اصول آبیاری در کشاورزی
اصول آبیاری در کشاورزی
برنامه ريزي آبياري يک عمليات مديريتي است که براي تعيين زمان آبياري و مقدار آبي که در هر آبياري بايد بکار برده شود استفاده مي شود. به عبارت ديگر هدف برنامه ريزي آبياري، مشخص کردن مقدار دقيق آب مورد استفاده در مزرعه و زمان بندي دقيق کاربرد آن مي باشد. زمان بندي دقيق آبياري را مي توان با اندازه گيري نگهداشت رطوبت خاک انجام داد. در اکثر روشهاي برنامه ريزي آبياري، پايش رطوبت خاک اساسي ترين عملي است که انجام مي شود. برنامه ريزي موثر نياز به آگاهي از پارامترهاي زير دارد:
ظرفيت نگهداشت رطوبت خاک، نگهداشت رطوبت قابل دسترس در هر زمان، آب مصرفي گياه يا تبخير و تعرق، حساسيت گياه به تنشهاي رطوبتي در هر مرحله از رشد، آبياري يا باران موثر دريافت شده، قابليت دسترسي به منابع آب و زمان لازم براي آبياري هر مزرعه.
تصميم براي انجام آبياري به برآورد وضعيت رطوبتي خاک و گياه و شاخصها و استراتژي هاي مورد نظر بستگي دارد.
برنامه ريزي آبياري بهينه بر اساس اندازه گيري يا تخمين نگهداشت رطوبت خاک و نياز آبي گياه، يکي از بهترين عملياتهاي مديريتي براي مديريت آبياري است.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
مزاياي برنامه ريزي آبياري
1- کشاورز را قادر مي سازد ضمن برنامه ريزي تناوب آبياري در ميان مزارع مختلف تنش آبي گياه را به حداقل رسانده و عملکرد را حداکثر کند.
2- با کاهش آبياري از هزينه هاي آب و نيروي انساني کاسته شده و در نتيجه آن حداکثر استفاده از ذخيره رطوبت خاک به عمل مي آيد.
3- رواناب سطحي و نشت عمقي کاسته شده و در نتيجه هزينه کود کاهش مي يابد.
4- عملکرد محصول و کيفيت آن و در نتيجه درآمد خالص افزايش مي يابد.
5- مشکلات غرقابي کم شده و بواسطه آن لزوم زهکشي کاهش مي يابد.
6- برنامه ريزي آبياري با تنظيم آبشويي در کنترل مشکلات ناحيه ريشه گياه کمک مي کند.
7- از آب ذخيره شده در نتيجه برنامه ريزي آبياري، مي توان در آبياري گياهان کم ارزش، که در طول مدت کم آبي نمي توان آبياري کرد، استفاده نمود که سبب افزايش درآمدهاي جانبي مي شود.
8- کاهش اثرات سوء زيست محيطي در نتيجه کنترل آبشويي و رواناب سطحي.
معيارهاي آبياري و برنامه ريزي آبياري
معيارهاي آبياري، شاخصهايي هستند که براي تعيين نياز به آبياري استفاده مي شوند. شاخص آبياري که بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد نگهداشت رطوبت خاک و تنش رطوبتي خاک مي باشد. تصميم گيري نهايي به شاخصهاي آبياري، استراتژي و اهداف آبياري بستگي دارد. آبيارها بايد هدف را تعريف نموده و بر اساس آن معيارهاي آبياري و استراتژي را انتخاب نمايند. ظرفيت رطوبت خاک براي شروع آبياري به استراتژي ها و اهداف زارع بستگي دارد. بعنوان مثال اگر هدف به حداکثر رساندن عملکرد باشد بايد به گونه آبياري شود که رطوبت خاک همواره بالاتر از حد بحراني باشد. حد بحرانی معرف مقدار رطوبت خاک است که شرایط خشکتر از آن، ممکن است سبب کاهش عملکرد نسبت به حداکثر توان توليد گردد.
مقدار آب مورد استفاده نيز به استراتژي هاي زارع بستگي دارد. بعنوان مثال زارع مي تواند رطوبت خاک را تا حد ظرفيت زراعي يا کمتر از آن پر نمايد. اگر امکان وقوع بارندگي نباشد و آبيار بخواهد دور آبياري را بيشتر کند بهتر است خاک را تا حد ظرفيت زراعي آبياري نمايد. اگر امکان وقوع بارندگي باشد منطقي نيست که خاک را تا حد ظرفيت زراعي آبياري کند و فضايي براي باران نگه ندارد. اگر هدف زارع به حداکثر رساندن بازده خالص باشد، لازم است که معيارهاي از قبیل درآمد خالص مورد توجه قرار گيرد.
اهميت برنامه ريزي آبياري در اين است که آبيار را قادر مي سازد تا مقدار دقيق آب را براي تامين هدف خويش بکار گيرد که اين سبب افزايش راندمان آبياري مي شود. فاکتور اساسي براي رسيدن به اين مهم، اندازه گيري دقيق حجم آب استفاده شده يا عمق آب مصرف شده مي باشد. زارع بدون آگاهي از اينکه چه مقدار آب بکار رفته است نمي تواند آب را براي به حداکثر رساندن راندمان مديريت کند. لازم به ذکر است که توزيع يکنواخت آب در سراسر مزرعه براي دستيابي به حداکثر منافع از برنامه ريزي و مديريت آبياري بسيار مهم مي باشد. کاربرد صحيح آب، از پر آبياري(آبیاری بیشتر از حد مورد نیاز) و کم آبياري(آبياري کمتر از حد موردنياز) جلوگيري مي کند.
پر آبياري سبب اتلاف آب، انرژي و نيروي انساني، شستشوي مواد غذايي از ناحيه ريشه گياه و دور شدن آن از دسترس گياه، کاهش تهويه خاک و در نتيجه کاهش عملکرد گياه مي شود. کم آبياري نيز با وارد نمودن تنش به گياه سبب کاهش عملکرد مي شود.
تاثير آبياري بر رشد گياهان : كم آبي در گياهان به صورت علايمي مانند توقف رشد , كوچكتر شدن برگ , كوتاه شدن فاصله ميان گره ها , بد شكل شدن برگ ها , سوختگي حاشيه برگ ها و ريزش برگ در گياهان حساس به ريزش برگ مشاهده مي شود . علايم كمبود آب در گل داوودي شامل تيره شدن برگ ها و در بگونيا به صورت خاكستري شدن برگ ها ديده مي شود.
پر آبي به صورت علايمي مانند افزايش ارتفاع گياه , آبدار شدن ساقه و نرم و شكننده شدن و گاهي پژمردگي و مرگ گياه (در معرض نور ) , كاهش اكسيژن و صدمه به ريشه و عدم جذب آب و مواد غذايي و در نهايت پژمردگي و توقف رشد نمايان مي شود . پر آبي به معني مصرف بيش از حد آب در هر دور آبياري نيست بلكه نشان دهنده تكرار دفعات استفاده از آب است . در زمستان گياهان در مدت طولاني در معرض آب و هواي ابري هستند و معمولا يك يا دو روز در معرض هواي آفتابي قرار مي گيرند . گياهاني كه به نور كم عادت كرده اند نمي توانند به سرعت به شدت نور زياد پاسخ دهند در نتيجه مقدار آب كمي كه از طريق ريشه ها جذب مي شود نمي تواند مقدار آب از دست رفته از طريق تعرق را جبران نمايد و پژمردگي اتفاق مي افتد در اين حالت ممكن است تصور شود كه گياه به آبياري نياز دارد ولي آبياري مشكل را حادتر مي كند . كندن خاك نشان مي دهد كه خاك مرطوب اما سرد است . پس سرما عامل اصلي است و ريشه ها نمي توانند آب جذب كنند .
زمان آبياري : مديريت آبياري عامل اصلي در موفقيت كشت است . نياز هاي رطوبتي گياه با مرحله رشد فرق مي كند و داننهال نسبت به گياه بالغ به آب كمتري نياز دارد . فصل سال بر ميزان آب مورد نياز موثر است . ميزان نياز آبي در تابستان بيشتر از زمستان است . نوع بستر رشد به كار رفته , سيستم حرارتي , نوع گلدان و نوع محصول نيز بر ميزان نياز آبي موثر است . بهترين روش براي راهنمايي كشاورز براي آبياري استفاده از تجربيات سال هاي گذشته است كه چه مقدار آب مصرف شده و واكنش گياه به آن چگونه بوده است . ساده ترين روش استفاده از تانسيومتر است .
بايد در زمان مناسب زمين يا گلدان را به خوبي آبياري كرد . آبياري ناقص (مثلا اگر نصف آب مورد نياز داده شود) باعث مي شود فقط نيمه بالايي سطح خاك خيس شده و نيمه ديگر آن خشگ باقي بماند و گياه زود تر از موعد مقرر نياز آبياري مجدد پيدا مي كند . و تكرار اين عمل باعث صدمه به ريشه واز بين رفتن آن مي شود . مقدار آب خارجي از گلدان بايد حدود 15 – 10 درصد آب داده شده به گلدان باشد تا باعث شستشوي املاح از خاك و جلوگيري از تجمع آن شود .
به طور كلي هر متر مربع بستر كشت به عمق 1 سانتي متر به 1/1 ليتر آب و هر متر مربع كاشت با 18 سانتي متر عمق به 20 ليتر آب نياز دارد .
PHآب آبياري : بهترينPH بين 5/5 تا 7 متغير است . خاك اره نرم و ظروف تورب يا پيت باعث كاهش PH آب و اسيدي شدن آن مي شود .
سيستم هاي آبياري : در گلخانه ها روش هاي مختلفي جهت آبياري گياهان مورد استفاده قرار مي گيرد كه مهمترين آن ها به اختصار شرح داده مي شود .
آبياري دستي :آبياري دستي ابتدايي ترين و متداول ترين روش است . از معايب آن مي توان به زياد شدن هزينه كارگري . اتلاف وقت , شسته شدن خاك و پاشيدن گل روي شاخساره گياهان اشاره نمود . در اين روش بايد تمام گلخانه را لوله كشي كرد و شير هاي آب در دو طرف سطح زمين انجام شود چون فشار آب موجب شسته شدن سطح خاك و فشردگي آن مي شود . با استفاده از سر شيلنگ فشار آب كاهش مي يابد .
آبياري قطره اي : در اين روش آبياري از لوله پلاستيكي و پلي وينيل كلريد استفاده مي شود (لوله نوع دوم نيازي به قيم نداشته و لنگر نمي اندازد) . بسته به دما , نوع خاك و گياه حدود يك ليتر آب در متر مربع لازم است . از مزاياي اين روش مي توان به شسته شدن نمك خاك , صرفه جويي در آب از طريق پخش مستقيم آب در اطراف ريشه و تسهيل كوددهي اشاره كرد .
آبياري مه افشاني يا ميست :در اين روش پخش آب به صورت قطرات ريز در محيط كشت برخي از گياهان زينتي و قلمه ها صورت مي گيرد . پخش متناوب آب باعث كاهش دما و افزايش رطوبت در اطراف قلمه ها و در نهايت پايين آمدن تبخير و تعرق مي شود .
آبياري زير زميني : در اين روش با خاصيت كاپيلاريته آب بيشتري در دسترس گياهان قرار مي گيرد . در روش كشت مستقيم گياه , در قسمت تحتاني يك لوله سفال به شكل 8 قرار داده مي شود . كف بستر مقداري سنگريزه ريخته و به آن خاك اضافه مي كنند و سپس گياهان را داخل آن مي كارند . در بهار و تابستان و اوايل پاييز با غرقاب كردن بستر آبياري انجام مي گيرد و مازاد آب خارج مي شود . روش هاي ديگر آبياري بستر كشت گياهان گلخانه ي از روش هاي ذيل نيز استفاده مي شود : آبياري باراني , آبياري ثقلي(ميكرودريپ), آبياري نوراني, مه پاشي ديناميكي.
محدوديت منابع آب در كشور ضرورت و اهميت توجه به بحث صرفه جويي و كاهش تلفات و ضايعات آب در كشور را مشخص مي نمايد. علاوه بر تمهيدات فني كه مي توان در مرحله توليد (سيستم آبياري) به منظور صرفه جويي در مصرف آب اعمال نمود، بر اساس مباحث مطرح شده، گزينه كاهش ضايعات محصولات كشاورزي نيز يكي از راههاي عملي، كم هزينه و موثر و در عين حال كم مخاطره نسبت به گزينه آب مجازي در اين زمينه مي باشد. به هر حال اين امر نياز به سرمايه گذاري و امور زيربنايي در مواردي نظير توسعه صنايع تبديلي و ارتقاء تكنولوژي مسائل پس از برداشت محصولات زراعي و باغي دارد.
با توجه به برنامه هاي اخير وزارت جهاد كشاورزي در زمينه توسعه سطح زير كشت و خودكفايي در محصولات غذايي استراتژيك نظير گندم، برنج، ذرت، دانه هاي روغني، و شكر، تحقق اين اهداف نيازمند منابع اضافي آب مي باشد كه اين مقدار آب به راحتي از طريق كاهش ضايعات محصولات كشاورزي قابل تامين مي باشد.
انتخاب گزينه واردات آب مجازي به كشور نياز به بررسيهاي همه جانبه و عميق داشته و محصولات هدف و مورد نظر در اين استراتژي بايد مشخص گردند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
چند واژه فارسی-انگلیسی آبیاری بارانی -Sprinkler irrigation: از کتاب آبیاری بارانی-ملوین کی-ترجمهسید محمد حسینی ابریشمی و دکتر امین علیزاده
این واژه ها توسط وب لاگ مرکز تخصصی مقالات کشاورزی بنام کشاورز تنها گرد آوری شده
آب بند(هوابند) Seal
آبپاش Sprinker
آبیاری Irrigation
آبیاری بارانی Sprinker irrigation
آبیاری سطحی Surface flooding
آبپاشهای چرخشی Rotary spinkers
فصل آبیاری Irrigation season
شیلنگ Hose
راندمان – کارایی Efficiency
لوله Pipe
فشار Pressure
مکش Suction
پمپ(تلمبه) Pump
هواگیری Priming
شیر یکطرفه Reflux vavle
شیر قطع کن Shut-off valve
شیر فلکه Valve
دبی Discharge
دبی متر(دبی سنج) Discharge(flow)metter
بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم به منظور بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم رقم سبلان، آزمايشي از سال زراعي 79-1378 در ايستگاه تحقيقات کشاورزي ديم مراغه به مدت سه سال در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي و به صورت اسپليت پلات به سه تکرار انجام گرديد. مقادير مختلف آبياري به عنوان عامل اصلي و سطوح مختلف نيتروژن به عنوان فاکتور فرعي در نظر گرفته شد. عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه اندازه گيري و برآورد گرديد. نتايج سه سال تحقيق نشان داد که عملکرد دانه با تمام صفات همبستگي مثبت و معني دار دارد (P?0.01). اثر آبياري روي تمام صفات مورد مطالعه معني دار و نيتروژن به جز بر روي تعداد دانه در سنبله روي بقيه صفات اثر معني داري داشت (P?0.01). تيمار 33 درصد آبياري تکميلي کامل با کاربرد 95 ميلي متر آب آبياري، افزايش عملکردي به ميزان 1.663 تن در هکتار نسبت به شرايط ديم داشت که همراه با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص داراي کارآيي مصرف آب بيشتري نسبت به بقيه سطوح آبياري بود، به نحوي که به ازاي هر ميلي متر آب مصرفي 30 کيلوگرم، دانه توليد شد. با افزايش ميزان نيتروژن از 60 کيلوگرم در هکتار به سطوح بالاتر، تفاوت معني داري در عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه مشاهده نشد. لذا براي گندم ديم حداقل مصرف آب (با تاکيد بر آبياري به موقع زمان کاشت که منجر به سبز کامل پاييزه شود) توام با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص وضعيت مطلوب به شمار مي رود.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
مقدمه
با توجه به ميزان رشد جمعيت، لازم است که توليد غذاي کشاورزي براي 50 سال آينده، جهت حفظ تراز فعلي توليد غذا براي هر نفر، حدود 50 درصد افزايش يابد. آبياري باید نقشی حياتي را در اين افزايش ايفا نمايد. با توجه به اينکه هم اکنون در اغلب کشورهاي در حال توسعه تقريبا کل منابع آب مورد بهره برداري قرار مي گيرد، کشاورزي فارياب در آينده به ناچار بايد آب را با راندمان بيشتري مصرف نمايد. همچنين با توجه به رقابتي شدن استفاده از منابع آب توسط بخشهاي مختلف و با در نظر گرفتن اين نکته که بخش کشاورزي به عنوان بزرگترين مصرف کننده آب مطرح مي باشد، اين بخش بايد راهکارهاي مختلف افزايش بهره وري آب، بخصوص راهکارهاي مديريتي، را مورد آزمايش قرار دهد تا در آينده نه چندان دور براي تامين نياز غذايي دچار مشکل نشود. يکي از مهمترين راهکارهاي مديريتي برنامه ريزي آبياري مي باشد.برنامه ريزي آبياري يک عمليات مديريتي است که براي تعيين زمان آبياري و مقدار آبي که در هر آبياري بايد بکار برده شود استفاده مي شود. به عبارت ديگر هدف برنامه ريزي آبياري، مشخص کردن مقدار دقيق آب مورد استفاده در مزرعه و زمان بندي دقيق کاربرد آن مي باشد. زمان بندي دقيق آبياري را مي توان با اندازه گيري نگهداشت رطوبت خاک انجام داد. در اکثر روشهاي برنامه ريزي آبياري، پايش رطوبت خاک اساسي ترين عملي است که انجام مي شود. برنامه ريزي موثر نياز به آگاهي از پارامترهاي زير دارد:
ظرفيت نگهداشت رطوبت خاک، نگهداشت رطوبت قابل دسترس در هر زمان، آب مصرفي گياه يا تبخير و تعرق، حساسيت گياه به تنشهاي رطوبتي در هر مرحله از رشد، آبياري يا باران موثر دريافت شده، قابليت دسترسي به منابع آب و زمان لازم براي آبياري هر مزرعه.
تصميم براي انجام آبياري به برآورد وضعيت رطوبتي خاک و گياه و شاخصها و استراتژي هاي مورد نظر بستگي دارد.
برنامه ريزي آبياري بهينه بر اساس اندازه گيري يا تخمين نگهداشت رطوبت خاک و نياز آبي گياه، يکي از بهترين عملياتهاي مديريتي براي مديريت آبياري است.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
مزاياي برنامه ريزي آبياري
1- کشاورز را قادر مي سازد ضمن برنامه ريزي تناوب آبياري در ميان مزارع مختلف تنش آبي گياه را به حداقل رسانده و عملکرد را حداکثر کند.
2- با کاهش آبياري از هزينه هاي آب و نيروي انساني کاسته شده و در نتيجه آن حداکثر استفاده از ذخيره رطوبت خاک به عمل مي آيد.
3- رواناب سطحي و نشت عمقي کاسته شده و در نتيجه هزينه کود کاهش مي يابد.
4- عملکرد محصول و کيفيت آن و در نتيجه درآمد خالص افزايش مي يابد.
5- مشکلات غرقابي کم شده و بواسطه آن لزوم زهکشي کاهش مي يابد.
6- برنامه ريزي آبياري با تنظيم آبشويي در کنترل مشکلات ناحيه ريشه گياه کمک مي کند.
7- از آب ذخيره شده در نتيجه برنامه ريزي آبياري، مي توان در آبياري گياهان کم ارزش، که در طول مدت کم آبي نمي توان آبياري کرد، استفاده نمود که سبب افزايش درآمدهاي جانبي مي شود.
8- کاهش اثرات سوء زيست محيطي در نتيجه کنترل آبشويي و رواناب سطحي.
معيارهاي آبياري و برنامه ريزي آبياري
معيارهاي آبياري، شاخصهايي هستند که براي تعيين نياز به آبياري استفاده مي شوند. شاخص آبياري که بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد نگهداشت رطوبت خاک و تنش رطوبتي خاک مي باشد. تصميم گيري نهايي به شاخصهاي آبياري، استراتژي و اهداف آبياري بستگي دارد. آبيارها بايد هدف را تعريف نموده و بر اساس آن معيارهاي آبياري و استراتژي را انتخاب نمايند. ظرفيت رطوبت خاک براي شروع آبياري به استراتژي ها و اهداف زارع بستگي دارد. بعنوان مثال اگر هدف به حداکثر رساندن عملکرد باشد بايد به گونه آبياري شود که رطوبت خاک همواره بالاتر از حد بحراني باشد. حد بحرانی معرف مقدار رطوبت خاک است که شرایط خشکتر از آن، ممکن است سبب کاهش عملکرد نسبت به حداکثر توان توليد گردد.
مقدار آب مورد استفاده نيز به استراتژي هاي زارع بستگي دارد. بعنوان مثال زارع مي تواند رطوبت خاک را تا حد ظرفيت زراعي يا کمتر از آن پر نمايد. اگر امکان وقوع بارندگي نباشد و آبيار بخواهد دور آبياري را بيشتر کند بهتر است خاک را تا حد ظرفيت زراعي آبياري نمايد. اگر امکان وقوع بارندگي باشد منطقي نيست که خاک را تا حد ظرفيت زراعي آبياري کند و فضايي براي باران نگه ندارد. اگر هدف زارع به حداکثر رساندن بازده خالص باشد، لازم است که معيارهاي از قبیل درآمد خالص مورد توجه قرار گيرد.
اهميت برنامه ريزي آبياري در اين است که آبيار را قادر مي سازد تا مقدار دقيق آب را براي تامين هدف خويش بکار گيرد که اين سبب افزايش راندمان آبياري مي شود. فاکتور اساسي براي رسيدن به اين مهم، اندازه گيري دقيق حجم آب استفاده شده يا عمق آب مصرف شده مي باشد. زارع بدون آگاهي از اينکه چه مقدار آب بکار رفته است نمي تواند آب را براي به حداکثر رساندن راندمان مديريت کند. لازم به ذکر است که توزيع يکنواخت آب در سراسر مزرعه براي دستيابي به حداکثر منافع از برنامه ريزي و مديريت آبياري بسيار مهم مي باشد. کاربرد صحيح آب، از پر آبياري(آبیاری بیشتر از حد مورد نیاز) و کم آبياري(آبياري کمتر از حد موردنياز) جلوگيري مي کند.
پر آبياري سبب اتلاف آب، انرژي و نيروي انساني، شستشوي مواد غذايي از ناحيه ريشه گياه و دور شدن آن از دسترس گياه، کاهش تهويه خاک و در نتيجه کاهش عملکرد گياه مي شود. کم آبياري نيز با وارد نمودن تنش به گياه سبب کاهش عملکرد مي شود.
تاثير آبياري بر رشد گياهان : كم آبي در گياهان به صورت علايمي مانند توقف رشد , كوچكتر شدن برگ , كوتاه شدن فاصله ميان گره ها , بد شكل شدن برگ ها , سوختگي حاشيه برگ ها و ريزش برگ در گياهان حساس به ريزش برگ مشاهده مي شود . علايم كمبود آب در گل داوودي شامل تيره شدن برگ ها و در بگونيا به صورت خاكستري شدن برگ ها ديده مي شود.
پر آبي به صورت علايمي مانند افزايش ارتفاع گياه , آبدار شدن ساقه و نرم و شكننده شدن و گاهي پژمردگي و مرگ گياه (در معرض نور ) , كاهش اكسيژن و صدمه به ريشه و عدم جذب آب و مواد غذايي و در نهايت پژمردگي و توقف رشد نمايان مي شود . پر آبي به معني مصرف بيش از حد آب در هر دور آبياري نيست بلكه نشان دهنده تكرار دفعات استفاده از آب است . در زمستان گياهان در مدت طولاني در معرض آب و هواي ابري هستند و معمولا يك يا دو روز در معرض هواي آفتابي قرار مي گيرند . گياهاني كه به نور كم عادت كرده اند نمي توانند به سرعت به شدت نور زياد پاسخ دهند در نتيجه مقدار آب كمي كه از طريق ريشه ها جذب مي شود نمي تواند مقدار آب از دست رفته از طريق تعرق را جبران نمايد و پژمردگي اتفاق مي افتد در اين حالت ممكن است تصور شود كه گياه به آبياري نياز دارد ولي آبياري مشكل را حادتر مي كند . كندن خاك نشان مي دهد كه خاك مرطوب اما سرد است . پس سرما عامل اصلي است و ريشه ها نمي توانند آب جذب كنند .
زمان آبياري : مديريت آبياري عامل اصلي در موفقيت كشت است . نياز هاي رطوبتي گياه با مرحله رشد فرق مي كند و داننهال نسبت به گياه بالغ به آب كمتري نياز دارد . فصل سال بر ميزان آب مورد نياز موثر است . ميزان نياز آبي در تابستان بيشتر از زمستان است . نوع بستر رشد به كار رفته , سيستم حرارتي , نوع گلدان و نوع محصول نيز بر ميزان نياز آبي موثر است . بهترين روش براي راهنمايي كشاورز براي آبياري استفاده از تجربيات سال هاي گذشته است كه چه مقدار آب مصرف شده و واكنش گياه به آن چگونه بوده است . ساده ترين روش استفاده از تانسيومتر است .
بايد در زمان مناسب زمين يا گلدان را به خوبي آبياري كرد . آبياري ناقص (مثلا اگر نصف آب مورد نياز داده شود) باعث مي شود فقط نيمه بالايي سطح خاك خيس شده و نيمه ديگر آن خشگ باقي بماند و گياه زود تر از موعد مقرر نياز آبياري مجدد پيدا مي كند . و تكرار اين عمل باعث صدمه به ريشه واز بين رفتن آن مي شود . مقدار آب خارجي از گلدان بايد حدود 15 – 10 درصد آب داده شده به گلدان باشد تا باعث شستشوي املاح از خاك و جلوگيري از تجمع آن شود .
به طور كلي هر متر مربع بستر كشت به عمق 1 سانتي متر به 1/1 ليتر آب و هر متر مربع كاشت با 18 سانتي متر عمق به 20 ليتر آب نياز دارد .
PHآب آبياري : بهترينPH بين 5/5 تا 7 متغير است . خاك اره نرم و ظروف تورب يا پيت باعث كاهش PH آب و اسيدي شدن آن مي شود .
سيستم هاي آبياري : در گلخانه ها روش هاي مختلفي جهت آبياري گياهان مورد استفاده قرار مي گيرد كه مهمترين آن ها به اختصار شرح داده مي شود .
آبياري دستي :آبياري دستي ابتدايي ترين و متداول ترين روش است . از معايب آن مي توان به زياد شدن هزينه كارگري . اتلاف وقت , شسته شدن خاك و پاشيدن گل روي شاخساره گياهان اشاره نمود . در اين روش بايد تمام گلخانه را لوله كشي كرد و شير هاي آب در دو طرف سطح زمين انجام شود چون فشار آب موجب شسته شدن سطح خاك و فشردگي آن مي شود . با استفاده از سر شيلنگ فشار آب كاهش مي يابد .
آبياري قطره اي : در اين روش آبياري از لوله پلاستيكي و پلي وينيل كلريد استفاده مي شود (لوله نوع دوم نيازي به قيم نداشته و لنگر نمي اندازد) . بسته به دما , نوع خاك و گياه حدود يك ليتر آب در متر مربع لازم است . از مزاياي اين روش مي توان به شسته شدن نمك خاك , صرفه جويي در آب از طريق پخش مستقيم آب در اطراف ريشه و تسهيل كوددهي اشاره كرد .
آبياري مه افشاني يا ميست :در اين روش پخش آب به صورت قطرات ريز در محيط كشت برخي از گياهان زينتي و قلمه ها صورت مي گيرد . پخش متناوب آب باعث كاهش دما و افزايش رطوبت در اطراف قلمه ها و در نهايت پايين آمدن تبخير و تعرق مي شود .
آبياري زير زميني : در اين روش با خاصيت كاپيلاريته آب بيشتري در دسترس گياهان قرار مي گيرد . در روش كشت مستقيم گياه , در قسمت تحتاني يك لوله سفال به شكل 8 قرار داده مي شود . كف بستر مقداري سنگريزه ريخته و به آن خاك اضافه مي كنند و سپس گياهان را داخل آن مي كارند . در بهار و تابستان و اوايل پاييز با غرقاب كردن بستر آبياري انجام مي گيرد و مازاد آب خارج مي شود . روش هاي ديگر آبياري بستر كشت گياهان گلخانه ي از روش هاي ذيل نيز استفاده مي شود : آبياري باراني , آبياري ثقلي(ميكرودريپ), آبياري نوراني, مه پاشي ديناميكي.
محدوديت منابع آب در كشور ضرورت و اهميت توجه به بحث صرفه جويي و كاهش تلفات و ضايعات آب در كشور را مشخص مي نمايد. علاوه بر تمهيدات فني كه مي توان در مرحله توليد (سيستم آبياري) به منظور صرفه جويي در مصرف آب اعمال نمود، بر اساس مباحث مطرح شده، گزينه كاهش ضايعات محصولات كشاورزي نيز يكي از راههاي عملي، كم هزينه و موثر و در عين حال كم مخاطره نسبت به گزينه آب مجازي در اين زمينه مي باشد. به هر حال اين امر نياز به سرمايه گذاري و امور زيربنايي در مواردي نظير توسعه صنايع تبديلي و ارتقاء تكنولوژي مسائل پس از برداشت محصولات زراعي و باغي دارد.
با توجه به برنامه هاي اخير وزارت جهاد كشاورزي در زمينه توسعه سطح زير كشت و خودكفايي در محصولات غذايي استراتژيك نظير گندم، برنج، ذرت، دانه هاي روغني، و شكر، تحقق اين اهداف نيازمند منابع اضافي آب مي باشد كه اين مقدار آب به راحتي از طريق كاهش ضايعات محصولات كشاورزي قابل تامين مي باشد.
انتخاب گزينه واردات آب مجازي به كشور نياز به بررسيهاي همه جانبه و عميق داشته و محصولات هدف و مورد نظر در اين استراتژي بايد مشخص گردند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
چند واژه فارسی-انگلیسی آبیاری بارانی -Sprinkler irrigation: از کتاب آبیاری بارانی-ملوین کی-ترجمهسید محمد حسینی ابریشمی و دکتر امین علیزاده
این واژه ها توسط وب لاگ مرکز تخصصی مقالات کشاورزی بنام کشاورز تنها گرد آوری شده
آب بند(هوابند) Seal
آبپاش Sprinker
آبیاری Irrigation
آبیاری بارانی Sprinker irrigation
آبیاری سطحی Surface flooding
آبپاشهای چرخشی Rotary spinkers
فصل آبیاری Irrigation season
شیلنگ Hose
راندمان – کارایی Efficiency
لوله Pipe
فشار Pressure
مکش Suction
پمپ(تلمبه) Pump
هواگیری Priming
شیر یکطرفه Reflux vavle
شیر قطع کن Shut-off valve
شیر فلکه Valve
دبی Discharge
دبی متر(دبی سنج) Discharge(flow)metter
بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم به منظور بررسي اثر مقادير مختلف آبياري تکميلي و نيتروژن بر عملکرد دانه و اجزاي آن در گندم ديم رقم سبلان، آزمايشي از سال زراعي 79-1378 در ايستگاه تحقيقات کشاورزي ديم مراغه به مدت سه سال در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي و به صورت اسپليت پلات به سه تکرار انجام گرديد. مقادير مختلف آبياري به عنوان عامل اصلي و سطوح مختلف نيتروژن به عنوان فاکتور فرعي در نظر گرفته شد. عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه اندازه گيري و برآورد گرديد. نتايج سه سال تحقيق نشان داد که عملکرد دانه با تمام صفات همبستگي مثبت و معني دار دارد (P?0.01). اثر آبياري روي تمام صفات مورد مطالعه معني دار و نيتروژن به جز بر روي تعداد دانه در سنبله روي بقيه صفات اثر معني داري داشت (P?0.01). تيمار 33 درصد آبياري تکميلي کامل با کاربرد 95 ميلي متر آب آبياري، افزايش عملکردي به ميزان 1.663 تن در هکتار نسبت به شرايط ديم داشت که همراه با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص داراي کارآيي مصرف آب بيشتري نسبت به بقيه سطوح آبياري بود، به نحوي که به ازاي هر ميلي متر آب مصرفي 30 کيلوگرم، دانه توليد شد. با افزايش ميزان نيتروژن از 60 کيلوگرم در هکتار به سطوح بالاتر، تفاوت معني داري در عملکرد دانه، کاه و کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه مشاهده نشد. لذا براي گندم ديم حداقل مصرف آب (با تاکيد بر آبياري به موقع زمان کاشت که منجر به سبز کامل پاييزه شود) توام با 60 کيلوگرم در هکتار نيتروژن خالص وضعيت مطلوب به شمار مي رود.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی
+ نوشته شده در ۱۳۸۹/۰۶/۰۳ ساعت 4:1 توسط مهندس محمد اکرم ایرندگانی
|