو موجود است كه در آنجا هم گياهان رطوبت دوست را مي كارند .
بيشتر اوقات چون ارتفاع پاسيو ، زياد است و حرارت بطرف بالاي آن مي رود هم محيط پاسيو خشك مي گردد ، هم رطوبت محيطي كم ميشود و هم حرارت نزديك خاك كم است .
در اين مورد يعني در موقع كاشت گياهان در پاسيو ، ممكن است شيشه هاي سقف را دوجداره كرد و يا پلاستيكي بالاي گياهان كشيد و يا اينكه با شيلنگ رطوبت محيطي را بيشتر كرد يعني روزي يكمرتبه در صبح روي برگهاي گياهان را مرطوب نمود .
ظروف مورد استفاده برای تراریوم می تواند تنگ ماهی، شیشه مربا دهانه گشاد و یا ظروف شیشه ای بلا استفاده در طرح و شکلهای گوناگون باشد. وسایلی که برای درست کردن تراریوم نیازمندیم عبارتند از: قیف برای ریختن خاک در قوطیهای دهانه تنگ، بیلچه یا یک قاشق بی مصرف برای جابجایی خاک، انبرک یا چنگک کوچکی که بتوان بوته کوچک را بوسیله آن داخل بطری تنگ کنید، کود خاک که کی تواند از یک چوب پنبه که به سر یک مداد وصل کرده اید درست شود و پس از قرار دادن گیاه در خاک برای کوبیدن سطحی خاک اطراف آن بکار رود. گیره کوچک برای برداشت اضافات خاک یا گیاهی از کف تراریوم بوسیله گردگیری و تمیز کردن که می تواند یک قلم موی با ابعاد مختلف باشد. برای آبیاری گیاهان در تریریوم باید توجه شود که خاک بستر بیش از حد خیس نشود. یک قطره چکان بزرگ، آبپاش کوچک دستی یا قیف کردن دراز برای این منظور کافی است. برای هرس کردن گیاهانی که اندازه آنها خیلی بلند شده می توان از قیچی کوچک یا قیچی باغبانی استفاده کرد. برای بررسی میزان رطوبت خاک ته محفظه از یک پیت شیشه ای یا نی استفاده کرده چون به هر صورت نمی توانیم سوراخی را در زیر محفظه برای زه کشی خاک ایجاد کنیم. درباره آبیاری باید خیلی دقت کرد. میزان آب نباید کم یا زیاد باشد. برای ایجاد یک زهکشی محدود می توان از مقداری زغال استفاده کرد و سپس روی آن کمی شن و ماسه آکواریوم ریخت. به این ترتیب رطوبت اضافی خارج می شود و امکان سرایت بیماری و رشد عوامل بیماری زا کمتر خواهد شد. انتخاب گیاهان لذت بخش ترین مرحله است. می توان انواع و اقسم گیاهان پاکوتاه و بلند کپه ای و با برگهای متفاوت استفاده کرد. هر چند گیاهان رطوبت پسند مثل خزه و سرخس به مراتب بهتر جواب می دهند ولی انواع گیاهان خانواده پیله آ و پپرومیا، بنفشه آفریقایی، درخت سرو،نخل، آلوئه، کاج، همیشه بهار و صنوبر هم مورد استفاده هستند. می توان از گیاهان دیگر مثل بگونیا، گل شیپوری، گل ناز، انواع خزه و اسفاگنوم و کاکتوس نیز استفاده کرد. برای کاشت گیاهان اگر به رنگ و اندازه و ترکیبی که در کنار هم ایجاد می کنند دقت کنیم تراریوم های زیبایی را خواهیم ساخت.
گلخانه کوچک ساختگی عاری از هر نوع گرد و خاک است و نگرانی از بابت باد شدید یا گرما وجود ندارد. نور مستقیم خورشید هم نیاز نیست و در تاریکترین نقطه آپارتمان بخوبی رشد می کند و در هر فصلی می تواند محفوظ باشد. امکان ورود حشرات به آن وجود ندارد.
تراریوم طرحهای مختلف و متنوعی دارد و یکی از عوامل نادر و تمیز برای محیط زیست می باشد. تغییرات هوا در آن تاثیری ندارد و حتی بخاری روشن در زمستان صدمه ای به آن نمی زند. گاهی گیاهان پژمرده گلخانه ها را در تراریوم منتقل می کنند تا سلامت خود را باز بدست آورند چون در آنجا از رطوبت و تغذیه مناسب بهره مند می شوند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
