عامل اين بيماري، قارچي است كه شكل كامل آن بنام
عامل اين بيماري، قارچي است كه شكل كامل آن بنام
Cochliobolus miyabeanus
و شكل ناقصل آنHelminthosporium
oryzae Breda et Haan
علائم بيماري:
نشانه‌هاي بيماري روي كلئويتيل، برگها، غلاف برگ، گلوم‌ها و دانه ظاهر مي‌شود. روي
برگهاي اوليه، نقاط قهوه‌اي، كوچك و گرد ابتدا سر سوزني تشكيل شده كه بعداً وسعت
يافته و به شكل لكه‌هاي بيضي شكل يا گرد در مي‌آيند.
روي برگها و غلاف، لكه‌ها از لحاظ شكل و اندازه متغيرند و از نقاط كوچك قهوه‌اي و
گرد تا لكه‌هاي درشت به ابعاد 3-5/0× 14-1 ميلي‌متر مشاهده مي‌شوند كه در تمام سطح
برگ پراكنده است.
رنگ لكه‌هاي كوچك، قهوه‌اي تيره و لكه‌هاي بزرگتر در وسط رنگ پريده مي‌باشند كه در
اثر پيوستگي لكه‌ها ممكن است، قسمت عمده‌اي از برگ پژمرده و خشك شود. روي گلوم‌ها
لكه‌هاي سياه رنگ ظاهر شده كه ممكن است، تمام سطح آن را فرا گرفته و پوشش مخملي
قهوه‌اي تا سياه رنگي كه بار قارچ (كنيديوفورها و
كنيديهاي قارچ) مي‌باشد سطح آن را بپوشاند. در مورد اخير دانه‌ها چروكيده و تغيير
رنگ مي‌دهند و گاهي بذور آلوده سالم بنظر مي‌رسد.
اين بيماري در ايران ابتدا در 1335 بوسيله پتراك، روي بوته‌هاي برنج مزارع سواحل
بحر خزر گزارش شده است و بعداً در ساير نقاط برنجكاري ايران نيز مشاهده گرديده
است. اين بيماري انتشار جهاني داشته و در كليه كشورهايي كه اقدام به كشت برنج مي‌نمايند شيوع دارد.
مبارزه :
1-كاشت ارقام مقاوم به بيماري، عمده‌ترين راه كنترل اين بيماري مي‌باشد .
2-معدوم كردن بقاياي بوته‌هاي برنج آلوده و همچنين از بين بردن علفهاي هرزي كه
ممكن است ميزبان واسطه باشند در كاهش منابع آلودگي موثر است.
3-جلوگيري از جريان آب از مزارع آلوده به مزارع سالم كمك زيادي در كاهش خسارت
بيماري خواهد كرد.
4-بذور سالم براي كاشت استفاده گردد و ضد عفوني بذور آلوده بوسيله مواد شيميايي
مانند سولفات دو كوئيور، هيپوكلريت كلسيم، فرمل و فنول تا حدودي در كاهش بيماري
موثر است. قارچكش مانكوزب (Mancozeb) و با مخلوط بنوميل و تيرام به نسبت 5 در هزار براي اين منظور
مناسب مي‌باشند.
5-تيسدال (Tisdale) با فرو كردن بذور بمدت 16 ساعت در آب سرد و سپس به مدت 15 دقيقه
در آب گرم 54 درجه سانتيگراد براي ضد عفوني بذور نتيجه مثبت گرفت.
وجود بیماری در ایران برای اولین بار در تاریخ 22/۵/۷۶ از دهستان بندپی بابل با درجه آلودگی شدید گزارش گردید و سپس در سال 1377 در مزارع شهرستان آمل نیز مشاهده شد. در استان گیلان این بیماری برای اولین بار در تاریخ 19/۵/83 از روستای خمسر (حوزه مرکز خدمات شیخ محله) شهرستان صومعه سرا مشاهده شد و سپس در تاریخ 21/5/83 از روستای آبکنار انزلی نیز گزارش گردید. مشاهدات مزرعه ای در سال 138۶ و در مزارع آبکنار انزلی حاکی از آن است شیوع بیماری در بعضی مزارع زیاد بوده، اما به نظر می رسد برآورد خاصی از خسارت بیماری بعمل نیامده است.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )