کمپوست کردن(قسمت سوم مقاله):

کمپوست کردن(قسمت سوم مقاله):کل مقاله 50 صفحه می باشد.

 

كمپوست كرمي (ورمي كمپوست):

 

ورمي به لاتين يعني كرم و ورمي كمپوست به معني توليد كمپوست به وسيله كرم هاست. در طبيعت تمامي قطعات مواد آلي به آرامي به وسيله ميكروارگانيسم ها تجزيه مي شوند و ورمي كمپوست فقط مراحل تجزيه شدن مواد را تسريع مي كند و در نهايت يك ماده مقوي براي رشد گياهان به نام كاستينگ از كرم ها به دست مي آيد. در اين روش مي توان به اطمينان در تمامي طول سال كمپوست تهيه كرد. در تابستان در خارج از منزل و در زمستان داخل منزل اين عمل امكانپذير است. مصرف مواد آلي پس مانده ها به وسيله كرم يك روش اكولوژيكي و طبيعي است كه مواد آلي پس مانده ها تبديل به مواد آلي كاستينگ مي شود.

 

دو گونه از كرم هاي اهلي شده براي كمپوست سازي در سطح تجاري مورد استفاده قرار مي گيرند:

 

Red Wiggler :يا كرم كودي با نام علميEisensia Foetida

 

Red Worm :كرم ديگر با نام علمي Lnmbricus Rebellious

 

بيولوژيك :

 

كرم Red Wiggler قطعات مواد آلي را با دهانش خورد كرده و آن ها را مي بلعد. براي فرو بلعيدن قطعات، به طرف پايين گلوفشار مي آورد. كرم ها دندان ندارند ولي با بزاق دهان، روكشي بر روي مواد ايجاد مي كند، كه مواد را براي بلعيدن نرم و آسان مي كند. سپس غذا قورت داده شده و از گلو به چينه دان و از چينه دان به سنگ دان مي رود. سنگ هاي كوچك مواد را مي سايند. غذا از روده عبور كرده سپس به معده رسيده و به كاستينگ تبديل مي شود. كرم ها پنج قلب دارند، آنها چشم و گوش ندارند اما فوق العاده به تحركات و ضربات و ارتعاشات داخل خاك حساس هستند. آنها نسبت به نور گرايش منفي دارند. نور ماوراي بنفش خورشيد براي كرم فوق العاده مضر است. اگر يك يا چند ساعت در برابر نور حاضر شوند مي ميرند. كرم ها وقتي تنفس مي كنند كه اكسيژن از آب يا هوا و از منافذ پوست مرطوب به درون مويرگ ها جذب شود. بنابراين اگر خاك اطراف خشك باشد كرم ها خفه مي شوند.

 

توليد مثل:

 

سيستم توليد مثل كرم ها مركب است. كرم از نظر جنسي هرمافروديت (دو جنسه) است. هر كرم خاصيت نري و ماده اي دارد كه مي تواند تخم هاي حاصله از كرم هاي ديگر را بارور كند. در شرايط معمولي هر اصلاح كننده مي تواند طي 10-7 روز پيله توليد كند. در طول زمان بلوغ، دو كرم به همديگر مي چسبند و هركدام تخم هاي ديگري را بارور مي كنند. تخم هاي بارور شده به داخل خاك ريخته و هر تخم تبديل به يك پيله مي شود. اين پيله ها داراي سر هستند كه تغيير شكل و رنگ داده و تبديل به كرم مي شوند. روش تبديل شدن به اين شكل است كه ابتدا يك ماده آبكي زرد ظاهر مي شود و وقتي پوسته آماده شد پيله ها به رنگ قرمز و قهوه اي در مي آيند. با يك برش به بدن كرم ها خون قرمز بيرون مي آيد. خون كرم شبيه به خون انسان است و همان عمل را دارد يعني اكسيژن حمل مي كند و آهن غني شده در هموگلوبين آن موجود است. بعد از سه هفته پيله ها توسعه مي يابد و نوزاد كرم حاصل مي شود اين نوزادها شبيه كرم هستند منتهي روشن ترند و براي عمليات اصلاحي بعد از 0تا 60 روز مي رسند.

 

كنترل جمعيت :

 

سه شرط براي كنترل جمعيت كرم ها وجود دارد:

 

1. دسترسي به غذا

 

2. فضاي ضروري

 

3. آلودگي محيط

 

وقتي غذا و مواد آلي موجود زباله در يك فضاي محدود قرار گيرند كرم ها و ديگر ميكروارگانيزم ها شروع به شكستن آنها مي كنند. اين موجودات هرچه مي توانند مي خورند. بين كرم ها در محيط هاي كشت محدود بر سر غذاي قابل دسترس رقابت شديد رخ مي دهد. در نهايت تمامي كرم ها توليد كاستينگ كرده تمامي كرم ها توليد كاستينگ كرده كاستينگ توليد شده براي ديگر كرم ها در درون گروه خود مشكل ايجاد مي كند. هرچقدر زمان جلو مي رود كرم ها براي غذاي محدود رقابت بيشتري كرده و بيشتر توسط كاستينگ پوشيده مي شوند. تراكم زياد كرم ها براي توليد مثل پيله ها غيرقابل تحمل است و توليد مثل آن ها به آهستگي صورت مي گيرد. در نتيجه كنترل بيروني شما بر روي كرم ها بايد در فرايند صورت گيرد. تحت شرايط ايده ال يك كرم ممكن است ده سال زندگي كند.

 

كاستينگ :

 

وقتي كرم ها مدفوع خود را رها مي كنند اين كود چسبناك به صورت يك گرانول توسط دانه هاي خاك محصور مي شود. اين تكه ها وقتي در معرض هوا قرار مي گيرد سخت مي شوند وقتي گرانول دهاي كاستينگ با خاك باغ مخلوط مي شوند نوترينت هاي خود را به آرامي در خاك رها ساخته و در دسترس گياهان قرار مي دهند. اين ذرات چسبنده به راحتي شكسته نمي شوند و بايد در خاك توسط آب و هوا شكسته شوند. كاستينگ و خاك آلي آن به عنوان يك كود مرغوب عمل مي كنند. كاستينگ خورده شده در خاك داراي مواد زير است:

 

5 قسمت نيترات

 

7قسمت فسفات

 

3قسمت (به صورت متغير)منيزيم

 

11 قسمت پتاسيم

 

5/1 قسمت كلسيم

 

كرم ها نه بوي بدي مي دهند و نه ايجاد بيماري براي انسان مي كنند. كرم ها باعث صحت گردش هوا در خاك مي شوند. مخصوصا در خاك هايي كه توسط حركت ماشين آلات كشاورزي ساختمان بدي (فشرده) پيدا كرده اند.

 

ساخت جعبه نگهداري كرم ها:

 

يك جعبه ممكن است از پلاستيك يا چوب ساخته شده باشد. اندازه مناسب براي صندوق 34*16*12 سانتيمتر مي باشد. اين صندوق 3 كيلوگرم مواد آلي را در هفته در خود جاي مي دهد. هوادهي بر اثر فضاي بالاي جعبه امكان پذير مي باشد. اگر غذاي بيشتري (زباله) در هفته توليد مي شود بايد از چندين جعبه استفاده كرد. جعبه ها در بغل ديوار و نزديكي همديگر چيده مي شوند. اگر يكي كامل شد بلافاصله از ديگري بايد استفاده كرد. براي زهكشي آب اضافه درون جعبه بايد ته آن از پلاستيك متخلخل يا تكه هاي چوب پوشيده باشد چون اگر محيط باتلاقي باشد ممكن است كرم ها به پايين آمده و خارج شوند. در توده هاي بزرگ مواد آلي بايد با آب كافي مخلوط شوند. براي تعيين ميزان اب بايد از فشردگي توده توسط دست استفاده برد. اگر هنگام فشردن دست مقداري آب از آن خارج شد. اين شرايط براي كرم ها مناسب است. هيچ موقع از آب شور استفاده نكنيد چون نمك كرم ها را مي كشد. مخلوط مناسب را در بستر قرار دهيد و كرم ها را روي اين بستر پخش كنيد. كرم ها به داخل بستر مي روند و ناپديد مي شوند. به تدريج كرم ها شروع به تطابق با محيط مي كنند.

 

محل قرار دادن كرم ها:

 

جعبه هاي كرم در بعضي از جاها مثل آشپزخانه ، پاسيو، گاراژ، بالكن و ... قرار مي گيرند. شما بايد درجه حرارت، رطوبت و تهويه مناسب بستر را فراهم آوريد. تمامي كرم ها به رطوبت احتياج دارند و جعبه ها بايد هميشه حاوي رطوبت باشند كرم ها احتياج به اكسيژن دارند و جريان هوا بايد هميشه در اطراف جعبه وجود داشته باشد. كرم ها در درجه حرارت مختلف فعاليت دارند ولي نبايد محيط زياد گرم و يا سرد شود. جعبه كرم ها بايد در تمامي سال بيرون باشند ولي ممكن است در زمستان به داخل برده شوند. جعبه هاي بيروني به راحتي هوا مي گيرند. وقتي درجه حرارت به زير 10درجه سانتيگراد سقوط مي كنند بايد جعبه ها به درون منزل برده شوند.

 

تغذيه كرم ها:

 

كرم ها Red Wiggler تمامي پس مانده هاي آشپزخانه را مي خورند. بقاياي سبزيجات و پوست سيب زميني، هويج ، كاهو، كلم، كرفس، سيب، گريب فوريت، پوست پرتقال، برگ چاي و تفاله آن، كاغذ توسط كرم خورده مي شوند. بعضي از مواد زودتر از ديگر مواد كمپوست مي شوند. مثلاً توده پوست موز يك هفته و توده پوست پرتقال يك ماه طول مي كشد تا تجزيه شود. خرد كردن مواد آلي باعث تجزيه شدن زودتر آن ها مي شود. قطعات كوچك توسط باكتري ها تجزيه مي شوند و براي مصرف كرم ها شرايط مناسب فراهم مي آيد و پوره كردن مواد بهترين شرايط را براي تغذيه كرم ها دارند. كربنات كلسيم براي نگهداري سطح مناسبPH و استفاده كرم ها از ويتامين ها ضروري است.پوست درختان بايد خشك و سپس خرد شوند و در سطح داخلي جعبه پاشيده شوند. بايد از غذاهايي مانند گوشت، لبنيات، تخم مرغ، غذاي چرب، شور و سركه براي تغذيه كرم ها دوري جست.

 

Red Wigglerروزانه برابر وزن خود مي خورد. كه شامل خاك بستر نيز مي شود. غذا حدود نصف موادي است كه كرم ها مي خورند و بقيه خاك است. معمولا كمتر غذا بر روي جعبه قديمي كرم ها ريخته مي شود بلكه بايد بستر جديد براي هر هفته فراهم آورد.

 

برداشت كاستينگ:

 

برداشت محصول بايد هر سه ماه يك بار از مخلوط كرم كاستينگ جدا شود در برداشت بايد به رنگ توده توجه كرد كه تقريباً آماده شده باشد براي برداشت كاستينگ چندين روش پيشنهاد شده است :

 

1. ابتدا توده را كنار بزنيد و در قسمت ديگر جعبه مقداري مواد غذايي بريزيد بعد از يك الي دو هفته كرم ها به طرف غذا مي روند و كاستينگ قابل برداشت است.

 

2. بستر جديد فراهم كنيد و جعبه كرم كاستينگ را به درون پلاستيك بريزيد، يك منبع نور بالاي پلاستيك قرار دهيد.كرم ها شروع به فرار از نور مي كنند. شروع به برداشت كاستينگ از سطح بالايي كنيد. براي چندين مرحله (5 مرتبه)اين كار را تكرار كنيد تا يك توده كوچك از كرم كاستينگ باقي بماند سپس اين مخلوط را به جعبه جديد منتقل كنيد.

 

بستر كرم ها:

 

بستر مناسب شامل موارد زير است:

 

· كاغذ خرد شده يا روزنامه خرد شده (رنگي نباشد).

 

· برگ خرد شده و كاه خرد شده

 

· علف هاي خرد شده

 

· خاك اره

 

· ساقه هاي ليفي

 

بسياري از بسترها براي كرم هاي قرمز، عناصر معدني ضروري نيز فراهم آورده و باعث غني ترشدن كمپوست مي شوند. كيفيت بستر زياد مهم نيست زيرا كرم ها را نمي توان مجبور به خوردن آنها كرد. جعبه ها بايد در محل تاريكي نگهداري شوند تا زيستگاه مناسبي براي كرم ها فراهم آيد.

 

كرم هاي خاكي مزرعه در آمريكا و در جعبه هاي مخصوص پرورش به حدي تكثير مي يابند كه برخي از شركتهاي مخصوص قادر به توليد روزانه 10ميليون كرم خاكي مي باشند، ما نيز مي توانيم در مناطق روستائي و يا در باغها، گلخانه ها به همين ترتيب مراكز پرورشي را به حدي توسعه دهيم كه اين كرمها براي ما حكم كارخانه كمپوست را داشته باشند.

 

اين مورد مي تواند در درازمدت نه تنها ارزانتر از كودهاي شيميايي و مواد تزريقي (هورمونهاي گياهي) شود بلكه مي تواند اين مزيت را نيز داشته باشد كه به طور دائم و خود به خود توليد گردد و همچنين يك كود با ارزش كه داراي تاثير عمومي آلي نيز مي باشد را ارائه دهد.

 

كمپوست كرم خاكي هرگز در انبار نمي ماند زيرا امروزه خاكهاي مناطق مختلف به قدري با كمبود مواد آلي موجود در خاك مواجه هستند كه نياز مبرم آنها به اينگونه مواد در فكر بشر نمي گنجد.

 

اگر انسان در نظر داشته باشد كه ايده توليد كمپوست را تحقق بخشد، بسيار مفيد خواهد بود. اگر در كارخانه هايي با ابعاد بزرگتر سرمايه گذاري نمايد به طوري كه اين كارخانه داراي فضاهاي گرمايشي و يا تونلهاي پلاستيكي كه در آنها كارخانه اصلي يعني همان (كرم ها)حتي در زمستان بتوانند كمپوست توليد كنند، كنسانتره كمپوست يا به عبارت ديگر مدفوع كرم خاكي را مي توان بدون اينكه از ارزش و كيفيت آن كاسته شود، به وسيله گرماي ملايم خشك و براي مدت طولاني نگهداري و آن را حمل و نقل كرد. شايد زماني يك كشاورز پيشرفته و مترقي و يك سرمايه دار از طريق مطالعه اين مطالب در اين مورد بيشتر تفكر نموده و آن را به عنوان يك شاخه شغلي سودآور تبديل نمايد. در اين زمينه همچنين روي سخن با دول و شوراهاي محلي نيز مي باشد كه زائدات منطقه خود مانند لجنهاي فاضلاب، زباله و زائدات كارگاههاي موجود را به كمك كرمهاي خاكي به كمپوست زنده بسيار پرارزش تديل نمايند.(مواد خام اوليه بايد حتي الامكان عاري از هرگونه مواد سمي باشد.)

 

جهت تشخيص اين مورد نيز كرم خاكي خود به ما كمك مي كند!! كرم خاكي عكس العملي حساس در مقابل تاثيرات ظريف دارد. در مشاهده كرمي خاكي عريان در مقايسه آن با زبان به نظر اينگونه مي رسد كه كرم خاكي به نوعي مزه زمين را مي چشد. جهت دستيابي به رمز فعل و انفعالات حيات در زيرزمين ما اغلب اين زبان را به عنوان عضو چشائي خوب، سرويس دهي نموده ايم. به ويژه براي اين سؤال كه نحوه تاثير عصاره گياهي و خاك مربوط به آنها و ساير انواع كمپوست چگونه مي باشد نيز پاسخي بيابيم. اين مورد را در مزرعه و باغ نمي توان به طور دقيق پي گيري نمود. به همين دليل جعبه هايي را با اندازه هاي يكسان انتخاب مي نماييم. همانطور كه در باغباني و گلكاري متداول است جعبه را به صورت ضربدر يا به علاوه در كنار هم قرار داده و آنها را به وسيله گيره به هم متصل نموده به طوري كه آنها كاملا نزديك به هم قرار گيرند. از جعبه وسط تا چهار جعبه مجاور، سه سوراخ به قطر3 سانتي متر در هر طرف ايجاد مي كنيم تا كرمهاي خاكي بتوانند به راحتي به اطراف گردش كنند.

 

به عنوان نقطه شروع از جعبه وسط كه از خاك خنثي پرشده است آغاز مي كنيم، از اين جعبه شروع و هر بار سي الي پنجاه (50-30) كرم داخل آن مي گذاريم. اين كرمها بلافاصله از جعبه هايي كه از نظر كمي يكنواخت ولي از نظر كيفي متفاوت بودند جعبه اي را انتخاب مي كنند كه خاك آن، بهترين شرايط را براي كرمها فراهم سازد. كرمها در اينجا مدت زيادي توقف مي كنند. پس از 3، 6و9 روز جعبه ها را از نزديك مورد بررسي قرار مي دهيم و اينكه در هر جعبه چند عدد كرم خاكي يافت مي شوند.

 

از تكرار اينگونه آزمايشها، نتايج بسيار خوبي بدست آمد كه در اينجا نمي توان به جزئيات آن اشاره نمود. در ضمن مشخص شد كه كرم خاكي بر روي كودهاي مصنوعي به هيچ وجه رشد و تكثير نمي كنند.

 

به همين ترتيب كرم خاكي، خاكهايي با تركيبات كودهاي اوره دار و يا كودهاي مايع حاصل از مدفوع انسان و حيوانات را نمي تواند تحمل كند. به حدي كه كرم خاكي را به وسيله اينگونه خاكها حتي مي توان از بين برد. در اين آزمايشها سعي شده كه خاك و كود داخل جعبه ها داراي غلظت يكسان باشند، همانطوري كه آنها در كشاورزي مورد استفاده قرار مي گيرند.

 

كرم خاكي مختلف كودهاي طبيعي، كود حيواني، كود گياهي را براساس تركيبات موجود ارزيابي مي كند، اما آن دسته از كودها كه داراي املاح معدني هستند را ترجيح مي دهد. به علاوه كرم خاكي در تشخيص صحيح درجه پختگي و فرايند تخمير كمپوست يك تصوير روشن به ما ارائه مي دهد.

 

نكته جالب توجه در اين آزمايشها اين بود كه كرم خاكي برخلاف گونه هاي گياهي و تركيبات مختلف خاك كه تاثير متقابل و فعل و انفعالات نامرئي دارند، رفتاري كاملا قابل رؤيت از خود نشان مي دهند.

 

دشمنان كرم خاكي:

 

طبيعت هميشه سعي داشته كه توازن را در تمام سطوح برقرار نمايد و اين مورد را تامين و تضمين مي نمايد كه هيچگاه موجودات زنده خواه از گونه هاي گياهي و يا جانوري از نظر كمي بيش از حد تكثير نيابند به نحوي كه به الگوي طبيعت خسارت وارد شود.

 

· (چقدر خوب مي شد اگر انسان براي يكبار هم كه شده به اين مسئله فكر مي كرد كه نسل خود او نيز از ان قاعده مستثني نيست.)

 

اگر مي خواهيم كه به تعداد كافي از كرمهاي خاكي در مزرعه و باغ داشته باشيم، بايد سعي كنيم كه تعداد دشمنان كرم خاكي بيش از تعداد كرمها افزايش نيابند. از جمله دشمنان كرم خاكي:

 

مرغها وانواع پرندگان، قورباغه، گوركن، موشها، مورچه ها، هزارپا، موش خرما و ...

 

پرندگان: خسارتهاي حاصل از پرندگان آواز خوان مانند بلبل، سره، گنجشك و غيره چندان زياد نيست، در ضمن حفظ دنياي پرندگان حشره خوار نيز براي ما اهميت دارد؛ به علاوه كرمهاي خاك معمولاً شبها به سطح زمين مي آيند و در اين اوقات پرندگان اغلب خواب هستند.

 

گوركن: تعداد گوركنها اگر براثر تعادل طبيعي افزايش يابد به وسيله صيد آنها قابل كنترل و كاهش مي باشند. انواع مختلفي از گوركنها در دشتها و كوهستان وجود دارند . اما آنها مفيد هستند، زيرا علاوه بر كرم خاكي از حيواناتي از قبيل، حلزون و حشرات نيز تغذيه مي كنند. بنابراين انسان نبايد به اين فكر باشد كه نسل اين حيوان را كاملاً از بين ببرد.

 

مورچه ها: مورچه ها را به وسيله پاشيدن پودر اين فارن (نوعي پودر گياه است كه از سرخس كنارة مزارع بدست مي آيد) و يا پوشاندن درب جعبه هاي كرم خاكي و يا پاشيدن اين پودر بر روي پشته هاي كمپوست از بين برد. به علاوه مي توان بر روي مسير حركت مورچه ها و يا بر روي جعبه هاي محتوي كرم خاكي كود آهك و يا خاك اره و خاكستر چوب پاشيد.

 

هزارپا: هزارپا را مي توان گرفت و از جعبه هاي كرم خاكي دور كرد. اما تعداد آنها معمولاً زياد نيست.

 

پرندگان شب: جغدها و حتي در برخي موارد وزغها كه در شب براي كرم خاكي خطرناك مي باشند، حكم پليس طبيعت را دارند. اما در اينجا نيز با جلوگيري از ضرر مي توان ترازوي طبيعت را موازنه نمود. خشكسالي، جاري شدن سيلاب، بارانهاي ناگهاني، يخبندان، آتش سوزي و ... است.

 

انسان: انسان از طريق تخريب زمينها، حفاريهاي عميق و غيره مي تواند به بهترين دوست خود مهلك ترين ضربه ها را وارد سازد. كودهاي شيميايي ، سموم دفع آفات گياهي، افزايش بيش از حد گياهان مزاحم و علفهاي هرز نيز از دشمنان كرم خاكي به حساب مي آيند، در يك مجموعه ارگانيك، بيولوژيك كه به طور صحيح كار مي كند كرم خاكي به مراتب كمتر در معرض خطر قرار مي گيرد.

 

ليست سفارش غذاي كرم خاكي بسيار طولاني است، و به نظر مي رسد كه تنوع مواد مورد استفاده كرم خاكي است.

 

الف- كودهاي حيواني از قبيل: گاوها، اسبها، گوسفندان، خرگوشها و پرندگان از همه نوع.

 

ب- پسمانده هاي سبزيها و علفهاي هرز: بوته هاي گياهي (به ويژه گزنه، گل ختمي، گياهان رونده، گياهان مدر(گياهاني كه ريشه آنها مصرف داروئي دارد)مانند والريانا، قاصدكها و گياهان مخصوص التيام زخم) ذغال و چوبهاي دور ريز، برگ چغندر و ترب، برگ سيب زميني، برگ ساير گياهان چون كاه، سوزني برگها، خزه، چمنهاي جنگلي، جلبكهاي دريايي پسمانده هاي ميوه ها بويژه انگور، پسماند ملاس حاصل از عمل آؤري نيشكر جهت خوراك دام، خاك اره، علف، زباله هاي صنعتي به خصوص صنايع غذايي و كارخانه هاي چرم سازي و دباغي، پشم و گرد و غبار حاصل از كارخانجات پشم بافي و نظير آن.

 

پ-خاكهاي زير و روي زمين، خاكهاي حاصل از حفاري، لجنهاي زيرزمين، خاكهاي حاصل از رفت و روب، خاكستر هوائي، خاك و نخالة سرند شده، خاكستر چوب، ذغال سنگ، لجن هاي جويبار، مرداب، رودخانه، رسوب دريا، پودر ذغال، خرده سنگهايي نظير بازالت، گرانبت و فلدسپات كه داراي تركيبات Kalsi308 هستند، مدفوع حيوانها و كودهاي حيوانها و كودهاي حيواني و لجن حاصل از تصفيه فاضلاب كه با پسماند ذغال(كربن) خاك اره، خاك مخلوط شده باشند.

 

اين مواد به تنهايي و يا به صورت تركيب با يكديگر غذاي مناسبي را براي كرم خاكي فراهم مي سازند، كه او قادر است در مدت كوتاهي آنها را به كمپوست اوليه تبديل نمايد. البته بايد توجه داشت كه در مواد فوق هيچگونه سمي وجود نداشته باشد. بايد اذعان نمود كه امروزه باتوجه به آلودگيهاي عمومي زيست محيطي تضمين چنين موردي امكان پذير نيست. اما اين مسائل را نبايد زياد بزرگ نمود و از طرف ديگر به نظر مي رسد كه دوستان ما يعني كرمهاي خاكي با اينگونه مسايل نيز بتوانند دست و پنجه نرم كنند.

 

كسي كه با حسن نيت مواد بي مصرف اطراف خود را در خانه، باغ، مزرعه، جنگل، سرراه، در جوي و بركه جمع آوري نمايد، در مدت كوتاه از تجمع اينگونه مواد متعجب خواهد شد!؟ كه اينگونه مواد كه اين چنين از دست ما مي روند مي توان به عنوان يك گنج نگريست.

 

كرم خاكي بايد در اطراف يك درخت ميوه باشد. در اين حالت كرم خاكي از يك سو، تقويت خاك اطراف درخت ميوه را به عهده دارد و از طرف ديگر كنسانتره كمپوست را توليد مي كند. بستن جعبه هاي حاوي كرم خاكي مي تواند به صورت سيم هاي قوي يا به صورت دايره اي باشد. سرپوش جعبه هاي چوبي به صورت مكعب مستطيل نبايد از جنس شيشه يا نظير آن باشد براي اين منظور سرپوش چوبي مناسبتر است چون كرم خاكي در مقابل نور، حساس است . پس بهتر است كه محيط داخل جعبه ها تاريك باشد. به عنوان مواد افزودني جهت افزايش اشتهاي كرم خاكي اگر موقعيت اقتصادي ما اجازه دهد، مي توان موادي از قبيل عصاره والريانا، پودر سنگ بازالت، گياهان داروئي دريا را اضافه نمود.