آفات و بیماریهای گندم
گندم:
زنگ گندم:
گندم" زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد می‌کند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری می‌شود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب می‌باشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری می‌باشند. این قارچ قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب می‌کنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.
زنگ زرد گندم زنگی می باشد که بر روی گندم مشاهده کردیم که باید از تیلت برای مبارزه با آن استفاده شود.
سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهم‌ترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.
برای مبارزه با سیاهک پنهان گندم از متاسیستوکسین استفاده می شود.
یکی از آفات مهم گندم که چند سالی است خسارت عمده ای را به مزارع گندم وارد می کند سن گندم می باشد که این آفت باعث می شود پایین آمدن کیفیت گندم می شود که یک حالت دو رنگی دیده می شود که قسمتی از دانه به رنگ سفید آردی در دانه گندم مشاهده می شود که برای مبارزه با سن گندم سمپاش ی مزارع توسط دسیس یا فنیتراتیون را باید در دستور کار قرار داد.
از آفات دیگر در مزارع گندم می توان به ملخ ها اشاره کرد که مالاتیون سم خوبی برای مبارزه با این آفت می باشد.
کیل گیری از مزرعه گندم:
در بازدیدی که برای کیل گیری از مزرعه گندم صورت گرفت در اطراف مزرعه گندم مورد نظر علف های هرز مختلفی از جمله یولاف وحشی مشاهده شد که باید در ارتفاع یک متری از سم پاشی فتیله ای در درون مزرعه استفاده شود که از سم تاپیک در حدود یک لیتر سم برای پانصد لیتر آب برای یک هکتار زمین استفاده می شود یا از سم پوماسوپر به همین میزان استفاده می شود.
کیل گیری در مزرعه گندم مورد نظر به این صورت انجام گرفت که پلانکت ( مربع چوبی تو خالی با مساحتی در حدود یک متر مربع ) را طوری در مزرعه قرار می دهیم که فضایی در حدود یک متر مربع از گندم ها درون آن قرار بگیرند وسپس گندم های درون پلانکت را درو می کنیم سه مرتبه این کاررا انجام می دهیم یکبار در جایی از مزرعه که به نظر ما محصول کمتری دارد و بار دوم در جایی که محصول متوسطی دارد و بار سوم در جایی که بیشترین محصول را دارد بعد از درو ، با خرمن کوب دانه ها را از کاه وکلش جدا کرده و سپس دانه ها را وزن کرده و درنمونه گیری ازمساحتی درحدود3 متر مربع حدود 200 گرم گندم به دست آمد سپس وزن گندم را در یک هکتار حساب می کنیم.
یکی از کمبودهایی که در گندم هایی که برداشت می شود وجود دارد ناشی از کمبود روی است.
علل کمبود روی(Zn) درخاک های مناطق دیم :
به دلیل آهکی بودن و وجود کربنات های کلسیم و منیزیم ، عنصر روی جذب سطحی این کربنات ها شده و از دسترس گیاه خارج می شود . چون PH این خاک ها تا حدی قلیایی بوده تحرک و قابلیت جذب آن نیز بسیار پایین می باشد . از طرفی وجود کربنات ها درآب های مناطق دیم مانع تحرک وجابجایی عنصر روی می شوند .
رفتار روی در خاکها :
چـند عـامل در خاک بـر قـابـلیـت جـذب روی بوسیـله گیاه اثـر دارنـد :
PH ، مقدارفسفر ، مقدارماده آلی و جذب سطحی بوسیله رسها.
1) PH خاک :
در خاکها ی اسیدی ، روی برای گیاهان قابل جذب تر است تا خاکها ی قلیایی.
کمبود روی به هیچ وجه در خاکها ی قلیایی رخ نمی دهد ، اما جذب آن بوسیله گیاه نشان داده است که قابلیت جذب آن تابعی از قدرت اسیدی خاک است. حداکثر جذب روی ، چه بومی خاک و چه اضافه شده به خاک در پایین ترین PH ها می باشد. بنا به قاعده ای کلی بیشتر کمبودهای روی ناشی از PH در محدوده 6-8 اتفاق می افتد.
درخاکها ی غنی از فسفات اغلب کمبود روی مشاهده شده است بعضی از مطالعات انجام شده درروی در محیط کش ت نشان می دهدکه در PH بین 5/6 – 5/8 جذب روی بوسیله گیاه با افزآیش میزان فسفر درمحیط ریشه کاهش می یابد .
3 ) آنتا گونیسمی ( Antagonism ):
قابلیت جذب روی با مصرف زیاد فسفر کاهش می یابد و گفته می شود که روی در داخل گیاه با فسفر حالت آنتاگونیسمی ( اثر متقابل منفی ) دارد . با نمونه برداری های مکرر از مزارع مشخص می شود که میزان فسفر دربیشتر زمین های زراعی زیاد می شود و این نتیجه استفاده مداوم و زیاد نسبت به استانداردها ( 2 برابر بیشتر ) از کودهای فسفره می باشد .
اثر متقابل Zn-p در چندین گونه گیاهی مشاهده شده است . اگر خاک دچار کمبود خفیف یکی از این دو عنصر باشد دادن یکی به خاک سبب کمبود دیگری می گردد و این وضع را معمولا" می توان بادادن هر 2 عنصر به خاک اصلاح کرد .
درخاک هایی که ماده آلی آنها بویژه ماده آلی حاصل از تیمار با کود حیوانی زیاد است کمبود روی مشاهده می شود.
5) جذب سطحی بوسیله کانی های رس :
روی بوسیله کانیهای مختلف رس و کربنات های کلسیم و منیزیم جذب سطحی می شود.
نگهداری روی بوسیله خاک ها با سایر کاتیون ها دارای رابطه زیر است :
H>Zn>Ca >Mg>K
کمبود روی معمولا" در خاک های آهکی مشاهده می شود و آهک دهی به خاک های اسیدی ، گیاهان را دچار کمبود روی می کند .
بنابراین واکنشهای جذب سطحی می توانند روی قابل جذب را تا حد کمبود کاهش دهند .
نشانه های کمبود روی :
این عنصر درتشکیل هورمون های گیاهی نقش عمده ای داشته و اگر گیاه دچار کمبود این عنصر شود ، نوارهای موازی زرد رنگ در اطراف رگبرگ میانی مشاهده خواهد شد.
با نقصان روی نمو و تولید هیدرات کربن کاهش می یابد.
کودهای حاوی ریز مغزی روی :
از رایج ترین کودهای روی ، می توان سولفات روی با خلوص 23% و اکسید روی 78% را نام برد.
طرز مصرف کودهای حاوی روی :
این کودها می توانند به صورت مصرف خاکی ( اختلاط با خاک درموقع کش ت ) و یا محلول پاشی به میزان 2 در هزار ( در مورد سولفات ها) روی برگ ها مصرف شوند .
دادن ترکیبات مختلف روی به خاک رایج ترین راه رفع کمبود های این عنصر است . برگپاشی ترکیبات روی درمحلول های آبی نیز موفقیت آمیز بوده است گرچه این روش را به طور کلی باید موقتی و برای موارد حاد درنظر گرفت .
بطور کلی برای تولید 5/1 تا 2 تن محصول دانه گندم درهر هکتار مصرف 10kg روی از منبع سولفات روی به همراه سایر کودهای از ته و فسفره به صورت خاکی درموقع کش ت و درشروع فصل زراعی توصیه می شود .
شرایط مناسب برای رشد گندم:
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران ) ، در خاکها ی رسی بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می‌کند) ، معمولا گندم زیاد تحت تأثیر بآفت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند.
گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولا فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
زنگ آفتابگردان:
زنگی که ما بر روی آفتابگردان مشاهده کردیم زنگ قهوه ای بود که برای مبارزه می توان ازسم کاربوکسیل استفاده کرد در صورتی این سم در دسترس نباشد می توان از ویتاواکس که ترکیبی از کاربوکسیل وتیرام است استفاده کرد.
معمولا برای رشد بهتر و برداشت محصول خوب در آفتابگردان از کود اوره و پتاس در طول فصل رشد استفاده می شود ودر زمان گلدهی از اوره استفاده می شود.
بیماری دیگری که در آفتابگردان مشهود است پوسیدگی طوقه می باشد که از بنومیل برای درمان آن استفاده می شود.
کود هایی که همراه با کلر می باشند در منطقه ما نبایستی استفاده شوند زیرا به دلیل وجود سدیم در خاکها ی منطقه واختلاط سدیم با کلر وتولید Naclکه باعث شوری خاک می شود بنابراین مثلادر جایی که به پتاسیم نیازمندیم بجای کلرو پتاسیم که حاوی کلر می باشد از سولفات پتاسیم استفاده می کنیم
منبع: مرکز مقالات کشاورزی