جمعیت زنبورعسل ها:
زنبورهایی که دریک خانواده بسیاربزرگ زندگی می کنند.خانواده آنان دارای هزاران زنبور کارگر (ماده نازا) صدها زنبور (نر) و یک زنبور (ملکه ماده زاییده) می باشدزنبوران عسل حشراتی اجتماعی هستندوبه صورت خانواده هایی بزرگ یا کلی هایی درکندو ها زندگی می کنند و شامل سه گروه می باشند:1.ملکه (ماده های زائیده)2.زنبوران نر3. زنبوران کارگر(ماده های نازا)
مشخصات زنبورملکه:
زنبورملکه 5/2 برابرزنبورکارگر طویل ترو8/2برابرسنگین تراست وظیفه اوزادوولداست اوهرروزبین 1000تا2000تخم لقاح شده درخانه های کندو می گذاردبراساس نوع غذایی که به لارواین تخم می دهندوبه نسبت اندازه سلول میومی که لارو درآن است تخم می دهند وبه نسبت اندازه سلول میومی که لارو درآن است تخم تبدیل به زنبورکارگریاملکه می شود.ملکه تخم های لقاح نشده می گذارد که ازآن ها زنبورنربه وجودمی آید.ملکه مادرتمام کلنی ومرکزخانواده زنبورویادرکلیه زنبورداران جوانی که ازتخم های اوبه دنیا آمده اندملکه زیبا ترین وخوشایندترین ظاهر راداراست .اوچنان باشکوه وباوقار به نظرمی رسد که مادراولین نگاه نسبتبه اواحساس کنجکاوی می کنیم .ملکه پیرترازهمه بچه های خوداست بدن بسیارمتناسب،رنگ پاها،طول بدن او،بال های کوتاه او،نه چاق ونه لاغربودن اونشانگر نقش ملکه این است که درکندو بنشیند وبه زنبوران عسل اجازه کاهلی ندهد. اوآن ها رابه بیرون می فرستد تاشیره وگرده گل ها را به دست آورد وآن چه رانیز به درون کندو می آورند بررسی می کند تاکدام رادور بریزد وکدام رانگه دارد. وقتی زمان تقسیم فرابرسد اوچیزهای ذخیره شده درکندو رامنصفانه بین زنبوران تقسیم می کند.اوهمچنین بایداطمینان پیداکند که شان عسل ها محکم وزیبا ساخته شوندوجگرگوشه اشان به شایستگی پرورانده شوند.
وقتی که یک زنبورعسل ملکه خودراازدست می دهد آن ها شدیدا وزوز می کنند ودراطراف کندو به پروازدر می آیند .زنبوران بدون ملکه نمی توانند به مدت زیادی زندگی کنند واز آن ها یک ملکه جدید بیرون می کشند .ازتخم سفید مروارید مانند لاروی بیرون می آید که دراطاق سلولی مومی قرارداده شده است وبه خاطر این که لارو را باژله شاهانه تغذیه کرده اند تبدیل به ملکه می شوند.وقتی که این ملکه جوان بالغ شده کندو راترک می کند وبرای پرواز جفت گیری رهسپار می شود وبعداز جفت گیری هرگز کندو راترک نمی کند.ملکه درکندو به وسیله زنبوران کارگر به دقت مواظبت به عمل می آید . این زنبورها نه تنها نظافت شخصی اورابرعهده دارند اوراشستشو می دهند،موهایش راشانه می زنند،فضولات اوراازکندو به بیرون می برندواوراباژله بسیارعالی ومعطرتغذیه می کنند . ملکه به طور متوسط پنج،شش تاهشت سال زندگی می کنند.ملکه نیشی دارد که به عنوان آلت تخم گذاری وهم به عنوان آلت دفاعی ازآن استفاده می کند ملکه هیچگاه به بشر نیش نمی زند .حتی اگر اورابه شدت آسیب برساند ولی اگریک ملکه رقیب رامشاهده کند نیش خودراباخشم به اوفرومی کند .اگردوملکه دریک کندو وجودداشته باشد آن دوبایکدیگر می جنگند تابالاخره یکی از دو ملکه کندو راترک کند چون درهرکندو یک ملکه می تواند وجودداشته باشد.
زنبورنر:
وظیفه بیولوژیکی زنبوران نر،بارورکردن ملکه هاست یک زنبورنرقادر به گردآوری خوراک برای خودنیست وکاملا وابسته به زنبوران کارگراست،زنبوران هیچ نوع سبددرروی ساقهای خودبرای گردآوری ندارند وقسمت های مختلف دهانشان نیزبرای جمع آوری شیره گلها انطباق پیدانکرد.زنبوران نر دربهاروتابستان عسلی که توسط زنبوران کارگر فراهم شده است تغذیه می کنند،آن ها فقط درماه های تابستان زنده می مانند ودرپاییز از کندو رانده می شوند وازسرما وگرسنگی می میرند .زنبوران نر ابدا کارنمی کنند وفقط دراطراف بازی می کنند کارمثبت ومفید آنها درفراهم کردن گرمای کندو که برای بیرون آمدن بچه زنبوران ازتخم زنبوران نر ضروری می باشد. زنبوران نر بینایی کاملا خوبی دارند . تحول زنبوران نراز تخم تازنبورکامل 24 روز طول می کشد تخم زنبورکارگر تبدیل به زنبور نر می شود .
