دانشمندان هندی در تحقیقات خود نشان دادند که سموم آفت کش DNA افرادی را که در دراز مدت در تماس با این مواد قرار دارند خراب می کند و این مسئله تا حد چشمگیری خطر ابتلا به سرطانها را افزایش می دهد.
به گزارش خبرگزاری مهر، برخلاف اظهارات سخنگوی انجمن تجارت محصولاتکشاورزی هند مبنی بر اینکه هیچ دلیل علمی در خصوص ارتباط میان استفاده از سموم آفت کش و سرطان وجود ندارد، محققان دانشگاه "پاتیالا" در ایالت پنجاب هند در تحقیقات خود نشان دادند که سموم آفت کش DNA افرادی را که در دراز مدت در معرض این مواد قرار دارند خراب می کند و همین مسئله موجب می شود که خطر ابتلا به سرطان در این افراد تاحد قابل ملاحظه ای افزایش یابد.
این محققان با بررسی و کنترل گروهی از کشاورزان ایالت پنجاب در ماههای مختلف به این نتایج دست یافتند. براساس گزارش سایبرمد، دانشمندان در این تحقیق فرض کردند که مستقل از فاکتورهای دیگری چون سن، استعمال الکل و سیگار تغییرات بنیادی که در زنجیره ژنتیکی سلولهای این افراد ایجاد شده است نمی تواند تنها به دلیل استفاده از افشانه های سموم ضد آفت باشد. در حقیقت کشاورزان شرکت کننده در این تحقیق از افشانه های آفت کش تنها دو بار در هر فصل استفاده می کردند در حالی که بسیاری از آنها که با تغییرات DNA مواجه بودند برای مبارزه موثرتر با آفات گیاهی از این سموم به میزان بیشتری استفاده می کردند.
در یک مورد نیز که به استفاده از این سموم به میزان بسیار زیاد اقرار کرده بود بیماری سرطان مشاهده شد. این محققان ضمن هشدار به استفاده از سموم آفت کش به لزوم ضوابط جدید جهانی در مصرف این مواد تاکید و خاطرنشان کردند، این مواد از پتانسیل بالایی در آسیب رساندن به سلامتی برخوردارند.

 

 

● تاریخچه‌ی سم شناسی در طول تاریخ بعضی از بندپایان بعنوان دشمن انسان در جهت کاهش محصولاتکشاورزی و ناقل بیماری ها شناخته شده‎اند و انسان از بدو پیدایش و بویژه از آغاز متمدّن شدن، همواره بدنبال روش های مقابله با این دشمنان بوده است. در زمان های قدیم انسان از مواد طبیعی موجود مانند مواد معدنی و گیاهی برای مبارزه استفاده می‎نمود، لازم به ذکر است که تا قبل از شروع جنگ جهانی دوّم اکثر مواد شیمیایی استفاده شده بر علیه آفات از مواد معدنی چون آرسنیک و گوگرد بودند, و به طور همزمان، استفاده از گیاهانی همچون گل پیرتروم, نیکوتین و روتنون نیز مرسوم بود. دهة ۱۹۴۰ آغازی بود که در آن «انقلاب حشره‎کش ها» بوقوع پیوست.
در آن زمانی سم DDT در سطح وسیعی بعنوان حشره‎کش مورد استفاده قرار گرفت. خاصیت حشره‎کشی این ماده توسط Paul Muller در سال ۱۹۳۹ کشف شد و بخاطر این کشف و استفاده از آن در کنترل بسیاری از بیماری ها جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۴۸ را از آن خود ساخت و متعاقباً سم DDT در سطح وسیعتری تولید و مصرف گردید و تولید صنعتی سایر سموم نیز ادامه یافت.
با کشف سم DDT و استفاده از آن در از بین بردن حشرات, سازمان جهانی بهداشت این ماده را بنام (گلولة سحرآمیز) , نامید و ادعا نمود با در دست داشتن آن قادر به ریشه‎کنی بسیاری از بیماری ها و ازجمله بیماری مالاریا خواهد بود.که این موضوع با بروز مقاومت به سموم در حشرات با شکست مواجه شد.
● طبقه‎بندی سموم
سموم را بر اساس منشأ و مواد شیمیایی موجود می‎توان به گروه های زیر طبقه بندی نمود:
۱) سموم کلره (Organochlorine compounds)
این گروه از سموم در طیف وسیعی بر علیه آفات و حشرات موذی، مورد استفاده قرار گرفته است. از مهمترین سمومی که در این گروه قرار دارد می‎توان به سموم ذیل اشاره نمود : ددت, دیلدرین, BHC, دیکوفول, آلدرین, کلردان, هپتاکلر و اندوسولفان. از مهمترین خصوصیات این سموم می‎شود به پایداری طولانی آنها در محیط و طیف وسیع حشره‎کشی آنها اشاره نمود.
۲) سموم فسفره (Organophosphate insecticides)
حشره کش های فسفره مصنوعی، مولکول های آلی حاوی فسفر می‎باشند. همزمان با جنگ جهانی دوّم این گروه از سموم بعنوان گازهای جنگی توسط آلمانی‎ها سنتز شدند و سپس به خاصیت حشره‎کشی آنها پی برده شد. تا کنون بیش از ۱۰۰ ترکیب از این سموم به بازار آمده است و از راه های مختلف بر روی حشرات اثر می‎گذارند.
از مهمترین سموم در این گروه می‎توان به مالاتیون, پاراتیون, دیازینون, سیستوکس, متاسیستوکس, تمفوس, کلروپیروفوس متیل , پیریمیفوس متیل, فنتیون و فنیتروتیون اشاره نمود. خاصیت ابقایی این سموم در مقایسه با سموم کلره کمتر می‎باشد.
۳) کاربامات‎ها (Carbamates)
این گروه از سموم از نظر مکانیسم عمل بر روی حشرات شبیه سموم فسفره هستند. از مهمترین سمومی که در این گروه قرار دارند می‎توان کارباریل, پروپوکسور, فورادان آلدیکارپ را نام برد.
۴) سموم پایروتروئید (Pyrethroid insecticides)
این گروه از سموم نسل جدیدی از حشره‎کش ها را بوجود آورده است. منشاء این گروه از سموم از گل پیرتر بوده است که مبدأ آن ایران می‎باشد. از نظر ساختمان شیمیایی, استر یک اسید و الکل می‎باشند. در دهة ۱۹۵۰ این گروه بصورت مصنوعی سنتز شدند. اوّلین گروه از این سموم که به بازار عرضه شدند در مقابل نور سریعاً تجزیه می‎شدند. متعاقباً بر روی فرمول شیمیایی آنها کارهای فراوانی انجام پذیرفت و سمومی به بازار عرضه گردید که خاصیت ابقائی بیشتری در طبیعت داشتند. هم اکنون بیشترین استفاده را در کنترل حشرات خانگی و آفاتکشاورزی به خود اختصاص داده‎اند. مهمترین پایروتروئیدها عبارتند از : آلترین, بیوآلترین, رزمترین, بیورزمترین, پرمترین, سایفلوترین, دلتامترین, سایپرمترین, لمبداسیهالوترین و فنترین. هم‎اکنون سموم فوق را در کنترل ناقلین مالاریا به صورت های سمپاشی ابقایی داخل منازل, سمپاشی فضایی و استفاده از پشه‎بندهای آغشته به سموم، به کار می‎برند.
۵) سموم جدید
علاوه بر چهار گروه اصلی که قبلاً توضیح داده شد, هم اکنون انواع و اقسام سموم از گروه های مختلف به بازار عرضه شده است که مکانیسم عمل آنها ممکن است با گروه های قبلی متفاوت باشد. ازجمله می‎توان به Biopesticides اشاره نمود که از سم حاصل از باکتری Bacillus thuringiensis بر علیه آفات استفاده می‎شود. گروه دیگری بنام های تنظیم کننده رشد حشرات (ICR's) به بازار عرضه شده است که مکانیسم عمل آنها بر روی حشرات همانند هورمون های جلداندازی و جوانی حشرات است. از مهمترین نمونه‎های این گوه می‎توان به متوپرن و دیفلوبنزورون اشاره نمود. ترکیبات جلب کننده حشرات, ترکیبات دورکننده حشرات, عقیم کننده‎های شیمیایی و فرمون‎های حشرات نیز جهت کنترل به بازار عرضه شده‎اند که تا کنون مقدمات انجام طرح های تحقیقاتی خود را پشت سر می‎گذارند.
● مکانیسم عمل سموم بر روی حشرات (Mode of action of insecticides)
اکثر سموم، که در چهار گروه اصلی توضیح داده شد بر روی سلول و سیستم عصبی اثر می‎گذارند. (Cytotoxic and neurotoxic)، بطور کلی می‎توان گفت که سموم کلره و پایروتروئید از گروه Axonic هستند و بر روی کانال های یونی سیستم عصبی (K+ و Na+) اثر سوء داشته و باعث اختلالات در ورود و خروج این یون ها به داخل و خارج سیستم عصبی می‎شوند, سموم فسفره و کاربامات از گروهSynaptic بوده و بر روی آنزیم استیل کولین استراز، اثر می‎گذارند. لازم به توضیح است که براساس اطلاعات جدید، این قاعده کلی نبوده و ممکن است مکانیسم های اثر جدیدی نیز روی حشرات اعمال گردد.

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )