كشت بذر (تیمارهای قبل از كشت)

كشت بذر (تیمارهای قبل از كشت)

عملیات قبل از كشت بذر را تیمارهای قبل از كاشت می‌گویند.

الف) خیساندن بذرها؛

ب) رفع سرما

Stratification ؛ این اصطلاح برای آن دسته از بذرها استفاده می‌شود که برای رویش نیاز به یک دوره سرما دهی دارند یعنی اگر یک دوره سرما را طی نکنند قادر به جوانه زدن نیستند.

ج) نرم كردن پوست‌های سخت گیاهان به وسیله اسید سولفوریك؛ پوست‌های بسیار سخت بعضی از گیاهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زنی نخواهند بود. بسته به نوع گیاه و نیاز ما روش تكثیر جنسی یا غیر جنسی را انتخاب می‌كنیم. اگر نیاز به گیاهان یكدست و یكنواخت داریم از تكثیر غیر جنسی استفاده می‌كنیم. اما بیشتر برای گیاهان فضای سبز از روش تكثیر بذری استفاده می‌شود.

هم‌چنین بسته به نوع بذر (ریزی و درشتی بذر)‌ نوع كاشت فرق می‌كند. بذرهای ریز اطلسی را ابتدا با خاك خیلی سبك مخلوط نموده و سپس در سطح خاك گلدان مورد نظر پخش می‌كنیم. از آنجا كه پوشش روی بذر نیز به اندازه‌ی بذر بستگی دارد، حدود نیم سانتی‌متر خاك روی بذرها ریخته و آبیاری نیز با احتیاط انجام می‌گیرد. هنگامیكه بذرها رشد كرده و 4 برگی شدند گیاه به گلدان اصلی منتقل می‌شود. بذرهای همیشه بهار درشت هستند و به فواصل معین در گلدان كاشته می‌شوند و روی آن‌ها را با خاك بیشتری (حدود 2- 5/1 سانتی‌متر) می‌پوشانیم و آب می‌دهیم.

تکثیر غیر جنسی

اساس روش تكثیر غیر جنسی

هر یک از سلول‌های هر كدام از گیاهان توانایی ساخت یک گیاه کامل همانند پایه مادری خود را دارند. و كلاً هر روشی كه بوسیله آن هر یك از اندام‌های گیاهی به یك گیاه كامل تبدیل شود، یكی از زیر رده‌های این روش است.

انواع روش‌های تکثیر غیر جنسی

1) کشت بافت؛

2) تقسیم بوته؛

3) استفاده از اندام‌های زیرزمینی؛

4) استفاده از ساقه و برگ بعنوان قلمه؛

5) استفاده از جوانه‌ها بعنوان پیوند؛

6) استفاده از ساقه‌های رونده؛

7) خوابانیدن.

كشت بافت

كشت بافت كار نسبتاً تخصصی بوده و نیاز به دستگاه‌های مخصوص دارد كه در اینجا مورد بحث نیست.

تقسیم بوته Succres

استفاده از تقسیم بوته برای تکثیر گیاهان زینتی کاربرد زیادی دارد و تعداد زیادی از گیاهان به این روش تکثیر می‌شوند. استفاده از این روش بدلیل اینکه گیاه کامل و ریشه‌دار از پایه مادری جدا می‌شود و عیناً شبیه پایه مادری شروع به رشد و نمو می کند، یک روش نسبتاً آسان و بدون هیچ گونه خطر از نظر سازگاری با محیط است و هیچ تغییر ژنتیکی در آن اتفاق نمی‌افتد. نمونه این نوع تکثیر را می‌توان در دیفن باخیا، سانسویریا و آنتوریوم مشاهده کرد.

استفاده از اندام‌های زیرزمینی

انواع پیازها و ریزوم‌ها از این طریق تكثیر می‌شوند. در جلسه آینده به بحث در این مورد می‌پردازیم.

خوابانیدن Layering

تکثیر بوسیله خوابانیدن یاLayering یک روش نسبتاً ساده و کم هزینه است. فقط باید دقت داشت که همه گیاهان با این روش قابل تکثیر نیستند. برخی از درختان و درختچه‌ها و تعدادی از پیچ‌های زینتی با این روش تكثیر می‌شوند.

روش کار بدین صورت است که بخش‌هایی از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر می‌کنیم و مقداری خاک بر روی آن می‌ریزیم. بخش‌هایی که در زیر خاک هستند ریشه‌دار می‌شوند و بعد از ریشه‌دار شدن آن‌ها را از پایین‌ترین محلی که برای خاک ریختن انتخاب کرده‌ایم قطع می‌کنیم و بعنوان یک گیاه جدید به محل مورد نظر انتقال می‌دهیم. این روش تکثیر در گیاهانی نظیر پیچ لونی سرا (یاس امین‌الدوله)، یاس زرد و پیچ اناری و تعداد دیگر از گیاهان قابل استفاده است.

استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه

روش‌های قلمه برداشتن بر حسب اینکه از کدام قسمت ساقه صورت گیرد اسامی مختلفی دارند.

انواع قلمه ساقه

- قلمه چوبی Wood Cutting

- قلمه نیمه چوبی؛

- قلمه سبز؛

- قلمه علفی؛

- قلمه برگ.

 

قلمه یا Cuttingاستفاده ا ز بخش‌های ساقه و گاهی برگی بعضی از گیاهان زینتی می‌باشد كه قابلیت ریشه‌زایی سریع دارند. اگر آخرین قسمت ساقه یا بخش رشد یافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبی یا اصطلاحاً Wood Cutting می‌گویند. بیشتر درختان میوه، درختچه‌های زینتی، گیاهان برگ ریز و گیاهان خزان دار به کمک این روش تکثیر می‌شوند. در این روش طول قلمه 10 تا 25 سانتی‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد، 3 تا 7 گره در قلمه باقی می‌ماند. این چنین قلمه‌هایی فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه گیری این گونه گیاهان به دوره خواب گیاهان نزدیک می‌شود (حدوداً از اواسط آبان به بعد) .

قلمه‌هایی كه بافت محكمی دارند، كمی خشبی شده ولی انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاری هستند را قلمه‌های نیمه چوبی یا نیمه خشبی گویند. درختچه‌های زینتی و سوزنی برگان و تعدادی از گیاهان گلخانه‌ای نظیر آکالیفا Acalypha و گل کاغذی به این وسیله تکثیر می‌شوند. طول قلمه‌ها حدود 10 تا 15 سانتی‌متر بوده و 3 تا 4 گره روی ساقه بجای می‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ یا با داشتن یک یا دو برگ کشت می‌شوند.

قلمه‌های سبز، حاصل رشد جاری گیاه و حامل مریستم انتهایی هستند و به سرعت ریشه‌دار می‌شوند. چنین قلمه‌هایی طولی در حدود 5 تا 10 سانتی‌متر دارند و حداقل دارای دو گره هستند و معمولاً برگ دارند و با یک یا دو برگ در محیط ریشه زایی کشت می‌شوند. این قلمه‌ها تقریبا در تمام گیاهان زینتی مانند سوزنی برگ‌ها از قبیل كاج مطبق و آلوکالیاها قابل استفاده می‌باشند.

نوع دیگر قلمه‌های ساقه، قلمه‌های علفی یا Herbaceous Cutting است که در گیاهان زینتی نظیر انواع فوتوس‌ها، دیفن باخیا و برگ انجیری کاربرد دارند.

نوع دیگر قلمه، قلمه برگ است. برگ‌های بعضی از گیاهان قابلیت ریشه دار شدن دارند. عمده برگ‌های ریشه زا برگ‌های کامل هستند. یعنی باید یک برگ کامل همراه با دم برگش در بسترهای تکثیر کشت شود در حالیکه بعضی از برگ‌ها را بوسیله تکه کردن یا قطعه كردن، می‌توان تکثیر کرد مانند برگ‌های بگونیای ریزوم‌دار و سانسویریا.

تکثیر بوسیله اندام‌های زیر زمینی

اندام‌های زیرزمینی

- ساقه‌های تغییر شكل یافته (پیازها)؛

- بخش‌های گوشتی ریشه.

گل گلایول با پیاز تو پر بوسیله اندام‌های زیرزمینی تكثیر می‌شود. هم‌چنین گل سنبل با پیازهای حساس و سخت ریشه‌زا تكثیر پیدا می‌كند. ریزوم‌ها بخشی از ساقه زیرزمینی گیاه هستند که بعنوان عامل تکثیر از آن استفاده می‌شود. حال به معرفی بعضی از گیاهانی كه به این وسیله تكثیر می‌شوند، می‌پردازیم.

گل اختر

گل اختر یا کانا از خانواده کاناسل است که یک گیاه تابستانه با گل‌های بسیار زیبا به رنگ‌های متنوع می‌باشد. بدلیل اینکه برگ‌های بزرگ و متراکم تولید می‌کند در زمانی که گیاه روی گل نیست برای فضای سبز مناسب است. بخش تکثیری این گیاه، یک ریزوم بسیار جوان، فعال و مرتب در حال جوانه زدن است بنابراین می‌توان با قطعه کردن ریزوم این گیاه را تکثیر کرد. هم‌چنین ریزوم‌های برخی از بگونیاها و اخترها نمونه بارز این دسته از گیاهان می‌باشند.

عامل تکثیر در گیاهان پیازی (بعنوان مثال گلایول)، پیازچه‌های بسیار کوچک هستند که در کنار پیاز مادری رشد می‌کنند. پیازچه‌ها را چند سال‌ متوالی (3 تا 4 سال) در زمین مرغوب می‌کارند و زمانی که پیازها به اندازه معین رسیدند، گل می‌دهند.

استفاده از جوانه‌ها بعنوان پیوند

عمل پیوند یاGrafting متصل کردن دو قسمت گیاهی است، بطوریكه این دو قسمت بوسیله باززایی با هم کاملاً جوش خورده و یک گیاه را تشکیل دهند. معمولا بر روی همه درختان میوه عمل پیوند صورت می‌گیرد. هم‌چنین گل سرخ از خانواده رزاسه عموماً

ادامه نوشته

بذر و بذرکاری

بذر و بذرکاری

ويژگي يک بذرخوب عبارتند از:

● اندوخته غذايي کافي داشته باشد.(چروکيده نباشد)

● وزن هزار دانه از 35 گرم بيشتر باشد.

● بذر بايد سالم و شکستگي نداشته باشد.

● عاري از بذور علف هرز باشد.

● خلوص ژنتيکي داشته باشد(همه بذور از يک رقم باشد)

● قوه ناميه آن بيشتر از٠ ٩ درصد باشد.

چنانچه بذر توسط زارع تهيه شود لازم است بهترين قسمت مزرعه جهت تهيه بذر مورد انتخاب و بذور جمع آوري شده اگر داراي علف هرز هستند بوجاري شوند.قبل از کاشت لازم است بذور را ضد عفوني نمائيم با اين کار محصول خود را در مقابل بيماريهاي سياهک و برخي بيماري هاي ديگر بيمه مي نمائيم. جهت اين که از سموم قارچ کش توصيه شده استفاده شود و به گونه اي عمل شود که دانه ها بذر به خوبي به سم آغشته شده و قشر نازکي از سم بذور را فرا گيرد. براي اين کار مي توان از ميکسرهاي مختلف که درب آنها بسته مي شود با چرخش مخلوط بذر و سم حدود 3 دقيقه استفاده نمود يا اين که بذور را روي پلاستيک يا برزنت يا سطح صاف و تميز کپه نمود و سم مورد نياز را روي آن پاشش داده و با استفاده از پارو بذور را چندين بار زيرورو کرد تا کاملا به سم آغشته شود.اين کار لازم است قبل از عمليات بذر کاري صورت گيرد . مقدار سم لازم معمولا ٢ در هزار مي باشد. در هنگام ضدعفوني بذور از ماسک و يا پارچه جهت پوشانيدن سر و صورت و دهان استفاده شود و از خوردن و آشاميدن و سيگار کشيدن حين عمليات ضدعفوني پرهيز شود . تعدادي از سموم موجود در حال حاضر جهت ضدعفوني بذور گندم عبارتند از: کاربوکسين تيرام- تريادينمول- ديکونازول- رئال- کاربندازيم.

 

 

تاريخ كاشت

منظور از تاريخ كاشت مطلوب فراهم نمودن شرايط آب و هوايي براي رشد و نمو مطلوب گياه است به نحوي كه در طول مراحل مختلف رشد و نمو از كليه عوامل نامساعد اعم از گرما ، سرما ، شيوع آفات و بيماريها مصون و محفوظ باشد . بهترين تاريخ كاشت توصيه شده ۱۵ آبان لغايت ٢۵آذر مي باشد.

روشهاي كاشت

● روش كرتي

روشي است سنتي و در زمين هايي اعمال مي شود كه داراي سطح كم، شيب نامناسب و يا آب كم براي آبياري هستند. در اين روش معمولاً پس از انجام گاوآهن و ديسك،‌ بذر را پاشيده و با ديسك زير خاك برده و مرزهايي با مرزبند ايجاد مي كنند. در اين روش استفاده از ماشين آلات براي انجام امور داشت مانند سمپاشي عليه علف هاي هرز غيرممكن و برداشت با كمباين به دليل مرزهاي زياد مشكل است. همچنين از سطح مفيد مزرعه به خوبي استفاده نشده و ضايعات زمين زياد است.

 

● روش خطي يا فارويي

پس از انجام گاوآهن، ديسك و تسطيح، با استفاده از دستگاه كودپاش (سانتريفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشيده و سپس با دستگاه فاروئر جوي و پشته ايجاد مي شود. در مواردي پيش از انجام جوي و پشته به وسيله ديسك بذر را زير خاك مي كنند كه آزمايش ها نشان داده، اين عمل چندان موثر و مورد نياز نيست.

در اين روش پشته ها،‌ كم عرض (٢۵ – ۱٠سانتيمتر) و كم عمق (۱۵ – ۱٠سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به روش سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته هاي اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته هاي روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.

نوع ديگري از كشت رديفي گندم در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين هاي بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود ٣٠ سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود ۵۵ سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.

 

روش نواري

اين روش در زمين هايي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين روش با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين هاي بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين روش كشت استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و كشت را انجام مي دهد.

 

 

● روش كشت بذر بر روي پشته هاي بلند

مدرن ترين روشي است كه در كشورهاي پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين روش دو الي سه رديف بذر بر روي پشته هاي بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته ٧۰ – ٤۵ سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته ٢۰ – ۱۵ سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) ٣٠ – ٢۵ سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ٢٠ – ۱٢ سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت به صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود.

ميزان بذر

میزان بذر مصرفی یکی از مهمترین فاکتورهای دخیل درعملکرد می باشد تحت تاثیر عوامل زیر قرار می گیرد:

● رطوبت؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.

● حاصلخیزی خاک؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.

● زمان کاشت؛ هر قدر تاریخ کاشت با تاخیر روبرو شود یا به اصطلاح کرپه شود میزان بذر را بیشتر در نظر می گیرند.

● وزن هزار دانه؛ وزن هزار دانه هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را جهت ایجاد تراکم مناسب بیشتر در نظر می گیریم.

● نوع کاشت؛ در کشت و بذرکاری بصورت دست پاش میزان بذر مصرفی بیشتر و تلفات بذر زیاد است در صورتیکه در کاشت بوسیله ماشین های کاشت (خطی کار غلات ) میزان بذر مصرفی گاهی تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. تراکم و سطح سبز ایجاد شده توسط ماشین کاشت یکسان و مطلوب و در نهایت عملکرد بیشتر خواهد شد.

● نحوه تهیه زمین؛ اگر تهیه بستر بذر بصورت اصولی و مطلوب صورت گیرد میزان بذر مصرفی به همان نسبت تا حد معینی کاهش خواهد یافت.

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

 

 

 

خواب بذر (2)

خواب بذر (2)

 

. خواب درونی.

1- خواب مورفولوژیکی.

در این نوع خواب در هنگام رسیدن بذر، جنین رشد کامل نکرده است و پس از جدا شدن از گیاه نیز جنین به دوره ای نیاز دارد تا رشد کند. در این وضعیت، فضایی که جنین درون بذر اشغال می کند مهم است. این حالت در برخی گونه های علفی مثل جنس آلاله و خشخاش ، برخی گونه های چوبی مثل درخت راج و گیاهان گرمسیری مثل نخل خرما وجود داشته و اغلب همراه با خواب های دیگر مثل سخت بودن پوسته بذر است. سه حالت دارد:

 

* جنین رشد نکرده- در مرحله تشکیل جنین ایجاد می شود و ممکن است به خاطر وجود مواد شیمیایی باز دارنده باشد. مثل تیره های آلاله، خشخاش و عشقه.

 

* جنین بسیار کوچک و باریک- در مرحله رشد جنین رخ داده و باعث می شود تا جنین تنها به اندازه نصف فضای مربوط به خود رشد کند. عوامل بازدارنده شیمیایی نیز ممکن است وجود داشته باشند. مثل تیره های جعفری (چتریان)، ورسک و پامچال.

 

* جنین تمایز نیافته- مثل خانواده ثعلب.

 

برای از بین بردن این نوع خواب ها به طور مصنوعی می توان از دماهای متناوب سرد و گرم، هورمون GA3 و یا تیمار سرما دهی استفاده نمود ( دمای 59 درجه فارنهایت).

 

برخی از گونه های گرمسیری نیز به یک دوره با دمای بالا نیاز دارند تا رشد جنین آن ها کامل شود. درمورد درخت خرما حدود چند سال است طول می کشد تا در شرایط طبیعی بذر بتواند جوانه بزند که این دوره را می توان با تیمار دمایی (در 100 درجه فارنهایت) کوتاه نمود.

 

2- خواب فیزیولوژیکی.

* سطحی- معمولا کوتاه مدت بوده و در مدت نگهداری در انبار از بین می رود. حدود 1 تا 6 ماه طول کشیده و اصلی ترین مشکلی که ایجاد می کند در آزمایشگاه های تست بذر است.

 

خواب نوری- به نظر می رسد که عوامل کنترل کننده آن در غشای درونی بذور تازه برداشت شده باشد. می تواند تحت تاثیر بازدارنده های شیمیایی و یا کمبود تبادل اکسیژن باشد. معمولا در بذوری که به نور نیاز دارند تا جوانه بزنند دیده می شود. این نوع خواب نیز از یک تا شش ماه طول کشیده و با نگهداری در انبار از بین می رود. در بذر گیاهانی مانند کاهو، بین نیاز دمایی و نوری واکنش هایی وجود دارد. به عنوان مثال، بذر کاهو زمانی که تازه است به نور نیاز دارد تا جوانه بزند. اما این نیاز نوری می تواند توسط دمای کم جایگزین شود به نحوی که بذر کاهو می تواند در تاریکی و با دمای زیر 73 درجه فارنهایت جوانه بزند.

 

هورمون ها نیز می توانند بر جوانه زنی بذور حساس به نور موثر باشد. ABA در نور و تاریکی از جوانه زنی بذر جلوگیری می کند. کینتین (یک سیتوکنین) تنها در نور می تواند بر اثر ABA غلبه کند. تیمار ABA بعلاوه GA3 در تاریکی منجر به هیچ گونه جوانه زنی نمی شود اما اگر کنیتین نیز به آنها اضافه شود بذور جوانه خواهند زد.

 

عوامل کنترل کننده خواب نوری در فیتوکروم ها وجود دارند. نور آفتاب (نسبت نور قرمز به نور قرمز دور = 2 به 1) فیتوکروم را به حالت فعال تبدیل می کند. اما زمانی که شاخ و برگ گیاهان روی زمین سایه انداخته باشد (نسبت نور قرمز به قرمز دور = 12/0 به 1 تا 70/0 به 1)، نور قرمز دور غلبه خواهد داشت و فیتوکروم به شکل غیر فعال تبدیل می شود.

 

وجود برخی از ویژگی ها در گیاهان علفی مثل گیاهان یکساله و سبزیجات، در آزمایشگاه های آزمون بذر ایجاد مشکل می کند. زیرا این آزمایشگاه ها با بذوره تازه برداشت شده سروکار دارند. در طول دوره انبار داری، این ویژگی ها از بین رفته و با خشک شدن بذر، پوسته نیز آب خود را از دست داده و دیگر از نظر فیزیولوژیکی فعال نیست.

 

برای غلبه بر این نوع خواب به طور مصنوعی، استفاده از تیمار هایی مثل نگهداری در محیط خشک، سرمادهی به مدت چند روز، نور در تناوب با دما، نیترات پتاسیم (KNO3) و هورمون هایی مثل GA3 مفید خواهد بود.

 

 

* خواب فیزیولوژیکی عمق متوسط- در این حالت عوامل کنترل کننده خواب در پوسته بذر، بافت های احاطه کننده جنین و نیز خود جنین قرار دارند. این خواب مشخصه سوزنی برگان است. البته جنین خواب نبوده و در حالت سکون است و اگر شرایط مناسب باشد جوانه خواهد زد ولی مکانیسم دقیق آن مشخص نیست. سرما زمان لازم برای جوانه زدن را کاهش می دهد اما به طور قطعی نیز مورد نیاز نیست. میزان تیمار تناوب دمایی لازم نیز به مقدار قابل توجهی کمتر از خواب فیزیولوژیکی عمیق است.

 

سرمادهی باعث می شود تا نیروی ایجاد شده توسط ریشه چه افزایش یابد. با آزاد شدن خواب، این نیرو نیز زیاد شده و اگر مدت آن کافی باشد، ممکن است ریشه چه از پوسته بذر خارج شود. به این عامل پتانسیل رشد گفته می شود که روشی غیر مستقیم برای انداه گیری نیرویی است که توسط ریشه چه به کار رفته تا پوسته را سوراخ کند.

 

برخی بذرها که به طور کلی در گروه خواب های خارجی قرار داشتند (مثل زیتون و گردو)، توسط فردی به نام Geneve در بخش خواب فیزیولوزیکی عمق متوسط طبقه شده اند زیرا علاوه بر خواب مکانیکی که توسط اندوکارپ ایجاد می شود به یک دوره تیمار سرما دهی نیز نیاز دارند.

 

به منظور غلبه کردن بر این نوع خواب به طور مصنوعی می توان از تیمار دماهای متناوب به مدت یک تا چند ماه استفاده نمود. البته GA3 نیز موثر خواهد بود (نکات دقیق تیمار تناوب دمایی مانند خواب فیزیولوژیکی عمیق می باشد).

 

* خواب فیزیولوژیکی عمیق.

این نوع خواب مشخصه درختان مناطق معتدله بوده و عوامل کنترل کننده خواب درون جنین قرار دارند. در این بذور، جنین از نظر فیزیولوژیکی رشد کامل نکرده و ساختار روزت مانند دارد. مریستم، محلی است که می تواند سرمادهی ناقص به بذر را تشخیص دهد. اگر نوک ساقه از بین برود، جوانه های جانبی رشد خواهند کرد. میزان تیمار متناوب دمایی که برای غلبه بر این خواب لازم است، معمولا بیش از 8 هفته است.

 

در طبیعت، بذر در پاییز رسیده ولی دارای خواب بوده و مرطوب است. در زمستان سرما بر بذر اثر گذاشته و با گرم شدن هوا در بهار، بذرها که سرمای کافی دیده اند جوانه خواهند زد. در نواحی سردتر، بذر به سرمای بیشتر و طولانی تری نیاز دارد و این باعث می شود که بذر از سرمای بهاره در امان بماند.

 

بنابراین در طبیعت این خواب با تناوب دمایی و سرما دیدن از بین می رود.

برای غلبه بر این خواب به طور مصنوعی نیز می توان از تیمارهای تناوب دمایی و سرمادهی همراه با رطوبت استفاده کرد.

 

نیاز ها :

رطوبت: سطح رطوبت باید 50 % باشد و وقتی دوره پس رسی شروع شد، بذر ها نباید خشک شوند.

 

دما: دما بر میزان جوانه زنی اثر خواهد داشت و معمولا بذرها در دمای 35 تا 45 درجه فارنهایت نگهداری می شوند. توجه به این نکته الزامی است که اگر دما بسیار بالا باشد باعث ایجاد خواب ثانوی شده و برای این که بذرها جوانه بزنند به یک دوره دیگر سرمادهی نیاز خواهد بود. این دما در مورد سیب 17 درجه سانتی گراد معادل 62 درجه فارنهایت است.

 

به علاوه اگر دما بسیار زیاد باشد رشد فیزیولوژیکی کامل نمی شود که این دما برای هلو 23 تا 27 درجه سانتی گراد (73 تا 81 درجه فارنهایت است). لازم به ذکر است که دما توسط مریستم انتهایی حس می شود و اگر این مریستم بریده شود، مریستم های جانبی رشد خواهند کرد.

 

تهویه: از آنجایی که در بذر فعالیت های فیزیولوژیکی در حال وقوع هستند، به یک حداقل میزان تهویه نیاز می باشد. با افزایش دما حلالیت اکسیژن در آب کمتر خواهد شد و در پوسته بذر مواد فنولی اکسیژن را تثبیت می کنند و بنابراین نمی تواند به درون و بذر و جنین نفوذ کند.

 

زمان: به 1 تا 3 ماه زمان نیاز است و اگر زمان بسیار کوتاه باشد باز هم باعث ایجاد نواقص فیزیولوژیکی خواهد شد. در برخی گونه های خاص بین نیاز سرمایی بذر و جوانه، همبستگی مشاهده شده است. البته از آنجایی بذرها ناهمگن می باشند، در یک گروه بذر یکسان، تفاوت های زیادی در جوانه زنی دیده خواهد شد. در واقع اگر بذرها دوره تیمار تناوب دمایی را به طور کامل طی نکنند، تفاوت زیادی در استقرار، اندازه و بلوغ گیاه مشاهده خواهد شد.

 

 

 

دمای بالاتر، پس رسی اکثر بذرهای خواب را کند می کند اما از طرف دیگر می تواند جوانه زنی آن دسته از بذرهایی که به مراحل پایان تیمار و جوانه زنی نزدیک می شوند را تسریع کند.

 

C. خواب ترکیبی

1- مورفوفیزیولوژیکی

* خواب مربوط به محور بالای لپه.

در این نوع خواب تفاوت هایی بین دوره پس رسی قسمت هایی مثل محور بالای لپه، ریشه چه و محور زیر لپه وجود دارد. در ابتدا بذر در دوره گرم جوانه زده و ریشه و محور زیر لپه آن رشد می کند. در این زمان به دوره سرمادهی 1 تا 3 ماهه نیاز دارد تا محور بالای لپه نیز از خواب رها شده و رشد کند. مثل لیلیوم، بداغ (Viburnum) و Peony (گل صد تومانی).

 

2- محور بالای لپه و ریشه چه (خواب دوگانه).

برای غلبه بر این خواب ابتدا به یک دوره سرد نیاز است تا جنین رشد کند. پس از آن یک دوره گرم برای رشد ریشه و باز هم یک دوره سرد برای رشد اندام هوایی لازم می باشد. Trillium و برخی دیگر از چند ساله ها دارای این نوع خواب هستند.

 

خواب ثانویه.

این نوع خواب از ابتدا در بذر وجود ندارد اما وجود شرایط نامساعد محیطی باعث بروز مکانیسم جدید از خواب می شود. این خواب باعث می شود تا پس از شکستن خواب اولیه اگر بذر در شرایط مناسب قرار ندارد، جوانه نزند. یک مثال در این رابطه درخت افرا است که در بهار بذر آن جوانه می زند. اما اگر رطوبت کم باشد و یا دمای محیط بسیار بالا باشد، خواب ثانویه ایجاد شده و بذر جوانه نمی زند تا یک دوره سرما ببیند. خواب ثانویه در واقع منعکس کننده شرایط طبیعی محیط بذر است. به عنوان مثال اگر بذر تازه کاهو به مدت 2 روز در تاریکی باشد جوانه خواهد زد که در این حالت تنها خواب اولیه وجود دارد. اما اگر مدت نگهداری این بذر در تاریکی به 8 روز افزایش یابد، بذر به خاطر ایجاد خواب ثانویه جوانه نخواهد زد. برای غلبه بر این خواب ثانویه به سرمادهی ، نور یا GA3 نیاز خواهد بود.

 

* خواب دمایی.

یکی از زیر گروه های خواب ثانویه است و بیان می کند که اگر در زمان جوانه زنی بذر، هوا بسیار گرم باشد. خواب ثانویه حاصل خواهد شد. پس از آن اگر دما به حالت معمولی برگردد نیز بذر جوانه نخواهد زد. در مورد بذوری مثل کاهو و کرفس که در این گروه قرار دارند، سعی می شود از ایجاد خواب ثانویه جلوگیری شود تا نیازی به از بین بردن آن نباشد.

 

کنترل خواب و جوانه زنی.

 

 

 

اما پس از یک ماه انجام تیمار تناوب دمایی، از میزان ABA کاسته می شود. با این حال بذر هنوز هم جوانه نمی زند. در طی ماه دوم غلظت GA افزایش می یابد. بنابراین نتیجه گرفته می شود که عوامل موثر در خواب در پوسته بذر هستند زیرا ژیبرلیک اسید (GA) نمی تواند جای سرمادهی را بگیرد مگر این که پوسته بذر حذف شود.

 

به نظر می رسد که ABA مسئول کاهش رشد و توسعه در جنین رشد نیافته است. اتیلن نیز یک محرک طبیعی جوانه زنی برای بذوری خاص است و به خصوص مشاهده شده است که باعث تحریک جوانه زنی نوعی شبدر و بادام زمینی ویرجینیا می شود.

 

مزایای خواب بذر:

* نجات و بقای گیاهچه.

* ایجاد بانک بذر در خاک.

* جوانه زنی همزمان- باعث ایجاد جامعه ای از گیاهان در یک مرحله رشدی می شود تا عمل دگر گشنی بتواند انجام شود.

* توزیع و پراکنش بذر- به عنوام مثال پوسته بذر پس از عبور از دستگاه گوارش پرندگان خراش برداشته، یا نازک شده و در منطقه جدید می تواند جوانه بزند.

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

خواب بذر

خواب بذر (1)

 

بذر خواب به بذری اشاره دارد که علی رقم وجود شرایط مناسب محیطی قادر به جوانه زنی نیست. در بسیاری از گونه های گیاهی با بررسی شرایط محیطی طبیعی رشد گیاه می توان به راه هایی برای شکستن خواب بذر آنها پی برد.

 

در طبیعت، وجود مکانیسم های خواب باعث می شود تا بذر در شرایط و زمان مناسب جوانه بزند. در زراعت، گیاهان بسیاری همچون غلات، اصلاح شده اند تا دوره خواب آن ها کوتاه شود و عوامل موثر برخواب در طول دوره نگهداری بذر در انبار از بین بروند و وقتی که بذر در زمین کاشته می شود سریعا جوانه بزند.

 

واژه های مهم:

خواب (Dormancy)- معنی کلی: کمبود رشد به دلایل مختلف خارجی و داخلی.

 

خواب بذر (Seed dormancy)- عدم جوانه زنی بذر حتی در شرایطی که عوامل محیطی مساعد هستند.

 

در طبیعت ، خواب بذر فرایندی است که به گونه های مختلف اجازه می دهد تا در شرایط محیطی خاص زنده بمانند. خواب باعث می شود تا عمل جوانه زنی در بهترین زمان و مکان انجام شود تا گیاهچه کوچک و ضعیف صدمه نبیند. البته در گیاهان زراعی سعی شده است تا این خواب از بین برود.

 

سکون (Quiescence)- دوره ای است که در آن بذر در صورتی که آب جذب کند می تواند جوانه بزند. در این دوره هیچ مانع داخلی برای جوانه زنی بذر وجود ندارد.

 

پس رسی (After ripening)- مراحل فیزیولوژیکی است که پس از برداشت بذر در آن اتفاق می افتد و امکان جوانه زنی بذر را بوجود می آورد.

 

خواب اولیه (Primary dormancy)- این خواب زمانی ایجاد می شود که بذر بر روی گیاه قرار دارد و در زمان برداشت بذر در آن وجود دارد.

 

خواب ثانویه (Secondary dormancy)- این خواب برای جلوگیری از جوانه زنی بوده و زمانی ایجاد می شود که بذر از گیاه جدا شده و در شرایط نامطلوب محیطی قرار گیرد. در واقع بذر در ابتدا دارای خواب نبوده و شرایط نامساعد آن را به خواب می برند.

 

مثال: بذر گونه هایی که در بهار می رسند، پس از جدا شدن از گیاه و قرارگیری در خاک به سرعت و بدون وقفه جوانه می زند زیرا خاک مرطوب بوده، دما مطلوب است و فصل رشد به اندازه کافی وجود دارد. اما اگر شرایط محیط نامساعد باشد، مثلا محیط خشک باشد، بذر جوانه نزده و به یک دوره سرما در زمستان نیاز خواهد داشت تا بتوانند در بهار بعد جوانه بزند که شرایط مناسب است و فصل رشد نیز باقی است.

 

در این جا توجه به این نکته لازم است که وقتی بذرها می رسند ممکن است دارای خواب باشند یا نباشند. اگر دارای خواب باشند، بدان معنی است که دارای خواب اولیه هستند. گروهی از بذرها نیز که خواب نیستند، در دوره سکون می باشند. این بذور اگر شرایط محیطی مثل رطوبت و حرارت و ... مناسب باشد به سرعت جوانه خواهند زد. البته همین بذور بدون خواب اولیه نیز اگر خشک شوند وارد دوره خواب خواهند شد.

 

به طور کلی 3 مکانیسم وجود دارد که باعث القای خواب در بذر می شوند:

1-پوشش بذر – پوسته بذر می تواند جذب آب، توسعه جنین، تبادل گازها و شسته شدن مواد شیمیایی بازدارنده جوانه زنی را محدود کند.

 

2- بازدارنده های شیمیایی مثل تنظیم کننده های رشد و غیره.

 

3- عوامل مورفولوژیکی مثل کوچک و یا نابالغ بودن جنین.

 

معمولا خواب بذر ناشی از ترکیب عوامل مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی است.

 

فهرست کلی خواب بذر (نیکو لیوا 1977).

 

خواب اولیه.

A. خواب خارجی- این نوع خواب مربوط به عوملی خارج از جنین است و 3 حالت دارد:

1- فیزیکی

2- مکانیکی

3- شیمیایی

 

B. خواب داخلی – این نوع خواب مربوط به عواملی درون جنین است و 2 حالت دارد:

1- مورفولوژیکی- جنین یا رشد نکرده ، یا بسیار کوچک و باریک است و یا تمایز نیافته است.

2- فیزیولوژیکی- به 3 صورت سطحی، متوسط و عمیق وجود دارد.

 

C. ترکیبی (ترکیبی از خواب های مختلف) که 2 حالت دارد.

1- مورفوفیزیولوژیکی- یا مربوط به محور بالای لپه است یا مربوط به محور بالای لپه و ریشه چه است.

2- خواب خارجی- داخلی.

 

خواب ثانویه.

1- خواب دمایی.

2- خواب شرایط محیطی.

 

 

طبقه بندی و توضیح انواع خواب بذر.

خواب اولیه.

A. خواب خارجی.

1- فیزیکی- پوسته بذر به نفوذ آب مقاوم است و بنابراین رطوبت بذر بسیار کم خواهد بود. در این مورد، حبوبات مثال مناسبی هستند. در این حالت جنین در حالت سکون است. دلیل خواب فیزیکی، ساختار ردیف سلولهای خارجی است که به آب نفوذ ناپذیراست. سلول های بزرگ پارانشیمی، سلول های خارجی لعابی و یا اندوکارپ سخت شده، سه دلیلی هستند که پوسته بذر را به آب نفوذ ناپذیر می کنند. این گونه پوسته بذر در مراحل آخر رشد بذر، ایجاد می شود.

 

 

 

در مطالعه ای بر روی گیاه خاراگل یا همان شبدرک (Coronilla varia) مشخص شد که با افزایش عمق سوراخ ایجاد شده در پوسته بذر، مقدار نفوذ آب به آن افزایش پیدا می کند.

 

2- خواب مکانیکی- در این خواب، پوسته بذر به قدری سخت است که به جنین اجازه بزرگ شدن در حین جوانه زنی را نمی دهد. دلیل این موضوع عبارت است از ساختار پوسته بذر. این نوع خواب به عنوان مثال در زیتون اتفاق می افتد.

 

در طبیعت پوسته سخت بذور به تدریج توسط عواملی همچون اسید ها، میکروارگانیسم ها، رطوبت و گرما و آتش سوزی جنگل از بین رفته و نازک می شود. برای غلبه بر این پوسته به طور مصنوعی نیز می توان آنرا با سنباده سایید یا از آب داغ، اسید، محیط گرم و مرطوب، آتش (که در طبیعت باعث ذوب شدن رزین میوه های کاج می شود) و ... استفاده نمود. وقتی پوسته سخت بذر خراش بر دارد، آب می تواند وارد بذر شود. البته در این زمان بذر نسبت به هجوم میکروارگانیسم ها حساس تر است.

 

3- خواب شیمیایی- وجود مواد شیمیایی بازدارنده در پوسته خارجی بسیار از میوه ها و بذرها باعث بروز خواب شیمیایی در آنها می شود. این مواد در میوه های آبدار و نیز در غلاف یا کپسول میوه های خشک وجود دارند. سیب، مرکبات، انگور و گیاهان بیابانی مثال هایی در این رابطه هستند. به ندرت می توان این نوع خواب را با نگهداری بذر در محیط خشک از بین برد. این نوع خواب ممکن است در دیگر بافت های اطراف جنین مثل اندوسپرم نیز وجود داشته باشد.

 

بعلاوه تبادل اکسیژن نیز ممکن است توسط یک لایه ها لعابی محدود شود. این حالت نیز در اسفناج و برخی از گیاهان تیره آستراسه (مرکبان= کاسنی) دیده شود.

 

در طبیعت این مواد توسط باران های شدید از پوسته بذر آبشویی شده و گاهی اوقات نیز جذب ذرات خاک می شوند. به طور مصنوعی نیز می توان این مواد را از پوسته بذر با آب جاری شست و یا اگر آب ساکن است آن را چند روز به طور روزانه عوض نمود، از تیمار سرما دهی استفاده کرد یا با استفاده از هورمونهایی مثل GA3 پوسته بذر را از بین برد.

 

 

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )

ابتكاري تازه براي پرورش گندم پرمحصول

ابتكاري تازه براي پرورش گندم پرمحصول :

يك گروه از متخصصان ژنتيك موفق شده‌اند با استفاده از نمونه‌هاي گياهان موجود در ايران و احيانا برخي ديگر از كشورهاي خاورميانه و با به عقب بازگرداندن ساعت تطوري دانه‌هاي گندم، به بذرهاي بهتري براي مناطق خشك و كم آب دست يابند.

ادامه نوشته

انبار كردن بذر

گاهی لازم است بذرها را پس از برداشت مدتی انبار كرد تا در فصل مناسب كشت شود، توجه داشته باشید كه زمان نگهداری بذر بستگی به نوع بذر و شرایط انبار دارد اما آن چه مهم است و كشاورزان باید به آن توجه كنند این است كه قبل از انبار كردن بذر باید آن را خشك كرد به طوری كه رطوبت آن به 4 تا 7 درصد وزن خشك آن برسد، كه برای تحقق این امر پیشنهاد می شود بذر در ظروف در بسته نگهداری شود.

یك قانون عمومی در مورد انبارداری این است كه به ازای هر یك درصد كاهش در میزان رطوبت بذر با هر 10 درجه سانتی گراد كاهش دمای انبار، طول عمر بسیاری از بذرهای انبار شده، 2 برابر می شود كه این قانون موید كنترل دما و رطوبت در امر انبارداری بذور مختلف می باشد.

همان طور كه عنوان شد شرایط لازم برای انبار كردن بذر، بستگی به نوع بذر و طول مدت انبارداری دارد در كل می توان گفت برای انبار بیشتر بذرها، دمای بین صفر تا 10 درجه سانتی گراد رطوبت نسبی كمتر از 40 تا 50 درصد می تواند قدرت جوانه زنی بذر را حداقل تا مدت یك سال حفظ كند

ادامه نوشته

تولید بذر بقولات(یونجه)

تولید بذر بقولات(یونجه):
معمولاً در مزارع یونجه بذری فواصل ردیف 100-50 سانتیمتر رعایت می شود.هر چند که گاهی از پوشش های تراکم مزارع چند ساله نیز استفاده می شود. مقدار بذر مصرفی 5/4-75/0 کیلوگرم در هکتار در کشتهای ردیفی و متجاوز از 8/16 کیلوگرم در هکتار برای کشت کپه ای متغییر است .تحقیقات نشان داده است که با وجود عوامل محدود کننده ، مصرف مقادیر کمتر بذر عملکرد بیشتری داشته است. یونجة چند ساله به تراکم کمتر بوته عکس العمل نشان داده و هر بوته آن بذر بیشتری تولید می نماید . به این ترتیب، عملکرد بذر افزایش می یابد.گرچه در این شرایط ممکن است مشکل علف هرز باشد.در ضمن کشت ردیفی مزایای دیگری از جمله راندمان بالاتر مصرف و کودهای شیمیایی و سهولت مبارزه با علفهای هرز ، نسبت به کشت کپه ای دارد.
بزرگترین مشکل مزارع تولید بذر یونجه از نظر علفهای هرز، وجود سس می باشد. این علف هرز انگل در مزارع تولید بذر یونجه مزاحمت زیادی ایجاد می کند زیرا بذر آن هم اندازة بذر یونجه بوده و جدا کردن آن از بذر یونجه بسیار مشکل است .البته ناهمواریهای پوست آن موجب شده است که بتوان آنرا با استفاده از دستگاه بوجاری یا غلطک مخملی جدا نمود. با تلفیقی از روشهای مبارزة شیمیایی و مکانیکی می توان با این علف هرز مبارزه کرد. 

ادامه نوشته

ایزولاسیون(جدائی) ISOLATION

ایزولاسیون(جدائی) ISOLATION
مسائل مربوط به تولید بذر هر گیاهی بستگی به ویژگیهای خاص آن گیاه دارد و راه حل های ممکن نیز در طی سالهای تجربه بدست آمده است.بذر گیاهان مانند غلات و سویا که در سطوح وسیع تولید می شوند معمول است که کشاورز بذر گواهی شدة این نوع گیاهان را خریداری و کشت می نماید.ولی این امکان نیز وجود دارد که کشاورز رأساً مبادرت به تهیه بذر مورد نیاز خود بنماید. ولی این روش تا زمانی می تواند موفقیت آمیز باشد که خلوص واریته حفظ شده و بذر از مخلوط شدن با بذر گیاهان دیگر یا بذرو علفهای هرز در امان بوده باشد و ضمناً بیماریهای قابل انتقال از طریق بذر کنترل شده و بذر تولیدی کشاورز دارای قوه نامیه کافی باشد که البته تحقق این شرایط در مزارع کشاورزان بسیار نا متحمل است.

ادامه نوشته

مراحل گواهی بذر

مراحل گواهی بذر:
در اکثر کشورهای خارجی برای تولید بذر گواهی شده دقت می شودکه بذر پایه بطور مصلوب کاشته شده و شجره نامه ای بر اساس مفاهیم گواهی بذر بوجود آید.با توجه به اینکه بذر گواهی شده از کاشت و تکثیر بذر ثبت شده بدست می آید ولی گاهی هم از بذر پایه یا بذر اصلاح شده بدست می آید.
برای گواهی کردن بذر ، درخواستی به بنگاه یا سازمان مسئول بذر ارسال می شود که در آن طبقه بذر مورد نظربرای گواهی باید ذکر شود و برچسب رسمی نشاندهندة طبقه نیز ضمیمه گردد.پس از آن مراحل زیر باید دنبال گردد:
1-بازرسی از مزرعه:
تمام مزارع مورد کشت بازرسی شده و بخصوص زمانیکه بتوان علفهای هرز و واریته های بیگانه را به راحتی تشخیص و جدا نمود اهمیت زیادتری دارد و معمولاً بازرسی ها از چند هفته پس از بذر کاری شروع می شود.البته زمان بازرسی در محصولات مختلف متفاوت است. مثلاّ در غلات دانه ریز بازرسی زمانی انجام می شود که پوشش بذر تغییر رنگ داده و در مرحله خمیری یا سخت شدن باشند تا رقمهای بیگانه بهترقابل تشخیص باشند.

ادامه نوشته

مراحل تولید بذر گواهی شده در ایران

مراحل تولید بذر گواهی شده در ایران:
از طبقات بذری که اصلاح گردید ، بذور پروردة یک تا سه معمولاً در ایستگاههای تحقیقاتی و مستقیماً زیر نظر محققین و کارشناسان وا بسته به مقداری که بذر مادری در هر منطقه مورد نیازمی باشد تهیه می گردد ، ولی برای تولید بذر مادری ، الیت و بذر گواهی شده و بذر مرغوب بعلت نداشتن امکانات و عدم وجود وسایل و زمین کافی در ایستگاههای تحقیقاتی ، بناچار از کشاورزان و بخش خصوصی با انعقاد قرار داد استفاده می شود.نحوه انجام کار و تولید بذور توسط کشاورزان و بخش خصوصی بشرح زیر می باشد:
1-انتخاب پیمانکار :
برای اینکه پیمانکاری که انتخاب می گردد واجد شرایط لازم برای تکثیر بذر باشد بعد از انعقاد قرداد تکثیر بذر بوسیله کارشناسان مربوط وسائل، امکانات ، زمین و تجهیزات داوطلبین مورد بازدید قرار گرفته و آنهایی که صلاحیت آنها مورد تأئید قرار گیرد جهت عقد قرارداد تکثیر بذر انتخاب می گردند.
2-انعقاد قرارداد:
پس از اینکه بوسیله کارشناسان پیمانکار انتخاب گردید قرارداد لازم بین پیمانکار و دستگاه تکثیر کننده که معمولاً ادارات کشاورزی هر منطقه می باشد منعقد می گردد.قرار داد معمولاً در سه نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه آن تحویل پیمانکار شده ، نسخه دوم در اداره کشاورزی محل باقیمانده و نسخه سوم به مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر ارسال می گردد.بموجب این قرار داد پیمانکار موظف است که کلیه مقررات و ضوابط مندرج در متن قرارداد را رعایت نماید.در صورتیکه قرارداد بطور کامل اجرا شده و بذور تهیه شده از طریق ادارات کشاورزی خریداری خواهد شد.

ادامه نوشته

تولید یک واریته جدید

«تولید یک واریته جدید»
برای تولید یک واریته جدید راهی که معمولاً طی می شود از این قرار است که پس از تولید یک لاین ارزشمند در صورتیکه بتواند از طریق کشت حداقل به مدت سه نسل خصوصیات خود را حفظ نماید باید از مراحل زیر بگذرد:
1-از طرف تولید کننده تقاضا شود تا برای حفاظت قانونی از واریته و ثبت آن در لیست رسمی واریته ها
اقدام گردد.
2-بایستی آزمایشاتی از طرف مؤسسات دولتی و در مناطق مختلف به عمل آید تا جدید بودن واریته ، قابل تفکیک بودن آن از واریته های دیگر ، خلوص و تثبیت صفات آن طی 2تا 3سال مشخص گردد.و داشتن شرایط اعطاء اجازه حفاظت قانونی از واریته مسلم گردد تا بالاخره اجازة بهره برداری از آن و در نتیجه تکثیر بذر اصلاح کننده داده شود.
3-همزمان با آزمایشات فوق لازم است آزمایشات مربوط با دارا بودن ارزش زراعی نیز طی 3 سال و در چندین منطقه صورت پذیرد.همچنین لازم است از طریق کشت ، نگاهداشتن و حفظ استاندارد آن موجودیت ، خلوص و ثابت بودن صفات آن مورد تأیید قرار گیرد.
4-همه ساله باید نمونه هایی از بذر واریته های مورد نظر به منظور آزمایشات مربوط به مؤسسات دولتی ارسال گردد.
5-طبقات مختلف بذر مثل بذر اصلاح گر و بذر پایه و غیره... مرتباً تکثیر گردد تا اجازة حفاظت قانونی صادر شود و پس از آن بذر قابل ارائه به بازار مصرف خواهد بود.

مراحل تولید بذر در ایران

مراحل تولید بذر در ایران :
از میان طبقات بذر ، بذر پرورده یک تا سه معمولاً در ایستگاههای تحقیقاتی و مستقیماً زیرنظر محققان و کارشناسان و بسته به مقدار بذر مادری که در هر منطقه مورد نیاز می باشد.تهیه می شود. برای تولید بذر مادری ، الیت و بذر گواهی شده و بذر مرغوب با انعقاد قرارداد از امکانات کشاورزان و بخش خصوصی استفاده می شود بنابراین در اصلاح نباتات معمولاً برای تولید بذور ، آنها را به شرح زیر طبقه بندی می کنند:
طبقات مختلف بذر در ایران:
1-بذر پرورده یک یا Breeder1 یا بذر نوکلئوس Nueleus

ادامه نوشته

طبقات مختلف بذر

طبقات مختلف بذر
هدف اصلی گواهی بذر حفظ صفات ژنتیکی و خلوص بذر رقم های اصلاح شده محصولهایی است که مشخصات بهتری نسبت به محصولهای مشابه خود دارند.بنابراین الگوی کلی گواهی بذر از اصلاح یک واریتة جدید تا امکان بهره برداری اقتصادی از آن توسط کشاورز بر اساس قوانین CSGA می توان به شرح زیر خلاصه نمود:
1-بذر اولیه یا بذ ر اصلاح گر (Breeder Seed ) یا ( Nucleus ) 
بذر اولیه به بذر و سایر اندامهای رویشی گیاه اطلاق می شود که زیر نظر مستقیم بهنژادگر و با نظارت متخصصین اصلاح نباتات تولید می شود.دارای برچسب سفید رنگ بوده و مقدار آن بسیار ناچیز است و برای تولید بذر پایه مورد استفاده قرار می گیرد.در بعضی از مواقع نگهداری و ذخیرة بذر اولیه چندان آسان نمی باشد مانند تهیه بذر هیبرید اولیه. زیرا در صورت احتیاج مجدد به بذر اولیه بایستی لینه های خالصی که در تهیه بذر هیبرید بکار برده می شوند کشت گردیده و بذر هیبرید اولیه تهیه شود

ادامه نوشته

تولید بذر در خارج از مناطق مصرف

تولید بذر در خارج از مناطق مصرف
بخش اعظم بذور مصرفی شامل بذور اغلب غلات و بقولات ، تعداد زیادی از سبزیجات و گیاهان زینتی در خارج از مناطق اصلی مصرف تولید می شوند.که این روش شامل مزایا و معایبی می باشد که از جمله مزایای آن وجود آب و هوای خشک در زمان برداشت و بارندگی و آبیاری در طول فصل رویش در این مناطق نسبت به مناطقی است که فصل برداشت همراه است با بارندگی و رطوبت و یا کمبود آب آبیاری و بارندگی در طول فصل رویش.یکی از مزیتهای طبیعی تولید بقولات ، فراوانی نسبتأ زیاد حشرات گرده افشان است .بهترین موفقیت زمانی حاصل می شود که بهره وری از کندوهای زنبورهای بومی و انواعی از وحشی آنها امکانپذیر باشد. هوای خشک در دوران گلدهی و فراوانی حشرات گرده افشان ، غالبآ گرده افشانی و بذر دهی خوب را تضمین می نماید .همچنین هوای گرم و خشک تابستان و رعایت شدید مقررات بهداشت تولید بذر، بروز بیماریهای باکتریای ، قارچی و ویروسی که در نواحی گرم ومرطوب شایع است و خسارت زیادی را به بار می آورد را کنترل می نماید.
هزینه های حمل و نقل و بازاریابی از معایب اصلی تولید بذر در خارج از مناطق مصرف آن می باشد.لیکن این هزینه ها در مقایسه با عواید کسب شده ناچیز می باشند.
شاید بزرگترین خطربالقوة تولید بذر ، در خارج از مناطق اصلی سازگاری این گیاهان ، احتمال اختلاط ژنتیکی ارقام باشد که در اثر تنشهای محیطی (مانند طول روز ، دما ، نوع خاک)که گیاهان در خلال دوران تولید بذر با آن مواجهند ، بوجود می آیند.پتانسیل تغییر ترکیب ریختة وراثتی ( Germplasm) خصوصآ در گیاهان علوفه ای دگرگش بحرانی است ، تنش های محیطی در مناطق تولید بذر ممکن است عدم توانایی در زنده ماندن و تولید بذر کافی در تک بوته های یک جمعیت گیاهی را باعث شوند.در نتیجه ریخته وراثتی نیز با تقسیم و کاهش جمعیت ، عکس العمل نشان می دهد ، به این ترتیب ، یک تغییر تدریجی در ریختة وراثتی بوجود می آید که ممکن است خصوصیات و اریته را عوض کند.

تولید بذر در مناطق مصرف

تولید بذر در مناطق مصرف:
تولید بذر بسیاری از گیاهان زراعی در همان مناطق کاشت اقتصادی آنها صورت می گیرد.به عنوان یک قاعدة کلی وقتی که در منطقة مصرف می توان به اندازة کافی بذر با کیفیت بالا تولید کرد بهتر است این کار را انجام داد .معمولاً عملکرد ارقام گیاهان زراعی در مناطقی که با آن سازگاری دارند بیشتر است.

ادامه نوشته

توسعه صنعت بذر

توسعه صنعت بذر
هدف اصلی کلیه برنامه های اصلاحی بوجود آوردن و اریته های بهتر و برتر نسبت به سایر ارقام مورد استفادة قبلی میباشد و از آنجائیکه مقدار بذر اصلاح شده در پایان هر برنامة اصلاحی بسیار کم می باشد و ضمناً این مقدار اندک بذر با صرف وقت تعداد کثیری از متخصصین و هزینة بسیار تهیه گردیده است ضروری است که نحوة تکثیر مواد اصلاح شدة اولیه و همچنین روش نگهداری ان بر اساس استانداردهای بین المللی اقدام نمود و در این راستا در اکثر کشورهای دنیا مراکزی جهت کنترل و گواهی بذور اصلاح شده مشغول فعالیت می باشند که هدف اصلی این مؤسسات حفظ صفات و مشخصات بهتری نسبت به محصولات مشابه خود دارا باشند.
پیشرفت صنعت بذر در آمریکای شمالی مرهون عوامل متعددی است:
1-افزایش تعداد ارقام جدید و قابل دسترس2 -اصلاح قوانین اجرایی و گواهی بذر 3-توسعة تکنولوژی بوجاری و آماده سازی 4-آگاهی بیشتر از کیفیت بذر 5-افزایش دانش تخصصی تولید کننده بذر.
لایحه هیچ (Hacth ACT) در سال 1875،جریان پیشرفت صنعت بذر در ایالات متحد آمریکا را سرعت بخشیده ، به موجب این لایحه ،یک شبکه ایستگاههای تحقیقاتی دانشکده های دولتی بود.برنامه های گواهی بذر بین سالهای 1915 تا 1930،در غالب ایالتها پی ریزی شد،و قسمت اعظم بذور اصلاح شده در دانشکده های کشاورزی ، به عنوان بذر گواهی شده در دسترس قرار گرفتند.در خلال این دوره،بسیاری از زارعین متمایل از خرید بذر از تولید کنندگان مشخص شدند.
-از اوایل دهة 1900،در زمینة تکنولوژی بوجاری و تمیز سازی بذر گاههای برداشته شده است.ماشین هایی طراحی شده اند که قادرند بذور را بخوبی بوجاری کرده و کیفیت آنها را با جدا کردن بذور علفهای هرز ،دانه های سایر گیاهان و مواد خارجی به مقدار بالا ببرند. این ماشین ها ،قدرت جوانه زنی بذور را نیز با حذف بذرهای ضعیف بهبود بخشیده اند.تسهیلات زیادی برای ضد عفونی بذور با مواد شیمیای بوجود آمده است و بسته بندیهای جالب و جذاب ، برای اهداف تجاری در دسترس قرار گرفته اند.

ادامه نوشته

تعریف بذر

تعریف بذر :
بذر(SEED) قسمتی از محصول دانه (غلات، حبوبات،…) ، غده(سیب زمینی) ، ریشه(خارشتر آمریکائی،پیچک،زبان در قفا) ، ریزوم یا ساقه خزنده زیر زمینی(زنبق،مرغ،مهر سلیمان) ، استولون یا ساقه خزنده روزمینی(توت فرنگی) ، بنه(گلایول،زعفران) ، ساقه(قلمه در نیشکر ،مو،…) ، برگ(بگونیا،بنفشه آفریقایی) ، پیاز(پیاز خوراکی) ، پاجوش موز(موز)که در خاک مزروعی می کارند تا جوانه بزند و پایه گیاهی را که باید زراعت تشکیل بدهد بوجود آورد.
بذر یا به شکل دانه است که جنین را در بر دارد یا به شکل غده ،پیاز و ساقه….است که جوانه یا گیاهچه را در بر دارد که وقتی در خاک مناسبی قرار گیرد با استفاده از مواد غذایی که در داخل دانه یا غده و غیره…ذخیره شده است رشد و نمو نموده تبدیل به بوته نموده تبدیل به بوته کامل می شود و زراعت آینده را تشکیل می دهند.بنابراین بذرها یا بوسیلة اعضای تناسلی گیاه تولید شده اند یا قسمتی از اعضاءگیاه می باشند.در صورتیکه بوسیلة اعضای تناسلی گیاه تولید شده باشند یا به حالت میوه خشک هستند مانند گندم و جو و یا بصورت مغز میوه هستند مانند لوبیا،نخود،عدس،یونجه،توتون و... و یا مغز با قسمتی از پوست میوه توأم است مانند بذر اسپرس و یا بصورت میوه مرکب میباشد مانند بذر چغندر قند. در صورتیکه بذر قسمتی از اعضاء گیاه باشد یا غده زیر زمینی است مانند سیب زمینی و یا بصورت پیاز است مانند پیاز است مانند پیاز خوراکی و یا ریشه توام با طوقه است مانند ریشه چغندر قند زمانیکه برای بذر گیری کاشته می شود و یا بصورت ساقة هوایی است مانند نیشکر.

ادامه نوشته

منشأ بذر و بیولوزی آن

منشأ بذر و بیولوزی آن
بذر عبارتست از یک گیاه زنده رشد نکرده که در نتیجه سلسله فعالیت های پیچیده و رشد و نمو بوجود می آید.بدین ترتیب که از نظر فیزیولوژی در کلیه گرده چهار حفره وجود دارد که حاوی تعداد بسیاری سلول میکروسپور(Microspore Cells) یا سلولهای مادری گرده (Mother Cells Pollen ) هستند.هر یک از سلولهای مادری توسط دو تقسیم متوالی هسته ای به چهار میکروسپور تبدیل می شود.هریک از میکروسپورها ممکن است به یک دانه گرده تبدیل شود.وقتی میکروسپور به دانه گرده تبدیل شود.وقتی میکروسپور به دانه گرده تبدیل می شودکه پوسته آن ضخیم شده و با یک تقسیم سلولی هسته های زایشی و رویشی دانه گرده بوجود آمده باشد.یک گرده در زمان رسیدگی کامل باز شده و دانه های گرده آزاد می شوند.تعداد دانه گرده بسیار زیاد می باشد.مثلاً ممکن است از 20تا50 میلیون دانه گرده توسط گلهای نر گیاه ذرت تولید شود.انتقال دانه گرده را به سطح کلاله،گرده افشانی(Pollination) می گویند.عامل انتقال گرده در گیاهان زراعی متفاوت است.در ذرت دانه گرده توسط باد حمل می شود.بعضی از گرده ها ممکن است روی کلاله همان گیاه انتقال یابد ولی درصد ببیشتری از گرده های تولید شده به بوته های اطراف انتقال می یابند.اغلب گیاهان علوفه ای خانواده گرامینه،چاودار و چغندر قند توسط گرده هائی که با باد آورده شده اند گرده افشانی می شوند. در بسیاری از گیاهان خانواده بقولات مثل یونجه و شبدر قرمز ،دانه گرده توسط حشرات از گلی به گل دیگر انتقال می یابد.در سویا ،گندم وبسیاری از گیاهان زراعی ،وقتی کیسه گرده باز می شود دانة گرده مستقیماً روی کلاله همان گل قرار می گیرد. کلاله قسمتی از مادگی است که دانه گرده را می پذیرد.کلاله ممکن است شاخه یا پر مانند باشد و بدینوسیله به راحتی دانة گرده را نگه دارد.در بعضی از گیاهان کلالة ممکن است شیره ا ی چسبنده ترشح نموده و بدین ترتیب دانة گرده به آن بچسبد.دانة گرده روی سطح کلاله رشد نموده و هستة رویشی آن ایجاد لوله ای Pollen tube)) می نماید که از طریق خامه و سوراخ میکروپیل (Mcropyle) به تخمدان وارد می شود.هستة زایشی دانه گرده با یک تقسیم هسته ای ایجاد دو هسته زایشی (Sperm) می نماید. این هسته های زایشی داخل لوله گرده بوده و همزمان با ورود لوله گرده در داخل تخمدان رها می شوند.
در داخل هر تخمک یک سلول مادری مگاسپور (Megaspore mother cell) وجود دارد. سلول مادری مگاسپور مانند سلول مادری میکروسپور با دو تقسیم متوالی هسته ای به چهار مگاسپور تبدیل می شود.سه مگاسپور از چهار مگاسپور تولید شده از بین می رود.مگاسپور باقی مانده که معمولاً از میکروپیل دور است با تقسیمات متوالی هسته ای کیسه جنین (Embryo sac) با هشت هسته تولید می نماید.
گامت ماده یا تخم (Egg) و دو هسته دیگر در نزدیک میکروپیل قرار می گیرند.و به آنها هسته های سینرژید (Synergid nuclei) می گویند.سه هسته دیگر که به آنها هسته های آنتی پودال (Antipodals) می گویند در سمت دیگر کیسه جنینی قرار قرار می گیرد. دو هسته باقیمانده در وسط کیسه جنین واقع شده و به آنها هسته های قطبی یا Polar nucli) ) می گویند.

ادامه نوشته

اهمیّت اقتصادی دانه و بذر

اهمیّت اقتصادی دانه و بذر:
همانطوریکه می دانیم دانه ها قسمت عمدة رژیم غذایی بشر را تشکیل داده و هنوز هم این نقش خود را حفظ کرده اند.غلات منبع عمدة هیدارتهای کربن و حاوی مقداری پروتئین و سایر عناصر حیاتی می باشند.
گلومینوزه ها دومین خانوادة مهم گیاهی می باشند که از این خانواده حبوبات معمولاّ دارای پروتئین بیشتری نسبت به غلات می باشند و پروتئین آنها از نظر وجود اسید آمینه های ضروری ، متعادلتر است.علاوه بر مصارف غذائی،دانه ها نقشهای دیگری را در رژیم غذایی انسانی ایفا می کنند.بسیاری از دانه ها بطور کامل یا به شکل آسیاب شده جهت ادویه استفاده می شوند.تهیه نوشابه هایی چون قهوه،کوکا وکاکائو نیز از دانه ها استفاده می شود.ماءالشعیر و نوشابه های دیگر از دانه های غلات بدست می آیند.روغنهای خوراکی نیز از دانة ذرت ، سویا ، پنبه ، کلزا ، بادام زمینی ، آفتابگردان ،گلرنگ ،نارگیل، نخل بدست می آیند.دانه ها در تولید دارو و مواد مخدر نیز کاربرد دارند.دانه ها همچنین در تولید صابون ، رنگها ، موادجلادهنده ، لینولئوم ، جواهرات ، تکمة لباس و بسیاری از فراورده های متفرقه مورد استفاده قرار می گیرند.همچنین از دانه به عنوان بذر در تکثیر جنسی گیاهان استفاده می شود.

ادامه نوشته