زنبوران کارگر تمام زندگی کوتا هشان رادر کارخستگی ناپذیر سپری می کنند .کاری که سود فراوانی برای بشردارد (به طور تمثیلی می توان گفت که آن ها هیچگونه دوران کودکی ندارند چراکه تاسومین روز زندگی شان آن ها بایدسلول های مومی راکه دریک حالت بهداشتی نگهداری کنند .دیواره ها وکف آن ها بعدازاینکه زنبوران جوان آنجاراترک کردندتمیزی کنند ازروز چهارم به بعد مثل سایرزنبوران خانه دارباید مخلوطی از عسل وگرده گل ها غذای لاروهای پیرتر رابدهند. زنبوران کارگر باکاردرتاریکی خانه های مومی خودرا بازیبایی تحیر آوری برای ذخیره کردن عسل وگرده گل می سازند وسلول های گرم ونرم را دگرویسی لاروها محکم بنا می کنند .
ساختمان شان عسل تعجب آورترین چیززندگی زنبوران عسل است .فقط زنبوران کارگر غده های مخصوص موم دارند زنبوران کارگر وحس درک زمان کاملا تحول یافته ای دارند آن ها زمانی از روز رابه سوی گلها پرواز می کنند که می توان شهد وگرده گلها را به دست آورند.طول زنبور کارگر تقریبا5/1سانتی متراست 6پا4بال و2شاخک دارندزنبوران می توانند رنگ های آبی،سفیدوزرد را تشخیص بدهند آن ها رنگ قرمز راهرگز ادراک نمی کنند ورنگ سبز رابازرد وآبی اشتباه می گیرند .
زنبوران کارگرروش هایی برای پیداکردن راه خوددرهوای ابری دارند.وقتی آسمان روشن است زنبوران عسل بوسیله موقعیت خورشید درآسمان راه خودرابه وسیله اشعه ماوراءبنفش که ازابرها عبور می کنند پیدامی کنند زنبوران عسل نسبت به اشعه ی ماوراء بنفش حساس هستند. زنبوران عسل فعالیت های خودرابراساس حرکت خورشید،شرایط جوی ومحل قرار گرفتن کندوها تنظیم می کنند . زنبوران اعضای چشایی،بویایی وشنوایی دارند.
اعضای بویایی:
اعضای بویایی آن ها روی شاخک ها قراردارد وزنبوران بااعضای بویایی خودقادرند که بیگانگان رااز اعضای خودبه خوبی تشخیص دهند.
اعضای چشایی:
زنبوران عسل چشایی بسیاربالایی دارند.به نظر آن ها محلول4%شکرشیرین نیست وآن رانمی خورند.
اعضای شنوایی:
زنبوران عسل صدارا به خوبی درک می کنند،به خصوص صدای برخوردفلزات رازنبوران باایجادصداهای مختلف باهم صحبت می کنند .زنبوران عسل حرکات معینی راانجام می دهند که به این حرکات دررقص،می گویند آن ها رقص دایره وار که نشانده منبع شهد ودرمجاورت کندو باشد رانشان می دهد. زبان محاوره زنبوران عسل رقص است.
تغذیه زنبور عسل:
درطبیعت حیواناتی که غذاهای بخصوصی می خورند فراوانند . خیلی از حشرات گیاه خوارند عده ای هم عاشق غذاهای گوشتی هستند،بطور کلی جانداران چه یک نوع خوار ویاهمه چیزخوارباشندبرای اینکه رشدکنند وبه زندگی ادامه دهند نیازمند یک عده مواد غذایی بخصوص می باشند . زنبور عسل هم مثل همه جانداران برای تهیه مواد غذایی مورد نیاز زندگیش از طبیعت چیزی جز گل نمی خواهد چون تنها گل است که تمام گرده وشهدمورد احتیاجش راتأمین می کند شهدگل که پرازموادقندی بوده وبدون موادپروتئین است مواد پروتئینی خودضع رشدبدن زنبور امکان پذیر می سازد.
تولیدمثل وتداوم نسل هایشان رابطه مستقیم با وجودمصرف گرده گل دارد.گرده گل عمرزنبورهارازیادتر می کند.گرده گل درزیر بوته گلبرگها پنهان است . زنبوری که گرده جمع آوری می کند بازنبوری که شهد جمع آوری می کند فرق دارد زنبرهابرای جمع آوری شهدوگرده گلها خیلی سخت کارمی کنند .آنها دریک خط مستقیم به طرف کندو پرواز می کنند.خورشید زنبور عسل رابه سوی کندو ی عسل هدایت می کند.زنبور ها بایادآوردن مقدارفنی که باید به سمت راست وچپ خورشید پرواز کند،کندو رامی یابد گیاهان ودرختان نزدیک کندو اوراراهنمایی می کنند تااشتباهی وارد کندوی دیگری نشوند.
زنبوران عسل برای ادامه زندگی احتیاج به آب دارند بدون آب آنها نمی توانند بیش از یک نسل دوام بیاورند،زیراآب برای تهیه غذا ومحلول کردن عسل وتهیه ژله عالی از گرده گلها موردنیاز است.
نقش زنبور درگرده افشانی:
پرورش زنبور عسل یکی از مشاغل تولیدی ارزشمنداست که درکشورهای پیشرفته اهمیت فوق العاده ای دارد ودرمیان مشاغل کشاورزی ودامپروری رتبه مخصوصی دارد . بخاطر این که زنبور عسل رانگهدارنده محیط سبز می دانند . نقش اساسی درگرده افشانی وتلقیح گلها وگیاهان مختلف وباغات کشاورزی ومراتع ومزارع وباروری آنها وافزایش تولید ومرغوبیت بالا وکیفیت میوه جات دارد به همین خاطر بسیاری از صاحب نظران بقاءطبیعت رادربقا زنبور عسل وسایرگردافشانها ودیگر حشرات مفید می دانند . لذا برای افرادآگاه ومطلع از طبیعت وطرفدارمحیط زیست موجودی مقدس به شمار می رود .
فرآورده های زنبور عسل:
عسل، موم،پره موم،ژله روآیال(شامانی)،گرده گل،زهر زنبور. که بعلت نبود امکانات برای برداشت محصولاتی مانند (بره موم،گرده گل،ژله،زهرزنبور)وهمچنین نبود بازار مناسب برای استفاده از این فرآورده ها تنها محصولات شناخته شده ومهم زنبور عسل،عسل وموم می باشدکه ازموم استفاده فراوانی برای تهیه موادآرایش می شود.
ضدمیکروبی عسل:
عسل درپزشکی بعنوان عامل ضد باکتریایی برای درمان زخم ها ی وخیم وسایرعفونتهای سطحی حاصلی از سوختن وجراحات پذیرفته شده است. استفاده از عسل دربسیاری از موارد برعلیه عفونت هایی که به آنتی بیوتیکها وآنتی سپتیک تراپی پاسخ نداده اند وموفقیت آمیز بوده است. تأثیر عسل دربهبود سریع عفونت ها باتوجه به نتایج تحقیقاتی فعالیت ضد باکتریایی آن بسیارمؤثربوده است بااین وجود هنوزدرگزارشات پزشکی از عسل بعنوان عامل ضد باکتریایی نام برده نشده است فعالیت های ضد باکتریایی انواع عسل ها تفاوت بسیاری دارد خواص ضد باکتریایی انواع عسل درشرایط نامطلوب به خصوص نگهداری وبسته بندی به سادگی از بین می رود.
درمان بیماری های پوست:
عسل اثرشفابخشی برروی پوست داشته وبه پوست نیرو می بخشد بقراط حکیم وابن سینا به خواص درمانی عسل روی پوست بخصوص نرمی وزیبایی آن اشاره کرده اند. عسل خاصیت جذبسریعی دارد،ترشحات پوستی راجذب وبه بافت های پوشش غذا می رساند وهم چنین چین وچروک های آنرا صاف می نماید .آمیش باتزریق عسل بیماران مبتلا به بیماری های سخت پوستی مانند گال راهمراه باآلودگی پوستی درمان کرده است .
آیا مصرف عسل باموم خواص درمانی بیش تری دارد؟
عسل همراه باموم که از نظر گرده گل،بره موم (پزوپولیز)وموم غنی است درسینوزیت؛زکام اسپاسمی؛بیماری های تنفسی؛ورم معده وورم لثه مؤثراست.برای درمان برفک ودهان موم آنرا بایدجوید.
لازم به ذکر است که موم ماده ای است که دستگاه گوارش انسان وسایرجانداران قادر به تجزیه مولکولهای آن نبوده وبه صورت اولیه ازبدن دفع می گردد . موم بسرعت بوسیله پوست جذب می شود به همین دلیل امروزه درساخت وسایل بهداشتی،آرایشی نظیرکرم ها،پمادها،ماسکهای زیبایی صورت وغیره اهمیت زیادی دارد. جان ومیل پژوهشگرآمریکایی جویدن موم وعسل رابرای پاک شدن مجاری بینی وحلق توصیه می کند وبرای سینوزیت،تنگی نفس وزکام آن را دارویی مؤثرمی داند،البته باید هرساعت نصف قاشق مرباخوری عسل باموم مصرف نموده وموم آنرا یک ربع بجوند .جویدن موم عسل رنگ دندان ها راازبین برده ولثه ها رامحکم می کند.جویدن شکلات های تهیه شده از عسل وموم باعث ازدیاد ترشح بزاق جهت فعالیت ترشحی وحرکتی معده وسوخت وساز بدن می شودواثرقابل توجهی روی گردش خون وظزفیت کار ماهیچه ها داردوبرای افراد سیگاری که تمایل به ترک دارندبسیارمفیداست.موم عسل درد راتسکین می دهد،برای سینه،پهلو دردوسل مفیداست.اگرموم عسل رابه محل زخم بمالند درد رابرطرف می کند.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )