پرورش شتر مرغ : (سود يا زيان )

 

توجه انسان به بزرگترين پرنده ي روي كره ي زمين يعني شتر مرغ و محصولات آن تقريباً به 7500 سال پيش بر مي گردد . كه بعضي كشورها پرهاي آن را سمبل عدالت دانسته يا به عنوان بادبزن استفاده مي كردند . همين طور كه تخم هايش جهت مصارف دارويي ، يا به دليل اعتقاد به اين كه چربي شترمرغ داراي نيروي ويژه اي مي باشد ، به قيمت گزافي به فروش مي رفت . و از آنجايي كه چرم شتر مرغ اهميت زيادي پيدا كرد و گوشتي كه تمام ويژگي هاي كيفي مورد علاقه مشتريان خوش سليقه را داشت باعث جلوگيري از انقزاض شتر مرغها گرديد .

شتر مرغ همه چيز خوار بوده و با چشمان تيز بين و گردن بلند ، قادر به يافتن بي مهرگان كوچكي هستند كه جيره ي غذايي شان را تكميل مي نمايد . ولي در مزارعي كه كاملاً با جيره هاي آماده تغذيه مي شوند، درصد كمتري از وقتشان را صرف جستجو و خوردن وآشاميدن مي نمايند . مانند ساير دامها هزينه هاي غذا ، يكي از عمده ترين مخارج شتر مرغ را تشكيل مي دهد . با استفاده از قابليت شتر مرغ در مصرف غذاي فقير و متنوع مي توان تا حد زيادي از هزينه هاي پرورش كاست .

شترمرغ پرندگاني هستند كه كاربرد هاي زيادي دارند . ازجمله چرم ، پوست ، گوشت ، تخم و پرها . چرم آنها به عنوان با ارزش ترين محصول اين حيوان است كه قابل قياس با چرم تمساح و فيل مي باشد . چرم آن نرم و با دوام بوده و نسبت به چرم تمساح از مقاومت بيشتري در برابر آب برخوردار مي باشد . و به دليل اهلي بودن اين پرنده از نظر قوانين بين المللي ، منع قانوني ندارد . ارزش چرم بستگي به نوع قرار گرفتن فوليكول هاي پر موجود در پشت و سينه ي آن است. هر قدر اين فوليكول ها واضح تر و فشرده تر باشند ، پوست از ارزش بيشتري برخوردار مي گردد . چرم بدلي با واقعي به راحتي قابل تشخيص است (تست خراش) .

گوشت شتر مرغ ترد بوده و به سهولت از هم جدا مي شود . يكي از كم چربي ترين نوع گوشت قرمز مي باشد . پايين بودن كلسترول و بالا بودن پروتئين وواكنش مطلوب نسبت به ادويه جات از خصوصيات گوشت اين پرنده است .

پر اين پرنده جهت تزئين لباسها ، دكوراسيون يا گرد گير (به علت خواص الكتراستاتيك ) مورد استفاده قرار مي گيرد .

تخم شترمرغ هم درصورت نطفه دار بودن از ارزش بالاي اقتصادي برخوردار است حتي تخم هاي بدون نطفه جهت مصارف خانگي به كار مي رود . از پوست تخم براي نقاشي يا حكاكي يا به عنوان چراغهاي مد روز ، جامها و اشياي شبيه به اين استفاده كرد .

پرورش شتر مرغ از جنبه هاي اقتصادي اهميت زيادي دارد كه آنهم بستگي به عملكرد گله ، هزينه هاي مصرفي ، موقعيت بازار و بهاي محصولاتي مانند گوشت ، پوست و غيره دارد . يك شتر مرغ ساده در سال ، حدود 100 – 30 عدد تخم گذاشته كه نزديك بخ 90 – 30 درصد آن بارور بوده و از تخم هاي نطفه دار جوجه گيري مي شود و ميزان بقاياي جوجه ها (سه ماهگي ) تا 90 درصد مي رسد .

علاقه روبه رشد كشاورزان و همين طور شناخت ارزش گوشت ، روغن ، پر ، چرم و ... بين مصرف كنندگان و عادت پذير بودن آن باعث افزايش نرخ مولد شده است . شتر مرغ تحت شرايط متغير بياباني با روش هاي مختلف ، درجه حرارت بدن خود را حفظ مي كند به طوري كه در هواي سرد را نهاي خود را با بال ها يش مي پوشاند و در هواي گرم با بهم زدن بالها ايجاد نسيم ملايمي مي كند . به اين ترتيب تشر مرغ قادر است تا 56 درجه ي سانتي گراد را بدون استرس تحمل كند . اساساً شتر مرغ ها مناطق نيمه خشك همراه با علف زارهاي كوتاه را نسبت به مناطق مرطوب و باراني با علف زارهاي متراكم ترجيح مي دهند . و اين نيز دليل باعث روند رو به رشد پرورش اين يرنده شده است.

سرمايه مورد نياز اوليه كه بستگي به وجود ساختمان ، تعداد پرنده و نوع مديريت (متمركز يا نيمه متمركز) دارد نسبتاً بالا بوده اما فايده آن اين است كه اين پرنده سريعاً به توليد و سوددهي مي رسد . تازه واردين كه قصد پرورش شتر مرغ را دارند نبايستي در هنگام مواجه شدن با قيمت هاي گزاف پرندگان دچار تزلزل گردند. موفقيت هاي دراز مدت در اين رشته بستگي به بهره برداري صحيح از پتانسيل بازار شتر مرغ دارد . هرچند نگه داري اين پرنده ها به صرفه مي باشد اما افرادي كه قصد پرورش شتر مرغ دارند بايستي قبل از اقدام به اين كار ، آگاهي كامل داشته وفرض را بر آن گذارند كه اين وضعيت فروش مداوم با قيمت هاي حاضر در مورد پرندگان مولد ( به عنوان تنها درآمد قابل برگشت سرمايه در ميان مدت تا طولاني مدت ) صرفاً يك امر نظري است . بايد در نظر داشت مي توان شتر مرغ را به عنوان يك كار جنبي و پاره وقت انجام داد و بايد توجه كامل پرورش دهنده را داشته باشد . به نظر مي رسد درآينده به تدريج گوشت شتر مرغ جايگزين انواع گوشتهاي سنتي شود . از آن جا كه هيچ محدوديتي مذهبي يا قانوني خاص براي مصرف آن وجود ندارد و با توجه به درصد پايين چربي و كلسترول ، ترد بودن و بالا بودن ميزان پروتئين ، ميتوان به صورت فرآورده هاي گوشتي متعدد مصرف گردد .

اما نكات فني پرورش شتر مرغ هنوز كاملاً حل نشده و احمتمال شكست هايي هم وجود دارد . پرورش شتر مرغ صنعت جديدي است براي بسياري از نوآوران صنعت پرورش دام و طيور گام نهادن در اين حرفه مي تواند با تنوع و خطرات خاص توام باشد . اطلاعات كافي از احتياجات اين پرنده و بازار يابي محصول آن بسيار مهم مي باشد . با نگاهي به گذشته در مي يابيم كه هجوم بدون برنامه ريزي كلان در بخشي از صنعت ، نه تنها سودي براي سرمايه گذاران واقتصاد كشور نداشته بلكه سرمايه گذاران و دستگاههاي اجرايي را نيز بعد از مدتي دچار مشكل كرده در واقع مشكلي بر مشكلات قبلي افزوده است . ورود بيماريهاي ناشناخته و خطرناك ، آشنا نبودن با بيماريهاي شتر مرغ ، انجام نشدن مطالعات و بررسي درست از مديريت شتر مرغ ، نداشتن كشتارگاه و كارخانه هاي چرم سازي استاندارد ، نبودن تجربه لازم در عمل آوري چرم ، فاصله داشتن از بازار داخلي و رعايت استانداردهاي جهاني همگي دليل بر احتياط لازم جهت پرورش اين پرنده مي باشد .

 

 

منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )