تازه های کشاورزی مراحل مهم آبياری در زراعت گندم

تازه های کشاورزی مراحل مهم آبياری در زراعت گندم

 

در مرحله دانه بستن چنانچه آبياري صورت نگيرد، دانه ها كوچكتر شده، وزن دانه ها كاهش يافته و در نتيجه عملكرد كاهش مي يابد،

به گزارش خبرگزاري كشاورزي ايران (ايانا)- چون در اغلب مناطق گندم خيز ايران ريزش باران خصوصا در دوره فعال رشد گياه براي تامين آب مورد نياز گندم كافي نيست، بنابراين لازم است تا در مناطقي كه مقدار باران در طول دوره رشد اين گياه كمتر از 300 تا 350 ميلي متر است، گندم را در مراحل مختلف رشد آبياري كرد. دانه هاي گندم پس از آن كه در خاك قرار گرفت رطوبت كافي بايد در اطراف آن وجود داشته باشد تا با جذب آب و اكسيژن كافي به سرعت جوانه توليد كند.

مقدار آب لازم براي گندم از ابتداي كاشت تا هنگام برداشت 8-4 هزار مترمكعب در هكتار است. تعداد دفعات آبياري و مقدار آب در هر آبياري بستگي به آب و هواي منطقه و نوع و جنس زمين دارد.

مراحل مهم آبياري در زراعت گندم عبارتند از:

- جوانه زدن تا اتمام پنجه زدن: اين مرحله كه اغلب مصادف با فصل زمستان است، از نظر تامين آب مشكلي وجود نداشته و اغلب در اين مرحله آبياري صورت نمي گيرد، چون رطوبت موجود در زمين براي پنجه زدن كافي است.

- مرحله ساقه رفتن: نيازهاي آبي گندم در هنگام ساقه رفتن و طويل شدن سريع ساقه ها به سرعت بالا مي رود.

- مرحله سنبله رفتن

- مرحله گل رفتن

- مرحله دانه بستن

معمولا از جوانه زدن تا به سنبله رفتن ديگر احتياجي به آبياري نيست، مگر در شرايط استثنايي، زيرا در اين دوره تبخير و تعرق نسبتا كم بوده و در عين حال مصادف با زماني است كه حداكثر بارندگي طبيعي صورت مي گيرد. در صورت لزوم، آبياري دوم زماني اجرا مي شود كه اولين سنبله ها شروع به ظاهر شدن مي كنند. آبياري سوم هم ممكن است در مرحله تشكيل دانه لازم باشد.

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

 

سيستم آب كشت

سيستم آب كشت روميزي كه مجهز به هواساز است و داراي بهترين شرايط براي تطبيق پذيري در انتقال گياهان از محيط كنترل شده آزمايشگاه به گلدان است، براي نخستين بار در ايران و در موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندر قند كرج، طراحي و ساخته شد.

به منظور آگاهي از جزئيات اين سيستم و طريقه كار آن خبرنگار ايانا گفت و گويي با مهندس نسرين ياوري مجري پروژه و عضو هيات علمي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند انجام داده است كه مي خوانيم.

سيستم آب كشت چيست و به چه منظوري ابداع شد؟

براي اجراي برنامه كشت بافت گياهي، توليد گياهان در ظروف شيشه اي و پلاستيكي در ابعاد گوناگون انجام مي شود. رطوبت نسبي هوا در ظروف معمولا به 100 درصد مي رسد شرايط نوري و تبادل گازي محدود و تامين مواد معدني و آلي مورد نياز رشد بافت از طريق محيط غذايي، ريز گياهچه هاي توليد شده را قادر به انجام فتوسنتز نمي كند.

حساس ترين مرحله ريز ازدياد كلوني گياهان به روش كشت درون شيشه اي شامل خروج ريز گياهچه ها از محيط ظروف كشت و تطبيق با شرايط رشد فعال در محيط خارج از شيشه است، كه معمولا به دليل يكسان نبودن شرايط درون شيشه و محيط گلدان و حساس بودن گياهچه ها، تعداد زيادي از گياهچه ها از بين مي رفتند، اما سيستم آب كشت براي تطبيق پذيري در انتقال گياهان به محيط گلدان، بهترين شرايط را فراهم مي كند تا ريز گياهچه ها به واسطه تامين آب براي توليد

ريشه هاي جديد، نور، رطوبت نسبي كافي و يكنواخت، توانايي رشد «فتواتوتروفيك» را بدون هيچگونه ضايعات بازيابد بطوريكه گياهاني كه بدين روش به گلدان منتقل مي شوند كمتر از 5 درصد ضايعات دارند.

روش كار اين دستگاه چگونه است؟

گياهچه هاي كامل (ريشه دار) به كمك پنس از داخل ظروف كشت خارج مي شوند و براي حذف آگار باقيمانده، ريشه ها را با آب به آرامي شستشو مي دهند و بلافاصله در دستگاه مستقر مي كنند.

اجزاي تشكيل دهنده دستگاه جويبار عبارتست از محفظه اي شيشه اي كه از صفحه اي مشبك كه محل استقرار گياهچه است، پمپ هواساز و لامپ مهتابي كه هوا و نور مورد نياز گياه را تامين مي كند، تشكيل شده است.

براي تطبيق پذيري در اين دستگاه، ريز گياهچه ها به مدت يك هفته با آب معمولي و در هفته دوم با محلول غذايي هوگلند كه غلظتي معادل 4/1 دارد تغذيه مي شوند و وقتي كه حجم ريشه ها زياد شد زماني است كه گياه آمادگي انتقال به گلدان را پيدا كرده است. همچنين دستگاه قابليت تنظيم هوا، نور و رطوبت را در مراحل مختلف رشد گياه داراست.

ايده ساخت چنين دستگاهي چگونه فراهم شد؟

ساليان پيش، گياه چغندرقند را گياهي حساس به آب مي دانستند، چون چغندر ريشه اي قندي داشته و آب زياد باعث مي شود كه عوامل بيماريزا و آفات به سمت ريشه پر از قند جلب شوند، محققان سالها با آزمايشهاي مختلف سعي كردند كه اين گياه را با شرايط كم آبي تطبيق دهند البته اين نظريه درست است، اما در آزمايشگاه كشت بافت موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند كرج به يك صورت ديگر به اين مسئله توجه شد.

از آنجايي كه در كشت بافت گياهان، ريشه هاي توليد شده افشان است و در مراحل بعدي اين ريشه ها تبديل به ريشه هاي ذخيره اي مي شوند، بنابراين گياه در اين مرحله حساس به آب نيست، بلكه هر چقدر آب برايش بيشتر فراهم باشد، ريشه هاي افشان بيشتري توليد مي كند.

آزمايشات مختلفي در لوله هاي آزمايشگاهي پر از آب انجام شد تا اينكه در سال 1378 زمينه ساخت اين دستگاه براي اولين بار در ايران، در چارچوب اجراي پروژه ملي شماره 1242 برنامه ملي تحقيقات مصوب شوراي پژوهشهاي علمي كشور با همكاري دانشگاه علوم تهران و محققان آزمايشگاه كشت بافت موسسه فراهم شد و نتايج اين پروژه در قالب گزارش نهايي در سال 1380 منتشر شد و گزارش كوتاهي نيز در شماره 17 مجله چغندرقند نوشته شد.

ادامه نوشته

آب نفت دوم

آب نفت دوم

 

:que:

طي قرن گذشته، تقاضاي آب براي مصارف خانگي به شدت افزايش يافته است و دوباره اين سؤال را به ذهن مي‌آورد كه وظيفه ما به عنوان يك فرد و يك انسان چيست؟ تقاضاي مصرف آب در هر دو بخش صنعتي و خانگي افزايش يافته است و تداخل اين تقاضاها در بخش‌هاي مختلف، فشار بيشتري بر بخش كشاورزي وارد مي‌آورد كه ممكن است مناطق كم آب را به كاهش توليدات غذايي و كشاورزي وادار كند و به واردات از كشورهاي داراي منابع آب بيشتر روي بياورند؛ اين مسئله، امنيت غذايي را در دنيا به خطر خواهد انداخت.

 

فقر، قدرت و نابرابري، بيش از هر چيز -حتي خود كمبود آب- خودنمايي مي‌كند و آن را تحت الشعاع قرار مي‌دهد. مسئله‌اي كه در گزارش سازمان ملل در سال 2006 بسيار مورد توجه قرار گرفته است. ما نيز كمي در اين باره بحث خواهيم كرد. به دليل بي توجهي‌ها و سهل انگاري‌هايي كه در زمينه آب رخ داده است، بايد در انتظار وقوع پاره‌اي اتفاقات و نابرابري‌ها و همچنين به خطر افتادن دسترسي به آب سالم باشيم. بيش از يك و نيم ميليارد نفر از مردم دنيا دسترسي به آب سالم ندارند. اگر فقر به خودي خود بد و نكوهيده است، قطعاً فقر بدون دسترسي به آب، بسيار طاقت فرسا و غير قابل تحمل و تصور خواهد بود. اتفاقي كه بر اثر سهل انگاري‌هاي پي در پي، اكنون گريبان گير بيش از يك و نيم ميليارد نفر از مردم دنياست و زمين را براي آنها به جهنمي مبدل ساخته است. اخيراً برنامه‌هايي كه با هدف توسعه كشورها تنظيم مي‌شود، اين فرصت را فراهم كرده است تا كشورها با اولويت بندي اهداف خود، چگونگي توزيع و مصرف را در رأس برنامه‌هاي خود قرار دهند؛ اما همچنان منابع مالي و امكانات كافي به اين بخش اختصاص داده نشده است. در سراسر دنيا، تنها 5 % از كمك‌هاي بين المللي و اعتبارات خارجي به بخش آب و فاضلاب اختصاص پيدا مي‌كند.

 

يكي از مشكلات اساسي ديگر كه در زمينه آب وجود دارد، هدر رفتن آن و همچنين آلودگي درياچه‌ها، چشمه‌ها، درياها و رودخانه‌ها مي‌باشد. هيچ كس قادر به تخمين هزينه پاكسازي منابع آب نيست و نمي‌توان پيش بيني كرد، چه ميزان از اين خسارت‌ها قابل بازگشت و جبران باشد. اكنون زمان آن فرا رسيده تا درس‌هايي را كه در زمينه مديريت و مصرف ديگر منبع طبيعي -نفت- آموخته ايم، در مورد آب به كار ببنديم. به جرأت مي‌توان گفت، در مورد نفت، شاهد استفادة بيش از حد، افزايش بهره برداري‌ها و توزيع ناعادلانه در اين ثروت مشترك و حياتي بشر بوده ايم. مديريت ضعيف محيط زيست، استفاده از تكنولوژي براي افزايش استخراج و فقدان مديريت مؤثر جهاني براي كنترل اين روند، از ديگر مشكلات و معضلات نفت به شمار مي‌رود.

 

از اين رو، در مورد آب نياز به تمركز بر محورهاي اساسي چون مديريت تقاضا و دسترسي جهاني و حفظ پاكيزگي منابع احساس مي‌شود. در اين خصوص بايد از تكنولوژي در جهت جايگزيني آب در برخي مصارف استفاده نمود، اما اتفاقي كه اكنون در حال وقوع است، دقيقاً عكس اين موضوع است و از تكنولوژي براي استخراج و بهره برداري بيشتر آب از دل زمين استفاده مي‌شود. گذشته از تمامي مسائل مطرح شده، نياز به بستر سازي مناسب براي مذاكره و تبادل نظر و وضع قوانين جهاني در اين زمينه، بايد از اولويت‌ها باشد.

مديريت تقاضا، شايد مهم ترين و در عين حال دشوارترين مسئله باشد كه به درايت فراواني نياز دارد. چگونه خود را متقاعد سازيم كه آب كمتري مصرف كنيم؟ شايد مصرف كنندگان شهري كليد حلّ پاره‌اي از مسائل باشند. در حقيقت، شهرنشينان از دنياي طبيعي جدا شده اند و تقاضا و نياز شهرنشيني، مصرف بي رويه آب را تقويت كرده است و ديدگاه و تفكرات شهرنشيني در اين زمينه، نياز به بازنگري و اصلاح اساسي دارد تا اين روند نادرست مصرف را متوقف نمايد.

 

در اين راستا بايد تلاش كنيم، واقعيت‌هاي پنهان را آشكار سازيم. بيشتر نارسايي‌ها و ناكارآمدي‌هاي ما ريشه در عدم آگاهي ما دارد. بايد فاصله فرهنگي و آگاهي مصرف كنندگان را كاهش داد تا با رسيدن به نقطه نظري واحد در مورد روش‌هاي زندگي روزمره كه آب را بيهوده هدر مي‌دهد، اين اشكالات در شيوه زندگي را رفع

ادامه نوشته

آیا سدها اثرات منفی هم دارند؟

آیا سدها اثرات منفی هم دارند؟

 نه تنها تالاب‌ها و درياچه‌ها (مثلاً درياچه‌ی اروميه) با سدسازی بر روی رودخانه‌های ورودی، شورتر می‌شوند و رو به زوال می‌روند، بلكه حتی گاه درياها نيز دچار مشكل می‌شوند: كم شدن آب شيرين ورودی به خليج فارس ـ در كنار ديگر عوامل ـ سبب شورتر و آلوده‌تر شدن آب اين دريا و در نتيجه، كم شدن جمعيت ماهيان و آسيب‌ديدن زندگی مردمی كه وابسته به صيد هستند، شده است. سدها از نظر طول عمر مفيد و پايداری در بهره‌سانی به جوامع انسانی، در قياس با روش‌های ديگر بهره‌برداری از آب، فايده‌ی كم‌تری دارند. استفاده از آب در امتداد رودخانه‌ها، و در پايين‌ترين بخش‌های آن (مصب‌ها، تالاب‌ها، خورها) يا پخش سيلاب‌ها در دشت و هدايت اين آب‌ها به سفره‌های زيرزمينی (آب‌خوان داری‌) كه شيوه‌های ديرينه‌ی بهره‌برداری از آب شيرين هستند، در كنار ارتقای روش‌های آبياری و صرفه‌جويی، می‌تواند شكل پايدارتری را از زيست هماهنگ با محيط براي انسان رقم زند.

 

عمر مفيد سدها معمولاً زير صد سال است، اما رودها، تالاب‌ها و سفره‌های زيرزمينی، عمر هزاران ساله دارند. در ايران كه فرسايش خاك، به دليل نابودی پوشش گياهی مرتعی و جنگلی، بسيار بالا است، عمر مفيد سدها به دليل انباشته شدن رسوب، حتی كم‌تر از آن چيزی است كه سازندگان آنها پيش‌بينی كرده‌اند. مثلاً برای سد سفيدرود، يك عمر هشتاد ساله با ظرفيت 8/1 ميليارد مترمكعب پيش‌بينی شده بود، اما پس از چهل سال، حدود 600 ميليون مترمكعب از حجم آن/يعنی به اندازه‌ی سه برابر حجم سد اميركبير) انباشته از گل و لای شده است. مقام‌های رسمی مسئول در بخش كشاورزی و آبياری كشور (در برآوردی كه خوش‌بينانه به نظر می‌رسد) می‌گويند كه سالانه در حدود يك درصد از حجم مخازن سدها با رسوب پر می‌شود. با اين حساب، با در نظر داشتن تعداد سدهای كشور، می‌توان گفت كه فقط با جلوگيری از فرسايش خاك و احيای جنگل‌ها و مراتع كشور، درواقع هر سال به اندازه‌ی يك يا دو سد به ذخيره‌ی آبی خود كمك خواهيم كرد. تازه، اين به جز كمكی است كه پوشش گياهی، به جذب آب در خاك و افزايش رطوبت محيط، می‌كند. سدها، مشكلات ديگري هم می‌سازند: به گفته‌ي مديركل امور عشايری خوزستان، آب‌گيري سد كارون 3 درياچه‌اي به طول 60 كيلومتر به وجود آورده كه نتيجه‌ی آن زير آب رفتن هزاران هكتار اراضی كشاورزی، مراتع و خانه‌های مردم بوده است، و در طراحی اين سد هيچ فكری برای مالكان عرفی منطقه نشده است (ميراث خبر 12/5/84). با از ميان رفتن مراتع و جنگل‌هايی كه به زير آب می‌روند، فشار بهره‌برداران اين نواحی، به نقاط ديگر منتقل می‌شود، يا دام‌داران و كشاورزان اين مناطق، به حاشيه‌نشين شهرها بدل می‌شوند. در ايران، تا يكی دو سال اخير، در برنامه‌های سدسازی هيچ توجهی به ميراث فرهنگی و محوطه‌های تاريخی كه به زير آب می‌روند، نشده است. با آب‌گيری سد كارون 3 بسياری از آثار باستانی ايذه، از جمله كاروانسرای 700 ساله‌ی خار سياه دون (و بی‌شمار آثار ناشناخته و كم شناخته شده‌ي ديگر) به زير آب رفتند. در پروژه‌ی سد سيوند هم آثار بسياری می‌رفت كه به كلی نابود شود، اما توجه سازمان‌های غيردولتی و مطبوعات به موضوع (با توجه به نزديك بودن محل پروژه به آثار بی‌نظير تخت جمشيد و پاسارگاد) توانسته آب‌گيری سد را به تاخير اندازد تا شايد گروه‌های پژوهشی بتوانند بخشی از ميراث منطقه را نجات دهند. اما در ده‌ها برنامه‌ی سدسازی ديگر هيچ برنامه‌ی شناسايی آثار تاريخی و عمليات نجات‌بخشی ميراث فرهنگی انجام نشده است. در آذربايجان، در جريان عمليات ساخت سد سهند پل ايلخانی گوچينلو تخريب شده و 9 محوطه‌ی باستانی در خطر غرق شدن است، در خوزستان، سد رامهرمز باعث نابودی سد باستانی جره خواهد شد؛ در فارس، سد ملاصدرا محوطه‌های باستانی مطالعه نشده‌ای را به زير آب برده يا خواهد برد  

از عوارض ديگر سدسازی، تخريب گسترده‌ای دامنه‌های كوهستانی در جريان خاك‌برداری و جاده‌سازی و احداث تاسيسات ديگر است. نمونه‌ي كوچك اما بارز در اين زمينه، پروژه‌ی سد و نيروگاه سياه‌بيشه در جاده‌ی چالوس است. در اين پروژه، در چند كيلومتر از امتداد جاده، می‌توان شيب‌های سابقاً جنگلی و مرتعی را ديد كه به كلی مخروبه و مبدل به دامنه‌های پوشيده از خاك سست و بی‌گياه شده است. سدها، مسير مهاجرت پاره‌اي از ماهيان را كه براي تخم‌ريزي از دريا به رودخانه می‌آيند، مي‌بندند و به اين ترتيب نسل آنها را رو به انقراض می‌برند. همچنين، اكوسيستم پايين دست سد به علت كم شدن يا قطع جريان آب، ونيز به دليل باز كردن گاه به گاه دريچه‌های زيرين سد (براي رسوب‌زدايی) به شدت آسيب می‌بيند

ادامه نوشته

پيش بينى و كنترل توفان

پيش بينى و كنترل توفان

 

هر ساله توفان هاى موسمى بسيار بزرگ كه تندبادهايى با سرعت بيش از 120 كيلومتر بر ساعت را ايجاد مى كنند، سراسر درياهاى گرمسيرى را درنورديده و به سوى خطوط ساحلى حركت مى كنند. اين امر غالباً باعث مى شود كه بخش هاى وسيعى از نوارهاى ساحلى در نقاط مختلف جهان دچار آسيب هاى جدى و فراوانى شوند. وقتى اين توفان هاى پى در پى كه در ميان ساكنين سواحل اقيانوس اطلس و سواحل شرقى اقيانوس آرام به نام Hurricane، در سواحل غربى اقيانوس آرام به نام Typhoon و در سواحل حاشيه اى اقيانوس هند به نام Cyclone معروف اند به نواحى پرجمعيت هجوم مى برند، ممكن است هزاران نفر كشته و ميلياردها دلار خسارت بر جاى گذارند. و هيچ چيز، مطلقاً هيچ چيز، در برابر آنها توان ايستادگى و مقاومت ندارد.

 

اما آيا اين نيروهاى مهيب طبيعت بايد براى هميشه از حيطه كنترل ما خارج باشند؟ من و همكاران محقق ام هرگز اينگونه نمى انديشيم. تيم تحقيقاتى ما از مدت ها پيش در پى يافتن پاسخ اين سئوال است كه چطور مى توان توفان ها را به مسيرهاى كم خطرتر هدايت كرد يا در غير اين صورت لااقل آنها را به جهات مختلف پراكنده ساخت. گرچه تحقق اين هدف بزرگ شايد براى دهه ها بعد قابل تصور باشد، اما نتايج تحقيقات ما نشان مى دهند كه مطالعه احتمالات متعدد در اين زمينه چندان آسان نخواهد بود.

 

براى برداشتن نخستين گام ها در مسير كنترل توفان ها، محققان بايد قادر باشند كه اولاً مسير جارى شدن يك توفان را با دقت فوق العاده زيادى پيش بينى كنند، ثانياً هويت تغييرات فيزيكى (از قبيل تغييرات دماى هوا) را كه بر رفتار توفان اثرگذار خواهند بود تشخيص دهند و ثالثاً راه هايى را براى تأثيرگذارى بر آن تغييرات پيدا كنند. اين كار اكنون در مراحل آغازين خود قرار دارد، اما شبيه سازى هاى كامپيوترى توفان ها كه طى چند سال گذشته با موفقيت قابل وصفى انجام شده اند به وضوح نشان مى دهند كه تعديل رفتار توفان ها بالاخره روزى ميسر خواهد بود. در اين ميان، چيزى كه بيش از هر چيز ديگر پيش بينى آب و هوا را مشكل مى سازد، حساسيت فوق العاده اتمسفر (جو زمين) به تحريكات كوچك است، اما همين امر مى تواند كليد واقعى دستيابى بشر به كنترلى باشد كه دائماً در جست وجوى آن است. نخستين تلاش تيم تحقيقاتى ما براى اثرگذارى بر مسير يك توفان شبيه سازى شده، به عنوان مثال، از طريق ايجاد تغييرات كوچك در كيفيت اوليه توفان، به طور قابل ملاحظه اى موفقيت آميز از كار درآمد و نتايج بعدى نيز همچنان روند مطلوب قبلى را تداوم بخشيده اند.

 

ماهيت توفان ها

 

براى اينكه ببينيم اساساً چرا توفان ها (Hurricanes) و ساير تندبادهاى گرمسيرى مى توانند مستعد پذيرش مداخله انسان باشند، بايد ماهيت و منشاء اصلى وقوع توفان ها را دريافت. توفان ها، به شكل دسته هايى از تندبادهاى همراه با آذرخش و صاعقه بر فراز اقيانوس هاى گرمسيرى ظاهر مى شوند. درياهاى واقع در عرض هاى جغرافيايى پايين دائماً حرارت و رطوبت زيادى را براى اتمسفر به ارمغان مى آورند و اين امر باعث مى شود تا هواى گرم و مرطوب فراوانى بر فراز سطح دريا تشكيل شود. وقتى اين هوا به سمت سطوح فوقانى جو حركت مى كند، بخار آب موجود در آن تقطير مى شود و بدان وسيله موجبات تشكيل ابرها و فرو ريختن انواع نزولات را فراهم مى سازد. تقطير بخار آب موجود در هوا باعث آزاد شدن حرارت در سطوح فوقانى جو مى شود و اين حرارت كه اصطلاحاً از آن به عنوان «گرماى نهان تقطير» نام برده مى شود، به همراه حرارت تابشى خورشيد كه اصلى ترين عامل تبخير آب در سطح اقيانوس محسوب مى شود، سبكى بيشترى را براى هوا به ارمغان آورده و باعث مى شوند تا هوا طى يك فرايند بازخوردى تقويتى (Feedback) آمادگى صعود به ارتفاعات بالاتر را پيدا كند. نهايتاً، فرود اين هواى گرمسيرى باعث سازماندهى تدريجى و تقويت سامانه اى مى شود كه به نوبه خود موجبات تشكيل «قطب مركزى سكون»اى را فراهم مى سازد كه يك توفان دريايى به دور آن مى چرخد. با رسيدن اين سامانه به زمين، منبع پايدار آب گرم توفان از آن جدا مى شود كه همين امر به تضعيف سريع توفان مى انجامد.

 

روياى كنترل توفاناز آنجايى كه توفان بيشتر انرژى اش را از حرارت آزاد شده در نتيجه تقطير بخار آب بر فراز اقيانوس (كه بعدها به تشكيل ابر و فرود نزولات جوى مى انجامد) به دست مى آورد، لذا نخستين چيزى كه محققان در روياهاى خويش براى پيش بينى زمان وقوع اين پديده هاى وهم آسا مجسم ساخته بودند، تلاش همه جانبه براى ايجاد تغيير در فرايند تقطير با استفاده از تكنيك هاى بارورسازى ابرها بود كه در دهه هاى دورتر به عنوان تنها راه عملى براى تأثيرگذارى بر شرايط آب و هوايى مناطق مطرح بود. در اوايل دهه ،1960 يك هيات مشاوره اى علمى به نام Project Stormfury كه از سوى دولت آمريكا مأموريت يافته بود، اقدام به انجام يك سرى آزمايش هاى دليرانه يا شايد متهورانه با هدف تعيين چگونگى امكان اجرايى كردن آن راهكار نمود.

 

هدف Project Stormfury كاستن از سرعت گسترش يك توفان از طريق تشديد يا تقويت سرعت نزول باران در نخستين باند يا حوزه بارانى در خارج از Eye Wall يا حلقه ابرها و بادهاى شديدى بود كه در حوزه ديد قرار داشتند [براى آگاهى بيشتر در اين زمينه به مقاله «تجربيات ملايم سازى توفان» اثر«آر اچ سيمپسون» و «جوآنه اس مالكوس» در نسخه دسامبر 1964 نشريه ساينتيفيك آمريكن مراجعه كنيد].

 

آنها تلاش كردند تا اين هدف را با پاشيدن ذرات يديد نقره بر روى ابرها به وسيله طياره محقق سازند: در اين روش، از ذرات يديد نقره به عنوان هسته هايى لازم براى تشكيل يخ از بخار آبى استفاده شد كه پس از صعود به بالاترين و سردترين محدوده هاى ارتفاعى توفان عملاً مادون سرد (Supercooled) شده بود. اگر همه چيز طبق پيش بينى هاى روياپردازانه مبتكران آن طرح پيش رفته بود، ابرها سريع تر رشد مى كردند و موجودى هواى گرم و مرطوب نزديك سطح اقيانوس را به مصرف مى رساندند و در نتيجه جايگزين EyeWall قبلى مى شدند. اين فرايند در ادامه باعث افزايش شعاع عملكرد توفان و در نتيجه كاهش شدت آن مى شد، درست همان طورى كه يك اسكيت باز خبره براى كاستن از سرعت دوران خود دستانش را به طرفين باز مى كند.نتايج تحقيقات Project Stormfury در بهترين حالت مبهم و دو پهلو بودند. هواشناسان امروزى انتظار ندارند كه اين كاربرد ويژه بارورسازى ابرها در مورد توفان ها مؤثر باشد، زيرا برخلاف تصورات اوليه، توفان ها حاوى بخار آب مادون سرد نيستند.

 

آب و هواى مغشوش

 

مطالعات جارى ما از دل يك كشف قديمى بيرون آمد كه من 30 سال پيش، زمانى كه تازه از دانشگاه فارغ التحصيل شده بودم و به تحقيق پيرامون ابعاد مختلف وجودى تئورى آشوب (Chaos Theory) مشغول بودم، به آن پى برده بودم. يك سيستم بى نظم (Chaotic System) سيستمى است كه در نگاه اول به نظر مى رسد كه رفتارى تصادفى داشته باشد، اما در واقع، همين سيستم تحت حاكميت قوانينى قرار دارد. چنين سيستمى به شرايط اوليه نيز بسيار حساس است، به گونه اى كه ورودى هاى ظاهراً ناچيز و دلخواه قادرند تأثيرات شگرفى را بر روى آن داشته باشند كه اين امر نيز به نوبه خود نتايج پيش بينى ناپذيرى را در سريع ترين زمان ممكن در پى خواهد داشت. در مورد توفان ها، بروز تغييرات كوچك در جنبه هايى از قبيل دماى اقيانوس، موقعيت مكانى جريان هاى شديد باد (كه تنظيم كننده سرعت و جهت حركت توفان ها هستند)، يا حتى شكل ابرهاى بارانى حاضر در سراسر حوزه ديد مى تواند تأثير عميقى را بر مسير حركت و توان بالقوه يك توفان بر جاى نهد.

 

حساسيت شديد جو زمين به تغييرات كوچك و آميختگى سريع خطاهاى كوچك با مدل هاى پيش بينى آب و هوا چيزى است كه پيش بينى طولانى مدت (بيش از پنج روز پيش از وقوع توفان) را تا اين حد مشكل ساخته است. اما اين حساسيت همچنين من را به تعجب وا مى دارد كه چطور ممكن است ورودى ها يا تحريكات جزيى چنان تأثيرات عميقى را بر توفان ها بر جاى نهند كه بتوانند آنها را از مراكز جمعيتى ساحلى دور كرده يا لااقل از سرعت بادهاى همراه آنها بكاهند.

 

من در زمان هاى دور قادر به پيگيرى آن ايده ها نبودم، اما طى دهه گذشته، شبيه سازى كامپيوترى و فناورى هاى حساس به تغييرات بسيار جزيى به قدرى رشد كرده اند كه ظاهراً قادر به تحقق بخشيدن روياهاى دوره جوانى من در كنترل پديده هاى آب و هوايى در مقياس بزرگ خواهند بود. هم اينك، من و همكارانم در مؤسسه «تحقيقات جوى و زيست محيطى» (AER) كه يك شركت مشاوره اى در زمينه تحقيقات و توسعه محسوب مى شود، با حمايت مالى «مؤسسه مفاهيم پيشرفته ناسا» (سازمان فضانوردى آمريكا) مشغول بهره بردارى از مدل هاى كامپيوترى توفان ها با هدف تشخيص انواع عملياتى هستيم كه ممكن است نهايتاً در جهان واقعى به مورد اجرا گذاشته شوند. به ويژه، ما از فناورى پيش بينى وضعيت آب و هوا براى شبيه سازى رفتار توفان هاى قبلى و سپس آزمايش نتايج مداخلات متعدد از طريق مورد ملاحظه قرار دادن تغييرات در توفان هاى مدل سازى شده استفاده مى كنيم.

 

مدل سازى آب و هواى مغشوش

 

حتى بهترين مدل هاى كامپيوترى پيش بينى وضعيت آب و هوا در روزگار فعلى وقتى پاى پيش بينى به ميان مى آيد بسيارى چيزها را در حد رويا باقى مى گذارند، اما با توسل جستن به آنها مى توان مدل سازى توفان ها را ساده تر كرد. مدل هاى كامپيوترى ياد شده به روش هاى عددى اى بستگى دارند كه فرايند پيچيده گسترش يك توفان را با به محاسبه درآوردن شرايط برآورده شده جوى در فواصل زمانى كوتاه و پى در پى شبيه سازى مى كنند. محاسبات عددى پيش بينى وضعيت آب و هوا بر اين فرض اوليه استوارند كه در جو زمين هيچ آفرينش يا انهدام جرم، انرژى، مومنتوم (اندازه حركت) و رطوبتى ميسر نخواهد بود [اصل بقاى جرم، انرژى و . . . ]. در يك سيستم سيال، نظير يك توفان، اين كميت هاى تغييرناپذير دوشادوش جريان توفان جابه جا مى شوند. با اين حال، نزديك مرزها يا حواشى سيستم، بر پيچيدگى مسائل افزوده مى شود. به عنوان مثال، در سطح دريا، شبيه سازى هاى ما بايد بتوانند پاسخگوى به دست آوردن يا از دست دادن چهار كميت تغييرناپذير اصلى باشند.

 

مدل سازان وضعيت جوى را به عنوان يك ويژگى كامل متغيرهاى فيزيكى قابل اندازه گيرى، از جمله فشار، دما، رطوبت نسبى، و سرعت و جهت باد، تعريف مى كنند. اين كميت ها معادل خواص فيزيكى تغييرناپذيرى هستند كه شبيه سازى هاى كامپيوترى بر آنها استوارند. در بيشتر مدل هاى آب و هوايى، اين متغيرهاى رويت پذير بر روى يك نمودار ميله اى سه بعدى از اتمسفر به تصوير كشيده مى شوند، بنابراين مى توان نقشه اى از هر ويژگى را براى هر ارتفاع معينى رسم كرد. مدل سازان به هيچ وجه مجموعه مقادير همه اين متغيرها را نقاط ميله اى كيفيت مدل نمى نامند.براى انجام يك پيش بينى مناسب، يك مدل عددى پيش بينى وضعيت آب و هوا پى درپى كيفيت مدل را لحظه به لحظه در فواصل زمانى كوتاه (از چند ثانيه تا چند دقيقه بسته به مقياس طرح مورد بررسى توسط مدل) بهبود مى بخشد. مدل عددى ياد شده ميزان تأثيرات به وجود آمده را كه حين هر فاصله زمانى معين در مقادير خواص متعدد جوى و نيز فرايندهاى تبخير، بارش، سايش سطحى، سرمايش مادون قرمز و گرمايش خورشيدى كه در ناحيه مورد نظر اتفاق مى افتد، محاسبه مى كند.

 

خاصيت پيش بينى

 

متأسفانه پيش بينى هاى هواشناسانه ناقص و اعتمادناپذير هستند. در وهله اول، كيفيت آغازين مدل ها همواره ناقص و غيردقيق است. كيفيت اوليه مدل ها براى توفان ها نيز داراى نواقصى بوده و خصوصاً تعريف شان مشكل است، زيرا مشاهدات مستقيم بسيار معدود بوده و انجام شان نيز مشكل است. با اين حال ما از مشاهده تصاوير ماهواره اى ابرها به اين نتيجه مى رسيم كه توفان ها داراى ساختارهاى پيچيده و تودرتويى هستند. اگرچه اين تصاوير بالقوه بسيار سودمند خواهند بود، اما ما نيازمند آگاهى يافتن از مسائلى بسيار بيشتر و پيچيده تر از اين هستيم. ثانياً حتى با كيفيت كامل اوليه، مدل هاى كامپيوترى توفان هاى گرمسيرى بزرگ به خودى خود مستعد بروز اشتباه هستند.

 

به عنوان مثال اتمسفر فقط در يك ميله از نقاط مدل سازى مى شود. وجوهى كوچكتر از طول ميله كه همانا مسافت بين دو نقطه ميله اى مجاور را تشكيل مى دهد، به طور دقيق قابل لمس نخواهند بود. بدون يك عزم بسيار جدى، ساختار يك توفان در مجاورت Eye Wall مهمترين وجه آن پوشيده باقى مانده و جزئيات آن نيز نامعلوم باقى خواهد ماند. به علاوه، اين مدل ها، درست شبيه اتمسفرى كه شبيه سازى مى كنند، طبق يك الگوى بى نظم رفتار مى كنند و اشتباهات برآمده از هر دوى اين منابع خطا به موازات اقدام براى انجام محاسبات پيش بينى وضع هوا سريعاً فزونى مى يابند.به رغم محدوديت هايش، اين فناورى هنوز براى اهداف ما اجتناب ناپذير جلوه مى كند. ما براى پيگيرى تجربيات مان اقدام به طرح ريزى يك سيستم بسيار كارآمد اوليه پيش بينى آب و هوا به نام «شبيه سازى چهاربعدى داده هاى تغييرپذير» 4 DVAR كرده ايم.

 

بعد چهارمى كه در اين روش به آن استناد شده «زمان» است. محققان «مركز پيش بينى هاى آب و هوايى

ادامه نوشته

مانسون در اروپا و امريكاي شمالي

مانسون در اروپا و امريكاي شمالي

 

مانسون‌هاي تكامل نيافته

 

باران‌هاي موسمي تاثير فراواني در اروپاي مركزي دارد. جاييكه جهت باد از سوي اقيانوس اطلس حدود 30 الي 40 درجه تغيير مي‌كند و نه به‌طور پيوسته اما بسيار زياد با دگرگوني‌هاي جبهه‌اي، سرما، هواي ابري، باران و توفان تندري را همراه است. از ديدگاه اقليم‌شناسي اين باران‌ها موسمي هستند، اما فقط مراحل بدوي و نخستين يك مانسون، كه پي‌آمد هوايي منحصر به فرد است. اين حالات تا تبديل شدن به يك مانسون واقعي راه زيادي در پيش رو دارد.

 

در عرض‌هاي پايين جغرافيايي امريكاي شمالي و در كرانه‌هاي خليج مكزيك، فضاي مناسبي براي گسترش مانسون وجود دارد. در طول تابستان، بر روي مناطق گرم، بارها سيستم‌هاي كم فشار چرخندي ايجاد مي‌شوند. بادهاي تجارتي شمال‌شرقي، به بادهاي شرقي، جنوب‌شرقي و حتي جنوبي تبديل مي‌شوند. ايالت تگزاس و كشورهاي پيرامون خليج مكزيك،‌تحت تاثير هواي مرطوب اقيانوسي، كه تا حد زيادي داخل خشكي نفوذ مي‌كنند، قرار دارند. البته باران‌ها، ويژگي‌هاي يك مانسون را نشان نمي‌دهند. در كل بارش‌ها 2 يا 3 و يا حتي 4 نقطه اوج بارش وجود دارد. در زمستان جريان‌هاي شمالي كه اغلب به وسيله سيستم‌هاي پرفشار واچرخندي ايجاد مي‌شوند، سرما را با خود به داخل خشكي مي‌آورند. اگرچه بارش‌هاي تابستاني و زمستاني، ويژگي‌هاي باران موسمي را از خود نشان مي‌دهد، اما هيچكدام آنچنان توانمند نيستند كه در گروه مانسون طبقه‌بندي شوند.

 

در امريكاي مركزي يك مانسون واقعي در بين عرض‌هاي جغرافيايي 5 و 12 درجه شمالي، در منطقه كوچكي از اقيانوس آرام رخ مي‌دهد. نه فقط بادهاي فصلي آن، بلكه بارش آن هم كاملا مانسون است. فصل زمستان آنجا بسيار خشك است. فصل بارش آن خرداد ماه در شمال خليج مكزيك و تيرماه در جنوب مكزيك آغاز

ادامه نوشته

مانسون غرب آفريقا

مانسون غرب آفريقا

 

در حدود 200 سال است كه باران‌هاي موسمي غرب افريقا شناخته شده‌اند. در زمستان اين باران‌ها از جنوب‌غربي به جايي مي‌آيند كه بادهاي تجارتي شمال‌شرقي كه از صحرا و كرانه‌هاي شرقي افريقا مي‌وزند، گرماي دهشتناك به همراه توفان شن را با خود به آنجا مي‌آورند. منطقه‌اي با شب‌هاي سرد و روزهاي بسيار گرم. در چنين شرايطي مراكز پرفشار واچرخنددر عرض جغرافيايي 20 درجه شمالي به همراهي

ادامه نوشته

باران‌هاي موسمي در مالزي-استراليا

باران‌هاي موسمي در مالزي-استراليا

 

جنوب‌شرقي آسيا و شمال استراليا تحت تاثير سيستم مانسون واحدي قرار دارند كه در دو سوي خط استوا گسترده شده و به اين دليل با مانسون‌هاي ديگر متفاوت است. البته مانسون شمال‌شرقي استراليا از اين سيستم مجزاست و جداگانه عمل مي‌كند. حجم عظيم آب ميان استراليا و آسيا تاثير شگرفي بر آب‌وهواي منطقه حاره و مانسون تابستاني آن دارد. جزاير فراوان، اندونري، فليپين، ملانزي، پلي‌نزي، پلي‌پونزي و ...، آب‌وهواي متنوع حاره‌اي را در خود جاي داده است. توفان‌هاي پيچندي تايفون كه در فصل مانسون ايجاد مي‌شوند به پيچيدگي آن مي‌افزايند.

 

شمال چين، كره و ژاپن را، به دليل فصول، آهنگ بارش در عرض‌هاي مياني، هواي سرد قاره‌اي در زمستان، جبهه زائي، نوسان باران و سيستم‌هاي پرفشار خشك در فصل گرم، از اين گروه جدا مي‌كنيم. در حقيقت اين مناطق، بيشتر در زير نقوذ سيستم مانسون هندوستان قرار دارند. مرز طبيعي منطقه حاره، مابين ناحيه غير مانسون و سرزمين‌هاي جنوبي مانسون‌دار به شدت به چشم مي‌خورد.

 

حد شمالي مانسون حاره‌اي، حتي به عرض 25 درجه شمالي هم مي‌رسد. در مناطق شمالي‌تر، مانسون نيروي چنداني ندارد كه با سيستم پرفشار جنب حاره‌اي مقابله كند. به اين ترتيب باران‌هاي موسمي در تيرماه و شهريورماه، كه به وسيله واچرخندهاي پرفشار در مردادماه از هم ديگر جدا مي‌شوند، رخ مي‌دهد. در جنوب چين و فليپين، بادهاي تجارتي حاره‌اي شرق‌وز، از مهرماه تا ارديبهشت‌ماه وزيده و اغلب به وسيله سيستم پرفشار ايجاد شده در منطقه سيبريه تقويت مي‌شوند. جايگزيني اين باد در ماه‌هاي خرداد تا شهريور به وسيله بادهاي جنوب‌غربي، در اثر مانسون ايجاد مي‌شود.

 

در هندوچين مانسون‌هاي تابستاني بسيار نيرومندترند. جريان رسيده از جنوب‌غربي از خردادماه تا آبان‌ماه، با ابرهائي به ضخامت 4 الي 5 كيلومتر، باراني فراوان را به همراه مي‌آورد. ماه‌هاي آذر و دي، فصل سرد و خشك، و ماه‌هاي فروردين و ارديبهشت فصل بسيار گرم منطقه است. در شرق و جنوب‌شرقي مانسون زمستاني باران‌زاست.

 

در اندونزي به دليل گسترش آب عرض جغرافيائي پايين منطقه، مانسون بسيار ضعيف عمل مي‌كند. به دليل كوچكي ابعاد و سادگي زمينه، استراليا ساده‌ترين الگوي مانسون را دارد. شمال آن داراي يك برش باد ميان تابستان (

ادامه نوشته

باران‌هاي موسمي

باران‌هاي موسمي

 

جريان هواي برخاسته در روي شبه قاره هند، محيطي با فشار كم را ايجاد مي‌كند. اين هوا نخست منبسط شده سپس سرد مي‌شود، آنگاه رطوبتي را كه با خود حمل مي‌كرده به ابر و سرانجام باران تبديل مي‌گردد. فرآيند ميعان نيز گرماي نهان (latent heat) ذخيره شده در مولكول‌هاي آب را آزاد مي‌كند. اين منبع عظيم گرما به نيروي شناوري براي ايجاد چرخه مانسون افزوده مي‌شود. رشته كوه‌هاي Ghats در ساحل غربي هند و رشته كوه‌هاي سترگ هيمالايا در فلات تبت در شمال شبه‌قاره هند، نيروي مكانيكي بالارونده‌اي توليد مي‌كنند كه اين نيرو به فرآيند ميعان و بارش بسيار كمك مي‌كند.

 

باران‌هاي موسمي تابستاني آسيا، براي حدود يكصد روز، تقريبا همزمان با بادهاي 120 روزه سيستان، از روزهاي پاياني خرداد ماه آغاز شده و در روزهاي آغازين مهرماه به پايان مي‌رسد. روز آغازين اين باران‌ها براي هر سال متفاوت از سال‌هاي ديگر است، اما اين روز در يك محدوده يك ماهه قرار دارد. در Kerala، كه در عرض جغرافيايي 8 درجه شمالي قرار دارد، اين باران‌ها در روز 12 خرداد، با تقريب يك هفته‌اي، آغاز مي‌شود. سپس مانسون به آهستگي به سوي شمال‌غربي پيش‌روي مي‌كند. روز 21 خرداد در بمبي، 19 درجه شمالي، و روز 26 خرداد در دهلي، 28.5 درجه شمالي، خود را نشان مي‌دهد. در نيمه نخست تيرماه، تمامي شبه قاره هند زير نفوذ مانسون قرار مي‌گيرد. تعادل آب در هندوستان چنان موبه‌مو و تنگاتنگ است كه فقط يك هفته تاخير در باران به فاجعه‌اي بزرگ منجر مي‌شود. هرچند تاريخ آغاز اين باران‌ها اغتشاشي يك‌ماهه دارد، اما پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه مقدار باران موسمي، ربطي به تاريخ آغاز آن ندارد. بيشينه اين بارش‌ها در Cherranpunji با ميانگين 425 اينچ در سال است، اما در يك مورد حتي 1024 اينچ بارندگي هم ثبت شده است.

 

بررسي و مطالعه باران‌هاي موسمي نشان مي‌دهد كه اين جريان در حدود اواخر مرداد و اوايل شهريور، يك وقفه 3 الي 21 روزه دارد.

 

از مهرماه تا خردادماه در شبه‌قاره هند، به‌جز منطقه تاميل‌نادو و رشته‌كوه‌هاي Ghats، به ندرت بيش از چند ميلي‌متر باران مي‌بارد. در مهرماه باران‌هاي موسمي به سوي جنوب‌شرقي هند حركت مي‌كند. در آبان‌ماه جبهه مانسون به تاميل‌نادو رسيده و تقريبا در همين زمان مانسون زمستاني در جنوب هند به آرامي آغاز مي‌شود.

 

در اين زمان، ديگر مناطق شبه‌قاره هند به سوي خشكي پيش مي‌رود، بادهاي گرم‌و‌مرطوب جنوب‌غربي به بادهاي سردوخشك شمال‌شرقي، و مانسون تابستاني به مانسون زمستاني تبديل مي‌شود. در زمستان بادهاي شمال‌وز، هواي سرد و خشكي را بر روي شبه‌قاره حاكم مي‌كنند. اين فرآيند موجب ايجاد هوايي سرد، خشك و بدون ابر، به ويژه در ماه‌هاي بهمن و اسفند مي‌شود. از ميانه‌هاي اسفند ماه تا آغاز

ادامه نوشته

چرخه تابستاني مانسون هند

چرخه تابستاني مانسون هند

 

در فصل تابستان در هر نيم‌كره، انرژي دريافتي خورشيد، بيش از انرژي بازتابشي است. همچنين خشكي گرماي خود را زودتر از دست مي‌دهد. اين خصوصيت به‌ويژه بر روي بيابان ربع‌الخالي، يكي از بزرگترين بيابان‌هاي جنب‌حاره، و فلات تبت، با ارتفاع متوسط 4 كيلومتر از سطح دريا، در ميانه قاره آسيا، نمايان است. اين گرماي از دست رفته، حد غربي و شمالي مانسون هند را توجيه مي‌كند. در خردادماه هندوستان شمالي از چندين ماه پيش همچنان خشك است و دما در آن به بيش از 40 درجه سانتيگراد مي‌رسد. همزمان در نيم‌كره جنوبي، زمين سرد است. در هر نيم‌كره، تبادل انرژي ميان خشكي و دريا برقرار مي‌شود. نتيجه كلي، بالا رفتن گرماي هندوستان و شمال افريقا در برابر پايين آمدن گرماي اقيانوس هند است.

 

در هنگامي‌كه ناحيه مانسون آسيا به بيشينه دماي خود مي‌رسد، گراديان افقي فشار بر فراز خشكي و دريا شدت مي‌يابد. گراديان فشار و نيروهاي شناوري كه به وسيله گرماي هوا ايجاد مي‌شوند، موجب حركت همگرائي

ادامه نوشته

توفان‌هاي موسمي (Monsoon)

توفان‌هاي موسمي (Monsoon)

 

از زمان باستان، دريانورداني كه در شمال اقيانوس هند كشتي‌راني مي‌كردند، با واژه‌اي خطرناك آشنائي داشتند. باران‌هاي موسمي تابستان كه پيرامون شبه‌قاره هند، به ويژه خليج بنگال را توفاني و نا امن مي‌ساخته و دامنه آن، حتي در برخي موارد به قلب درياي پارس هم كشيده مي‌شده و در چند مورد مركز ايران را هم تحت تاثير قرار داده است. (سيل امام‌زاده داوود 1336)

 

در خردادماه و در حالي‌كه نيم‌كره شمالي به سوي تابستاني سوزنده پيش مي‌تازد، در شبه قاره هند گوئي زمستان آغاز مي‌شود. گرمائي دهشتناك و مرگ‌آور توسط باراني سيل آسا به نام مانسون يا توفان‌هاي موسمي قطع شده و زندگي در اين سرزمين را امكان پذير مي‌سازد.

 

خط استواي هواشناسي ITCZ كه بر خلاف استواي جغرافيايي ثابت نيست و به شدت متغير است، بر روي فلات تبت مستقر شده و شبه قاره هند را كه از ديدگاه جغرافيايي در نيم‌كره شمالي قرار دارد، از ديدگاه هواشناسي در نيم‌كره جنوبي قرار مي‌دهد.

 

سرچشمه اصلي نيروي مانسون

 

همانند كليه سيستم‌هاي اقيانوس‌شناسي و هواشناسي در سياره زمين، مانسون‌ها هم نيروي اصلي خود را از خورشيد مي‌گيرند. كم‌وبيش حدود 30% از انرژي خورشيدي كه به سطوح بالاي جوي مي‌رسد، به‌وسيله سطوح فوقاني ابرها و سطح زمين به فضا بازتاب مي‌شوند. مقدار بسيار كمي از آن نيز به‌وسيله جو جذب مي‌شود. تضاد و تقابل فصل‌ها در دو نيمكره شمالي و جنوبي، موجب حركت آرام هوا از نيمكره زمستاني به سوي نيمكره تابستاني، به وسيله گراديان افقي فشار و نيروي عمودي شناوري از اختلاف درجه حرارت، مي‌شود.

 

اما آب و خشكي، به مقدار يكسان انرژي دريافتي از خورشيد، دو واكنش متفاوت نشان مي‌دهند. دودليل براي اين تفاوت ذكر شده است. نخست اينكه دماي ويژه آب دو برابر دماي ويژه خاك است، يعني با مقدار مساوي انرژي دريافتي، خاك دو برابر آب گرم مي‌شود. دليل دوم، ‌كه از دليل نخست بسيار مهم‌تر است

ادامه نوشته

راه های افزایش بازدهی آبیاری در کشاورزی

راه های افزایش بازدهی آبیاری در کشاورزی

 

اقليم آب و هوايي در ايران متنوع بوده و داراي آب و هوايي متفاوت در نقاط مختلف است . به طوريكه در نقاط خشك و گرم - كه وسعت زيادي از كشور را تشكيل مي دهد - در فصل تابستان درجه حرارت از 34 تا 50 درجه سانتيگراد (93 تا 122 درجه فارنهايت) متغير است و بارندگيها نيز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد ، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوايل بهار آن هم به ميزان كم است در نقاط ديگر مانند قسمت شمالي كوههاي البرز داراي باران نسبتاً كافي براي كشاورزي مي باشد . در قسمت شمالي فلات مركزي ايران متوسط بارندگي ساليانه حدود 220 ميلي متر است . در حاليكه اين مقدار در قسمت جنوبي و جنوب شرقي به حدود 120 ميلي متر تقليل مي يابد. به عنوان مثال از مساحت كل كشور حدود 13 درصد كمتر از 100 ميلي متر بارندگي و 61 درصد بين 100 تا 250 ميلي متر و 17 درصد بين 250 تا 500 ميلي متر و 8 درصد بين 500 تا 1000 ميلي متر و يك درصد بيش از 1000 ميلي متر بارندگي دارند . پس در كشور ما تقريباً سه اقليم آب و هوايي غالب وجود دارد كه قسمت اعظم آن به وسعت 74 درصد يعني سه چهارم مساحت آن داراي اختصاصات آب و هوايي خشك و نيمه خشك با بارندگي كمتر از 250 ميليمتر و قسمت ديگر به وسعت 17 درصد داراي بارندگي نسبتاً متوسط بين 250 تا 500 ميلي متر جزو مناطق معتدل است و بقيه مساحت آن حدود 9 درصد با بارندگي بيش از 500 ميلي متر جزو مناطق مرطوب ايران محسوب مي شود .

پس شرايط جوي و ميزان بارندگي ايجاب مي نمايد كه در بخش وسيعي از مملكت ، براي كشت انواع محصولات زراعي آبياري انجام شود و به لحاظ همين اختلاف در اقليم هاي آب و هوايي، شيوه هاي كشت و انواع آنها و همچنين نوع آبياري با يكديگر فرق دارند. مثلاً در مازندران بيشتر نوع كشت شالي است و بيشتر منابع آب قابل استحصال اين منطقه براي آبياري شاليزارها به كار گرفته مي شود و تنها روش آبياري براي شالي ،كرتي با استغراق دائم زمين مي باشد . لذا براي بالابردن بازدهي آبياري بايد عواملي مانند ميزان تعرق گياه ، تبخير از سطح آزاد ، ميزان استغراق گياه و سرازيرشدن آب از مزرعه ، فرونشست عمقي آب در خاك نفوذ عمودي و نفوذ افقي و بالاخره تلفات انتقال آب تا آبگير مزرعه و شبكه توزيع مربوط به آن را مشخص نمود .

لذا براي افزايش بازدهي آبياري اقداماتي به شرح زير ضروري است :

1. قطعه بندي و تسطيح اراضي و بهبود شيب اراضي با ماشين آلات و وسايل تسطيح ، همچنين بايد از كشت شالي در اراضي شيبدار و دامنه كوهها و همچنين سواحل دريا به دليل پرت زياد آب تا زماني كه اراضي مرغوب قابل كشت در دشت وجود دارد ،جلوگيري شود .

2. پوشش كانالهاي آبرساني و انهار در مناطقي كه افت در مسير آبرساني مشهود است .

3. كم نمودن نفوذ پذيري خاك بستر در صورتي كه نوع خاك سبك و دانه درشت باشد با افزايش رس و تحكيم آن ، در صورتي كه امكان پوشش بتوني به دليل هزينه زياد مقدور نباشد .

4. از بين بردن پيچ و خمهاي كاناهاي سنتي و لايروبي انهار و پاك كردن عوامل كند كننده سرعت نظير : خارو خاشاك و علفهاي هرز و همچنين لايروبي و بهسازي شبكه زهكشها و اصلاح آب بندانها با بالابردن حجم ذخيره اي آنها

5. احداث بندها و دريچه هاي تقسيم و بندهاي گابيوني با نصب دريچه و مقسم و اشل اندازه گيري .

6. ايجاد انگيزه براي بالابردن بازدهي آبياري در كشاورزان .

7. اصلاح و تغيير روشهاي آبياري سنتي به سيستم آبياري تحت فشار براي ساير محصولات كشاورزي .

8. تهيه و تدوين برنامه گردش آب و اعمال مديريت بهينه توزيع در بهره برداري از تأسيسات مربوطه . چون بر خلاف روش آبياري تحت فشار ، سيستمهاي آبياري سطحي مستلزم يك كار مديريتي و نظارت دقيق در توزيع صحيح است تا يك كار سرمايه گذاري . هرچند كشاورزان با اين روش به تجربه آشنايي دارند ليكن پيشرفتهاي علمي و انتقال دانش فني در زمينه بالابردن بازدهي آبياري به كشاورزان انتقال نيافته است .

9. تدوين برنامه و اجراي طرح جامع آموزش و ترويج كشاورزي .

1-9 - مشخص نمودن نوع و بافت خاك هر منطقه و ميزان نفوذ پذيري آن .

2-9 - مقدار آب مود نياز براي هر هكتار و كيفيت آن در منطقه جهت هر نوع گياه .

3-9- نياز آبي گياه در طي مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبياري براي هرگياه با توجه به آب و هواي هر منطقه .

4-9- مشخص نمودن انواع گياهان قابل كشت ( الگوي كشت) در هر منطقه با توجه به شرايط اقليمي و آب و خاك .

5-9- رعايت الگوي كشت توسط كشاورزان و تضمين خريد و فروش اين محصولات توسط ارگانهاي ذيربط دولتي .;)

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

ادامه نوشته

راه هاي افزايش بازدهي آبياري در كشاورزي

راه هاي افزايش بازدهي آبياري در كشاورزي

اقليم آب و هوايي در ايران متنوع بوده و داراي آب و هوايي متفاوت در نقاط مختلف است . به طوريكه در نقاط خشك و گرم - كه وسعت زيادي از كشور را تشكيل مي دهد - در فصل تابستان درجه حرارت از 34 تا 50 درجه سانتيگراد (93 تا 122 درجه فارنهايت) متغير است و بارندگيها نيز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد ، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوايل بهار آن هم به ميزان كم است در نقاط ديگر مانند قسمت شمالي كوههاي البرز داراي باران نسبتاً كافي براي كشاورزي مي باشد . در قسمت شمالي فلات مركزي ايران متوسط بارندگي ساليانه حدود 220 ميلي متر است . در حاليكه اين مقدار در قسمت جنوبي و جنوب شرقي به حدود 120 ميلي متر تقليل مي يابد. به عنوان مثال از مساحت كل كشور حدود 13 درصد كمتر از 100 ميلي متر بارندگي و 61 درصد بين 100 تا 250 ميلي متر و 17 درصد بين 250 تا 500 ميلي متر و 8 درصد بين 500 تا 1000 ميلي متر و يك درصد بيش از 1000 ميلي متر بارندگي دارند . پس در كشور ما تقريباً سه اقليم آب و هوايي غالب وجود دارد كه قسمت اعظم آن به وسعت 74 درصد يعني سه چهارم مساحت آن داراي اختصاصات آب و هوايي خشك و نيمه خشك با بارندگي كمتر از 250 ميليمتر و قسمت ديگر به وسعت 17 درصد داراي بارندگي نسبتاً متوسط بين 250 تا 500 ميلي متر جزو مناطق معتدل است و بقيه مساحت آن حدود 9 درصد با بارندگي بيش از 500 ميلي متر جزو مناطق مرطوب ايران محسوب مي شود .

پس شرايط جوي و ميزان بارندگي ايجاب مي نمايد كه در بخش وسيعي از مملكت ، براي كشت انواع محصولات زراعي آبياري انجام شود و به لحاظ همين اختلاف در اقليم هاي آب و هوايي، شيوه هاي كشت و انواع آنها و همچنين نوع آبياري با يكديگر فرق دارند. مثلاً در مازندران بيشتر نوع كشت شالي است و بيشتر منابع آب قابل استحصال اين منطقه براي آبياري شاليزارها به كار گرفته مي شود و تنها روش آبياري براي شالي ،كرتي با استغراق دائم زمين مي باشد . لذا براي بالابردن بازدهي آبياري بايد عواملي مانند ميزان تعرق گياه ، تبخير از سطح آزاد ، ميزان استغراق گياه و سرازيرشدن آب از مزرعه ، فرونشست عمقي آب در خاك نفوذ عمودي و نفوذ افقي و بالاخره تلفات انتقال آب تا آبگير مزرعه و شبكه توزيع مربوط به آن را مشخص نمود .

لذا براي افزايش بازدهي آبياري اقداماتي به شرح زير ضروري است :

1. قطعه بندي و تسطيح اراضي و بهبود شيب اراضي با ماشين آلات و وسايل تسطيح ، همچنين بايد از كشت شالي در اراضي شيبدار و دامنه كوهها و همچنين سواحل دريا به دليل پرت زياد آب تا زماني كه اراضي مرغوب قابل كشت در دشت وجود دارد ،جلوگيري شود .

2. پوشش كانالهاي آبرساني و انهار در مناطقي كه افت در مسير آبرساني مشهود است .

3. كم نمودن نفوذ پذيري خاك بستر در صورتي كه نوع خاك سبك و دانه درشت باشد با افزايش رس و تحكيم آن ، در صورتي كه امكان پوشش بتوني به دليل هزينه زياد مقدور نباشد .

4. از بين بردن پيچ و خمهاي كاناهاي سنتي و لايروبي انهار و پاك كردن عوامل كند كننده سرعت نظير : خارو خاشاك و علفهاي هرز و همچنين لايروبي و بهسازي شبكه زهكشها و اصلاح آب بندانها با بالابردن حجم ذخيره اي آنها

5. احداث بندها و دريچه هاي تقسيم و بندهاي گابيوني با نصب دريچه و مقسم و اشل اندازه گيري .

6. ايجاد انگيزه براي بالابردن بازدهي آبياري در كشاورزان .

7. اصلاح و تغيير روشهاي آبياري سنتي به سيستم آبياري تحت فشار براي ساير محصولات كشاورزي .

8. تهيه و تدوين برنامه گردش آب و اعمال مديريت بهينه توزيع در بهره برداري از تأسيسات مربوطه . چون بر خلاف روش آبياري تحت فشار ، سيستمهاي آبياري سطحي مستلزم يك كار مديريتي و نظارت دقيق در توزيع صحيح است تا يك كار سرمايه گذاري . هرچند كشاورزان با اين روش به تجربه آشنايي دارند ليكن پيشرفتهاي علمي و انتقال دانش فني در زمينه بالابردن بازدهي آبياري به كشاورزان انتقال نيافته است .

9. تدوين برنامه و اجراي طرح جامع آموزش و ترويج كشاورزي .

1-9 - مشخص نمودن نوع و بافت خاك هر منطقه و ميزان نفوذ پذيري آن .

2-9 - مقدار آب مود نياز براي هر هكتار و كيفيت آن در منطقه جهت هر نوع گياه .

3-9- نياز آبي گياه در طي مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبياري براي هرگياه با توجه به آب و هواي هر منطقه .

4-9- مشخص نمودن انواع گياهان قابل كشت ( الگوي كشت) در هر منطقه با توجه به شرايط اقليمي و آب و خاك .

5-9- رعايت الگوي كشت توسط كشاورزان و تضمين خريد و فروش اين محصولات توسط ارگانهاي ذيربط دولتي .

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

ادامه نوشته

مدیریت اسید شویی در سیستمهای آبیاری قطره ای

مدیریت اسید شویی در سیستمهای آبیاری قطره ای

 

امروزه با توجه به بحثهای جدی شکل گرفته در زمینه توسعه روشهای آبیاری نوین به منظور استفاده بهینه و موثر از منابع آبی و مقابله با محدودیتهای آبی بوجود آمده در دنیا، موضوع مدیریت و نگهداری این نوع سیستمها نیز مطرح می شود. اعمال صحیح این نوع مدیریت در تداوم بکار گیری این نوع سیستمها و حفاظت از منابع آبی نسبت مستقیم داشته و فرهنگ گسترش صحیح این نوع سیستمها را بهمراه خواهد داشت.

عدم رعایت رفتار صحیح در نگهداری و بهره برداری از این سیستمها عواقب ناگواری در بسیاری از مناطق دنیا بهمراه داشته به طوری که علی رقم سرمایه گذاریهای سنگین در این بخش نه تنها فرهنگ استفاده و گسترش بکارگیری سیستمهای آبیاری رشدی نشان نداده بلکه تاثیر منفی در اذهان و تفکرکشاورزان آن مناطق را بهمراه داشته است.

از این رو متن حاضر قدمی است هر چند کوچک در شناساندن رفتار های عملی در نحوه نگهداری و مدیریت بهره برداری از اینگونه سیستمها. در متن حاضر نخست به مدیریت اسید شویی به منظور پیشگیری از انسداد اجزای سیستمهای آبیاری قطره ای پرداخته شده است، امید است در آینده نزدیک به دیگر ارکان مدیریت بهره برداری و نگهداری سیستمهای آبیاری تحت فشار پرداخته شود.

اسید شویی

اسید در سیستمهای آبیاری به منظور شستشوی رسوبات تثبیت شده درون لوله ها و قطره چکانها که ناشی از مواد شیمیایی محلول در آب آبیاری می باشد کاربردهای فراوانی دارد. این نوع رسوبات یا از آب آبیاری ناشی شده(به دلیل وجود بی کربنات و کربنات کلسیم به میزان بالاتر از حد مجاز 200 ppm ) و یا به دلیل بکار گیری و تزریق کودهای محلول نا مرغوب در آب آبیاری بوجود می آید. جهت تزریق کود به درون سیستم آبیاری می بایست از کودهای اسیدی که خود به دلیل داشتن pH بسیار پایین موجب نگهداری مناسب سیستم می شوند استفاده نمود.

البته از اسید علاوه بر بر طرف نمودن انسداد در قطره چکانها ، جهت ارتقای مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک مزرعه نیز استفاده می گردد که در این مورد پس از آزمایش خاک با کارشناس خاکشناسی خبره می بایست مشورت شود.

نحوه اسید شویی

جهت اجرای موثر اسید شویی می بایست pH آب آبیاری هنگام کار در سیستم بین 2 الی 3 پایین آورده شود در این حالت آب آبیاری قادر خواهد بود ذرات رسوب درون قطره چکانها و لوله ها را حل کرده و به بیرون هدایت کند.

همگام تزریق اسید دقت شود به ریشه های حساس گیاهان صدمه ای وارد نشود. در صورت رعایت موارد زیر میزان خسارت احتمالی به ریشه گیاهان به حداقل خواهد رسید:

1- قبل از تزریق اسید با آبیاری میزان آب موجود در خاک را به ظرفیت مزرعه برسانید(در این حالت اسید به محض ورود به خاک رقیق شده و میزان خسارت به حداقل می رسد)

2- مدت تزریق اسید در شبکه به دقت محاسبه شود.

3- پس از تزریق اسید به شبکه سیستم به مدت حداقل 1 ساعت به حالت خاموش در آید تا اسید به صورت کامل رسوبات را حل نماید. با انجام این عمل خاصیت اسیدیته محلول خروجی نیز

کاهش می یابد.

4- پس از خروج اسید از سیستم، شبکه حداقل برابر مدت تزریق اسید با آب شستشو داده شود.

5- جهت اطمینان بیشتر از خروج اسید از محیط رشد ریشه بهتر است به مدت 2 ساعت خاک زراعی تحت آبیاری قطره ای قرارگیرد.

توجه نمایید در هنگام کار با انواع اسید تمامی نکات ایمنی لازم در هنگام بکار گیری و تزریق آن را رعایت نموده و هنگام رقیق نمودن اسید همواره اسید را به آب اضافه نمایید. از آنجایی که برخی از فلزات مانند آهن در برابر اسید مقاوم نیستند بنابر این قبل از تزریق اسید به درون سیستم از جنس کلیه قطعات نصب شده بر روی سیستم خود آگاه شوید. لوازم ساخته شده از جنس پلی اتیلن و پی وی سی معمولا در برابر اسید مقاوم هستند.

اسیدهای مناسب جهت شستشوی سیستم به شرح زیر می باشد:

- اسید هیدروکلریک

- اسید سولفوریک

- اسید فسفریک

 

محاسبه زمان تزریق اسید درون سیستم

جهت تزریق اسید درون سیستم می بایست اسید درون کل سیستم نفوذ کرده و کل بخشهای آن را از رسوب شستشو دهد. به همین دلیل باید اطلاعاتی نظیر فاصله محل تزریق تا دورترین عضوسیستم (L) و حداقل سرعت حرکت آب درون لوله آبیاری (V) دراختیار باشد.

با داشتن اطلاعات فوق و با استفاده از فرمول زیر می توانزمان مناسب جهت تزریق اسید به درون سیستم را به نحوی که اثر حل کنندگی اسید در کل سیستم بروز کند بدست می آید:

T=L / V

که در آن: v حداقل سرعت آب درون لوله بر حسب متر بر ثانیه (m/s) ، L فاصله محل تزریق از دورترین خروجی دریپر بر حسب متر (m) و T زمان لازم جهت تزریق اسید درون سیستم

بر حسب ثانیه (s) می باشد.

بدین ترتیب با تزریق اسید در مدت زمان بدست آمده مطمئن خواهیم بود که اسید به تمام بخشهای سیستم راه یافته است.

 

نحوه کالیبره کردن اسید در آب آبیاری(نسبت اسید موردنیاز در آب)

جهت برآورد نسبت اسید مورد نیاز درآب آبیاری می بایست جهت هر ایستگاه آزمایش جداگانه ای صورت داد. مثال زیر اقدامات لازم جهت انجام آزمایش فوق را تشریح می کند:

آب آبیاری چاهی دارای pH 7.5 می باشد، pH مورد نیاز جهت شستشو معمولا 2 الی 3 می باشد. جهت انجام آزمایش ظرف 10لیتری از آب آبیاری را آماده کرده و با کاغذ مخصوص pH متر، pH آن را اندازه می گیریم (pH=7.5) . در مراحل مختلف و در هر مرحله 1 میلیلیتر از اسید مورد نظر را به ظرف اضافه

کرده و مجددا pH را اندازه میگیریم تا pH مورد نظر به عدد 2 نزدیک شود. در این آزمایش برای 10 لیتر آب 6 میلیلیتر اسید مصرف شد تا pH به عدد 2 برسد. بنابراین نسبت اسید مورد نیاز 600 میلیلیتر به ازای هر 1000 لیتر می باشد.

 

محاسبه دبی تزریق اسید درون سیستم

با داشتن اطلاعاتی نظیر دبی کل سیستم Q برحسب متر مکعب در ساعت (m3/h) و نسبت اسید مورد نیازR بر حسب میلیلیتر در متر مکعب (ml/m3) می توان میزان دبی مورد نیاز جهت تزریق اسید I بر حسب میلیلیتر در ساعت (ml/h) را مشخص نمود:

ادامه نوشته

مقایسه بین چند جنبه فنی و اقتصادی بین لوله های پی وی سی و پلی اتیلن

مقایسه بین چند جنبه فنی و اقتصادی بین لوله های پی وی سی و پلی اتیلن

 

مزایای لوله های پی وی سی:

 

پی وی سی سبک تر است و به ازای مقاومت مساوی به حجم مواد اولیه کمتری نیاز دارد. یک لوله پی وی سی در حدود 0.7- 0.6 برابر لوله پلی اتیلن همقطر خود وزن دارد

 

 

مواد اولیه پی وی سی کمی ارزان تر از پلی اتیلن است.

 

لوله های پی وی سی سخت تر است و در مقابل فشار و دما کمتر تغییر شکل می دهد.

 

 

مراحل ساخت لوله های پی وی سی به ازای واحد طول لوله به انرژی کمتری نیاز دارد.

ادامه نوشته

آبياري سطحي

3-3-آبياري سطحي

 

آبياري سطحي يا ثقلي يکي از روشهاي آبياري است که در آن عمل انتقال آب از منبع آب تا پاي گياه از طريق نيروي ثقل صورت مي گيرد . اين روش با قدمتي چند هزار ساله امروزه نيز رايج ترين روش آبياري است. آبياري سطحي بسته به وضعيت توپوگرافي و نوع محصول با روشهاي مختلفي انجام مي شود که عبارتند از روش نواري، روش جوي و پشته يا نشتي، روش شياري، روش کرتي يا حوضچه اي يا غرقابي، روش جويچه هاي تراز، روش ديوارهاي تراز، روش سيلابي.

در محدوده اراضي پایاب سد صومعه علیا به استثناي محدوديت منابع آب ، عوامل توپوگرافی , شامل شیبهای غیر یکنواخت و زیاد ، جهات مختلف شیب ، وجود اراضی تپه ماهوری نیز عامل محدود کننده شدید برای روشهای آبياري سطحي هستند .

مزایا و محدودیتهایی که بر روشهای آبیاری سطحی مترتب است عبارتند از :

 

الف- مزاياي آبياري سطحي

- آبياري سطحي توسط زارعين كاملا شناخته شده است .

- روش آبياري سطحي در انتقال و توزيع نياز به تأسيسات پيچيده ندارد.

- نگهداري و بهره برداري از تأسيسات مربوط به آبياري سطحي آسانتر است.

- توسط سيستم آبياري سطحي مي‌توان در مدت زمان نسبتاً کمي حجم قابل ملاحظه اي آب را به مزرعه تحويل داده و در سطح قطعات آبياري توزيع نمود.بعبارت ديگر در اراضي تحت آبخور شبكه هاي مدرن روش سطحي با مدولهاي بالاي آبياري تناسب بيشتري دارد.

- بدليل وجود املاح در آب آبياري با منشاء منابع سطحي ( رودخانه ها)نفوذ عمقي ناشي از آبياري سطحي باعث آبشويي اراضي و کنترل شوري خاک شده و نياز به آبشوئي سنگين در برخي از فصول را مرتفع مي سازد.

- آبياري سطحي در مناطقي که داراي خاک بسيار سنگين و ريز بافت و يکدست و عميق است , بهتر اعمال مي شود.

- با افزايش سرمايه گذاري براي تسطيح و شيب بندي زمين و مديريت صحيح در سطح مزرعه مي توان به راندمان‌هاي کاربرد مناسبي در سطح مزرعه دست يافت .

ادامه نوشته

- سيستم آبياري قطره اي(Trickle Irrigation)

- سيستم آبياري قطره اي(Trickle Irrigation)

 

روش آبياري قطره‌اي عبارتست از انتقال آب از طريق خط لوله اصلي، بوسيله لوله هايي از جنس پي‌وي‌سي و يا پلي‌اتيلن و خروج آن با فشار تقريباً صفر در جوار گياه و تأمين رطوبت مورد نياز آن.

نکته‌اي که در سيستم آبياري قطره‌اي حائز اهميت است ، اين موضوع مي‌باشد که آب خروجي از قطره‌چکان تحت نيروي ثقل وارد خاک مي‌شود و دقيقاً به همين علت مشکل عمده‌اي که در آن مشاهده مي‌شود، گرفتگي قطره چکان مي‌باشد. سيستم آبياري قطره‌اي براي بسياري از گياهان، بويژه درختان و باغات ميوه و تاکستانها نتايج رضايت‌بخشي مي‌دهد.

تلفات آب در اين روش بسيار کم بوده و لذا در نقاط کم‌آب که صرفه‌جويي در ميزان آب مصرفي مورد نظر است، بسيار مناسب است. خاکهاي با بافت متوسط مناسب اين روش تشخيص داده شده‌اند.

 

بطور خلاصه مزايا و محدوديتهاي کاربرد روش آبياري باراني عبارتند از:

 

الف- مزاياي آبياري باراني

 

- با روش باراني میتوان جريانهاي دائم و کم مثل جريانات ثابت محدود از قنوات و چاهها را بدون ذخيره سازي به شکل مؤثري با راندمان خوب مورد استفاده قرار داد.

- در اراضي پرشيب و با عوارض توپوگرافي زياد از ايجاد رواناب سطحي و فرسايش خاک (که از معايب آبياري سطحي در اين اراضي محسوب مي شوند) مي توان بنحو مؤثري جلوگيري کرد.

- اراضي با عمق خاک محدود که قابل تسطيح نيستند را ميتوان بدون تسطيح آبياري نمود.

- در خاکهاي کم عمق و يا براي برخي محصولات با عمق ريشه کم و نيز در آبياريهاي اوليه که آبياري بايد با عمق کم و در کوتاه مدت انجام شود روشهاي آبياري سطحي راندمان مطلوبي نداشته ولي آبياري باراني را مي توان با راندمان خوبي بکار برد.

- آبياري قبل از کاشت يا اولين آبياريهاي بعد از کاشت و قبل از جوانه زدن محصول را که سبک و با عمق کم هستند و با روش هاي آبياري سطحي باعث جابجائي بذر يا سله بستن خاک مي شوند را مي توان بنحو مؤثري با روش باراني انجام داد و بعد از سبز شدن محصول براي آبياري سنگين بعدي مي توان از روش آبياري سطحي استفاده کرد.

- کارگر آبياري مورد نياز در روشهاي باراني معمولاً کمتر از آبياري با روشهاي سطحي است و در آبياري سطحي معمولاً در تمامي طول آبياري کارگر آبيار حضور دارد در حاليکه در روش باراني کارگر آبيار فقط عمل جابجايي لوله ها را (در روشهاي جابجايي دستي) انجام ميدهد و در برخي روشها نيز اساساً به کارگر آبيار نيازي نيست.

- آبياري باراني را براحتي مي توان تا حد مورد نياز اتوماتيک کرد بنحويکه در سيستمهاي ثابت باراني اصلاً به کارگر و تصميم گيريهاي مديريتي نيازي نباشد.

- در روشهاي باراني مي توان از کارگر غير ماهر آبيار استفاده کرد زيرا که در سيستمهاي جابجائي دستي فقط بايد کار مکانيکي انجام شود و تصميم گيريهاي عمده بوسيله مدير مزرعه و يا طراح سيستم انجام شده است.

- شرايط حاد اقليمي را بوسيله آبياري باراني تا حدودي مي توان تعديل کرد و اثرات سوء آن بر عملکرد محصول را کاهش داد. مثلاً در حرارت بالا که ممکن است عليرغم وجود رطوبت کافي در خاک ، محصول دچار پژمردگي موقت شود و نيز در سرماي غير مترقبه در صورتي که يخبندان در ساعات کوتاهي از شب موجب تلف شدن محصول گردد و يا در مورد باغات، گرماي چند روزه در اواخر زمستان ممکن است شکوفه دهي را تسريع کند و يخبندان متعاقب آن سر درختي را بــريزد مي توان با سرد کردن يا گرم کردن مصنوعي محيط اطراف، ميزان محصول را افزايش داد.

- با روش آبیاری باراني مي توان آبشوئي در حين فصل کشت را بطور يکنواخت و مؤثر انجام داد.

- راندمان کاربرد در روش باراني که صحيح طرح شده و مورد بهره برداري قرار گيرد معمولاً از روش آبياري سطحي بالاتر است.

ب- محدوديتهاي روش آبياري باراني

 

- هزينه سرمايه گذاري اوليه که بايد در سطح مزرعه براي نصب سيستم انجام شود معمولاً بيش از روش سطحي است.

- هزينه پمپاژ جهت ايجاد فشار در سيستم قابل توجه است .

- جريانهاي غير يکنواخت و يا جريانهاي زياد و متناوب را نمي توان بدون مخزن و ذخيره سازي بطور مستقيم در سيستم باراني مورد استفاده قرار داد.

- خاکهاي سنگين با نفوذپذيري کمتر از 4 ميليمتر در ساعت براي آبياري باراني مناسب نيستند.

- راندمان آبياري با روش باراني در مناطق خيلي خشک و پر باد بميزان چشمگيري کاهش مي يابد.

- در قطعه بندي هاي نا منظم و قطعات غير مستطيلي کاربرد روش باراني با مشکل همراه است.

- در شرايطي که آب آبياري حاوي مقاديري نمک باشد ، جذب نمک توسط برگ برخي نباتات ممکن است موجب بروز صدماتي به محصول گردد.

- براي حصول راندمان مورد نظر لازم است مديريت آبياري در سطح مزرعه بدرستي اعمال شود و تعادل رطوبتي خاک همواره تحت کنترل باشد.

- براي آنکه سيستم باراني از کارآئي مورد نظر برخوردار باشد، علاوه بر اعمال روشهاي عملي صحيح در طراحي و برنامه ريزي ، براي حصول راندمان مطلوب ، لازم است موارد متعدد ديگري از جمله انتخاب اندازه لوله ها، نحوه استفاده از کارگر آبيار و نحوه بهره برداري از سيستم بدرستي در طراحي مد نظر قرار گيرد.

 

ج- خصوصيات آبياري باراني

 

عموما" لازمه كاربرد موفق روشهای آبياري باراني , شناخت شرايط ويژه فني و اجتماعي مناطق مي باشد ، كه بشرط تشخيص مناسب وضعيت ميتواند در مقايسه با روشهاي ديگر توجيه پذير باشد . از جمله اين موارد ميتوان به موضوعات زير اشاره نمود .

- آبياري سبک

 

آبياري باراني در شرايطي توصيه مي شود که ظرفيت نگهداري رطوبت در خاک (WATER HOLDING CAPACITY) پائين باشــد. ايـن امـر معمولاً در خــاکهاي سبک (ماسه لومي يا لـوم ماسه اي) مصداق پيدا مي کند که عمق خالص آبياري کم است. در اين شرايط آبياري سطحي چون با تلفات نفوذ عمقي زياد همراه است ، راندمان پائيني دارد. ولي در روش آبياري باراني چـون مي توان آبياري را با عمق خالص کم نيز با راندمان خوبي انجام داد ، اجراي آن در خاکهاي سبک اولويت مي يابد. در اراضي پایاب سد صومعه علیا ، سبك بودن خاك مشكل اراضي نیست .

ادامه نوشته

راه هاي افزايش بازدهي آبياري در بخش كشاورزي

راه هاي افزايش بازدهي آبياري در بخش كشاورزي

 

اقليم آب و هوايي در ايران متنوع بوده و داراي آب و هوايي متفاوت در نقاط مختلف است . به طوريكه در نقاط خشك و گرم - كه وسعت زيادي از كشور را تشكيل مي دهد - در فصل تابستان درجه حرارت از 34 تا 50 درجه سانتيگراد (93 تا 122 درجه فارنهايت) متغير است و بارندگيها نيز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد ، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوايل بهار آن هم به ميزان كم است در نقاط ديگر مانند قسمت شمالي كوههاي البرز داراي باران نسبتاً كافي براي كشاورزي مي باشد . در قسمت شمالي فلات مركزي ايران متوسط بارندگي ساليانه حدود 220 ميلي متر است . در حاليكه اين مقدار در قسمت جنوبي و جنوب شرقي به حدود 120 ميلي متر تقليل مي يابد. به عنوان مثال از مساحت كل كشور حدود 13 درصد كمتر از 100 ميلي متر بارندگي و 61 درص

ادامه نوشته

اثرات MTBE در آلودگی منابع آب

اثرات MTBE در آلودگی منابع آب

 

(متیل ترسیو – بوتیل اتر) یك ماده آلی اكسیژن دار است كه امروزه در ایران و برخی كشورهای جهان به صورت گسترده در بنزین بدون سرب استفاده می شود در ابتدای انتخاب و استفاد ه از این ماده در سوخت مزایای زیست محیطی آن مورد توجه بود ولی اكنون پس از گذشت چند سال از مصرف آن در دنیا مشخص شده است كه MTBE دارای امكان تاثیرات سوء روی انسان بوده و دارای پتانسیل آلودگی محیط زیست است. ورود MTBE به منابع آب و خاك به روشهای مختلف انجام می گیرد .MTBE در خاك بسیار متحرك است و حركت آن در آب تابع قوانین حركت آب در خاك است. MTBE مقاومت زیادی به تخریب زیستی دارد و نیمه عمر آن در آب بالاست ، جذب آنها توسط ذرات خاك ضعیف است ،حلالیت بالایی در آب دارد و بسیار متحرك است . این عوامل باعث حركت MTBE به سمت آبهای زیر زمینی و جمع این ماده در این آبها می گردد و از آنجا كه آبهای زیرزمینی در شرب و كشاورزی استفاده دارند با تهدید سلامتی انسان و طبیعت باعث معضلات زیست محیطی می گردد درحال حاضر USEPA حد مجاز این ماده در آبهای آشامیدنی راpb 40-20 تعیین كرده است. با توجه به مصرف گسترده MTBE در ایران قبل از آنكه این ماده به معضل زیست محیطی در كشور تبدیل گردد باید راهكارهی مناسب ادامه و عدم مصرف 

ادامه نوشته

انتخاب روش های آبياری در کشاورزی

انتخاب روش های آبياری در کشاورزی

 

 

 

آبياری سطحی

آبياری سطحی به گروه گسترده ای از روش های آبياری اطلاق می شود که در آنها آب به وسيله نيروی ثقل در سطح مزرعه پخش می شود. اب عموماً در يک نقطه مرتفع يا در امتداد يک ضلع زمين رها شده و سطح مزرعه را تحت جريان سطحی می پوشاند. بازده و يکنواختی آبياری به يکنواختی خاک، کيفيت ترازبندی زمين، توپوگرافی زمين و کنترل رابطه ميان جريان، سرعت نفوذ آب به خاک و زمان آبياری بستگی دارد. استفاده از خاک به عنوان محيط انتقال (در مقابل انتقال آب از طريق خطوط لوله يا از ميان هوا توسط آب پاش ها)، شکل شناخته شده ای از روش های آبياری سطحی است. همچنين اين خاک است که عمق نفوذ را در زمان نفوذ کنترل می کند (در مقابل ميزان جريان که توسط آب پاش ها يا قطره چکان ها کنترل می شود). علاوه بر اين، در اراضی تحت آبيرای سطحی به سبب تغيير مشخصه های نفوذ و پيشروی آب نسبت به زمان، تعيين و پيش بينی بسياری از توصيه هايی که از نظر مديريت ضرورت دارد ممکن نيست. در روش های آبياری سطحی کنترل آبياری بايد از طريق مديريت اراضی انجام شود، در حالی که در سيستم های مکانيکی، طراحی و تجهيزات، جايگزين بخش عمده ای از مديريت های لازم شده اند.

 

روش های آبياری سطحی به دو دسته اساسی تقسيم می شوند:

 

غرقابی و جريانی.

روش های جريانی برای تضمين نفوذ کافی آب در پايين دست مزرعه بايد مقداری رواناب داشته باشند. معمولاً برای جلوگيری از خروج آب از مزرعه، نياز به سيستم برگشت رواناب به چرخه آبياری وجود دارد. اين سيستم در صورت طراحی مناسب، امکانات ارزشمندی را برای کاهش نيروی کارگری و يکنواختی بهتر پخش آب،فراهم می آورند.

 

انواع روش های آبياری سطحی

آبياری کرتی

آبياری کرتی يکی از روش های آبياری غرقابی است که برای آبياری اراضی مسطح مرزبندی شده، استفاده می شود (شکل 3-1) در اين روش سطح خاک به صورت غرقابی باقی نمی ماند. از آنجا که خاک تا زمانی که اب نفوذ می کند، غرقاب باقی می ماند، در اين روش رواناب وجود ندارد. در مناطق بارانی بايد ملاحظاتی برای تخليه آب مازاد نفوذی انجام گيرد. آبياری کرتی تحت عناوين گوناگونی مانند ابياری غرقابی کنترل شده، نوارهای مسح، ابياری کنترل شده، آبياری کرتی کنترل شده، آبياری کرتی مسطح ته بسته و آبياری کرتی مسطح، بيان می شود. از اين شيوه آبياری می توان برای محصولات رديفی و غير رديفی، با مرزهای داخلی يا بدون آب، و يا در بسترهای پهن همواره استفاده نمود. اين شيوه همچنين در باغات و تاکستان ها نيز به کار برده می شود. از انجا که يکنواختی نفوذ نسبت به تغييرات نفوذ پذيری بسيار حساس است سرعت نفوذ بايد در هر کرت ثابت باشد. نيازی نيست که کرت ها حتماً مستطيلی يا دارای مرزهای مستقيم باشند. پشته ها نيز لزوماً دائمی باشند. تحت يک مديريت خوب، حجم معينی از آب به سرعت در کرت تخليه خواهد شد.

جدول 3-1- روش های آبياری سطحی و گونه های مختلف آنها

 

روش

کرتی نواری

جريان دائمی

و غرقابیشياری (فارو) شيارهای کوچک

ادامه نوشته

شناخت و کاربرد سیستم های مختلف آبیاری تحت فشار

شناخت و کاربرد سیستم های مختلف آبیاری تحت فشار

 

 

 

مقدمه

 

با توجه به اینکه کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک کره خاکی قرار گرفته است همیشه با مشکل کم آبی و بحران آب روبروست که در این راستا دو مشکل اساسی وجود دارد .

1 ) بارندگی کم و تبخیر و تعرق بالا 2 ) پایین بودن راندمان آبیاری حدود 38 % ، خاکی بودن مسیر انتقال آب ، ناهموار بودن داخل مزرعه ، نبودن زهکشهای سطحی و زیر زمینی از طرفی نظر به افزایش روزافزون جمعیت کشور و تامین امنیت غذایی باید سعی نمائیم تا از آبیاری سنتی فاصله گرفته و به آبیاری مدرن و مکانیزه روی آوریم تا بتوانیم راندمان آبیاری را افزایش و تولید را بالا ببریم و سطح زندگی و درآمد جوامع روستایی را ارتقاء بدهیم . برای این منظور باید از سیستم مدرن و مکانیزه یا همان روش آبیاری تحت فشار استفاده نمود .

 

()

 

آبیاری تحت فشار روشی از آبیاری است که در آن آب در مجاری بسته که شامل لوله های اصلی و فرعی می باشد با فشار جریان می یابد و از سوراخهایی که به آنها قطره چکان ، آبپاش ، آبفشان و یا نازل گفته می شود به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می گردد و بدین طریق از تلفات آب در مسیر انتقال و در داخل مزرعه جلوگیری شده و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود .

 

ويژگيها و مزاياي آبياري

 

آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطره ای می باشد و اهدافی که در این روش مدنظر است به شرح ذیل می باشد :

 

ـ افزایش راندمان آبیاری به میزان 70 % در روش بارانی و به میزان 90 % در روش قطره ای و تقلیل میزان آب مصرفی در مقایسه با آبیاری سطحی .

ادامه نوشته

آبیاری قطره ای

آبیاری تحت فشار

 

مقدمه

 

آبیاری تحت فشار روش جدیدی از آبیاری است که در آن آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از سوراخهایی که به آنها قطره چکان ، آب پاش ، آب فشان و یا نازل می گویند ، به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می شود وبدین طریق از تلفات آب در عمل انتقال به درون مزرعه جلوگیری و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود . آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم می گردد که راندمان آبیاری در روش بارانی از 32% به 70% و در روش قطره ای به 90% افزایش می یابد .

 

()

آبیاری بارانی

 

سیستم آبیاری بارانی روشی است که در آن آب تحت تاثیر فشار ایجاد شده بوسیله موتور پمپ ، وارد لوله های مسیر شده و از طریق آب پاش ها به اطراف پخش می شود که به طور کلی به دو دسته سیستمهای لوله ای یا کلاسیک از قبیل سیستم کلاسیک ثابت و متحرک و سیستمهای مکانیکی نظیر سیستم دوار مرکزی تقسیم می شود .

 

آبیاری قطره ای

()

 

 

آبیاری قطره ای یکی از روشهای پیشرفته و تکامل یافته آبیاری تحت فشار می باشد که درآن ، آب به صورت قطره قطره توسط قطره چکان به میزان لازم در اختیار درختان و انواع محصولات وجینی قرار می گیرد و فقط منطقه ی اطراف ریشه را خیس می کند ، در واقع در این روش با مصرف حداقل آب ، نیاز آبی گیاه تامین می گردد .

ادامه نوشته

انتخاب روش های آبياری در کشاورزی

انتخاب روش های آبياری در کشاورزی

تهیه و تدوین:اکرم مهاجرانی- لیسانس آبیاری

 

آبياری سطحی

آبياری سطحی به گروه گسترده ای از روش های آبياری اطلاق می شود که در آنها آب به وسيله نيروی ثقل در سطح مزرعه پخش می شود. اب عموماً در يک نقطه مرتفع يا در امتداد يک ضلع زمين رها شده و سطح مزرعه را تحت جريان سطحی می پوشاند. بازده و يکنواختی آبياری به يکنواختی خاک، کيفيت ترازبندی زمين، توپوگرافی زمين و کنترل رابطه ميان جريان، سرعت نفوذ آب به خاک و زمان آبياری بستگی دارد. استفاده از خاک به عنوان محيط انتقال (در مقابل انتقال آب از طريق خطوط لوله يا از ميان هوا توسط آب پاش ها)، شکل شناخته شده ای از روش های آبياری سطحی است. همچنين اين خاک است که عمق نفوذ را در زمان نفوذ کنترل می کند (در مقابل ميزان جريان که توسط آب پاش ها يا قطره چکان ها کنترل می شود). علاوه بر اين، در اراضی تحت آبيرای سطحی به سبب تغيير مشخصه های نفوذ و پيشروی آب نسبت به زمان، تعيين و پيش بينی بسياری از توصيه هايی که از نظر مديريت ضرورت دارد ممکن نيست. در روش های آبياری سطحی کنترل آبياری بايد از طريق مديريت اراضی انجام شود، در حالی که در سيستم های مکانيکی، طراحی و تجهيزات، جايگزين بخش عمده ای از مديريت های لازم شده اند.

 

روش های آبياری سطحی به دو دسته اساسی تقسيم می شوند:

 

غرقابی و جريانی.

روش های جريانی برای تضمين نفوذ کافی آب در پايين دست مزرعه بايد مقداری رواناب داشته باشند. معمولاً برای جلوگيری از خروج آب از مزرعه، نياز به سيستم برگشت رواناب به چرخه آبياری وجود دارد. اين سيستم در صورت طراحی مناسب، امکانات ارزشمندی را برای کاهش نيروی کارگری و يکنواختی بهتر پخش آب،فراهم می آورند.

 

انواع روش های آبياری سطحی

آبياری کرتی

آبياری کرتی يکی از روش های آبياری غرقابی است که برای آبياری اراضی مسطح مرزبندی شده، استفاده می شود (شکل 3-1) در اين روش سطح خاک به صورت غرقابی باقی نمی ماند. از آنجا که خاک تا زمانی که اب نفوذ می کند، غرقاب باقی می ماند، در اين روش رواناب وجود ندارد. در مناطق بارانی بايد ملاحظاتی برای تخليه آب مازاد نفوذی انجام گيرد. آبياری کرتی تحت عناوين گوناگونی مانند ابياری غرقابی کنترل شده، نوارهای مسح، ابياری کنترل شده، آبياری کرتی کنترل شده، آبياری کرتی مسطح ته بسته و آبياری کرتی مسطح، بيان می شود. از اين شيوه آبياری می توان برای محصولات رديفی و غير رديفی، با مرزهای داخلی يا بدون آب، و يا در بسترهای پهن همواره استفاده نمود. اين شيوه همچنين در باغات و تاکستان ها نيز به کار برده می شود. از انجا که يکنواختی نفوذ نسبت به تغييرات نفوذ پذيری بسيار حساس است سرعت نفوذ بايد در هر کرت ثابت باشد. نيازی نيست که کرت ها حتماً مستطيلی يا دارای مرزهای مستقيم باشند. پشته ها نيز لزوماً دائمی باشند. تحت يک مديريت خوب، حجم معينی از آب به سرعت در کرت تخليه خواهد شد.

جدول 3-1- روش های آبياری سطحی و گونه های مختلف آنها

ادامه نوشته

آبیاری بارانی کلاسیک

 

آبیاری بارانی کلاسیک

در بسیاری از مناطق دنیا به منظور تامین آب لازم برای رشد محصولات از آبیاری استفاده می شود در مناطق خشک مانند ایران یا بارندگی نیست یا مقدار آن کم است و آب لازم برای محصولات به طور کلی از طریق آبیاری تامین می شود.در بسیاری از کشورها،آبیاری با روش سنتی یعنی با استفاده از آبهای سطحی انجام می شود و توزیع آب نیز به وسیله کرت، نوار و شیار صورت می گیرد.

 

در روش سنتی مصرف فراوان آب،هزینه فراوان و صرف وقت بسیار، کشاورزان را با مشکلات فراوانی روبرو می کند.با وجود این در سالهای اخیر پیشرفتی سریع در استفاده از آبیاری بارانی مشاهده شده است.

 

روش آبیاری بارانی عبارت است از توزیع اب با فشار در لوله و پاشیدن آن در هوا شکلی که آب به قطرات ریزی تبدیل می شود و مانند باران طبیعی روی زمین می ریزد.آبیاری بارانی معمولاً کمتر از آبیاری سطحی به آب و نیروی کار نیاز دارد و برای زمین های ناهموار که خاک آنها شن بیشتری دارد و قابل فرسایش نیز هستند مناسب است.

 

آبیاری بارانی کلاسیک یکی از روش های آبیاری بارانی تحت فشار است که می تواند جهت آبیاری مزارع به کار گرفته شود از این روش می توان برای آبیاری انواع گیاهان زراعی در زمین های شیب دار،هموار،نا هموار و خاکهای شنی و رسی استفاده کرد. در این روش آب به وسیله پمپ از استخر،چاه،رودخانه و یا کانال وارد لوله های اصلی و بال های آبیاری شده و از طریق آبپاش ها به صورت قطره های بسیار ریز و یکنواخت روی محصول پاشیده می شود. آبیاری بارانی کلاسیک انواع مختلفی دارد.ثابت ،متحرک،نیمه متحرک و کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک .

 

این روش از شش قسمت اصلی تشکیل شده که عبارتند از :

1-قسمت تامین فشار

2-لوله ها واتصالات انتقال آب

3- بال

4- شیر فلکه و فشار سنج

5- آبپاش

6-پایه آبپاش و نگهدارنده آن

ادامه نوشته

انواع روشهای آبياری بارانی

انواع روشهای آبياری بارانی

 

آبياری

آبياری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد يعنی با ايجاد جوی و پشته آبياری صورت می گيرد. در صورت استفاده از سيستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گيرد نيازمند يک محاسبه دقيق هستيم زيرا معمولاً وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به اين علت آبياری به صورت يکنواخت انجام نمی شود. آبياری قطره ای بايد به صورتی باشد که پياز رطوبتی بين دو قطره چکان به يکديگر متصل شود. همانطور که می دانيد روزانه مقدار معينی آب تبخير می شود که بايد در مقع مناسب تأمين گردد. در زمان رشد بوته بايد نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سيم های مهار در فضاب سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سريع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پايين نخ ها را به سيم مهار در پايين گياه بست و يا اينکه نخ اضافه را به دور قرقره های سيمی پيچانده و بر روی سيم مهار قرار داد و يا اينکه به وسيله کليپس های مخصوص که به انداره قطر ساقه گياه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گياه برقرار نمود شايان ذکر است که نبايد در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زيرا غفلت در اين کار باعث شکستن ساقه گياه می شود و سبب آسيب جدی به گياه خواهد شد.

ادامه نوشته

با آبیاری قطره ای بیشتر آشنا شویم.

با آبیاری قطره ای بیشتر آشنا شویم.

 

انسان برای حفظ سلامتی خود به مصرف میوه ها و محصولات باغی نیاز دارد.بدون شک تولید غذای کافی و مطلوب از اهداف توسعه ملی و امنیتی هر کشور محسوب می شود و این امر میسر نخواهد شد مگر با اتخاذ تدابیری مانند:

1-افزایش سطح زیر کشت و استفاده از تواناییهای منابع آب موجود با ایجاد شبکه های جدید آبیاری

2-افزایش تولید به ازای هر واحد آب مصرفی از طریق کاربرد شیوه های جدید آبیاری

3-بالابردن مقدار تولید در هر واحد از سطح زمین های زیر کشت

 

آبیاری به روش سنتی در مزرعه و باغ همواره با مشکلات فراوانی روبرو می باشد.انسان برای جلوگیری از اتلاف آب،صرف وقت و هزینه زیاد به فکر استفاده صحیح و بهینه از آن افتاد.دانشمندان برای سهوات و استفاده بهینه از آب در کشاورزی روش های آبیاری تحت فشار را اختراع کردند آبیاری قطره ای یکی از روش های آبیاری تحت فشار است.

 

معرفی قسمت های مختلف:

در روش آبیاری قطره ای آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از طریق قطره چکانها بصورت قطره در پای درخت یا بوته می چکد.این روش از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

 

قسمت اول:تامین فشار و کنترل مرکزی:

این قسمت شامل پمپ،شیر تنظیم فشار،شیر یکطرفه،سیکلون،فیلترهای توری و شنی،مخزن کود و مواد شیمیایی،دستگاه برنامه ریز،فشارسنج ها و تابلو برق، می باشد.پمپ وظیفه تامین فشار آب را بر عهده دارد و آب را با فشار از جایی به جای دیگر منتقل می کند.گاهی ممکن است از دو پمپ برای تامین فشار مناسب استفاده نمود.سیکلون اولین مخزنی است که بعد از پمپ قرار دارد و ذرات درشت و معلق در آب را از آن جدا می کند آب از بالای بدنه سیکلون وارد و به صورت مارپیچ پایین می رود و در نتیجه سرعت آن کاهش یافته و ذرات معلق را جا می گذارد و نهایتاً از طرف استوانه به طرف بالا حرکت کرده و خارج می شود قبل از شروع آبیاری می توان با باز کردن در مخزن رسوبات سیکلون،ذرات م

ادامه نوشته

آيين نامه جلوگيري از آلودگي آب

آيين نامه جلوگيري از آلودگي آب

( مصوب 18/2/1371 )

 

ماده‌ 1ـ عبارات‌ و اصطلاحاتي‌ كه‌ در اين‌ آيين‌نامه‌ به‌ كار رفته‌ داراي‌ معاني‌ زير مي‌باشد:

1ـ سازمان‌، سازمان‌ حفاظت‌ محيط ‌زيست‌.

2ـ شورايعالي‌ شورايعالي‌ حفاظت‌ محيط ‌زيست‌.

3ـ آلودگي‌ آب‌: تغيير مواد محلول‌ يا معلق‌ يا تغيير درجه‌ حرارت‌ و ديگر خواص‌ فيزيكي‌ و شيميايي‌ و بيولوژيكي‌ آب‌ در حدي‌ كه‌ آن‌ را براي‌ مصرفي‌ كه‌ براي‌ آن‌ مقرر است‌ مضر يا غيرمفيد سازد.

4ـ مواد آلوده‌كننده‌ آب‌ (آلوده‌كننده‌): هر نوع‌ مواد يا عوامل‌ فيزيكي‌ و شيميايي‌ بيولوژيك‌ كه‌ باعث‌ آلودگي‌ آب‌ گرديده‌ يا به‌ آلودگي‌ آن‌ بيفزايد.

5ـ منابع‌ مولد آلودگي‌ آب‌ (منابع‌ آلوده‌كننده‌): هرگونه‌ منبعي‌ كه‌ فعاليت‌ يا بهره‌برداري‌ از آن‌ موجب‌ آلودگي‌ آب‌ مي‌شود كه‌ شامل‌ منابع‌ صنعتي‌، معدني‌، كشاورزي‌ و دامداري‌، شهري‌ و خانگي‌، خدماتي‌ و درماني‌ و متفرقه‌ مي‌باشد.

6ـ فاضلاب‌: هر نوع‌ ماده‌ مايع‌ زائد حاصل‌ از فعاليت‌هاي‌ صنعتي‌ يا كشاورزي‌ و دامداري‌ يا شهري‌، بيمارستاني‌ و آزمايشگاهي‌ و خانگي‌ كه‌ به‌ آب‌ يا خاك‌ تخليه‌ گردد.

7ـ مواد زائد جامد: هرگونه‌ ماده‌ جامدي‌ كه‌ عرفاً زائد محسوب‌ مي‌شود مانند زباله‌، خاكروبه‌، خاكستر، جسد حيوانات‌، ضايعات‌ مراكز شهري‌ و صنعتي‌ و زوايد حاصل‌ از تصفيه‌، اعم‌ از شيميايي‌ و بيولوژيك‌ و همچنين‌ فضولات‌ انساني‌ و حيواني‌ و مواد زايد بيمارستانها و غيره‌.

8ـ آبهاي‌ پذيرنده‌: كليه‌ آبهاي‌ سطحي‌ و زيرزميني‌ از جمله‌ قنوات‌، چاهها و سفره‌ آبهاي‌ زيرزميني‌ و چشمه‌ها و نيز درياها، درياچه‌ها، رودخانه‌ها و نهرها و تالابها و آبگيرها و بركه‌ها كه‌ فاضلاب‌ و مواد زائد جامد به‌ آنها تخليه‌ شده‌ يا در آنها نفوذ مي‌كند.

9ـ آبهاي‌ ايران‌: كليه‌ آبهاي‌ داخلي‌ و ساحلي‌ و درياي‌ سرزميني‌ كه‌ تحت‌ حاكميت‌دولت‌جمهوري‌اسلا� �ي‌ايران‌ قرار دارد.

10ـ رقيق‌ كردن‌: كاهش‌ غلظت‌ مواد آلوده‌كننده‌ در فاضلاب‌ از طريق‌ اختلاط‌ با آب‌ يا آب‌ پذيرنده‌.

11ـ وسايل‌ و روشهاي‌ مناسب‌: مناسب‌ترين‌ وسايل‌ يا روشهايي‌ كه‌ استفاده‌ آن‌ با توجه‌ به‌ شرايط‌ محلي‌، درجه‌ پيشرفت‌ و امكانات‌ علمي‌ و فني‌ و هزينه‌هاي‌ مربوط‌، رفع‌ يا كاهش‌ مؤثر آلوده‌كننده‌ها را امكان‌پذير مي‌سازد.

12ـ ميزان‌ و معيار (استاندارد): حدود مجاز و مشخصات‌ ويژه‌اي‌ كه‌ با توجه‌ به‌ اصول‌ حفاظت‌ و بهسازي‌ محيط ‌زيست‌ براي‌ آلوده‌كننده‌ها و جلوگيري‌ از آلودگي‌ آب‌ تعيين‌ مي‌شود.

13ـ مسئول‌: شخص‌ حقيقي‌ كه‌ اداره‌ يا تصدي‌ منابع‌ مواد آلودگي‌ از قبيل‌ كارخانجات‌، كارگاهها و ساير تأسيسات‌ صنعتي‌ را خواه‌ براي‌ خود، خواه‌ به‌ نمايندگي‌ از طرف‌ شخص‌ يا اشخاص‌ حقيقي‌ و حقوقي‌ ديگر به‌ عهده‌ داشته‌ يا شخصاً به‌ طرق‌ مختلف‌ عامل‌ ايجاد آلودگي‌ است‌.

14ـ مواد زائد سمي‌ و خطرناك‌: هر نوع‌ ماده‌ زائد آلوده‌كننده‌ يا تركيبي‌ از مواد و ضايعاتي‌ كه‌ داراي‌ قدرت‌ صدمه‌ و آسيب‌ زياد به‌ سلامت‌ انسان‌ يا ساير موجودات‌ زنده‌ يا گياهان‌ بوده‌ يا بر اثر تماس‌ و تكرار داراي‌ عوارض‌ سوء در آنها باشد و قابليت‌ آلوده‌ ساختن‌ آب‌ را دارد.

ماده‌ 2ـ اقدام‌ به‌ هر عملي‌ كه‌ موجبات‌ آلودگي‌ آب‌ را فراهم‌ نمايد ممنوع‌ است‌.

ماده‌ 3ـ سازمان‌ با همكاري‌ وزارتخانه‌هاي‌ نيرو، كشاورزي‌، جهادسازندگي‌، بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ و ساير وزارتخانه‌ها و سازمانهاي‌ ذيربط‌ حسب‌ مورد نسبت‌ به‌ بررسي‌ و شناسايي‌ كيفيت‌ آبهاي‌ ايران‌ از لحاظ‌ آلودگي‌ اقدام‌ خواهد نمود.

تبصره‌ 1ـ وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ در مورد آبهاي‌ مشروب‌ از مرحله‌ آبگير طبق‌ قوانين‌ و مقررات‌ خود عمل‌ مي‌نمايد.

تبصره‌ 2ـ در مورد آلودگي‌ آبهاي‌ درياها و درياچه‌ها همچنين‌ رودخانه‌هاي‌ مرزي‌ با مواد نفتي‌ به‌ موجب‌ قانون‌ حفاظت‌ دريا و رودخانه‌هاي‌ مرزي‌ از آلودگي‌ با مواد نفتي‌ عمل‌ خواهد شد.

ماده‌ 4ـ سازمان‌ موظف‌ است‌ نسبت‌ به‌ شناسايي‌ منابع‌ مختلف‌ مولد آلودگي‌ آب‌ به‌ طريق‌ مقتضي‌ اقدام‌ نمايد. مسئولين‌ موظفند اطلاعات‌ و مدارك‌ مورد نياز را در صورت‌ درخواست‌ در اختيار سازمان‌ قرار دهند.

تبصره‌ 1ـ وزارتخانه‌هاي‌ كشور، بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌، كشاورزي‌، نيرو، صنايع‌، معادن‌ و فلزات‌ و جهادسازندگي‌ و حسب‌ مورد ساير مؤسسات‌ ذيربط‌ همكاري‌ لازم‌ را با سازمان‌ در اجراي‌ مفاد اين‌ ماده‌ معمول‌ خواهند داشت‌.

تبصره‌ 2ـ اطلاعات‌ و مداركي‌ كه‌ جنبه‌ محرمانه‌ دارد و توسط‌ مسؤلين‌ در اختيار سازمان‌ گذارده‌ مي‌شود محرمانه‌ تلقي‌ شده‌ و جز در موارد قانوني‌ مورد استفاده‌ قرار نخواهد گرفت‌.

ماده‌ 5ـ استانداردهاي‌ مربوط‌ به‌ آلودگي‌ آب‌ با ذكر روشهاي‌ سنجش‌ و ساير مقررات‌ مربوط‌ توسط‌ سازمان‌ و با همكاري‌ وزارتخانه‌ها و مؤسسات‌ مذكور در ماده‌ (3) اين‌ آيين‌نامه‌ تهيه‌ و به‌ مورد اجراء گذارده‌ مي‌شود.

تبصره‌ـ در مورد مقررات‌ مربوط‌ به‌ تخليه‌ هر نوع‌ فاضلاب‌ به‌ شبكه‌ عمومي‌ فاضلاب‌ شهر و جمع‌آوري‌، نگهداري‌ و حمل‌ و دفع‌ مواد زائد جامد كميسيون‌ دائمي‌ متشكل‌ از نمايندگان‌ تام‌الاختيار وزارتخانه‌هاي‌ نيرو، بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌، كشور، صنايع‌، معادن‌ و فلزات‌ و سازمان‌ حفاظت‌ محيط‌زيست‌ و ساير سازمانهاي‌ مسوول‌ آب‌ و فاضلاب‌ شهري‌ در وزارت‌ كشور تشكيل‌ و تصميمات‌ اتخاذ شده‌ به‌ مرحله‌ اجراء گذارده‌ خواهد شد.

ماده‌ 6ـ طبقه‌بندي‌ كلي‌ آبهاي‌ پذيرنده‌ اعم‌ از سطحي‌ و زيرزميني‌ و درياچه‌ها و آبهاي‌ ساحلي‌ با توجه‌ به‌ قدرت‌ جذب‌ و تصفيه‌ طبيعي‌ آلوده‌كننده‌ها بر حسب‌ اولويتها و به‌ تدريج‌ توسط‌ سازمان‌ با همكاري‌ وزارتخانه‌ها و مؤسسات‌ مذكور در ماده‌ (3) اين‌ آيين‌نامه‌ تعيين‌ و اعلام‌ خواهد شد.

ماده‌ 7ـ سازمان‌ موظف‌ است‌ طبق‌ برنامه‌ پيش‌بيني‌ شده‌ از فاضلاب‌ و مواد زائد جامد منابع‌ آلوده‌كننده‌ نمونه‌برداري‌ و

ادامه نوشته

دستورالعمل تعيين حريم كيفي آبهاي سطحي

دفتر مديريت كيفي منابع آب

خرداد 1384

 

مقدمه

تعيين حريم كيفي منابع آب سطحي نگرشي ساختاري و راهبردي محسوب مي‌گردد كه در سطح كلان مديريت منابع آب كشور براي حفاظت و بهره‌برداري پايدار از اين منابع حياتي مطرح گرديده است.

در راستاي تحقق اهداف مورد اشاره ، هيئت وزيران در جلسه مورخ 13/12/82 بنابه پيشنهاد شماره 100/31/25687 مورخ 30/4/82 وزارت نيرو و به استناد ماده (51) قانون توزيع عادلانه آب مصوب 1361، آيين‌نامه مربوط به بستر و حريم رودخانه‌ها، انهار، مسيلها و مردابها، بركه‌هاي طبيعي و شبكه‌هاي آبرساني، آبياري و زهكشي، موضوع تصويب نامه شماره 26046/ت23687هـ مورخ 16/8/79 (بند خ ماده 1) را به شرح زير اصلاح نمود .

«حريم، آن قسمت از اراضي اطراف رودخانه، مسيل، نهر طبيعي يا سنتي، مرداب و بركه‌هاي طبيعي است كه بلافاصله پس از بستر قرار دارد و به عنوان حق ارتفاق براي كمال انتفاع و حفاظت كمي و كيفي آنها لازم است و طبق مقررات اين آيين‌نامه توسط وزارت نيرو يا شركتهاي آب منطقه‌اي تعيين مي گردد.

حريم انهار طبيعي، رودخانه‌ها و مسيل‌ها (اعم از اينكه آب دائم يا فصلي داشته باشند) و مردابها و بركه‌هاي طبيعي براي عمليات لايروبي و بهره‌برداري، از يك تا بيست متر و براي حفاظت كيفي آب رودخانه‌ها، انهار طبيعي و بركه‌ها تا يكصد و پنجاه متر (تراز افقي) از منتهي‌اليه بستر خواهد بود كه بنابه مورد و نوع مصرف و وضع رودخانه، نهر طبيعي و بركه به وسيله وزارت نيرو يا شركتهاي آب منطقه‌اي تعيين مي‌گردد .

حريم كيفي براي رودخانه‌ها، انهار طبيعي و بركه‌هاي تأمين كننده آب شرب مقطوعاً يكصد و پنجاه متر خواهد بود . سياهه رودخانه‌هاي ياد شده توسط سازمانهاي آب منطقه‌اي تعيين و براي اطلاع عموم اعلام خواهد شد .

تشخيص موارد كمال انتفاع و عدم تضرر در حريم موضوع اين بند به موجب دستورالعملي خواهد بود كه وزارت نيرو تدوين و جهت اجرا به شركتهاي آب منطقه‌اي ابلاغ مي‌نمايد. دستورالعمل ياد شده در بخش حريم كيفي با همكاري سازمان حفاظت محيط زيست تدوين خواهد شد .»

اين دستورالعمل جهت اجرايي نمودن مصوبه اخيرالذكر و يكپارچگي عملكرد شركتهاي آب منطقه‌اي در زمينه تعيين حريم كيفي تدوين گرديده است.

 

 

ادامه نوشته

گرایشهای ارشد مهندسی آب

گرایشهای ارشد مهندسی آب

منابع آب

 

كسي كه به نداي دلش گوش نمي دهد به قول شكسپير مجبور است چيزي را انتخاب بكند كه اجبارا بايد دوست داشته باشد. انسان بايد از همان ابتدا راهش را مشخص كند و بداند بالا رفتن تا كجا؟ چرا يك دانشجو نبايد بداند كه دلش چه مي خواهد بخواند و مملكتش چه مي خواهد تا به دنبال آن .شما بايد روي دانش و اطلاعات تكيه كنيد كه چقدر بلديد كه كارشناس بشويد يعني بايد كار را بشناسيد. شما به فكر اين هستيد كه هنوز در ليسانس براي فوق ليسانس چه بخوانيد و در فوق ليسانس به اين فكريد كه براي دكتري چه كنم؟ بعد از سپري كردن همه ي اينها تازه با خود مي گوييد كه من كجا كار پيدا بكنم . ببينيد اين ها كه متاسفانه گريبان گير جوانان ما شده است جرياني است كه مانند موجي است كه هركس را كه بخواهد جلوي آن بايستد له مي كند . ما بايد كشور خودمان را دوست بداريم كدام يك از كشور هاي ديگرآنقدر محصولات كشاورزي دارد و آنقدر خوي هاي مختلف نسبت به مساحتش در بازار همه چيز پيدا مي كنيد كه اين به خاطر اين خرده اقليم هايي است كه در كشور ما وجود دارد. كدام مملكت از مملكت ما بهتر است . ... خاك عالي دارد با اين وسعت كم شما بايد فكر كنيد كه مملكت را بسازيم و ديگران را سمت خودمان بكشيم . الان شما هستيد كه كشور بايد به دست شما ساخته شود .تفكرات ما متاسفانه اين طوري است. فعاليت هاي سي ساله ما نشان مي دهد كه ما خواستيم براي كشور خودمان هر طور كه شده كاري بكنيم و اصلا دنبال پول نبوديم . يك دزد علاقه مند به دزدي از يك آدمي كه ظاهر پرفسوري دارد ولي به كارش علاقه مند نيست ، موفق تر است. ما نمي دانيم كه چه مي خواهيم در نتيجه اين مي شود كه ما به دنبال تصورات مي گرديم . درنهايت من يك چيزي به شما مي توانم بگويم و آن اين كه سعي كنيد كه در كارتان موفق و علاقه مند باشيد و به همين رشته ي آبياري و زهكشي عشق بورزيد عشق است كه موتور پيشرفت است پشتوانه همه چيز عشق است اگر عشق نباشد بهترين رشته هايي كه شما فكر مي كنيد اون هم كارايي ندارد اول بايد كار را بلد باشيد اكنون سعي ما اين است كه زمينه هايي را فرام كنيم كه شما بتوانيد خدمت كنيد اگر هدف خدمت باشد هميشه امكانات هست سعي كنيد كارشناس موفق شويد و كسي كه كارشناس موفقي شود در محيط كاري زمينه ي گرايش هاي خود را پيدا مي كند . سخن آخر اينكه شماها بايد شرايطي را ايجاد كنيد كه ديگران بيايند در اينجا كار كنند و براي خودتان هم كار باشد با شرايط اولي .منتهي بايد از مراكز استان بيرون برويد و جاهاي ديگر را به مراكز استان تبديل كنيد از نظر من هيچ كدام از شما نياز به مشاور نداريد خودتان مي توانيد راهتان را پيدا كنيد

كمي فكر كنيد كدام گرايش و يا كدام درس بد است؟ در اين مدت كه شما اين همه درس خوانديد هنوز نمي دانيد كه به چه گرايشي علاقه داريد؟

 

 

ادامه نوشته

تعيين دور و عمق مناسب آبياري كلزا به روش تشت تبخير در استان خوزستان

 

تعيين دور و عمق مناسب آبياري كلزا به روش تشت تبخير در استان خوزستان

گوشه محي الدين,صارمي منصور,وزيري ژاله

 

 

با توجه به روند رو به گسترش سطح زير كشت كلزا در خوزستان از يك سو و از سوي ديگر وجود رابطه مستقيم بين افزايش عملكرد كلزا و انجام آبياري كامل در دوره داشت آن، سبب گرديده تا اجراي هر گونه تحقيق در خصوص احتياجات آبي اين محصول به نظر لازم مي آيد. از آنجايي كه تاكنون اطلاعات چنداني از نياز آبياري اين گياه در اختيار نمي باشد، لذا تحقيق حاضر اولين گام را در جهت تعيين زمان مناسب آبياري (دور آبياري) و ميزان آب مصرفي (عمق آبياري) اين گياه برداشته است. بر اين اساس، طرحي در قالب آماري بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار وچهار تيمار طي سالهاي 1379 تا 1381 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور اجرا گرديد. تيمارها شامل چهار دور آبياري بر اساس ميزان تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A بود كه عبارتند از: 1) دور آبياري بر اساس 50 ميليمتر تبخير تجمعي (I1)، 2) 75 ميليمتر تبخير تجمعي (12)، 3) 100 ميليمتر تبخير تجمعي (I3) و 4) 125 ميليمتر تبخير تجمعي (I4). دور آبياري مناسب بر اساس بهترين تيمار از نظر عملكرد و اجزا آن، انتخاب و كل آبياري مصرفي در دوره داشت، عمق آبياري را تعيين مي كند. ارتفاع محل آزمايش از سطح دريا 32 متر، طبقه بندي خاك fine mixed hyperthermic Aeric Haplaquepts، بافت خاك سطحي لوم رسي سيلتي و خاك عمقي رس سيلتي، مي باشد. كليه عمليات كاشت و داشت و برداشت مطابق توصيه هاي فني براي كشت كلزا در خوزستان رعايت گرديد. رقم كشت شده در هر سه سال بنابه توصيه فني F-7045.91 انتخاب گرديد. با توجه به رطوبت خاك در روز قبل از آبياري و همچنين وزن مخصوص ظاهري خاك و درصد رطوبت وزني در حالت ظرفيتي زراعي و عمق موثر ريشه، ميزان آب مورد نياز محاسبه و حجم آب مورد نياز هر كرت توسط كنتور اندازه گيري شد. مقايسه ميانگين ها توسط آزمون چند دامنه اي دانكن انجام و بدين وسيله تيمار برتر انتخاب گرديد. بر اين اساس مناسبترين دور آبياري زراعت كلزا در نيمه جنوبي استان خوزستان 75 ميليمتر تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A و عمق متوسط آب در هر بار آبياري حدود 60 ميليمتر تعيين گرديد كه معادل چهار نوبت آبياري از زمان كاشت تا نيمه اول اسفند ماه و دو نوبت ديگر يكي در نيمه دوم اسفند ماه و ديگري نيمه اول فروردين مي باشد بنابراين، براي حصول 1.5 تا 2 تن در هكتار عملکرد محصول، حداقل 350 تا 400 ميليمتر آب مورد نياز مي باشد.

ادامه نوشته

بررسي اثرات رژيم هاي مختلف آبياري و ريزمغذي هاي آهن و روي بر عملكرد و كارايي آب آبياري در زراعت گوجه

 

 

بررسي اثرات رژيم هاي مختلف آبياري و ريزمغذي هاي آهن و روي بر عملكرد و كارايي آب آبياري در زراعت گوجه فرنگي

 

يك بررسي 2 ساله (1381-1382) در مزرعه مركز تحقيقات كشاورزي ورامين، اثر سه ميزان آب آبياري براساس 60، 80 و 100 درصد تبخير از تشتك تبخير كلاس A و چهار تيمار كودي NPK، NPKFe، NPKZn و NPKFeZn بر عملكرد محصول گوجه فرنگي با روش آبياري قطره اي با دور آبياري يكسان در زمان محصول دهي در قالب طرح آماري كرت هاي خرد شده (رژيم هاي آبياري به عنوان عوامل اصلي و تيمارها كودي به عنوان عوامل فرعي) با سه تكرار در يك خاك لوم رسي مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد اثر عوامل اصلي و اثر عوامل فرعي و اثرات متقابل آنها بر متوسط عملكرد ميوه و كارايي آب مصرفي معني دار مي باشند. مصرف آهن و روي باعث افزايش معني دار عملكرد و بازده آب آبياري در مقايسه با تيمار شاهد شد. از طرف ديگر افزايش مصرف آب، عملكرد و بازده آب آبياري را بطور معني داري افزياش داد. در اين خصوص مناسب ترين تركيب تيمارهاي آبياري و كودي، اعمال رژيم آبياري به ميزان 100 درصد تبخير و تيمار كودي NPKFeZn با متوسط توليد ميوه 48.1 تن در هكتار و كارايي آب آبياري 

ادامه نوشته

مزاياي برنامه ريزي آبياري

واژهای فارسی-انگلیسی آبیاری بارانی -Sprinkler irrigation

چند واژه فارسی-انگلیسی آبیاری بارانی -Sprinkler irrigation: از کتاب آبیاری بارانی-ملوین کی-ترجمهسید محمد حسینی ابریشمی و دکتر امین علیزاده
این واژه ها توسط وب لاگ مرکز تخصصی مقالات کشاورزی بنام کشاورز تنها گرد آوری شده
آب بند(هوابند) Seal
آبپاش Sprinker
آبیاری Irrigation
آبیاری بارانی Sprinker irrigation
آبیاری سطحی Surface flooding
آبپاشهای چرخشی Rotary spinkers
فصل آبیاری Irrigation season
شیلنگ Hose
راندمان – کارایی Efficiency
لوله Pipe
فشار Pressure
مکش Suction
پمپ(تلمبه) Pump
هواگیری Priming
شیر یکطرفه Reflux vavle
شیر قطع کن Shut-off valve
شیر فلکه Valve
دبی Discharge
دبی متر(دبی سنج) Discharge(flow)metter

بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم به منظور بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم رقم سبلان، آزمايشي از سال زراعي 79-1378 در ايستگاه تحقيقات کشاورزي ديم مراغه به مدت سه سال در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي و به صورت اسپليت پلات به سه تکرار انجام گرديد. مقادير مختلف آبياري به عنوان عامل اصلي و سطوح مختلف نيتروژن به عنوان فاکتور فرعي در نظر گرفته شد. عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه اندازه گيري و برآورد گرديد. نتايج سه سال تحقيق نشان داد که عملکرد دانه با تمام صفات همبستگي مثبت و معني دار دارد (P?0.01). اثر آبياري روي تمام صفات مورد مطالعه معني دار و نيتروژن به جز بر روي تعداد دانه در سنبله روي بقيه صفات اثر معني داري داشت (P?0.01). تيمار 33 درصد آبياري تکميلي کامل با کاربرد 95 ميلي متر آب آبياري، افزايش عملکردي به ميزان 1.663 تن در هکتار نسبت به شرايط ديم داشت که همراه با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص داراي کارآيي مصرف آب بيشتري نسبت به بقيه سطوح آبياري بود، به نحوي که به ازاي هر ميلي متر آب مصرفي 30 کيلوگرم، دانه توليد شد. با افزايش ميزان نيتروژن از 60 کيلوگرم در هکتار به سطوح بالاتر، تفاوت معني داري در عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه مشاهده نشد. لذا براي گندم ديم حداقل مصرف آب (با تاکيد بر آبياري به موقع زمان کاشت که منجر به سبز کامل پاييزه شود) توام با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص وضعيت مطلوب به شمار مي رود.

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی

 

 

آبیاری قطره ای

آبیاری قطره ای

 این روش آبیاری ابتدا در گلخانه ها مرسوم بود، ولی در سالهای اخیر به مزارع نیز کشانیده شده است. گرچه در محیط گلخانه می توان تمام خاک گلدان را، بدین شیوه مرطوب نگاهداشت ولی در مزرعه ، عملاً همه خاک گرداگرد ریشه ها مرطوب نمی گردد، ولی به تحقیق ثابت شده است که اگر حدود 25 درصد از ریشه های گیاه، به اندازه کافی، آب دریافت دارند گیاه می تواند به رشد عادی خود ادامه دهد. با آبیاری قطره ای به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی به عمل می آید. وسایل مورد نیاز این شیوه آبیاری عبارتند از : پمپ، لوله های پلاستیکی (به قطر کم) و قطره چکان های کوچک که آب از آنها بصورت قطره قطره بیرون بیاید. به فراخور اندازه گیاه، معمولاً پای هر بوته یا بین هر دو تا چهار بوته یک قطره چکان قرار می دهند.
مجرای قطره چکان قابل تنظیم است، و به فراخور نیاز گیاه، می توان میزان آب را کنترل کرد لوله های اصلی را معمولاً به قطر 5 سانتیمتر و لوله های فرعی را به قطر یک سانتیمتر انتخاب می کنند، البته این اندازه ها استاندارد نیست بلکه بر حسب نوع گیاه می تواند تغییر کند. لوله ها از پلاستیک سیاه برگزیده می شوند که هم قیمت آن ارزانتر است و هم به سبب رنگ سیاه آنها جلبک ها نمی توانند بر روی آنها رشد کنند.کودهای شیمیایی را می توان در آب حل کرد و به گیاه داد. گرفتگی لوله ها و قطره چکان ها از معایب این روش است که با نصب فیلترها می توان تا حدودی از آن جلوگیری به عمل آورد. لوله ها معمولاً هم سطح زمین قرار می گیرند و در آخر فصل جمع آوری می شوند

آب

آب

آب لازم‌ترین مایع جهت حیات است و

در سطح زمین به وفور یافت می شود.

مشخصات و اطلاعات

نام مرسوم           آب

نامIUPAC        oxidane

نام‌های قابل توجه  aqua, دی‌هیدروژن منوکسید,

هیدروژن هیپروکسید, (بیشتر)

فرمول ملوکولی     H۲O

شماره CAS        ۷۷۳۲-۱۸-۵

InChI               InChI=۱/H۲O/h۱H۲

جرم مولی           ۱۸٫۰۱۵۳ g/mol

چگالی و فاز        ۰٫۹۹۸ g/cm³ (مایع در ۲۰ °C, ۱ atm)

۰٫۹۱۷ g/cm³ (جامد در ۰ °C, ۱ atm)

دمای انجماد         ‎

۰ °C (۲۷۳٫۱۵ K) (۳۲ °F)

دمای جوش          ‎

۹۹٫۹۷۴ °C (۳۷۳٫۱۲۴ K) (۲۱۱٫۹۵ °F)

ظرفیت گرمایی ویژه                      ‎

۴٫۱۸۴ J/(g•K) (۲۰°C در)

اطلاعات بیشتر

 

 

 

آب مایه حیات و فراوان‌ترین مادهٔ مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه می‌شناسیم. بیش از ۷۵٪ جرم یک انسان از آب تشکیل شده‌است و نیز بیش از ۷۰٪ سطح کره زمین را آب پوشانده‌است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع) با وجود این حجم عظیم آب تنها دو درصد از آبهای کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمک‌ها خصوصا نمک طعام غیر قابل استفاده‌است. از همین دو درصد آب شیرین بیش از ۹۰ درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شده‌است 

 

ادامه نوشته

منابع آب

منابع آب

 

منابع آب، اصطلاحا منشا آبی هستند که مفید یا ظرفیت مفید بودن برای انسان‌ها دارند. مصارف آب شامل فعالیت‌های کشاورزی، صنایع، خانگی و محیط زیست می‌باشد. ۹۶٫۷ درصد کل آب‌های کره زمین شور و مابقی (۲٫۳ درصد) شیرین هستند. بیشتر از دو سوم آب‌های شیرین در یخچال‌های طبیعی و قطب‌های شمال و جنوب زمین قرار دارند. منبع آب شیرین آب در گردش زمین است که به تدریج در حال کاهش می‌باشد. مقدار تقاضای آب از میزان تامین آن در مناطق زیادی از کره زمین که نرخ رشد جمعیت بالایی دارند فراتر رفته‌است. روند کمبود منابع آب شیرین در دسترس بشر ادامه خواهد داشت. چارچوب و مقرراتی که برای تخصیص منابع آب به آب‌بران تنظیم می‌شود را حقابه می‌نامند.

ادامه نوشته

کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران

کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران

 

کمیته ملی‌ آبیاری‌ و زهکشی‌ ایران با هدف‌ اشاعه علوم و دانش فنی، توسعه‌ و کاربرد فنون در بخش آبیاری و زهکشی در سال ۱۳۴۷‌ در ایران ایجاد شده‌است[۱]. در ۱۰6 کشور جهان از کشورهای‌ پیشرفته‌ تا در حال‌ توسعه‌ کمیته ملی‌ آبیاری‌ و زهکشی‌ دایر می‌باشد[۲].

 

کشور ایران در سال‌ ۱۳۳۴ طبق‌ پیشنهاد بنگاهٔ مستقل‌ آبیاری‌ سابق‌ به‌ عضویت‌ کمیسیون‌ بین‌المللی آبیاری و زهکشی درآمد[۳] ولی‌ عملا تا سال‌ ۱۳۴۶ فعالیت‌ چندانی‌ نداشت‌ و علت‌ آن‌ هم‌ قانونی‌ نبودن‌ این‌ عضویت‌ و عدم‌ تشکیل‌ کمیته ملی‌ آبیاری‌ و زهکشی‌ در ایران بود، زیرا یکی‌ از شروط مهم‌ عضویت‌ در این‌ کمیسیون‌ بین‌المللی‌، تشکیل‌ کمیته‌ در سطح‌ ملی‌ می‌باشد[۴]. در سال‌ ۱۳۴۷ قانون‌ تشکیل‌ کمیته‌ ملی‌ آبیاری‌ و زهکشی‌ به‌ تصویب‌ مجلسین‌ رسید و آئین‌نامه‌ و سازمان‌ کمیته‌ مذکور پس‌ از تصویب‌ هیئت وزیران‌ به‌ وزارت‌ آب‌ و برق‌ سابق‌ ابلاغ‌ گردید. در سال ۱۳۶۳ اساسنامه این کمیته ملی توسط هیئت دولت بازبینی و مورد تصویب مجدد قرار گرفته‌است[۵] .

 

شورایعالی‌ کمیته‌ ملی‌ آبیاری‌ و زهکشی‌ ایران بر اساس‌ مفاد اساسنامه‌ مصوب‌ هیئت‌ وزیران‌ به‌ عنوان‌ بالاترین‌ مرجع‌ سیاست‌گذاری‌ و برنامه‌ریزی‌ این‌ کمیته‌ می‌باشد که‌ اعضای آن‌ متشکل از یکنفر از نمایندگان‌ وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ‌سازمان‌ مدیریت و برنامه‌ریزی و جامعه مهندسان مشاور ایران می‌باشد [۱].

 

ادامه نوشته

تاثر آبیاری بر رشد گیاهان ( آبیاری )

تاثر آبیاری بر رشد گیاهان (آبیاری)
کم آبی در گیاهان به صورت علایمی مانند توقف رشد , کوچکتر شدن برگ , کوتاه شدن فاصله میان گره ها , بد شکل شدن برگ ها , سوختگی حاشیه برگ ها و ریزش برگ در گیاهان حساس به ریزش برگ مشاهده می شود . علایم کمبود آب در گل داوودی شامل تیره شدن برگ ها و در بگونیا به صورت خاکستری شدن برگ ها دیده می شود.پر آبی به صورت علایمی مانند افزایش ارتفاع گیاه , آبدار شدن ساقه و نرم و شکننده شدن و گاهی پژمردگی و مرگ گیاه (در معرض نور ) , کاهش اکسیژن و صدمه به ریشه و عدم جذب آب و مواد غذایی و در نهایت پژمردگی و توقف رشد نمایان می شود .
 پر آبی به معنی مصرف بیش از حد آب در هر دور آبیاری نیست بلکه نشان دهنده تکرار دفعات استفاده از آب است . در زمستان گیاهان در مدت طولانی در معرض آب و هوای ابری هستند و معمولا یک یا دو روز در معرض هوای آفتابی قرار می گیرند . گیاهانی که به نور کم عادت کرده اند نمی توانند به سرعت به شدت نور زیاد پاسخ دهند در نتیجه مقدار آب کمی که از طریق ریشه ها جذب می شود نمی تواند مقدار آب از دست رفته از طریق تعرق را جبران نماید و پژمردگی اتفاق می افتد در این حالت ممکن است تصور شود که گیاه به آبیاری نیاز دارد ولی آبیاری مشکل را حادتر می کند . کندن خاک نشان می دهد که خاک مرطوب اما سرد است . پس سرما عامل اصلی است و ریشه ها نمی توانند آب جذب کنند . 

ادامه نوشته

تاثر آبیاری بر رشد گیاهان ( آبیاری )

تاثر آبیاری بر رشد گیاهان (آبیاری)
کم آبی در گیاهان به صورت علایمی مانند توقف رشد , کوچکتر شدن برگ , کوتاه شدن فاصله میان گره ها , بد شکل شدن برگ ها , سوختگی حاشیه برگ ها و ریزش برگ در گیاهان حساس به ریزش برگ مشاهده می شود . علایم کمبود آب در گل داوودی شامل تیره شدن برگ ها و در بگونیا به صورت خاکستری شدن برگ ها دیده می شود.پر آبی به صورت علایمی مانند افزایش ارتفاع گیاه , آبدار شدن ساقه و نرم و شکننده شدن و گاهی پژمردگی و مرگ گیاه (در معرض نور ) , کاهش اکسیژن و صدمه به ریشه و عدم جذب آب و مواد غذایی و در نهایت پژمردگی و توقف رشد نمایان می شود .
 پر آبی به معنی مصرف بیش از حد آب در هر دور آبیاری نیست بلکه نشان دهنده تکرار دفعات استفاده از آب است . در زمستان گیاهان در مدت طولانی در معرض آب و هوای ابری هستند و معمولا یک یا دو روز در معرض هوای آفتابی قرار می گیرند . گیاهانی که به نور کم عادت کرده اند نمی توانند به سرعت به شدت نور زیاد پاسخ دهند در نتیجه مقدار آب کمی که از طریق ریشه ها جذب می شود نمی تواند مقدار آب از دست رفته از طریق تعرق را جبران نماید و پژمردگی اتفاق می افتد در این حالت ممکن است تصور شود که گیاه به آبیاری نیاز دارد ولی آبیاری مشکل را حادتر می کند . کندن خاک نشان می دهد که خاک مرطوب اما سرد است . پس سرما عامل اصلی است و ریشه ها نمی توانند آب جذب کنند . 

ادامه نوشته

بهبود بازده مصرف آب در زراعت دیم (دیم کاری)

بهبود بازده مصرف آب در زراعت دیم (دیم کاری) 
کشت دیم اشاره به آن مناطقی از کشاورزی دارد که متوسط نیاز آبی گیاهان زراعی از طریق باران تامین شود بطوریکه پتانسیل عملکرد گیاهان زراعی تا کمتر از 40 درصد پتانسیل کامل آنها در شرایط عدم کمبود آب محدود گردد. بر این اساس ، 25 درصد تولید غله در دنیا در شرایط دیم صورت می گیرد. برخی روش ها به افزایش عرضه آب به گیاه زراعی از طریق بهبود بازده ذخیره آب در دوره های آیش ، کاهش روان آب در طول رشد گیاه زراعی ، یا افزایش حجم گسترش ریشه جهت آب بیشتر کمک می کنند. بهر حال اغلب تولید محصول در این مناطق در واقع بعلل تراکم نامطلوب بوته ها ، حاصلخیزی پائین خاک ، حمله بیماریهای گیاهی ، زمان کاشت نامناسب ، آب ماندگی و رقابت علف های هرز و غیره محدود می باشد. با این وجود ، کمبود آب مهمترین محدود کننده تولید در شرایط دیم می باشد.

ادامه نوشته

گرایش آبیاری

گرایش آبیاری

كشور ايران با وجود 37 ميليون هكتاراراضي داراي قابليت كشاورزي، 18 تا 100 ميليارد متر مكعب منابع آبي قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوايي در 14 اقليم گوناگون، پتانسيل بسيار خوبي در بخش كشاورزي دارد. البته براي توسعه اين بخش مهم كه به حق آن را محور توسعه اقتصادي كشور تلقي كرده‌اند، بايد از كشاورزي سنتي فاصله گرفت و با بهره‌گيري از دانش كشاورزي، به كشاورزي مكانيزه نزديك شد. دانش و تخصصي كه در گرايش‌هاي مختلف مهندسي كشاورزي آموزش داده مي‌شود. اين رشته در سه گرايش آب، اقتصاد كشاورزي و ماشين‌هاي كشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرد.

هدف‌ اين‌ رشته‌ استفاده‌ از آب در كشاورزي‌ است‌. بنابراين‌ يك‌ مهندس‌ آب بايد با آب و ويژگي‌هاي‌ آن‌، طريقه‌ استحصال‌ آب‌، طريقه‌ انتقال‌ آب به‌ محل‌ مصرف‌ و طريقه‌ مصرف‌ آب آشنا باشد و براي‌ تسلط‌ به‌ موارد فوق‌ لازم‌ است‌ كه‌ از دانش‌هاي‌ ديگري‌ از قبيل‌ زمين‌شناسي‌، هواشناسي‌، خاك‌شناسي‌، گياه‌شناسي‌، طراحي‌ و ساخت‌ تأسيسات‌ آبي‌ و مكانيزم‌ مصرف‌ آب توسط‌ خاك‌ و گياه‌ اطلاع‌ داشته‌ باشد. به‌ عبارت‌ ديگر اين گرايش ‌، علم‌ آب و خاك‌ است‌ و دانشجويان‌ درباره‌ نحوه‌ رساندن‌ آب تا مزرعه‌ توسط‌ كانال‌ها يا لوله‌هاي‌ انتقال‌ آب و شبكه‌هاي‌ توزيع‌ آب در زمين‌ زراعي‌، تأمين‌ نياز محصولات‌ زراعتي‌ و باغي‌ با روش‌هاي‌ مختلف‌ آبياري‌، خارج‌ ساختن‌ آب‌هاي‌ اضافي‌ از پيرامون‌ ريشه‌ به‌ منظور تنفس‌ ريشه‌ گياه‌ توسط‌ شبكه‌هاي‌ زهكشي‌ و احداث‌ سدهاي‌ انحرافي‌ و خاكي‌ براي‌ آبياريِ كشاورزي‌ آموزش‌ مي‌بينند.

ادامه نوشته